a
Verzet
tegen
de milieu
belasting
we
Geen echte
sukkelen.
oplossing
f J
Als we niet weigeren, blijven
ra
«MS
ft
A
fVU-ilt
etilijkk
w
i
I JI
\\V
3'
w
ff
- 11
Han van Dijk:
I
Hans Zilverberg:
•dag
ld
artier
ant,
t het
al
l
ek.
u.
G.
!T
7^
,4BK=
SB
int
2(
-
Vi
Ml]
u
door Jan Tromp
[V’
RN
I
ff
AL*r.
I ft?
Don-
n de
n-
aand
Hans Zilverberg, 24 jaar oud,
werkt bij de Rijksbelastingdienst
in Haarlem. Hij controleert de
boeken van de ondernemingen en
vindt dat aantrekkelijk werk. Uit
persoonlijke betrokkenheid
houdt hij zich bezig met de milieu-
politiek in dit land. Hij heeft daar,
zoals uit zijn eigen verhaal zal
blijken, geen hoge pet van op.
Hans Zilverberg, de belasting
ambtenaar, is ook niet van plan de
milieubelasting te betalen. Hij be
hoort tot de weigeraars.
Verschillen
I
WW I
Han van Dijk, 28 jaar, is lid
van de Milieudefensie Zuid-
Kennemerland. De Schalkwij-
ker zit in de werkgroep Plano
logie en verkeer. Voorts kent de
Milieudefensie in Kennemer-
land nog werkgroepen voor mi-
lieu-onderricht op de scholen
en voor behoud van een groene
omgeving. Han van Dijk heeft
inmiddels zijn milieubelasting
betaald. Ofschoon hij wel dege
lijk bezwaren heeft tegen de
heffing, beschouwt hij zich niet
als principiële weigeraar.
„De staat liegt als hij beweert dat de
wet sociaal is. Want de hele poespas
rond de milieubelasting kan niet verhin-
j deren dat de vervuiling intussen gestaag
groeit. Oorzaak: de chemische veront-
reiniging wordt ongemoeid gelaten.
Juist de stoffen die het zelfzuiverende
Ivermogen hebben van het water vernie
tigen, juist die stoffen blijven buiten
schot. Daarom zeggen wij: je moet de
bron aanpakken. Dat is niet onze wc en
I evenmin onze gootsteen. Nee, dat is de
I industrie.”
„Een verandering van het consumptie
patroon als oplossing van het vervui-
lingsprobleem is het omkeren van de
•juiste volgorde. De kern van het pro
bleem ligt in de produktiesector, daar
I wordt het vuil gemaakt en daar moet je
dus ook saneren. Wij kunnen niets aan
[onze ingewanden doen. Die blijven ge-
I woon doordraaien. Maar intussen
I brengt de ontlasting van gewone men-
sen nu al miljoenen op. Van het principe
j dat de vervuiler betaalt, komt niets te-
I recht. De burger betaalt voor de werke
lijke vervuiler, de industrie. Volgens de
theorie van de milieubelasting zouden
I we allemaal een jaar lang onze behoef-
ten moeten inhouden en dan zouden de
rivieren weer schoon zijn. Iedereen be
grijpt dat dat onzin is”.
Fosfaten
Verdeeldheid
ft k c i
■35
nent
KJ
ter
7
nil
nge-
e.
t
1
.1
eflat van
artzaal,
elmatig
izen in
net
i
inan-
e-
!-
nd
wel dat men meent zo alsnog tot een massaal
protest te kunnen komen.
Maar nu eerst nog even in het kort een paar
opmerkingen over de aard van de milieubelasting
en de wijze waarop deze tot stand is gekomen. De
milieubelasting heeft uitsluitend betrekking op de
verontreiniging van de oppervlaktewateren. Voor
het bedrag dat de belastingbetalers bij elkaar
W,
J
'i
bel: Se
in 3,
den van verschillende provinciale overheden die,
kennelijk nerveus geworden door de groeiende
stroom van verzet, tot dwangmaatregelen overgin
gen. Zo werden in mei 1974 138 Nijmeegse weige
raars verrast met een beslag op hun girorekening.
Een nogal brute ingreep die, hoewel formeel-
juridisch in orde, de taaiheid van het verzet waar
schijnlijk alleen maar in de kaart heeft gespeeld.
Zeer efficiënt blijken ook de Komitees van Koop
lustige Vrouwen, die per wijk georganiseerd zijn
om het eventuele optreden van een deurwaarder te
dwarsbomen. De Kooplustige Vrouwen hebben tot
taak om bij een boedelverkoop niet meer dan
enkele centen te bieden.
Het lijkt interessant eens nader te bekijken
welke effecten het georganiseerde verzet tegen de
milieubelasting nu heeft gesorteerd. Daartoe heb
ben wij gesproken met twee, betrekkelijk wille
keurig gekozen Haarlemmers die in hun eigen
woorden vertellen waarom zij ondanks tal van
bezwaren toch maar betalen respectievelijk prin
cipieel weigeren te betalen.
Rijnland heft 62,50 per jaar, in de Dordtse Waard
kan de burger volstaan met 17,50, maar de water
schappen Noord-Beverland en Het Vrije Van Sluis
in Zeeland vragen maar liefst 119 per jaar. Deze
verschillen worden gerechtvaardigd door te wij
zen op de regionaal sterk verschillênde vervui
lingsgraad en op het feit dat men in de ene streek
al veel langer betaalt dan in de andere. Dat neemt
echter niet weg dat het gevoel onrechtvaardig
behandeld te worden door dit soort grote verschil
len natuurlijk sterk in de hand wordt gewerkt.
De grootste grief van de kritici is echter vrij
algemeen dat de wet en zijn uitvoering de ernstig
ste vervuiler, de chemische industrie, ongemoeid
laat. De heffing heeft namelijk alleen betrekking
op lozers van zogenaamde zuurstofbindende stof
fen. Dat zijn dus alle particulieren, die wel eens
hun wc doortrekken of de gootsteen doorspoelen
en die daarbij biologisch vuil produceren dat, zo
laten de kritici niet na op te merken, vroeger
langs natuurlijke weg werd afgebroken. „Geen
belasting op ontlasting”, roept het MAN dan ook.
De belasting en de wet die eraan ten grondslag
ligt, laten heel nadrukkelijk het chemische, vaak
zeer giftige afval buiten schot. Deze niet-
zuurstofbindende stoffen worden niet door de
installaties gezuiverd. Evenmin wordt de lozing
ervan belast. Er is nooit een bedrag voor vastge
steld, hetgeen concreet betekent dat kwik gratis
geloosd kan worden. Weliswaar is de lozing van
chemisch afval aan een vergunningenstelsel on-
derheving, maar de actiegroepen hebben weinig
vertrouwen in de kritische zin en de controlemacht
van de overheid. Een voorbeeld van Remy Poppe:
Mét vergunning wordt elk jaar in Rijnmond
80.000 ton benzeen geloosd. Benzeen is een sterk
kankerverwekkende stof”.
ontvangen en tenslotte komt er een dwang
bevel. Als je dat dan niet uitvoert, dan
krijg je zo’n deurwaarder op de stoep die
iets van je gaat verkopen. Nou, laat ze hun
gang maar gaan."
"Het financiële risico van weigeren is
helemaal niet groot. Er wordt een bepaald
goed uit je huis genomen en in het open
baar verkocht. Dat heeft een opbrengst
waaruit de heffing betaald moet worden.
Maar het MAN heeft er bij eerdere gele
genheden al voor gezord dat zo’n verko
ping helemaal geen effect had. Er waren
dan zoveel MAN-leden binnen dat buiten
staanders geen poot aan de grond kregen.
Bovendien, als de massaliteit groot is, als
veel mengen weigeren, kan de overheid
weinig doen. We hebben het gezien met de
volkstelling, dat je niet hoeft terug te
schrikken voor de consequenties. De zaak
verdient het om principieel tot het eind
verworpen te worden. Want als we dat niet
doen, blijven we op de huidige voet verder
gaan en dat is gewoon sukkelen. Dat is
eerst vervuilen en dan trachten de rotzooi
op te ruimen.”
”Ik kan me voorstellen dat sommige
mensen het merkwaardig vinden dat een
belastingambtenaar weigert te betalen. Ik
zal de mensen ook niet aanpraten om hun
inkomstenbelasting niet te betalen. Als je
dat zou doen, leg je daarmee behalve de
door jou bij voorbeeld verfoeide defensie
ook het onderwijsapparaat lam. Het voor
deel van de milieubelasting is dat hij heel
specifiek gericht is op één doel en dat ze
juist met dat ene doel precies verkeerd
bezig zijn. Ik vind ook dat ik als belastin
gambtenaar de vrijheid moet hebben om
dit te kunnen zeggen en doen. Al denk ik
niet dat het onder mijn collega’s met in
stemming begroet zal worden.”
"Kijk, ik ben niet van plan die belasting
te betalen omdat ik vind dat door de wijze
waarop de milieuheffing nu wordt opge
legd, van de kant van de regering een
volstrekt verkeerde keuze wordt gemaakt.
In de ogen van de regering is een van de
middelen om het water te zuiveren het
opleggen van heffingen. Met die gelden
moeten dan zuiveringsinstallaties worden
gebouwd. Maar je bent op deze manier
bezig aan het eind van de rit. Er is al op
grote schaal vervuild en pas dan ga je
zeggen: hoe kunnen we de vervuiling op
heffen en hoe komen we aan de middelen?
Dat vind ik een verkeerd uitgangspunt. Ik
vind dat je bij de bron moet beginnen, dat
je moet zeggen: hoe kan ik voorkomen dat
vervuild wordt? Het denken zal zich speci
fiek daarop moeten gaan richten.”
"Natuurlijk kan het ook anders, maar
het is de vraag of dat wat zou uithalen. Je
ziet het zo vaak in het overleg met overhe
den, dat er tijdenlang wordt gekletst zon
der dat er iets gebeurt. Op een gegeven
moment word je daar moe van. Wanneer
er dan harde acties komen, zie je vaak dat
het plotseling wel kan. Kijk, als het nou erg
ongegronde eisen zouden zijn, zeg ik okay,
ik kan me voorstellen dat een regering
daar niet op in gaat. Maar ik vind dat het
verzet tegen de milieubelasting redelijk is.
Ik ben ervan overtuigd dat als dit niet zou
gebeuren, men blijft voortgaan op dezelf
de weg en die weg is: vervuilen en pas dan
gaan zuiveren. Ze moeten het bij de bron
aanpakken.”
’’Shell heeft gezegd: luister jongens, als
wij dit niet mogen lozen - en dat betrof zeer
giftige stoffen - dan gaan wij met dat
gedeelte van onze industrie naar het bui
tenland. Dat is chantage, daaruit blijkt dat
een regering geen objectieve beslissing
kan nemen. Het is begrijpelijk dat de over
heid in het voorbeeld van de Shell de
s -
Naast het MAN houdt zich in de Spaarnestad
ook de Milieugroep Haarlem actief bezig met het
verzet tegen de milieubelasting. Men kan zich
terecht afvragen waarom beide groepen hun
krachtsinspanningen voor een toch gedeeld doel
niet bundelen. Welnu, het antwoord mag klassiek
genoemd worden voor de verdeeldheid onder
links. Het MAN onderhoudt nauwe banden met de
Socialistische Partij, een jonge, links-radicale be
weging die met name in Óss en Nijmegen tijdens
de laatste gemeenteraadsverkiezingen verrassend
sterk voor de dag kwam. In de Milieugroep Haar
lem zijn ondermeer de PSP en de PPR vertegen
woordigd die, dat zal duidelijk zijn, niet zo
gecharmeerd zijn van de activiteiten van de „con
current”/ Vandaar het op zich zo onlogische, ge
scheiden optreden.
I
„Het is geen ideale oplossing, maar
het helpt allicht een klein beetje. Ik
vind in elk geval dat mijn bedrag van
62,65 gulden ertoe bijdraagt dat een
zuiveringsinstallatie kan werken en die
doet althans een aantal goede dingen.
Toen ik er voor het eerst van hoorde,
dacht ik: ha, prima, er wordt wat aan de
vervuiling gedaan. Later ontdek je dat
er nogal wat kanten aan de zaak zitten
die niet kloppen. Maar dat neemt niet
weg dat ik nog steeds vind dat ik moet
meehelpen te zuiveren, omdat vaststaat
dat oök ik vervuil. Maar ik geef toe, een
echte oplossing is het niet.”
„De milieubelasting is een sympto
matische oplossing, geen echte oplos
sing. Het neemt de symptomen van de
vervuiling weg, de oorzaken worden
niet bestreden. De vervuiling blijft. Je
blijft de zaak vuil maken en daarna
haal je er een dweil overheen. De enig-
echte oplossing is natuurlijk te voor
komen dat het milieu vuil wordt. Maar
zoals wij leven, mag je eerst ontzettend
gaan vervuilen en dan ga je schoon
maken.”
„Persoonlijke ergernis, dat heeft ze
ker wel een rol gespeeld toen ik besloot
mij enigszins actief met het milieu te
gaan bezighouden. Ik heb het rapport
van de Club van Rome gelezen. Nou
weet ik wel, daar mag je niet alles aan
ophangen, maar als je er wat langer
over nadenkt en je leest er nog wat
omheen moet toch de conclusie zijn dat
het allemaal niet zo goed gaat. Ik kan
erg kwaad worden als ik op de fiets zit
r weer,
clarne-
t zo
ren, als dl
i want
werkgelegenheid het achterhoofd
houdt. Wat zie je dan - dat is althans mijn
heilige overtuiging, hoor - je ziet dat Shell
toch zal worden toegestaan zijn troep te
lozen”
”De enige manier waarop de regering
aan dit soort chantage zou kunnen ont
komen, is volgens mij consequent een an
der standpunt in te nemen. Want kijk, die
bedreigingen door bedrijven gelden niet
alleen voor de milieuheffing, maar voor
veel andere problemen evenzeer. De belas
tingen bijvoorbeeld. Als de investerings-
premies worden ingetrokken, denk ik dat
veel bedrijven zullen dreigen met vertrek
naar het buitenland. Als jé je daar gevoelig
voor toont, is het eind zoek.”
”Er zijn nog steeds mensen die zeggen:
de industrie maakt wat de mensen willen
hebben. Ik zeg: de industrie maakt wat de
mensen wordt aangepraat. Middelen bij
voorbeeld die schadelijk zijn voor het mi
lieu. Mensen wordt geleerd om die spullen
te kopen. Er wordt miljoenen per jaar
besteed aan reclame. Op een gegeven mo
ment kopen de mensen het en dan vervui
len ze inderdaad het milieu. Maar ik vind
niet dat je dat de consumenten kunt kwa
lijk nemen. Als je zoveel moeite doet om
het de mensen aan te praten, dat daar
psychologen voor in dienst genomen wor
den, dat daar hele research-afdelingen
voor bestaan, als er zo’n druk van buitenaf
wordt uitgeoefend op je consumentenge
drag, kun je de aanschaf van die rommel
niemand kwalijk nemen.”
”Nee, waarom zou mijn weigerachtige
houding een grens kennen? Als dat zo zou
zijn, ben ik geen echte weigeraar. En ach,
wat stelt beslaglegging helemaal voor.
Eerst krijg je, geloof ik, een aanmaning,
daarvoor heb je nog een tweede girokaart
comfort
diner-1
isdienst
riclusief
r:
d;
I.
brengen, worden overal in het land waterzuive
ringsinstallaties gebouwd. Het Hoogheemraad
schap Rijnland heeft momenteel zo’n veertig zui-
veririgswerken in bedrijf, onder andere in Schalk
wijk. De heffingen zijn gebaseerd op de Wet Ver
ontreiniging Oppervlaktewateren die onder minis
ter Bakker in juni ’68 met stille trom door de
Kamer werd aanvaard. De wet trad op 1 december
1970 in werking en kende als basisprincipe: de
vervuiler betaalt. Dat betekent dat voor de heffing
in aanmerking komen de particuliere woningen
die zijn aangesloten op het rioleringsnet en de
industrieën die over een vergunning tot lozing
beschikken.
De wetgever heeft het aan de provinciale bes
turen overgelaten zelf uit te maken welke instantie
de milieubelasting moet innen. Op het ogenblik
houden 41 instanties zich ermee bezig. Soms is dat
de provinciale overheid zelf, soms een waterschap
en een andere keer weer een gemeente of een
zuiveringschap. Elke woning wordt aangeslagen
voor drieënhalf (duur woord) inwoner-equivalent.
Eén inwoner-equivalent is de hoeveelheid zuurstof
die nodig is om de watervervuiling per etmaal van
één inwoner op te lossen. Dat ieder gezin nogal
ongenuanceerd voor drieënhalf inwoner-
equivalent wordt aangeslagen, betekent niet dat
het bedrag van de belasting ook overal even groot
is. Integendeel, er bestaan aanzienlijke verschillen.
Behalve zware metalen als kwik zijn de zuive
ringsinstallaties evenmin in staat de fosfaten, al
thans voor meer dan dertig procent, aan het water
te onttrekken. Fosfaten veroorzaken in stilstaand
water een enorme groei van blauwalgen die het
water verstikken. Het zuiveringsproces zou in dit
opzicht kunnen worden verfijnd door een zoge
naamde derde trap aan de installaties toe te voe
gen, maar deze worden voorlopig nog te prijzig
gevonden. Daarmee wordt de Zwarte Piet op een
volgens de kritici oneigenlijke wijze doorgescho
ven naar de huisvrouw die, al was het alleen
maar uit financiële armlastigheid, fosfaatarme
wasmiddelen als Klok en Hemax doorgaans buiten
de deur houdt. Door de consument verantwoorde
lijk te stellen, bedrijft men een vorm van verlakke
rij waarbij de bron van de vervuiling, in casu de
wasmiddelenindustrie, zich de handen kan wassen
in onschuld. De kritici vinden dat het tijd wordt
voor de overheid om in te grijpen.
Zoals zij menen dat het evenzeer de overheid
niet zou misstaan als deze de subsidies opscHortte
aan bedrijven die een eigen zuiveringsinstallatie
gebruiken, omdat dat goedkoper is. Zo heeft de
regering de helpende hand gereikt aan toch geen
geringe concerns als Philips-Duphar en AKZO-
Arnhem. De gevolgen voor de belastingbetaler zijn
inmiddels al aan het licht getreden: een aantal
publieke zuiveringsinstallaties kampt bij gebrek
aan „aanbod”-van industrievuil meteen regelmati
ge onderbezetting. Maar de exploitatiekosten
draaien door en de lasten daarvan drukken aldus
verzwaard op de gewone man.
Korf de Gids, vertegenwoordiger van de aktie-
groep Strohalm: „De overheid heeft noch voldoen
de macht noch voldoende kennis over de produk-
tiewijze van de bedrijven. Het probleem is dat
daardoor het milieuvraagstuk niet werkelijk op
tafel komt. De overheid koestert prachtige princi
pes, maar het blijft allemaal steken in pure theorie.
Daarnaast ontwikkelt zich in de praktijk een kei
harde concurrentiestrijd tussen de bedrijven,
waarin een echt milieubeleid gemangeld wordt en
waarop de overheid geen greep heeft”.
Voor nadere informatie kan men terecht bij de
Milieugroep Haarlem, Kleine Houtstraat 40, Haar
lem. tel. 023-311259 en/of het MAN, afdeling Haar
lem, Ternatestraat 24 a of telefonisch 023-282514.
Ziehier uit de mond van de strijdbare woord-
voerder van het Milieu Aktiecentrum Nederland
i» (MAN), Remy Poppe, waarom u volgens hem per 1
- oktober uw milieubelasting niet zou moeten beta-
len. Wat ruim twee jaar geleden eigenlijk sluipend
begon, is momenteel uitgegroeid tot een aktie van
i, burgerlijke ongehoorzaamheid die zijn weerga in
Nederland waarschijnlijk niét kent. De oproep om
betaling van de milieubelasting te weigeren, heeft,
overal in het land bij inmiddels tienduizenden
gehoor gevonden. Remy Poppe van het MAN
spreekt zelfs van een half miljoen weigeraars. Het
lijkt een cijfer dat eerder is ingegeven door propa-
gandistische overwegingen dan door een scherp
oog voor de realiteit, maar dat doet toch niets af
I aan de constatering dat de milieubelasting, die per
I 1 oktober ook in deze contreien betaald moet
worden, tot ongekende beroering in de publieke
I opinie heeft geleid.
tegorieën voor op en pas je heffing
daarbij aan.”
„Ik heb laatst gelezen dat het Hoog
heemraadschap Rijnland beweert dat
zeventig percent van de vervuiling van
de huishoudens komt en maar dertig
percent van de industrie. Ik kan niet
beoordelen of dat waar is. Maar het is
natuurlijk wel zo, dat een aantal indus
trieën zelf al over een eigen zuiverings
installatie beschikt. Die industrieën
worden daarvoor zelfs gesubsidieerd.
Omdat de installaties van Rijnland ech
ter ook moeten doordraaien, wordt de
belasting op de burger weer groter. Die
moet gewoon meer betalen. Daarbij
komt dat ook langs een andere weg de
burger toch weer moet betalen voor de
zuiveringsinstallatie van een bepaalde
industrie. De produkten worden ge
woon duurder gemaakt: de kosten wor
den doorberekend in de prijs. Ze kun
nen dat wel ontkennen, maar ze zullen
hun winstcijfers toch scherp in het oog
houden.”
„Ik heb er moeite mee hoor, met
mensen die zeggen: wij vervuilen lang
niet zoveel als die fabrieken en daarom
weiger ik te betalen. Ik denk toch dat ik
het een standpunt vind dat een beetje
laakbaar is, want het trekt de verhou
dingen in een wat al te eenzijdige rich
ting. Ook wij, de gezinnen, vervuilen.
Dat kunnen we jammer vinden, maar
het valt niet te ontkennen. Om die ver
vuiling schoon te wassen, is geld nodig.
Daarom betaal ik.”
7
ft:
In een vrij laat stadium is nu ook in Kennemer-
land de oppositie tegen de milieubelasting van de
grond gekomen. Het MAN afdeling Haarlem is
vorige week gestart met een huis-aan-huis actie in
drie wijken van Haarlem, de Leidsebuurt, de
Transvaalbuurt en de binnenstad in de omgeving
van de Gedempte Raamgracht. Het blijkt dat een
behoorlijk aantal mensen de heffing al aan het
Hoogheemraadschap Rijnland, in dit gebied de
innende instantie, heeft betaald. Voor deze mensen
heeft het MAN de mogelijkheid geopend om per
petitie het geld terug te verlangen. Niet dat men de
illusie koestert dat dit inderdaad zou lukken, maar
...”v
en ik door een auto, zoals laatst gebeur
de, gesneden word. Jammer genoeg re
ageer ik dan altijd te traag, zodat ik nét
te laat ben met uithalen. Maar het irri
teert me enorm, ja.”
„Ik ben het niet eens met de mensen
die vinden dat het probleem van de
vervuiling het best kan worden aange
pakt door het consumptiepatroon te
veranderen. De kneep zit hem volgens
mij heel duidelijk in het produktiepa-
troon'. Er wordt gewoon lukraak gepro
duceerd. Het is een belegen voorbeeld,
hoor, maar ik verwijs altijd maarweer
naar de electrische tandenborstel. Een
overdadig luxe artikel waarvan ik niet
inzie hoe het bijdraagt tot, laat ik maar
zeggen, een gelukkiger samenzijn van
ons allen op deze wereld.”
„Een heel duidelijk bezwaar dat ik
heb tegen de milieuheffing is dat ieder
een gelijkelijk belast wordt. Elk gezin
betaalt 62,65 gulden. Dat is niet rede
lijk. Ik kan me heel goed voorstellen dat
het ene gezin veel meer water gebruikt
dan een ander gezin. Omdat ze bewus
ter leven of domweg minder kinderen
hebben. Als je de wc dóórtrekt, vervuil
je, dat staat vast. Je gebruikt althans
water dat gezuiverd moet worden. Een
gezin van twee mensen vervuilt dus
minder dan een gezin van tien. En je
zou je kunnen voorstellen dat een arbei
dersgezin minder water verbruikt dan
een villabewoner in Aerdenhout. Ik zou
dan dus zeggen: ga na hoeveel water
ieder gebruikt, stel daar een aantal ca-
O
Het MAN dankt zijn succes voor een niet gering
deel aan de direktheid van de akties. In menige
plaats schrokken de tegenstanders van de milieu
belasting er' niet voor terug met de postbode op te
lopen om zodra de girokaart in de bus gleed, de
bewoner te vragen zijn kaart in te leveren. Vooral
in Nijmegen, Rotterdam en Utrecht, de grootste
verzetshaarden, leidde deze huis-aan-huis benade
ring tot frappante resultaten. Het MAN beweert
alleen al in de provincie Gelderland, waar de
belasting al in 1973 werd ingevoerd, te kunnen
J bogen op honderdduizend weigeraars. Nijmegen
I spande in april ’73 de kroon met 26.000 weigeraars
op 42.000 gezinnen.
Ongetwijfeld zal voor lang niet al deze weige
raars nobele motieven van milieubewustzijn de
belangrijkste rol hebben gespeeld. Als men door te
weigeren een aanslag op de portemonnee kon
ontkomen, zal menigeen zich dit „buitenkansje”
niet hebben laten ontgaan.
Niettemin, de successen van het MAN kan men
niet anders dan overrompelend noemen. De aktie-
groep heeft daarbij onbedoelde steun ondervon-
7'ft A. N
uur)
