AMERICA HAD TOURNEE VAN DRIE WEKEN NODIG OM DE TOP TE BEREIKEN
Dan Peek:
We hebben
een missie
te vervullen
Oud-Katholieke kerk decor
vernieuwde” Handel
voor
iiks
ie
■P»
ie
t
ek
len
DANIEL CHORZEMPA NEEMT 16 ORGELCONCERTEN OP
99
F 1
MUZIEK
22
99
M
door Ferry Tromp
i
P
ruil
door Johan van Kempen
Muziek, daar
kun je alles
mee zeggen
aste lig-.
straat
IR
Het
or-
O'
Daniël Chorzempa tijdens een van de opnamen in de Oud-Katholieke kerk.
en
rden
nderweg:
pkamers,
Is dat niet moeilijk voor de communi
catie met de groep?
letstraat:
Jts, gara-
douche.
>0 m2 met
ats. Sluis-
bouwpro-
susstraat
slaapka
ir-doucte
lurwonüij
•P
te
an
van. Daar swingden ze op, daar bratken
emoties los. Dat zag je met je negentien
jaar tot je stomme verbazing vanaf het
podium gebeuren. Je weet dat het er is,
ik bedoel emoties en enthousiasme. Al
thans. 2» denk je zelf over je eigen mu
ziek, maar je verwacht niet dat al zo
snel zoveel mensen datzelfde met je mee
voelen. Laat ik zeggen: we hebben als in
een droom geleefd, maar ik kies toch
voor het positieve, voor het schot in de
roos. Als je dit al als een ramp zou kwa
lificeren, dan moet je maar boekhouder
worden, want dit is de business, weet je.
Bovendien, so far, so good. We zijn gaan
stijgen en blijven stijgen. We hebben ons
de afgelopen jaren constant verbreed,
muzikaal ontwikkeld en we zijn nog
steeds tevreden, net als ons publiek dat
zich ook alsmaar uitbreidt”.
Vraag aan Dan Peek: Was dat voor
jullie een lot uit de loterij of een ramp?
Waren jullie na zo’n korte periode al
klaar voor een dergelijk groot succes?
Dan lacht verontschuldigend als hij
nieuwe klodders ijs aan zijn thee toe
voegt. „Voor Amerikanen is ijs van een
luxe veranderd in een noodzaak. Ik ben
eraan verslaafd’’. Sterallures zijn Dan
„Weet je”, zegt Dan, „als ik dit zo zie
dan zou ik net zo goed in Akron, Ohio of
Newcastle Engeland kunnen zitten.
Hetzelfde beeld. De wereld is echt een
dorp geworden zoals McLuhan heeft
gezegd. Overal hetzelfde beeld dezelfde
mensen. Ik heb dat de afgelopen vier
jaar duidelijk aan het publiek gemerkt.
Of je nu in Amerika of in Europa staat,
de mensen reageren hetzelfde op dezelfde
dingen. Ze roepen allemaal „more”, ze
houden allemaal van lucifers met de lich
ten uit, ze trappen allemaal in de kleine
beroepsvalletjes die e'en zaal in lichter
laaie moeten zetten. Toch wel angstig,
als er goed over nadenkt. Maar het is
niet anders”.
grote wallen onder z'n ogen verbergen.
In de suite op de vierde etage mogen
even de ramen open. Beneden krioelt het
Amsterdamse stadsverkeer. Alles zit vast,
zoals gewoonlijk.
’s Avonds zal blijken dat Dan gelijk
heeft als hij stelt dat er voor het trio
ondanks de verbreding en de veel ge
roemde kwaliteit van de laatste elpee
„Hearts” nog veel muzikaal werk aan de
winkel is. Dan’s elektrische gitaarsolo’s
zijn zwak en ook Gerry Beckley weet de
vleugel die hem ter beschikking staat
voor nauwelijks meer dan wat onder
steuning te gebruiken.
Dan komt daar 's middags al uit zich
zelf mee voor de draad. „Onze basis is en
blijft dat trio van akoestische gitaren met
daarbovenuit de vocalen. Daar moet je
niet aan tornen en dat zouden we ook
niet willen en kunnen. Ik moet zeggen
dat we niet bewust op zoek zijn naar
Chorzempa heeft door het combineren
van musicologische én praktische studies
Horse with no name'-componist
Dewey Bunnell wordt aan de telefoon
gevraagd, maar hij ligt me koorts en
zware griep in bed. Een berg pillen, zak
doeken en penicilline moeten hem voor
half negen ’s avonds op de been helpen
en dat lukt. „Het zal wel moeten”, zegt
Dan laconiek, „want we kunnen hem niet
missen. Vanavond is het laatste concert
van de tour. Thuis wacht me een verhui-
alternatieven, naar spatgraag solowerk
etcetera. Zo werkt het niet. De ontwikke
ling verloopt onbewust, harmonieus. Pas
achteraf ontdek je bepaalde lijnen en ga
je conclusies trekken. Meestal als jour
nalisten ernaar vragen, want zelf houden
we er niet zo van. Laat ons maar spelen
en zingen".
zing want ik word doodnerveus van Los
Angeles, waar ik nu woon. Te groöt, te
druk. We hebben een huis gekocht op het
platteland in Colorado. Heerlijk rustig".
en
3.g.
I
t 29
12746
Dan Peek, de oudste van het trio en de
beste prater, heeft z’n lesje goed geleerd.
Dertig optredens tijdens een Amerikaanse
en Europese tournee van in totaal acht
weken; veertig interviews in dezelfde
tijd. Thee met ijs moet zijn keel voor
rampen bewaren, maar het drankje kan
niet de eindeloze vermoeidheid en de
elijklaan:
pkamers,
c.v., ga-
n Zeeër-
modemi,-
mer, 3
adkamer,
daerlant-
mer, 4
adkamer,
rage.
Terug naar de muziek; de herkenbare,
fijne, intelligente, warme en uiterst melo
dieuze muziek waarop America nog
jarenlang zal teren. Die muziek heeft in
vier jaar aan kracht en variatie alleen
maar gewonnen. Heeft elektrische ver
sterking plus bas en drums gekregen
voor meer swing, meer funk, meer dyna
miek. „Dynamiet zal het nooit worden”,
zegt Dan, „maar we vinden zelf dat we
erin geslaagd zijn de eentonigheid van de
„Juist, juist. Dat doen we dan ook.
Ieder op z’n eigen terrein. Gerry bijvoor
beeld is nogal poëtisch, ik ben inderdaad
vrij filosofisch en laat het dichten aan
m’n vrouw over. Maar we zijn geen groep
met een boodschap. In iedere song zit
wel iets van laten we het een bedoe
ling noemen. Soms negatief, zoals in „It’s
life”, vaak positief. Maar er zijn geen
grote lijnen behalve dan dat America
schijnbaar overkomt als een groep die
de dingen iets mooier maakt dan ze in
werkelijkheid zijn. Maar ik geloof dat dat
meer met onze muziek te maken heeft
dan met de letterlijke inhoud van de
teksten. Dat is dan ook de kracht van
muziek. Het kan indrukken vestigen,
emoties oproepen die door niets te over
donderen zijn. Muziek is een taal op
zichzelf en vaak merk ik dat ook wij er
alleen maar woorden bij maken om dat
gene wat we al instrumentaal zeggen, nog
eens te benadrukken. Maar een man als
Tsjaikovsky. die was een meester in het
losweken van emoties zonder woorden.
Fantastisch”.
Januari 1971. Drie Engels/Amerikaanse jongens met de kleinste
manager ter wereld (Jeff Dexter) spelen gitaar en zingen in een
paar kleine Nederlandse clubs. In Gouda slapen ze voor 13.50 de
man in het plaatselijke hotel na een optreden voor vijfenvijftig be
langstellenden. Ik praat drie uur met ze in en tijdens de Chinees
op de mooie Grote Markt Ruim vier jaar later, oktober 1975,
spMpdoert datzelfde America want dat waren ze 13.50 per
minuut ia het Amsterdamse Marriot-hotel en zit het Concertgebouw
meer dan afgeladeu-vol met vijfentwintighonderd man. Slechts
Dan Peek heeft een half uurtje tijd om met me te praten. Dat
wordt uiteraard langer
.HÜMi
:elen 1»
m2.
Dan Peek: „Publiek is overal hetzelfde”
(Foto Ronald van Caem)
Potter
mer, me
n, 3 slaap
r, douel»
Gevraag
met tuil
emerlaï
douche,
Ider. 0
at.
„Niets is goed als er geen vooruitgang
in zit, dus het plan is om vooruit te -gaan,
nog meer zelfvertrouwen te krijgen
bijvoorbeeld. We hebben dit jaar met
een groot orkest een live-elpee opgeno
men maar het is lang niet zeker dat we
die ook snel uitbrengen. Je moet de
markt niet overvoeren en voor februari
staat alweer een nieuwe studio-elpee
met nieuwe nummers op stapel. Daar
gaan we nu aan werken. Waarschijnlijk
laten we de live-elpee liggen tot eind
volgend jaar. En dan zijn er weer de
tournees. Per jaar trekken we drie keer
Amerika door. Honderd verschillende
matrassen, weet je. Gelukkig ben ik al
vanaf m’n jeugd gewend aan veel reizen.
Ik schijn er voor geboren te zijn. Tour
nees zijn doodvermoeiend, nou en of.
maar ik klaag niet. Als je dit niveau van
succes hebt bereikt, dan zijn ook wij
arbeiders geworden. Gek, maar waar. We
leven volgens strikte regels; zo laat het
vliegtuig, zoveel interviews, foto's, zo
laat optreden, op tijd naar bed. Na de
elpee „America” hebben we het daarmee
op onze eigen wijze allemaal moeilijk
gehad, met name in de privésfeer, maar
daar groei je overheen. Je merkt, dat je
een missie te vervullen hebt, voor jezelf,
de platenmaatschappij en je publiek”
Nauwelijks hebben in 1971 een paar
Nederlandse journalisten zich door de
platenmaatschappij laten overhalen Om
het trio America aan een muzikaal on
derzoek te onderwerpen en daarvan den
volke kond te doen of het trio betaalt de
„schuld” dubbel en dwars terug. De single
„Horse with no name” davert met on
gekende vaart door de Amerikaanse hit
lijsten en de ijlings georganiseerde Ame
rikaans tournee maakt van de groep
binnen drie weken één van Amerika’s
populairste.
„Dat valt erg mee. Gerry zit vaak in
Londen en Dewey woont in Frisco maar
alleen als we niet werken en dat gebeurt
niet zoveel. Je kunt rustig stellen dat we
negen maanden van het jaar samen zijn.
Als goeie broers. Dat is het voordeel. We
hebben niet alleen een muzikale band; we
hebben elkaar ontmoet en zijn vrienden
geworden op de Amerikaanse school in
Londen. Die menselijke band blijft langer
hangen dan een zuiver muzikale, althans
dat leert de ervaring met andere groepen.
Dewey en ik zijn nu getrouwd. Gerry
nog niet, maar we kunnen het nog altijd
uitstekend met elkaar vinden.”
grote orgels, waarbij hij dan ook ge
bruik maakte van monsterbezettingen in
het orkest, door middel van een groot
aantal verdubbelingen van de diverse
partijen. De doorsnee uitvoeringspraktijk
in die tijd, ging evenwel uit van kleine
bezettingen en in die zin is het hier
gebruikte Künckel-orgel voor dit pro-
jekt waardevol.
Voor het authentiek uitvoeren van de
nu opgenomen concerten verrichtte
Chorzempa nog heel wat musicologische
research. Chorzempa: „Voor de prakti
sche realisatie van de improvisaties waar
Handel daarvoor op bepaalde plaatsen in
de partituur de ruimte heeft gelaten,
ben ik te rade gegaan bij zijn andere
werken. Delen uit zijn fluitsonates, Con
cert! Grossi en clavecimbelwerken. Gro
te verwantschap tussen de werken on
derling en soms letterlijke citaten of
omwerkingen maken het je gemakkelijk
om bepaalde ontbrekende stukken uit
het ene werk in het andere aan te
vullen. En onduidelijkheden in de voor
geschreven instrumentale bezettingen,
kon ik vaak oplossen door de bron op te
zoeken. Zo zijn er bijvoorbeeld maar
liefst 25 ontleningen aan Telemanns
„Tafelmusik”. Tegenwoordig zou dat
diefstal zijn; toen was het een vorm van
collegiaal eerbetoon”.
Dan: „Eerlijk gezegd nee. Er was geen
zelfvertrouweh, geen ervaring, weinig
opbouw, geen show en noem maar op.
Maar er was wel en ik weet dat het
wat theatraal klinkt muziek. Wat wij
deden, daar waren al die mensen gek
Dit soort overdenkingen zijn nauwe
lijks in jullie teksten terug te vinden
terwijl jullie muziek ruimte laat voor
verstaanbaarheid zodat het zin heeft
zinnen met inhoud te zingen.
•ieweg: L-
t, 4 slaap-
et, badka-
c.v.-gas.
oning op
Jmuiden.
kerslaan:
douche,!
/raagd 4-
jiden.
certen qua blazersbezetting soms wisse
lende begeleidingspartijen, terwijl de
Amerikaanse organist Daniël Chorzempa
is aangetrokken om de soli voor zijn
rekening te nemen.
Concerto Amsterdam, dat in het verle
den veel opnamen maakte voor BASF,
en voor Telefunken de volledige „Tafel
musik” van Telemann vastlegde, is ei
genlijk een uitbreiding van het Quartet-
to Esterhazy, dat in die
meer de Strijkkwartetten
voor Philips op de plaat bracht.
Peek, Dewey Bunnell en Gerry Beckley
vreemd. Nog steeds. In de hotelkamer
zowel als op het toneel, waar ze de in
druk maken van drie ijverige school
jongens die het machtig vinden dat ze op
de prestatie-avond voor hun ouders zo’n
goeie beurt maken. Vier gloriejaren met
vijf succesvolle elpees (America, Home-
coming, Hattrick, Holiday en Hearts)
hebben hun omgeving veranderd maar
niet henzelf, zo lijkt het.
interieur van de Oud-Katholieke
Kerk aan de Kinderhuissingel vormt de
laatste weken het decor, waartegen zich
de opnamebedrijvigheid van de firma
Phonogram afspeelt. Deze platenmaat
schappij maakt hier quadrofonische
opnamen van alle zestien concerten die
Handel schreef voor orgel en orkest. Het
gaat evenwel niet om een uitbreiding
van het grote aantal platen dat al van
deze wereldbekende werken is gemaakt,
Het ensemble Concerto Amsterdam, on
der aanvoering van de bekende Neder
landse violist en barokspecialist Jaap
Schröder, realiseert de in deze con-
akoestische gitaar-bas te doorbreken
zonder aan onze stijl geweld te doen
maar om een nieuwe aanpak wat betreft
de uitvoering. En wie een beetje op de
hoogte is van de ontwikkelingen op dit
terrein, raadt het al: ook hier wordt
weer authenticiteit in de verklanking
nagestreeft.
medewerking van de aangrenzende pas-
torie-bewoners fantastisch is; iets dat
ons het werken enorm heeft vergemak
kelijkt”.
Waarom gebeurt dat allemaal in deze
Haarlemse Oud-Katholieke Kerk?
Jaap Schröder: „In de eerste plaats van
wege het hier aanwezige en zo bijzonder
voor deze opzet geschikte orgel, waar
naar lang is gezocht”.
Dit kabinet-orgel, dat waarschijnlijk
omstreeks 1780 door J. P. Künckel moet
zijn gebouwd heeft oorspronkelijk dienst
gedaan als particulier huisorgel. Hoewel
nog niet noemenswaardig gerestaureerd,
waardoor het mechaniek ook in de op
namen duidelijk hoorbaar rammelt en
tikt, is dit instrument (in Werckmeister-
stemming) nog steeds in zijn originele
staat bruikbaar. Handel zelf bespeelde
op zijn concerten heel dikwijls zeer
vorm onder
van Haydn
Dit
ensemble, dat in zijn oorspronkelijke
samenstelling in 1964 werd opgericht,
maakt sinds vorig jaar uitsluitend ge
bruik van oude instrumenten of copieën
daarvan.
Daniël Chorzempa is een opvallend veel
zijdig getalenteerd kunstenaar. Naast ar
chitectuur en musicologie, studeerde hij
piano en orgel en won in 1968 in Leipzig
de Eerste Prijs van het Internationaal
Bachconcours. Tekenend voor zijn in
stelling als uitvoerend kunstenaar is bij
voorbeeld het feit dat hij bij zijn Neder
lands debuut in 1970 met het Amster
dams Philharmonisch Orkest, behalve
een Orgelconcert van Handel ook de
Paganini-Variaties (voor piano en
kest) van Rachmaninoff speelde.
Chorzempa heeft door
r-- 1-- --- -
een opmerkelijke visie ontwikkeld, juist
waar het gaat om bij het reproduceren
van oude muziek tot een synthese te
komen tussen een theoretisch-principiële
en historische gefundeerde benadering
enerzijds en een soepele praktische toe
passing anderzijds. Toch is Daniël Chor
zempa, evenzo juist door diens veelzijdi
ge gerichtheid, geen barokspecialist te
noemen.
Waarom, vraag je je af. is er voor de
ealisatie Van deze Handel-plaat niet ge
bruik gemaakt van de diensten van een
van onze begaafde, gespecialiseerde Ne
derlandse instrumentalisten zoals bij
voorbeeld Gustav Leonhardt of Ton
Koopman. Dat ligt toch voor de hand.
Wat denkt Jaap Schröder daarvan?
„Ja, dat we dit met Chorzempa doen,
heeft te maken met het contract dat de
grammofoonplatenmaatschappij met be
paalde kunstenaars heeft en die dan
tezamen brengt. Eerst hadden we ook
wel even moeite met elkaar, maar ui
teindelijk is toch alles in goede harmo
nie tot stand gekomen. We hebben in
tensief gewerkt en alles is snel gelukt,
naar ieders tevredenheid”.
Zowel Schröder als Chorzempa zijn een
en al lof voor producer Wilhelm Heil
weg, die volgens hun zeggen sublieme
oren neett waardoor de fase van proef-
opname snel achter de rug was en men
al gauw aan de afwerking kon beginnen.
En Heilweg zegt op zijn beurt: „Met
intelligente musici als deze, kun je effi
ciënt werken en zijn problemen over
frasering en dergelijke direct opgelost.
Wat ik ook moet zeggen is dat de
Daniël Chorzempa: „vorm van colle
giaal eerbetoon."
Concerto Amsterdam
