Russische militaire
VAAK NOG TEVEEL AMERIKAAN
-A
„Libië hard op weg
„Ik zie voorlopig geen bezetting van mijn bedrijf”
AMERIKAANSE NEGERS IN AFRIKA:
basis te worden”
1/ t.
M
I
O0
00
Q0
'4^
DAVID FLOYD IN SUNDAY TELEGRAPH:
4
grootst j I
gesorteerde
verlichtingszaak van I
Haarlem
eo en omstreken
llfiNKINIRIIM
VARIA
27
(Van een speciale medewerker)
Ellende
Felheid
(Van een medewerker)
Knechten
Twijfel
r>
(Van een medewerker)
Havens
In eigen land
Verschillen
Hèt voorbeeld
ok
is
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
1
I
l
irote Houtstraat 181
Haarlem
tel.023-3175 96
I hij in het dorp Alcacovas respect afgedwongen.
DAR-ES-SALAAM „Black is beautiful”. Deze woorden betekenen
voor velen, vooral voor niet-zwarten, weinig meer dan een kreet die iets
te maken heeft met kroezige „Afro-Amerikaanse” kapsels of met zwarte
en bruine sterren in de Amerikaanse amusementsindustrie.
Voor anderen, met name voor mensen van Afrikaanse afkomst in de Ver
enigde Staten, betekenen ze heel wat meer dan een slogan en wel de uit
drukking van een nieuw zelfbewustzijn, van een gevoel van eigenwaarde
dat in de plaats is gekomen van allerlei gevoelens van minderwaardigheid.
Geen pijn aan
-
Nederlander Paul Heemskerk werkt
keihard op Portugese platteland
Paul Heemskerk voor de ingang van zijn boerderij.
I voor wie hij werkt.
ADVERT ENTIE)
Paul Heemskerk op het Portugese platteland beheert.
Tientallen Russische technici zullen naar
Ghana gaan om daar fabrieken te bou
wen en de industrie van advies te die
nen.
„Kijk”, zegt Paul Heemskerk even la
ter, „die daar is een notoire communist
en de man die naast hem zit, is alleen
De Nederlander is van mening, dat
aan de illegale onteigening ten zuiden
President Amin van Oeganda heeft al
aangekondigd dat hij zes squadrons Migs
zal ontvangen en dat hij nog andere
wapens van de Russen hoopt te krijgen.
LONDEN Russische wapens en Russisch personeel om deze te be
dienen stromen op het ogenblik in zo’n tempo Libië binnen, dat waarne
mers hieruit de slotsom trekken dat Moskou besloten schijnt te hebben
van dat land de belangrijkste Russische basis in het Middenlandse-Zee-
gebied te maken. Dit schrijft de medewerker van de Sunday Telegraph,
David Floyd, die al jaren specialist is op het gebied van de internationale
communistische politiek.
regeringen om op eigen benen te staan
en definitief een einde te maken aan de
afhankelijkheid van de vroegere koloni
ale moederlanden, dat alles bevorderde
de belangstelling voor Afrika onder de
mensen met Afrikaanse voorouders in
met name de VS en het Caribisch ge
bied.
In die dorpskroeg kan Paul Heems
kerk soms als een furie tekeer gaan.
„Jullie moeten minder.en meer wer
ken”, schreeuwt hij dan. „Ik sta roder
bij de bank dan jullie allemaal bij el
kaar. Is er misschien iemand die met
mij als werkgever wil ruilen?”
ALCACOVAS Hij heeft een groen-bruin gevlekte vechtpet op zijn
lange blonde haren gezet en dat past wel in deze zwaar gepolariseerde
Portugese streek, 150 kilometer ten zuiden van Lissabon. Zijn trekker be-
i dient hij met hetzelfde gemak als zijn nieuwe, maar toch al rammelende
I Peugeot en als hij een glas wijn inschenkt, laat hij de vijf-literfles als eert
jongleur op vingers, pols en onderarm rusten. Ofschoon pas 21 jaar heeft
De diplomatieke medewerker van de
Sunday Telegraph voegt aan het boven
staande nog toe dat onder de westelijke
regeringen ernstige bezorgdheid heerst
over het feit dat Moskou zijn militaire
en andere hulp aan een aantal Afri
kaanse landen bezig is op te voeren.
van de Taag nog altijd geen einde geko
men is. „Men heeft het eerst met de
veeboeren geprobeerd en daarna met de
graanboeren, toen de oogst op het land
stond, of in de schuren lag. Nu komen
de rijstboeren in Alcaser aan de beurt,
maar het zal ook daar wel weer hetzelf
de liedje zijn. Je kunt wel over tonnen
rijst beschikken, maar dat betekent niet
dat je die meteen in baar geld kunt
omzetten. Er wordt aan de staat gele
verd en die betaalt pas maanden later”.
onhandige diplomatie president Sadat*
goodwill hebben verloren.
De aangesprokenen lachen maar wat.
Felheid is iets anders dan haat of onver
draagzaamheid. Ze bieden hem een glas
wijn aan; sommigen kloppen hem be
moedigend op de schouder.
In het gebied van Evora, waar Aca-
covas deel van uitmaakt, is van oudsher
„Als er een bedrijf bezet moet wor
den”, vult hij aan, „wordt de mensen
koeien met gouden horens beloofd. Door
de kreet „Het land is van het volk”, die
voortdurend wordt aangeheven, wordt de
indruk gewekt dat elke landarbeider
straks een paar hectaren grond krijgt.
Onder de bezetters wordt de grootste
ruzie gemaakt over de wijze waarop het
bedrijf moet worden voortgezet. Geld is
er niet, krediet wordt door de banken
niet langer verleend. Met andere woor
den: als de week voorbij is, ontvangt
niemand één cent loon. Men gaat dan
plunderen koeien en varkens worden
afgeslacht of men probeert ze te verko
pen. Kortom: de chaos kan niet groter
zijn”.
De haven van Tobroek wordt uitge
breid om faciliteiten voor de Russische
marine te verschaffen. De marinebasis
wordt in El Bardia aangelegd, 20 km
van de Egyptische grens. Deze is waar
schijnlijk bestemd om de Russische on
derzeeërs in de Middellandse Zee facili
teiten te verlenen.
Op het hoogtepunt van de Russische
samenwerking met Egypte waren er
meer dan 16.000 Russische adviseurs bij
de Egyptische strijdkrachten ingedeeld.
Hij citeert een goed-geïnformeerde
bron, Volgens welke de Russen van Libië
een soort Cuba zouden willen maken. In
juni van dit jaar zou de Libische leider
kolonel Kadaffi met de Russische premier
Kosigin een overeenkomst voor massale
wapenleveranties hebben afgesloten. Het
is duidelijk, aldus Floyd, dat de Russen
vinden dat Libië de plaats zal kunnen
innemen van Egypte, waar zij door hun
Een Russische instructeur die Egypti
sche en Syrische tankbemanningen op
leidde, heeft gezegd eraan te twijfelen of
de Libiërs ooit in staat zullen zijn om
deze technisch hoogst ontwikkelde
wapens te bedienen. Er ontbreken nog
steeds Libische ploegen voor de bedie
ning van de raketbatterijen. Het aantal
Russische adviseurs bij de Libische
strijdkrachten bedraagt reeds bijna 700,
welk aantal naar wordt verwacht begin
volgend jaar tot duizend zal oplopen.
I „Ik bevind me hier midden tussen de
grootgrondbezitters”, zegt Paul Heems-
I kerk. „Daar een buurman met 420 ha,
daar een van 1500 en even verderop een
I buurvrouw met liefst 2700 ha”. Zijn
sterke knuisten gebaren naar het rood-
gekleurde en nog nauwelijks geculti-
I veerde land, dat zich tot de horizon
uitstrekt en waarop geen levend wezen
f te zien is.
Die belangstelling bestond weliswaar
al eerder, in het kader van de Panafri-
kaanse beweging die mensen van beide
zijden van de Atlantische Oceaan vere
nigde en zowel ijverde voor de beëindi
ging van rassendiscriminatie als de kolo
nisatie van het Afrikaanse continent,
maar de afgelopen vijftien jaar breidde
die belangstelling zich uit buiten de
voorheen nogal beperkte kring van in
tellectuelen en kunstenaars.
Ook bij de vele communistisch beïn
vloede landarbeiders, die er n iet aan
denken zijn meer dan 300 ha grote
landbouwbedrijf te bezetten in het nog
altijd onstuimige kielzog van de ander
half jaar oude revolutie.
De Amerikaanse regering heeft Afrika
tot nu toe in vergelijking met andere
werelddelen min of meer links laten
liggen, maar het ziet er naar uit dat daar
verandering in komt en dan wordt het
des te belangrijker dat er in de VS zelf
een beweging is die voor de Afrikaanse
belangen kan opkomen, zoals de laatste
tijd in de politieke discussie over het
verbod van de invoer van chroom uit
Rhodesië gebleken is.
Volgens Paul Heemskerk zijn de be
zetters in de eerste plaats uit op bedrij
ven die goed geleid worden en waar
volgens Portugese maatstaven een grote
opbrengst mag worden verwacht. Als er
een schuldenlast bestaat, dan heeft men
daar voorlopig geen pijn aan, omdat de
inmiddels genationaliseerde banken ver
plicht (zouden?) zijn een aflossingsrege-
ling over tien tot vijftien jaar te ont
werpen, zonder dat rente in rekening
wordt gebracht.
Zo is er een organisatie in de VS
onder de naam „Pan-African Skills Pro
ject”, die zich de werving van mensen
voor werk in Afrika tegen ter plaatse
gangbare salarissen als doel stelt en zich
tot nu toe vooral richtte op Tanzania.
Deze organisatie is echter in financiële
moeilijkheden geraakt, zodat ze eerder
dit jaar haar kantoor in de Tanzaniaan-
se hoofdstad Dar-es-Salaam heeft moe
ten sluiten.
met Tanzania verwante nieuwe Volksre
publiek Mozambique en vooral de Mo-
zambikaanse president Samora Machel
genieten een grote populariteit.
Er zijn echter ook Afro-Amerikanen
met een voorkeur voor Afrikaanse sta
ten die een totaal andere politiek voe
ren. Het Congres voor rassengelijkheid
(CORE) BV, een betrekkelijk kleine
Noordamerikaanse organisatie onder lei
ding van Roy Innis onderhoudt al enke
le jaren goede betrekkingen met presi
dent Idi Amin van Oeganda. Het CORE
probeerde tijdens de onlangs in de Oe-
gandese hoofdstad Kampala gehouden top
conferentie van de Organisatie voor Af
rikaanse eenheid <OAE) de status van
waarnemer bij de OAE te krijgen, maar
kreeg als antwoord dat het eerst maar
eens moest zorgen dat er meer eenheid
kwam in de Afro-Amerikaanse gelede
ren.
„Toen ik hier vorig jaar begon, vielen
er van de exact 309 ha die ik kon gaan
bewerken, nog geen 13 te gebruiken.
Gerst en haver heb ik eraf gehaald,
hoewel de opbrengst voor Portugese be
grippen niet eens zo slecht was: 2000
kilo per ha. Na de oogsttijd heb ik
tweederde van het land bouwrijp kun
nen maken.Dat deed ik met twee trek
kers, die ik tot bulldozers heb omge
vormd, en met acht knechten.
maar een meeloper. Maar ze kunnen ten
minste lezen en schrijven. De meeste
mensen die hier zitten, zijn analfabeet.
Ik weet dit, omdat men mij voortdurend
vraagt een of ander formulier in te
vullen of te helpen met het opstellen van
een brief”.
Een duidelijk voorbeeld van die be
langstelling zijn de Afro-Amerikanen,
die de laatste jaren naar Afrikaanse
landen komen, ofwel met het voorne
men zich er te vestigen ofwel met de
bedoeling voor enige tijd hun diensten
aan te bieden. Het aantal van hen dat
zich in Afrika komt vestigen, is niet erg
groot: tot nu toe waren het er niet meer
dan 2000 a 3000.
Velen hebben het in het begin niet
gemakkelijk, vooral wanneer ze zich een
veel grootgrondbezit geweest. De vaak
niet aan het land gebonden hereboeren, die
in de stad of zelfs in het buitenland
wonen, worden thans kapitalisten en
uitbuiters genoemd, en het is een feit
dat de toestanden op het Portugese plat
teland dikwijls ten hemel schreiend wa
ren. Paul Heemskerk kan dit treffend
illustreren, maar tegelijkertijd verklaart
hij, dat hij nu de indruk heeft, dat de
landarbeiders' in politiek opzicht worden
uitgebuit en wel door communistische
agitatoren.
Paul Heemskerk, oudste zoon van een
I veefokker in het Betuwse Herwijnen,
Idwingt respect af door de wijze waarop
I hij zijn vaderlijk erfdeel tot exploitatie
I tracht te brengen in een tijd, die ook
voor de „middelgrote boer”, zoals hij
I zichzelf noemt, moeilijk en vaak zelfs
I zorgelijk is. Zijn bedrijf, Monte del Ven-
I da, ontleent zijn naam aan de met een
I kerktoren bespitste heuvel, die er boven-
I uit steekt, en waarop vroeger markt werd
I gehouden. Het werd vlak voor de Portu-
I gese omwenteling gekocht met het doel
I er landbouw zowel als veeteelt te be-
I drijven. Toen de jonge Nederlander in
I Alcacovas aankwam, waren Caetano en
I zijn fascistische makkers net verbannen.
Tanzania geldt trouwens al jaren voor
vele Afro-Amerikanen als hèet voorbeeld
van waar het in Afrika naar toe moet
en oefent daarom een grote aantrek
kingskracht uit. In het ministerie dat
zich met de werving van overheidsperso
neel in het buitenland bezighoudt is
onlangs speciaal iemand aangesteld om
de contacten met Afro-Amerikanen te
onderhouden. Ook de in politiek opzicht
Een aantal mensen in Afrika hecht
niet zoveel waarde aan de groep Afro-
Amerikanen die tijdelijk of voorgoed
naar Afrika komen. Van groter belang
vinden zij de groep die zich met Afrika
verbonden voelt en zich in eigen land
voor de Afrikaanse belangen wil inzet
ten. Zo is er vooral in Noord-Amerika
tegelijk met de groeiende belangstelling
voor Afrika een sterke beweging ont
staan die de bevrijdingsbewegingen in
Zuidelijk Afrika steunt.
„Ik voorzie voorlopig geen bezetting
van mijn bedrijf”, besluit de eenzaam
tegen het politieke getij op ploeterende
Nederlander. Vooreerst weet iedereen,
dat ik zelf keihard werk en vervolgens
is er bij mij niets, maar dan ook niets,
te halen. De vorige week heb ik de
laatste korrel graan aan de staat ver
kocht. Verder heeft men mij verteld,
dat buitenlandse investeringen in Portu
gal ongemoeid zullen worden gelaten,
hoewel ik heb gehoord dat er bij Elvas,
bij de grens, een Spaanse boer te grazen
genomen is”.
In dat denken is vooral sinds de
zestiger jaren, toen „black is beatiful”
gelanceerd werd, heel wat veranderd.
Een belangrijke factor, zo niet de belang
rijkste, die daarbij een rol heeft ge
speeld is het onafhankelijk worden van
de Engelse, Franse. Belgische en nu ook
Portugese kolonies in Afrika. Vooral
sinds 1960, toen er in Afrika maar liefst
17 nieuwe staten ontstonden, is Afrika
zich een plaats gaan veroveren op het
wereldtoneel en dat heeft het zelfver
trouwen van de zwarten zowel in als
buiten Afrika enorm versterkt.
De opkomst van wereldberoemde Af
rikaanse leiders, het respect dat sommi
gen van hen afdwongen in internationa
le organisaties als de Verenigde Naties,
de pogingen van bepaalde Afrikaanse
Maar als er een veeteelt- of landbouw
onderneming wordt overgenomen en
als de baas is weggejaagd, begint de
ellende pas.
Paul Heemskerk is niet bang. Als men
hem bezig ziet in de dorpskroeg Espe-
f rance waant men zich in een Don Gio-
vanni-achtige omgeving. De kaartende
fr en drinkende landarbeiders daar zijn
niet in staat hem klein te krijgen. Dat
I willen ze ook niet, want ze respecteren
f deze jonge man, die niet alleen zijn
K personeel doorbetaalt geen vanzelf-
sprekende zaak in een land waar het
ene bedrijf na het andere wordt overge-
nomen maar ook nooit te beroerd is
zelf de handen uit de mouwen te steken.
al te mooie voorstelling hebben gemaakt
van Afrika als het paradijs waar de
druk van de blanken niet voortdurend
voelbaar is en ze werkelijk zichzelf
kunnen zijn. Het blijkt namelijk vaak
dat ze in eerste instantie ondanks hun
huidskleur meer Amerikaan zijn dan
Afrikaan en dat ze zich niet zo maar
een-twee-drie echt thuis voelen.
Juist vanwege die culturele verschil
len en de wrijving die daaruit kan
voortvloeien hebben Afrikaanse regerin
gen weinig reden de immigratie van
Afro-Amerikanen aan te moedigen. Van
groter belang vinden ze in het algemeen
de groep Afro-Amerikanen die hier voor
beperkte tijd willen komen werken,
want er is voorlopig nog een groot
tekort aan goed geschoolde mensen op
allerlei terreinen. Hun aantal wordt op
het ogenblik geschat op 5000 a 6000.
Waar deze mensen terechtkomen hangt
grotendeels af van hun politieke voor
keur.
De slavenhandel en de verovering van
Afrika door een aantal Westeuropese
landen hebben diepe sporen achtergela
ten in Afrika en in de landen buiten
Afrika waar de afstammelingen van de
slaven wonen. Dat komt tot uiting in de
sociaal-economische positie: niet voor
niets liggen de meeste zgn. minst ont
wikkelde landen in Afrika, en buiten
Afrika behoren de zwarten vaak tot de
meest achtergestelde groepen van de be
volking. Dit verleden komt ook tot ui
ting in de mentaliteit en dan vooral in
de manier waarop men denkt over zich
zelf en zijn positie in de samenleving.
De Russen' hebben Libië reeds voor
zien van SAM 2, SAM 3 en SAM 6-
raketten. Deze zijn bestemd om de ha
vens, vliegvelden en andere installaties
te beschermen die de Russen hopen te
gebruiken. Zij hebben tot het einde van
augustus reeds 375 T 66- en T-62-tanks
geleverd. Libische tankbemanningen
worden zowel in eigen land als in de
Sovjet-Unie opgeleid. Maar de training
van Libisch personeel, zowel voor bedie
ning van de tanks als van de raket
systemen, vormt voor de Russen het
grootste probleem.
Russische adviseurs dringen ook de Libi
sche economie binnen.Russische inge
nieurs zoeken naar olie en mineralen.
I beider die in een Peugeot rijdt een nog
grotere fascist moet zijn dan de boer
I Die grote bergen stenen daar zijn
t allemaal van het land gekomen. De vele
I bomen heb ik omgehakt de eiken
I overigens alleen, want de kurkeiken die
hier beschermd zijn, heb ik moeten la-
ten staan en de stapels boomstronken
I die nog overal zijn blijven liggen, zullen
I straks in brand worden gestoken. Op
l zichzelf een dure operatie, maar alle
I kosten heb ik kunnen goedmaken door
het hakhout te verkopen”.
De vervallen boerderij is Paul Heems-
f kerk eveneens aan het opknappen. Er is
I een badkamer in aangebracht, in de
slaapkamers zijn wastafels geplaatst en
het trappënhuis wordt zelfs geheel ver-
I plaatst. Tweedehands meubels werden
I aangeschaft om het woongedeelte straks
t leefbaar te maken, terwijl er een eigen
generator kwam voor de opwekking van
elektriciteit. De waterleiding functio
neert via een pomp op een put.
Vier knechten helpen de inmiddels
I goed Portugees sprekende Nederlander
I in de rimboe van Alcacovas. Ze zijn aan
i hem gehecht en werken door als agita-
1 toren in de streek stakingen uitroepen
r en houden hem van alle voorgenomen
f bezettingen op de hoogte. Toen een van
de knechts onlangs in de auto van de
,,baas” in het dorp verscheen, trachtte
men hem uit te leggen dat een landar-
I beider die in een Peugeot rijdt
Een foto van het bedr
