Ton Lutz zet publiek voor een keuze Publiek bij herstel van Nachtwacht Lunchconcert op woensdag in Concertgebouw 4 John MacGrath Boeiend werk van Panufnik Sympathiek concert in Rotterdamse Doelen Knus nachtje met Moderne kunst in Moskou schrijft stuk in recordtijd bij Kamerorkest „oom Dave"Mason TOEKIJKEN ACHTER RAMEN Solotoneel in Mickery r 8 2 2 SEPTEMBER MaANDAG 19 75 9 KUNST I TOON VRANKEN i] T oneelschuur-musical twee keer in Amsterdam I 1 I I 1 l 1 I I I :wili Elektra: verzet of voorzichtigheid (Van onze kunstredactie) I- 0, stadsschouwburg. JAC HEIJER en s van lieuw (Van onze kunstredactie) wordt en ontstane kerven. imber oom ór de atst. ichter een had- istal kent HAARLEM. In het kader van Kunsttiendaagse Amsterdam speelt Toneelschuur in het Theater Om dit ideaal wat dichter naar zich toe re halen, start het concertgebouw dit jaar voor het eerst met het gratis Lunchconcert. Van 1 oktober ’75 tot en met 14 april ’76 is er iedere woensdag van 12.30 tot 13.15 uur een lunchconcert. Om het de bezoekers zo geriefelijk mo- geliik te maken zullen er belegde brood- MOSKOU (AP). De tentoonstelling van Russische non-conformistische kunst die zaterdag in Moskou een half uur na de opening werd gesloten, is zondag heropend. De moeilijkheden van zater dag waren het gevolg van onenigheid tussen de artiesten en overheidscensoren over welke werken het publiek wel en niet mocht zien. Op de 10 dagen durende expositie zijn 800 werken te zien van 160 kunstenaars. Ongeveer de helft van de werken die aanvankelijk door kulturele functiona rissen van de stad Moskou waren ver wijderd, waren zondag weer te bezichti gen. de de in het Theater Brakke Grond op zondag 28 september weer de kindermusical „Kinderen bestaan niet” van Rup van Woerkom en Bert Bou quet; aanvang 15.00 uur. Deze musical is de volgende maand weer in de Toneel schuur te zien, en komt in oktober een keer in Mickery. Tevens zijn er plannen om dit seizoen een serie programma’s te maken rond deze musical, en de kinderen die erin spelen, bij de KRO radio. Anne Will Blankers (op de voorgrond) en verder het koor van Mykeense vrou wen: Annet Nieuwenhuyzen, Celia Nu faar, Marielle Fiolet en Sigrid Koetse. (Foto Kors van Bennekom) mee de verdoeking een feit is. Om dit werk onder de voor het schil derij en voor de er aan werkende res tauratoren zo gunstig mogelijke condi ties te kunnen Uitvoeren, zijn speciale technische voorzieningen getroffen. Zo is er een verrijdbare werkvloer gebouwd, die het de restauratoren mogelijk maakt het doek overal gemakkelijk te bereiken. Er wordt voorts een verplaatsbare afzuig installatie aangebracht. Tenslotte is op de plaats waar de Nachtwacht nu nog hangt en weer zal komen te hangen een witte wand opgesteld die het daglicht op het vlonder zal reflecteren. Tijdens de tweede fase zal het doek aan de voorzijde van de oude vernislaag worden ontdaan, dan worden geretou cheerd en van nieuwe vernis voorzien. Dit zal niet gebeuren in de Nachtwacht- zaal, maar waarschijnlijk in een der kabinetten van de Eregalerij. de tranen in de ogen deed springen. Josée Ruiter is indrukwekkend helder en krachtig als Chrysotemis. Eric Schneider blijft als Orestes verre van zijn neiging z’n rollen te mooi te maken; geen sierlijk gebaar, geen flitsende glim lach; wel zeer bewogen. Ann Hasekamp speelt vals en huichelachtig de trouwe loze vorstin. Gekleed en opgemaakt als een universele hoer maakt ze een schit terende opkomst, daartoe ook al in de gelegenheid gesteld door het simpele, indrukwekkende decor van Wijnberg. Max Croiset als de opvoeder draagt vooral zijn bodeverhaal met geloofwaar dige verve voor. Hans Boswinkel maakt een heel verdienstelijke Aigisthos. De vier actrices die het koor vormen komen minder overtuigend over dan ze bedoe len. Nu zijn het helemaal de „meisjes uit betere kringen”, die ze voorstellen (de oorknopjes ontbreken nog maar net), maar blijven toch erg gekunsteld. Alleen Celia Nufaar slaagt erin haar tekst zeer eenvoudig en eerlijk over te brengen. Anne Will Blankers en Celia Nufaar zijn de enigen, die erin slagen het Ne derlands gewoon te laten klinken. De anderen hebben nog steeds dat rare stemgebruik en die geaffecteerde uit spraak waaraan de meeste tonelisten in ons land lijden. De voorstelling gaat vanavond in de Haarlemse stadsschouwburg. Beslist gaan zien. museum zal dit werk in eigen beheer uitvoeren. Het gemeentebestuur van Amsterdam heeft hiervoor toestemming gegeven. Zoals bekend is Amsterdam eigenaar van de Nachtwacht. Namens de gemeente zal de heer B. Haak, adjunct- directeur van het Amsterdams Histo risch Museum, als adviseur optreden. Wanneer zich tijdens de restauratie bij zondere problemen zouden voordoen zal het Rijksmuseum advies inwinnen bij experts van buiten. Inmiddels is de oud- hoofddirecteur van het Rijksmuseum, dr. A. van Schendel, reeds bij de besprekin gen betrokken, terwijl contact wordt onderhouden met het Centraal Labora torium voor Onderzoek van Voorwerpen van Kunst en Wetenschap. Het werk is verdeeld in enkele fasen. De eerste fase vangt aan op maandag 29 september. Het schilderij zal dan uit de lijst worden genomen en met de verf laag naar beneden op een speciaal daartoe gebouwd vlonder worden gelegd, waarna het van het spieraam Wordt losgemaakt. Daarna begint het proces van het „verdoeken”. In de afgelopen drie eeuwen is voor het laatst in 1947 al enkele malen nieuw linnen tegen het langzaam verteerde doek waarop Rembrandt schilderde aangebracht. De dan tevoorschijn gekomen achterkant van het schilderij wordt vervolgens ont daan van stofresten en andere ongerech tigheden, zodat er een volkomen glad oppervlak ontstaat. Pas nadat dit is gebeurd kunnen de messneden met behulp van linnen draad en een lijmsubstantie worden hersteld. Is dat eenmaal gedaan, dan wordt een nieuwe laag linnen met een mengsel van was en hars onder verwarming op de achterkant van het doek gehecht, waar- Dat Dave Mason een muzikale dui zendpoot is, leest men af aan de aktivi- teiten die hij tot op heden in de muziek wereld heeft ontplooid. Na in wat klei ne of gelegenheidsbandjes te hebben ge speeld, beogn hij „professioneel” als road-manager voor de Spencer Davis Group. Daar jamde hij tussen de bedrij ven door met Stevie Winwood. Met hem een verzetsdaad. Dat de góden, voor de Grieken uiteraard een dagelijkse aange legenheid, ons nie+s meer zeggen, is niet zo’n groot bezwaar Sofokles laat immers duidelijk uitkomen dat de góden nogal wisselvallig geluimd kunnen zijn. Zowel de slechte moeder als de goede Elektra en haar broer Orestes, die de wraak moet volvoeren, roepen dezelfde god aan. Je ziet dat het eerder gaat om het vinden van een rechtvaardiging van het eigen optreden; een dwingend lot leggen de góden bij Sofok'es de mens niet meer op. Uiteindelijk gaat het om de persoon lijke keuze. Nu kan een regisseur „Elektra” en „Antigone” in zijn regie duidelijk laten blijken achter welke figuren hij staat. Ton Lutz heeft die keuze bijvoorbeeld vóór Elektra’s standpunt niet gemaakt. Niet dat hij een keuze uit de weggaat, maar hij geeft de tegenpartij Chryso temis en ook het koor een duidelijke kans. Die Chrysotemis is dikwijls in de regie een onbeduidend persoontje, hele maal weggevaagd onder de stormram die Elektra is. Maar bij Lutz wordt Chrysotemis een gelijkwaardige partij. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de manier waarop ze beiden hun standpunten dui delijk maken aan het publiek. Ann-Will Blankers en Josée Ruiter staan ver uit elkaar op het toneel, gezicht naar het publiek en richten de voornaamste punten uit hun twistge sprek regelrecht op de toeschouwer. Ze zijn evenveel waard en Lutz laat de keuze aan het publiek. Hij gunt ons, toeschouwers, de vrijheid zelf te kiezen, door vraagtekens te zetten bij het voor de hand liggende gelijk, dat Sofokles zo duidelijk bij Elektra legt. Elektra mag dan het geluk smaken haar wraak uitgevoerd te zien, maar of de wereld er beter op wordt, laat Lutz betwijfelen. Wanneer de moeder en de stiefvader gedood zijn, zegt een van de vrouwen uit het koor dat gerechtigheid gedaan is. Lutz laat Sigrid Koetse die paar woorden vragend zeggen. Is alles wel goed gekomen? En tot slot klinkt het krassen van een kraai; een onheil spellend slot en iets heel anders dan het vredig gekwinkeleer van vogels waar mee het stuk opent. Het is een opvatting die voor iemand van Lutz’ generatie zeer begrijpelijk is. Een jonger regisseur zou het anders hebben gedaan. De „Antigone”, die Ge rard Jan Rijnders regisseerde bij de jonge groep FACT in Rotterdam laat wél een eenduidig standpunt zien. (Maar daarover later). Ton Lutz heeft de spelers gericht op een psychologisch verantwoorde opbouw van de rol, gebaseerd op de tekst. Geen rituelen, geen magie, geen zangwerk zo als men onlangs’ kon zien bij de „Elek tra” van La Mama Repertory Company, geregisseerd door Andrei Serban. Het gaat Lutz en de spelers om een interpre tatie die zo dicht mogelijk bij ons dage lijks bestaan blijft; alleen in verhevigde mate. Dat heeft gevolgen voor de aanpak van het koor. Dit treedt maar af en toe op als een eenheid. Het is een groep van individuën. Nicolaas Wijnberg ontwierp voor hen verschillende jurken, sieraden en kapsels. Ze bewegen ook als individu en, al gebeurt dat niet altijd volgens een logisch patroon. Anne Will Blankers speelt Elektra als een wraakgier; wijdbeens, de armen ge kromd, de vuisten gebald. Ze is kort geknipt en draagt zwarte vodden. Ze maakt Elektra’s lijden en onrecht be grijpelijk en dus haar keuze voor onver zettelijkheid. Het is grandioos te zien hoe ze de beroemde herkenningsscène met haar broer Orestes opbouwt. Vanuit een armzalige houding groeit ze tot een moment van uitzinnige vreugde, die me den in de gelegenheid gesteld om de vorderingen buiten de tijden waarop het werk in gang is van nabij te volgen. Doorgaans betekent dat de middagpauze tussen 12 en 2 uur. Om dit mogelijk te maken is vandaag een begin gemaakt met het optreken van een tijdelijke wand die de Nacht- wachtzaal in tweeën deelt. In deze wand worden vijf grote ramen aangebracht die uitzicht geven op de restauratie werkzaamheden. Achter de ramen wor den gordijnen opgehangen die worden gesloten als de restauratoren met hun werk bezig zijn. Wanneer het werk dit toelaat gaan de gordijnen weer open. De restauratie wordt voorts in woord en beeld gebracht door brede strips in een zaaltje voor de Nachtwachtzaal. In deze zaal wordt ook de aan de tijdge noot van Rembrandt, Gerrit Lundens toegeschreven kopie van de Nachtwacht tentoongesteld. De drie andere schutters stukken worden verwijderd of afgedekt. Het restaureren van de zware bescha digingen in een groot doek als de Nacht wacht vergt de uiterste concentratie van alle daarbij betrokken medewerkers. Het jes, koffie en melk verkrijgbaar zijn om en passant de muziek ook nog de lunch in het gebouw te gebruiken. Veelzijdige facetten van het muziekle ven zijn bij de programmering ingescha keld: het Concertgebouw-orkest onder leiding van eminente dirigenten. De Am sterdamse Politiekapel, het Orgel, jonge solisten etc. Bij de orkestconcerten snijdt het mes van twee kanten; voor het orkest is het zoveel als een openbare repetitie en het publiek heeft behalve de kans van een gratis concert ook de sensatie om eens te zien hoe het orkest leeft en werkt. Heel wat publiek pas seert tijdens de lunchpauze het concert gebouw: kantoor- en bankpersoneel, scholieren en winkelende huisvrouwen, museumbezoekers enz. De samenstelling van de programma’s is zo, dat er voor hen iedere woensdag iets is om naar uit te zien. HOOGTEPUNTEN VAN HET KO MEND SEIZOEN: het Moskou’s Philh. Orkest; het 50-jarig KRO jubilé op 12 december met Theresa Berganza; de Wiener Philharmoniker op 15 december (geschenk van de stad Wenen aan jubi lerend A’dam) en het Boston-Orchester in februari. AMSTERDAM. Het Nederlands Kamerorkest musiceerde zaterdag onder leiding van David Zinman voor een volle Grote zaal in Amsterdam en betrok als solisten zijn programma de blokfluitspe- cialist Frans Bruggen en de violist, te vens concertmeester van het ensemble, Thomas Magyar. Een symphonic van C. Ph. E. Bach, voor zijn tijd een gedurfd vernieuwer in de ontwikkeling van de symfonische muziek, kreeg in de expressieve lezing van Zinman een boeiende belichting. In de daarop volgende Suite van Telemann, eens ’n beroemd modecomponist, en voor vele toehoorders van nu is hij dat nog, moest de blokfluit het opnemen tegen een kamermuziekbezetting van 10 in strumenten. Nu is de klankcapaciteH van de blokfluit beslist niet opgewassen tegen de ruimte van de grote zaal. Daardoor gingen de fijne effecten van het elitespel van de fluitslolist nogal eens verloren. Een concert voor viool en strijkorkest van Andrzej Panufnik (geboren in War schau en thans als Brits staatsburger dirigent van het Symphonieorkest van Birmingham) vormde een nieuwe en vernieuwde bijdrage van het kamermu- ziektepertoire. Een componist bij wie twee tendenzen, doorzichtige orkestratie en geconcentreerde thematiek, tot een boeiende sythese zijn gekomen. Het fijn zinnig vioolspel van Thomas Magyar te kende zich zangerig af tegen de punctu eel uitgevoerde orkestbegeleiding Het is muziek die een dominerend accent van melancholie signaleert, met uitzondering van het derde deel, dat in levendige zeggingskracht een sfeer van optimisti sche blijheid uitstraalde. TOON VRANKEN ROTTERDAM. - De Britse muzikale duizendpoot Dave Mason was dezer da gen in ons land voor twee concerten. „Oom Dave” ben ik geneigd te schrijven, na het optreden vrijdagnacht in de grote zaal van de Rotterdamse Doelen. Er heerste een sfeertje alsof een dierbare oom of een goede vriend van verre reizen was teruggekeerd en nu zijn thuiskomst vierde met een knus avondje in familie- en vriendenkring. In werkelijkheid dus een knus nachtje in De Doelen met aangename liedjes van Dave Mason. AMSTERDAM. Elektra wil bloed zien; niets en niemand kan haar afhou den van de wraak wegens de moord op haar vader. Haar moeder en de stiefva der, die de moord op hun geweten hebben, moeten dood Nu is de moorde naar ook de onwettige machthebber van de stad. Dat maakt Elektra’s wraakoefe ning niet alleen een persoonlijke, maar ook een politieke daad. AMSTERDAM. Rembrandts Nacht wacht, het schilderij dat vorige week zondag door een geestesgestoorde man uit Bloemendaal ernstig werd bescha digd, zal voor een groot gedeelte in de Nachtwachtzaal van het Rijksmuseum worden hersteld. De restauratie betreft in dit geval voornamelijk het verdoeken het hechten van de door messneden (Van onze kunstredactie) AMSTERDAM. In Mickery begint volgende week dinsdag een festivalletje van internationaal solotoneel. Drie man nen en drie vrouwen brengen elk hun programma, dat ze meestal zelf geschre ven hebben. De shotvs lopen zeer uiteen: episch theater, vrouwentheater, litterair theater, travestie, satire en revue. Het solofestival begint in Mickery elke avond om half elf. Dave Mason tijdens zijn optreden in de De Doelen. (foto Gijs Hanekroot) Elektra’s zuster, Chrysotemis, vindt dat Elektra wel gelijk heeft, maar wei gert mee te doen Chrysotemis meent dat Elektra zich moet aanpassen; moet beseffen dat ze maar een vrouw is; dat ze haar gezonde verstand moet bewaren. Ook Elektra’s vriendinnen zeggen dat voorzichtigheid geboden is. Maar Elek tra heeft er zelfs een verstandsverbijste ring voor over om integer en trouw aan zichzelf te blijven. Het gesprek tussen beide zusters over de vraag of men zich al dan niet moet storten in een onbezonnen, maar recht matig verzet is de scène die de 2500 jaar oude tragedie van Sofokles een actuele betekenis geeft. Iedereen komt ook nu voor de keuze te staan: doordrammen of aanpassen. Ton Lutz heeft de kans gegrepen bij het Publiekstheater een „Elektra” te re gisseren die voor onze ogen, oren en begrippen duidelijk te volgen is. Hij en de spelers zijn enorm geholpen door de vertaling van Pé Hawinkels. Verschil lende scènes vormen zelfs een onthut sende ervaring. Sofokles dichtkunst klinkt nog wel ritmisch, maar de woor den zijn hard, kort modern, Nederlands. De personages spreken elkaar niet méér met gij aan. Ze jij-en en jou-en en Elektra veegt de vloer aan met haar moeder op een manier waar geen woord Grieks meer bij is Hawinkels heeft enkele jaren geleden ook een vertaling geleverd van „Antigo ne”, waarop kenners van klassieke talen nogal kritiek hadden. Maar met een zo zorgvuldige tekstinterpretatie als van Lutz en een zo indrukwekkend spel van Anne-Will Blankers (Elektra) en Josée Ruiter (Chrysotemis) krijgt Hawinkels het bewijs van zijn gelijk. Tenslotte zijn de klassieke tragedies niet in de eerste plaats voor het wereldje van leraren Grieks en gymnasiasten, maar voor een zo groot mogelijk publiek. „Antigone” en „Elektra” hebben nog steeds wat te ver tellen, en het is aan de regisseur dat eruit te halen. De wraakzucht van Elektra krijgt dus in de moderne opvatting het accent van Een van de actrices, de Duitse Margit Carstensen, liet haar deelname plotseling afweten. Maar Mickery is voor geen gat te vangen. De Britse toneelschrijver John MacGrath kwam donderdag in Amsterdam om te zien hoe zijn show „Lay off’ over multinationals door de groep 7:84 het in Mickery deed. Hij besloot onmiddellijk een nieuw stuk te schrijven voor de actrice Jenny Stoller, die met de groep 7:84 was meegekomen. Zij is de vriendin van een van de acteurs. Een spelers, nodig in het stuk, werd uit Londen overgevlogen en hij John Bett zal met Jenny Stoller MacGrath’s nieuwste stuk spelen. De voorlopige titel is „Oranges and Le mons”. McGrath, die onder andere scripts schreef voor de tv-serie Z-cars, schreef het zaterdag en zondag in zijn hotel. Gisteravond zijn de repetities be gonnen. Op 26 september is het in Am sterdam te zien. De solo-artiesten zijn ook te zien in vijf andere theaters in het land gedu rende dezelfde week Ze spelen in Em men, Utrecht (’t Hoogt), Groningen, En schede en Dordrecht (’t Hof). Het programma in Mickery ziet er als volgt uit: Op 23 sept. Rob Carroll uit New York met „A disaster movie called Rockefeller Centre”’ op 24 sept. Julia McClean uit Londen met „Io”; op 25 sept. Richard Quick uit Londen met „Richard Quick entertains”; op 26 sept, dus Jenny Stoller en John Bett met ’n wereldpremière; op 27 sept. Maria Mous- taka uit Londen met „Psyche” en op 28 sept. Frieda Oléander met „Frieda in the flight”. Buitenlands solotoneel komt weinig aan bod in Nederland; het Shaffytheater heeft er wel eens gelegenheid voor, zoals b.v. op 24 september en daarna met het optreden van de Argentijn Carlos Traf fic met zijn one manshow „Okay Doc”. De Mickery-organisatie is de komende week bijzonder actief. Behalve het solo festival is ook in de avondvoorstellingen de anti-multinatinnalshow te zien „Lay off” door de Britse groep 7:84. In het Mickery circuit zijn gaande „Huckleber ry Finn” door het Organic Theatre en „Inoek” door het IJslands Nationaal Theater. Op woensdag 24 september spe len drie acteurs van Het Werkteater hun kinderprogramma „Brillen en beugels” in Mickery, voor de kinderen van de Jordaan. In samenwerking met het buurtcomité van de Jordaan zal Mickery (aan de Rozengracht) voor de kinderen uit de buurt regelmatig voorstellingen organi seren. De stad Amsterdam geeft subsidie, Mickery stelt de zaal ter beschikking en de toegang kan dus gratis zijn. Het Bestuur’ van het Concertgebouw NV met zijn nieuwe directeur Bevaart, speurend naar de toekomst, heeft zich intensief beraamd op initiatieven om het gebouw nog meer functioneel en toegan kelijk te maken voor dat deel van het publiek, dat nog niet over zijn drempel vrees heen is. Het wil zich niet élitair opstellen; het Concertgebouw een mu ziekhuis, waar men zich thuis weet; daar wil men heen. en Jim Capaldi en Chris Wood richtte hij de befaamde groep Traffic op. Na twee elpees ging hij op de solotoer. In de tijd dat hu daarvoor materiaal schreef, zag hij kans nog allerlei andere muzikale kluiven mee te pikken. Hij was de producer van het Family-album ..Music in a doll’s house” en toerde met Delaney. Bonnie Friends (met Eric Clapton), Derek and the Dominoes en willen Mama Cass. Inmiddels had hij genoeg materiaal voor elpees, waarvan er tot op heden vijf zijn verschenen. Van de laatst uit gebrachte, eenvoudig getiteld „Dave Ma son”, speelde hij nogal wat werk, vrij dagnacht. (Hij begon, ordelijk, met het eerste nummer van die plaat, „Show me some affection”). Het karakter van het concert was als het karakter van zijn Jiedies: eenvoudig, vaak met noeal ner- soonliikn teksten en smaakvol. Dave Mason is niet iemand die het torvel onstent- tn de onverbiddelijke overtuiging dat h'i een star” >s (wat hij overigens v.oor het nubliek wël is). Behalve een sympathiek stemgeluid, brengt hij zeer fraai gitaarspel ten geho re. Hij speelt niet slechts, zoals vaak bij zangers, ritme-gitaar, maar doet het te vens uitstekend on de solo-gitaar. Zo doende beschikt de Dave Mason Band over twee solo-gitaristen, maar ook over twee zangers. Solo-gitarist Jim Krueger, de enige oudgediende in de band, zingt hameljik vaak de tweede stem. Of. om in de knusse sfeer van het concert te bU'ven: Mason en Krueger zingen duet ten. De band is trouwens wat je van een dergeliike band verwacht. Competente begeleiders. zonder te veel uitschieters. En zo ging het kleine anderhalf uurtje met Oom Dave genoeglijk om. Tot ieders tevredenheid, naar het publiek te oorde len. Oom Dave zal op dit moment al wel weer aan een nieuwe reis begonnen zijn. Hij heeft nog meer vrienden. KEES TOPS Het Rijksmuseum wil bij de herstel werkzaamheden de grootst mogelijke openheid betrachten. De bezoekers wor den in de gelegenheid gesteld om AMSTERDAM. Veel meer dan an dere steden in en buiten hel land, is Amsterdam een bruisende muziekstad. Wat voor Parijs het theater is, is voor Amsterdam de muziek. Er is op muziek gebied in de hoofdstad altijd wat te vinden en de belangstelling is verheu gend groot. Die belangstelling is zelfs nog stijgende, getuige de diverse uitver kochte series in de Grote en Kleine Zaal. -A’ m,. w

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1975 | | pagina 9