OVER MENSEN DIE HET ZELF GAAN ZEGGEN
Hartkamp
Protest
Kosmos
Francois wilde ook wel eens leuk
wonen
Poolse vindt
het hier ook
na 17 jaar
nog moeilijk
IT1
ER
r
help
/eg
:er
ijkt te
;n
•entu
DONDERDAG
1 6
OKTOBER
1975
de
an 8-16
d gevot
:en
ILEMS
OUT
„EEN STUDIO inrichten is net
zo moeilijk als een huis van bewa
ring uitlopen”. Losjes leidt Leo Ja
cobs, kersverse hoofdredacteur van
Radio Amsterdam, zijn bezoekers
door de met technisch NOS-vemuft
ingerichte kamers van een heren
huis aan de Johannes Vermeerstraat
waar zich het geruisloze leven af
speelt van Oud-Zuid. De radioma
kers in spé willen met hun pro
gramma’s de collega’s in het Gooi
een poepje laten ruiken dat is
duidelijk.
zijn trotse clipperaak wordt door
de kapiteins van de rondvaartboten
bezongèn als „the most wonderful
boat in town”.
:eft u de
die doo:
(of
gebrand
inatogen
ivert
geselec-
n en een
oedings
ibouw
eefsel.
een
lei,
Is hoeft
ALS KIND consumeerde hij voor
namelijk boeken die over zee gingen.
De schëepsjongens van Bontekoe
en De Engelandvaarders. Zo stond
het al vroeg voor hem vast dat hij
ooit zijn eigen vlaggeschip zou heb
ben. Maar hoe speel je dat klaar
als je een Limburgse mijn werk ers-
zoon bent en je banksaldo meer
nullen achter dan voor de streep
telt? De 24-jarige Francois Tous
saint - hij dankt zijn naam aan een
soldaat onder Napoleon die na de
mars door de Russische sneeuw
hier bleef hangen - redde het en
BINDENDE figuur tijdens
Poolse dagen deze week in Am
sterdam - met uiteenlopende
shows in het stadion en het meer
op ambachten ingespeelde Root
haanhuis - was de charmante
Poolse Jedraszewska („Elisa
beth”) van den Burg.
16
Radio Amsterdam wil Hilversum
een poepje laten ruiken
het
II
Ir
LEO JACOBS
alle
Amsterdam-
Elisabeth van den Burg
Zeilvertoon op de Prinsengracht.
üng
temiscli
■>g-
Francois Toussaint met vrouw Nellie.
>d salaris,
ig
Evenals hij de gedachte verwerpt dat
Radio Amsterdam vooral met de actie
groepen zaken zou gaan doen. „We zijn
Het feit dat de Amsterdamse grachten
vol liggen met de meest buitennissige
optrekjes heeft vooral te maken met de
woningnood. Zo ook in Francois’ geval.
„Drie jaar geleden zaten we nog op een
pijpela aan de Overtoom en daar moes
ten we om dubieuze redenen af. Je kent
dat wel. Ik ben toen op een huur-tjalk
terecht gekomen maar dat kostte 200
gulden per maand terwijl ik maar 411
verdiende. Dat ging dus niet”.
Voor het aantrekken van de medewer
kers offerde hij z’n vakantie op en daar
heeft hij geen spijt van. „Het zijn alle
maal aardige mensen. Die motivatie vind
ik erg belangrijk want de instelling van
iemand verander je niet meer. Een etter
blijft een etter”. Daarbij gevoegd de
wetenschap dat alle Amsterdammers, die
iets aardigs te vertellen hebben, zomaar
in de uitzending kunnen stappen, wekt
Een juweeltje, precies passend in het
tragi-komische sfeertje ten huize van
Iwanow. Na afloop van zijn laatste
voorstelling wordt Gerard Hartkamp
in de schouwburg gehuldigd.
is omdat zo iemand niet meer bestaat.
Het lijkt soms wel alsof het enige waar
de regering zich druk over maakt val
helmen en veiligheidsriemen zijn”.
>fde en
-oogde
\ARD
1 (20 k
is 2 m
bezorg
>3 Haart
>5-314101
nu behalve aan zijn studie aan de expe
rimentele werkplaatsen in de hoofdstad
waar „onaangepaste” jongeren met een
junkie-verleden uiterst behoedzaam de
maatschappij weer in worden gelaveerd.
Wat lang niet altijd lukt.
DE „OUDE BAL”, zoals deze journa
listiek gerijpte veertiger zichzelf betitelt
als hij de leeftijd van de anderen in
beschouwing neemt, zetelt in een nog
vrijwel blanco vertrek. Aan de wand
alleen de laatste „krant”, die van de
Provopers rolde en waarin de geboorte
van zijn zoon Jasper is aangekondigd. Er
zijn mensen die schimpscheutig praten
over zijn Provo-verleden, maar Leo Ja
cobs haalt daar zijn schouders over op.
UIT PROTEST tegen de executies
in Spanje hebben studenten en do
centen van de kunstacademies in
Amsterdam besloten dit weekeind een
kunstmanifestatie op het Amstelveld
te houden. Er is een kunstmarkt en -
veiling, waarvan de opbrengst naar
de gezinnen gaat van Spaanse politie
ke gevangenen.
Met de drie kinderen, die uit dit
huwelijk voortkwamen, woont ze nu
in Heemstede van waar ze dagelijks
naar de hoofdstad spoort om de pu
blic relations te verzorgen van de
Poolse luchtvaartmaatschappij Lot.
het vermoeden dat het daar aan de rand
een
Het zwaartepunt komt echter te liggen
bij het verhaal van de „man in the
Street”, de bewoners van de oude wijken
met een niet te grote spaarpot, die
volgens de Radio Amsterdam-staf vol
gens de huidige media-lijnen te weinig
aan bod komen. Commentaren en diep
gravende analyses wil men echter mij
den.
Voor zichzelf ziet hij als belangrijkste
boodschap „luisteraars om te turnen tot
mensen, die het zelf gaan zeggen. Want
dat is in de hele communicatie het
probleem. Je moet leren je mond open
te trekken, maar waar leer je dat? Niet
thuis, niet op school en niet op je werk
als je tenminste niet het zoontje van de
directeur bent. Radio Amsterdam is er
om een eigen mening te kunnen heb
ben”.
„Ik kwam naar Amsterdam om de
horecavakschool af te maken en werkte
als kok in de Bijenkorf en het Amstel-
hotel. Maar het was niet zo mooi als je
op school was geleerd. Het vak degene
reert en de omstandigheden in de hore
ca zijn soms op het feodale af”. Hij Was
nachtportier in een hotel en wijdt zich
Hoe zou hij de Nieuwmarkt-affaire
hebben behandeld? „Feiten hè en het
liefst zonder overdrijving. Wat Aktua op
de tv liet zien was belachelijk. Het
was net of de Duitsers Polen weer
binnenvielen. Het conflict daar is op een
bepaalde manier enorm opgeblazen”.
Ze leidde de in de oude stad (So-
nesta Hotel) vertoevende Poolse ve
detten rond en maakte terloops de
bezoekers van het Roothaanhuis weg
wijs in de volksvlijt uit haar land.
Dat Elisabeth overigens in 1958 als
zeventienjarige ze was toen grond
stewardess in Warschau achter
zich liet om een KLM-gezagvoerder
te volgen die haar hand had ge
vraagd.
van het Museumplein best eens
ongedwongen boel kon worden.
ZIET HIJ toekomstige problemen met
het stadsbestuur? „Ik betwist dat. Ik kan
me voorstellen dat er soms gevoelens
van wrevel zullen zijn, maar ik sla ze
wel zo hoog aan dat ik geloof dat ze
feitelijke informatie zullen accepteren. Ik
vind trouwens dat we ons soms te grote
zorgen maken over wat de overheid
ervan vindt”.
ZATERDAGAVOND neemt Gerard
Hartkamp afscheid van zijn toneel
loopbaan die 45 jaar duurde. Hij
speelde in „Ivanow” van Tsjechov,
die voor het laatst in de Amsterdam
se schouwburg te zien is. Hartkamp
begon in 1929 bij het gezelschap van
Sluizer en De Bree, werkte daarna
bij Saalborn en Ruys, na de oorlog
bij Theater, Centrum, Nieuw Rotter
dams Toneel en tenslotte bij Pu-
bliekstheater. Met zijn speciale geba
ren, mimiek en dat hele aparte bene
pen stemmetje is hij een karakterspe-
ler, die op elke schouwburgbezoeker
een onuitwisbare indruk heeft ge
maakt. Hoe klein zijn rol ook mocht
zijn. Zijn laatste rol, die van de
accijnsbediende Kosych, is er zo een.
Jacobs; „Als je de feiten objectief op
een rijtje zet, kan dat minstens zo
verpletterend werken. In de zestiger ja-
ren, toen ik nog bij Het Vrije Volk zat,
heb ik eens een round-up gemaakt van
Vietnam aan de hand van wat de Ame
rikaanse persbureaus hadden gemeld.
Thijs van Veen (de toenmalige hoofdre
dacteur, r.s.) was over dat stuk erg
verbolgen. Het had zo in De Waarheid
gekund, zei hij. Ik vind feiten echter
belangrijker dan de mening van een
hoofdredacteur”.
een spreekbuis van
mers”, meldt hij.
ELISABETH ziet nog steeds een
enorm mentaliteitsverschil tussen bei
de volken. „De Polen”, meent ze,
„zijn veel vrolijker en staan meer
open voor anderen. Dat valt me hier
eigenlijk tegen. Met Hollanders kun
je een hele nacht feesten maar de
volgende ochtend noemen ze je weer
bij je achternaam. Het is gewoon zo
dat je als buitenlandse niet voor
honderd percentwordt geaccepteerd
en dat vind ik jammer”.
Met de Poolse kolonie in ons land
heeft ze overigens ook nauwelijks
contact. „Die mensen houden zich nog
erg bezig met politiek en praten
vooral nostalgisch over het land dat
ze hebben verlaten. Daar schiet je
ook njets mee op”.
Als ik informeer naar haar toe
komstplannen schudt Elisabeth la
chend het hoofd en verwijst me naar
de levensstijl in haar geboorteland.
„Polen leven van de dag in de dag.
Dat houdt verband met de slechte
financiële situatie. Daarom spaart
men ook niet en maken de Polen
zoveel van hun leven. In Nederland
kun je zeggen: we gaan over drie
jaar naar Mexico, maar dat kon in
Polen helemaal niet omdat er altijd
wel een vijand in de buurt was”.
Hoewel ze Heemstede voor haar
schoolgaande kinderen prima vindt,
prefereert ze zelf het leven in de
grote stad. „Ik heb altijd in Warschau
gewoond en daar had je altijd lawaai.
We zaten vlakbij het station en de
hele nacht draaiden ze op straat pla
ten om de arbeiders wakker te hou
den. En als we dan met vakantie
naar de kust gingen, kon ik drie
nachten niet slapen vanwege de stilte.
Dat heb ik hier soms ook”.
DE KOSMOS, meditatiecentrum
aan de Prins Hendrikkade, begint op
17 november de Kosmosschool. Op
het programma staan lezingen over
universeel denken, mystiek, occultis
me, transpersoonlijke psychologie en
kennismaking met andere bronnen
van wijsheid. Het eerste deel van de
24 maandagavonden is verder gericht
op yoga en meditatie. Daarna krijgt
de school een meer informatief ka
rakter.
Intussen zit de zeskoppige redactie al
maanden niet stil. Dagelijks trekken de
reporters de straat op om alvast even te
wennen aan de geluidsapparatuur en de
montage, waarvoor ze zelf opdraaien.
Want de drie technici hebben hun han
den aan andere zaken al vol. Ze komen
stuk voor stuk niet uit het vak, maar
deden'érvaring op bij een piratenzender
en de ziekenomroep. Jacobs weet echter:
„Het zijn jongens met gouden handjes”.
Of dat al op 1 november, de geplande
datum dat de Amsterdamse Draadloze
Omroep („STAD”) op de 240 meterband
waar de oude Hilversum III zolang op
zat, te beluisteren zal zijn is nog onze
ker. Er ontbreekt nog een handtekening
en daar moet volgens CRM op gewacht
worden.
„IK ZAG anderen aan bootjes knutse
len en dacht: dat kan ik ook”. Van een
veilingschuit die hij van zijn schoonva-
Een andere reden waarom hij straks
vermoedelijk het IJ achter zich laat,
heeft met het toerisme te maken. „Die
boot trekt gewoon te veel bekijks. Al die
vervelende Amerikanen die met een ca
mera op hun buik aan boord kruipen,
dat hoeft van mij niet meer”.
DE SFEER in de hoofdstad schetst hij
als „een beetje triest”. „De buurten ver
liezen hun bedrijfjes en al die pandjes
gaan over naar het uitgaansleven. Dat
vind ik jammer. Daarbij, toen ik de
vorige keer wegging, was er veel meer
gezellige heibel. Je had complete zeesla
gen in de gracht en gevechten van
automobilisten die er niet door konden.
Men laat het nu gelaten over zich heen
gaan”.
Na drie maanden de schuimkoppen
van het Ijsselmeer te hebben getrotseerd
ligt de 22 meter lange „Domela” inmid
dels weer op zijn vaste, door de buurt
bewaakte stek. Óp de hoek van Prinsen
en Brouwersgracht. De blond gelokte
schipper bemint het stadsleven en daar
om pleegt hij hier met vrouw Nellie en
twee honden te overwinteren.
der kreeg, maakte hij zo’n oogstrelende
watervilla dat er kopers opdaagden.
Francois wilde wel maar alleen als hij
er „iets varends” voor terug zou krijgen.
Door er 500 gulden bij te leggen werd
hij eigenaar van de clipperaak of beter
gezegd wat daar voor doorging. Met
hulp van oude schippers maakte hij er
weer een zeilschip van. Met zeildoek van
een oorspronkelijke clipper en staalpla
ten die hij op de schroothoop had ver
worven. „Die schippers vonden het wel
raar dat ik op m’n 22ste al een eigen
boot had. Daar moeten wij een heel
leven voor varen, zeiden ze”, aldus
Toussaint die zich tot dan in het hoofd
stedelijke als een manusje van alles had
bewogen.
JACOBS denkt verder ook aan
optreden van muziekensembles („In deze
stad zit muziek”) en het volgen van
sportgebeurtenissen. Maar dan moeten
het wel de echte liefhebbers zijn. „Nee.
niet die profvoetballers die zich als gla
diatoren in de arena bewegen. Dat vin
den we niet leuk. Bij de derde klasse
reserve AVB zie je de echte sport beoe
fenen”.
FRANCOIS zoekt zijn toekomst echter
op het water. Hij wil met chartergroe-
pen naar de Wadden zoals hij deze
zomer een dozijn zeeverkenners aan
boord had. „Maar dat was liefdewerk
oud papier, omdat ik het nog niet op
commerciële basis wilde doen”.
Hij zal dan wel naar een andere
ligplaats moeten uitkijken want om bij
laag water onder de grachtenbruggen
door te komen moet de bovenbouw van
de clipperaak eerst worden „gesloopt”
en, zo meent Francois, „elke keer sneu
velt er wel iets”.
Als vrije vogel heeft Toussaint zijn
boot naar de socialistische pionier Do
mela Nieuwenhuis genoemd. „Omdat”,
zegt hij, „dat nog een gedreven man
was. Een individualist en ik heb het 'idee
dat daar in deze tijd veel behoefte aan
Radio Amsterdam op reportage.
t4
g-ife j ji.
