METSELAAR UIT T HARDE MAAKT
VAN HUISVUIL BOUWMATERIALEN
Merkwaardig
Olie en gas brachten Brunei welstand
Family-planning in
Indonesië het verst
op Bali en Oost-Java
n
I
1
z wij gen
ff
ff
st
Wens Vervoersbonden:
fusie van NW-NKV
Ijk
DINSDAG
28
OKTOBER
1975
VARIA
11
Bindmiddel
IR
VS
f
f
f
f
f
E^SRI-^E,
5
Niet te vergelijken
5
5
z
10
vinding heeft gereageerd, is de jonge metselaar uit ’t Harde niet van plan
(Van onze correspondent)
MT3
:Stille'Ocedd)l^r=r=z
I SABAH;
■Monodo;
1
caroe:
dischezOceiMii
1000:
o
km
(AUSTRALIË'
steun
Salarissen-jungle
in Italië
HOOGSTE
80.000,-
25.000,-
12.000 ,-
AMBTENAAR
tot
tot
tot
ƒ120.000,-
f 70.000,-
f 50.000.-
MIDDEN
f
35.000,-
15.000,-
10.000,-
I
AMBTENAAR
tot
tot
tot
80.000.-
30.000.-
f
22.000.-
LAAGSTE
8.000.-
22.000.-
10.000,-
AMBTENAAR
tot
tot
tot
f A2.000,-
18.000,-
12.000,-
T
j
IRIAN JA JA
JAVA*
polem-iX.
z
z
CD
m
C
O
o
z
•Filippijnen:
75
irlem
sloten
werk-
ijk een
ia niet
dmini-
tifika-
andig-
:afde-
s Uit-
„U mag me nooit bij naam noemen”,
vertelt ons een aangestelde in de cor
rupte, overgebureaucratiseerde Tweede-
Kamerkantoren, „maar de gedeputeerde
Het grootste probleem was het vinden
van het juiste bindmiddel. Op primitieve
wijze ging hij aan het werk. Voor het
malen van het vuil maakte hij zelfs
gebruik van een simpele gehaktmolen.
Het geheim van he’ bindmiddel dat hij
De uitvinder zelf: „Het liep eerst een
beetje mis, maar uiteindeijjk vond ik
wat ik nodig had. Alles gaat erin: glas,
plastic en ook ijzer, als men maar een
mogelijkheid vindt ook ijzer te verma
len. Het bijzondere van deze vondst is
dat er niet behoeft te worden gesorteerd.
uiteindelijk vond (normale Duitse han
delsmerken) zit in de meercomponentige
binder van de materialen.
„Niet als een materiaal dat ik zou
willen vergelijken met spaanderplaat.
Het is niet te vergelijken. Het is zelfs
beter. Deze geperste platen van huisvuil
zijn bacterievrij, waterbestendig, sterk
en onverwoestbaar. Het kan worden ge
zaagd en er gaan makkelijk spijkers en
schroeven in”.
Een zwager van de uitvinder, de
heer P. Delea uit Sneek, die octrooi
op deze vinding heeft aangevraagd,
vindt het maar een vrertnde zaak dat
3
z
<z>
-H
m
75
rpopons
OD
<Z
73
m
c:
m
o
m
z
m
73
CD
CD
m
o
73
o
o
73
5
z
o
o
73
Lzaam-
rricht.
iV f
sis
UTRECHT. (ANP) De vervoersbon
den van NW en NKV, die 1 januari
1976 een „zware” federatie aangaan, me
nen dat hun twee vakcentrales op den
duur zullen moeten fuseren. Dit blijkt
uit een ontwerp-beleidsplan, dat eerst in
de twee bonden en daarna in de federa-
tieraad zal worden besproken.
De vervoersfederatie wil verder stre
ven naar aansluiting van bonden, die nu
niet bij NW of NKV zijn aangesloten,
bij de federatie van deze twee vakcen
trales.
tMOLUKKENi?!
ROME Volgens de officiële en openbare cijfers verdienen ambtena
ren in dienst van Eerste en Tweede Kamer in Italië twee- tot tienmaal
zoveel als personeel in vergelijkbare functies in andere diensten van
staat, provincie of gemeente. Het lijkt eenvoudig zich op de hoogte te
stellen van zulke openbare cijfers, maar in werkelijkheid moet er van al
les aan gedaan worden om ze boven water te krijgen: deze geheimen, die
geen geheimen mogen zijn, worden goed bewaard. Het grootste probleem
is bovendien dat deze officiële cijfers alleen het basisgedeelte te zien ge
ven van wat er eigenlijk verdiend wordt. Naar schatting 40 tot 50 percent
extra aan „begunstigingen” siert het salaris van een aangestelde bij Eer
ste of Tweede Kamer op; bij andere instanties bestaat deze instelling ook,
maar iets minder.
Aan de industrialisatie wordt slechts
langzaam gewerkt. Er zijn voorlopig nog
slechts enkele houtzagerijen en steen
bakkerijen. Maar de onlangs ontdekte
gebieden met kiezelaarde rechtvaardigen
de vestiging van glasindustrie. Japanse
Over het gebruik van de zogenaamde
spiraaltjes wordt vermeld dat vooral
huisvrouwen hiervoor belangstelling lij
ken te hebben. Indonesië streeft ernaar
om (in eigen fabrieken) zo’n 2 miljoen
van deze hulpmiddelen per jaar te fabri
ceren. Condooms staan op Java in popu
lariteit op de tweede plaats.
Het is geen wonder dat de parlemen
taire commissie, die zich hiermee be
hoort bezig te houden, in allerijl heefj
aangekondigd alles grondig te gaan on
derzoeken en recht te zetten. Juist in dit
ongunstige seizoen, waarin heel Italië
bezig is met de verlenging van contrac
ten, waarin de vakbonden altijd aan het
langste eind trekken, waarin de presi
dent van de republiek mistige bood
schappen het land in stuurt en waarin
een regeringscrisis elke dag weer voor
de deur staat juist door de onrust onder
de werknemers, komt dit eenvoudig lij
kende „op een rijtje zetten” door een
Romeinse journalist wel heel ongelegen.
„Dat mag je nie+ zo maar zelf gaan
doen. Bovendien kunnen we het niet. We
hebben daar het geld niet voor. Ik weet
nu dat er nog meer mogelijkheden in
zitten. Maar daar is research voor nodig,
waar we het geld ook niet voor hebben.
Het wordt uiteraard een geweldig pro
bleem om deze toestanden glad te strij
ken. Want zelfs het constateren van de
excessen heeft de ijverige redacteur van
Messagero al maanden werk gekost. Hij
wordt wel beloond. Want niet alleen
volgde de explosieve reactie van de ka
mervoorzitter, maar ook klimmen talloze
lezers in de pen om hun persoonlijk
onrecht als illustratie bij te dragen.
Toen begin deze week dit allemaal
eens op een rijtje was gezet door een
actief Romeins dagblad, diende de voor
zitter van de Tweede Kamer, Sandro
Perini, zijn ontslag in om het 24 uur
later onder zware druk weer in te
trekken. „Dat ik minder verdien dan
mijn jongste typiste, vind ik tot daaraan
toe, maar dat van alle kanten wordt
tegengehouden dat er aan de wantoe
standen op het gebied van salarissen wat
gedaan kan worden, is vreselijk”, aldus
Perini bij zijn toen nog als afscheidsrede
bedoelde brief.
wie ik werk, heeft op een of
oncontroleerbare declaratiepost
De meeste consumptiegoederen betrekt
Brunei tegenwoordig uit Hongkong, Sin
gapore en Maleisië, terwijl auto’s voor
namelijk uit Japan en West-Duitsland
worden geïmporteerd. Ook dit jaar heeft
de buitenlandse handel van Brunei zich
verder gunstig ontwikkeld.
Met het geld uit de aardolieproduktie
zijn talrijke ontwikkelingsprojecten op
gezet, waarvan alle lagen der bevolking
al hebben geprofiteerd. Zo werden zie
kenhuizen en scholen gebouwd, zoals
ambachts- en handelsscholen. Er is met
succes een anti-malariacampagne 'opge
zet en niet te vergeten is voor de hele
bevolking vrije dokters- en tandartsbe
handeling ingevoerd een systeem dat
in Azië uniek is.
Het zijn cijfers die, uiteraard, moeilijk
vergelijkbaar zijn met westerse statistie
ken op dit terrein en in de eerste plaats
moeten worden gezien tegen de achter
grond van het totale inwonertal van dit
uitgestrekte Zuidoostaziatische land,
waar eeuwenoude tradities en vijf ver
schillende godsdiensten een stuk van het
levenspatroon bepalen.
Bijna 140 miljoen mensen, opgedeeld
in naar westerse maatstaven grote tot
zeer grote gezinnen, wonen verspreid
over het eilandenrijk. Vooral op het
overbevolkte Java is geboortenbeperking
een noodzaak van de eerste orde. De
gepubliceerde (voorlopige) cijfers betref
fen dan ook voornamelijk dit deel van
het land.
Of de houtverwerkende industrie in
ons land nu zo bang moet zijn voor
concurrentie betwijfelt de uitvinder.
Tachtig percent van het plaatmateriaal
in de bouw komt momenteel al uit het
buitenland. „Daarbij dacht ik, dat je
tegenwoordig genoeg geluiden hoort over
houtschaarste en dat we zuinig moeten
zijn met hout. Wel, dan hebben we hier
een goed alternatief”.
gen en laten bovendien alle ruimte voor
de betaling van de beroèmde veertiende
dienstmaand. Deze verschillen in salaris,
die vaak tot 100 percent kunnen oplo
pen, werpen een ander licht op het
eeuwige staken dat een onderdeel van
Rome als eeuwige stad is geworden.
banken hebben een lening van 100 mil
joen VS-dollars ter beschikking gesteld,
waarmee een grote papierfabriek moet
worden gebouwd die de in het land
aanwezige grondstoffen kan verwerken.
Brunei wil meer vaart zetten achter de
industrialisatie en is daarom geïnteres
seerd in buitenlandse investeringen,
vooral wanneer deze in bedrijven worden
gestopt die de in het alnd aanwezige
grondstoffen verwerken.
De politieke stabiliteit en daarmee ook
de economische ontwikkeling kunnen
ondertussen echter worden verstoord
door een groep ambitieuze Bruneische
politici die in Maleisië en Indonesië in
ballingschap leven. De ontwikkelng van
Brune zou worden bedreigd indien deze
politici - die volledige onafhankelijkheid
of inlijving in de Maleise Federatie eisen
er in slagen onrust te stichten in het
sultanaat.
twee, hooguit drie kinderen ontmoet tot
nu toe op het eiland Bali de meeste
weerklank. In volgorde komen daarna
Oost-Java, Jogjakarta, Centraal-Java
en West-Java. Volgens insiders zijn de
reacties op het begrip family-planning
per regio nogal uiteenlopend.
vaker „kleinere uitvindingen” 1 (kleine
gereedschappen voor de bouw bijvoor
beeld) heeft gedaan, liep al jarenlang
met het plan rond iets aan het afvalpro
bleem te doen. „Hij werd daartoe vooral
gedreven door zijn zorg voor het mi
lieu”.
Al in 1973 heeft een 34-jarige met
selaar uit het Gelderse plaatsje ’t
Harde het procédé gevonden voor het
maken van bouwplaten uit gemalen
ongesorteerd huisvuil. Hoewel de
overheid volledig van dit procédé op
de hoogte is weet de uitvinder op dit
moment nog niet of hij het „alterna
tieve” bouwmateriaal in produktie
kan brengen. Hij heeft daarvoor
steun van de overheid gevraagd maar
tot dusver niet gekregen.
De Friese statencommissie voor mi
lieuzaken heeft zich daar intussen al
kwaad over gemaakt. In overheidsstuk
ken over vuilverwerking wordt namelijk
nog steeds gewezen op drie mogelijkhe
den: opslaan, composteren of verbran
den. Over de vierde mogelijkheid, de
vondst van de metselaar uit ’t Harde,
wordt met geen woord gerept.
De zwager van de uitvinder, de 31-
jarige vertegenwoordiger P. F. Th. Delea
uit Sneek, die contact heeft gezocht met
allerlei instanties om stapje voor stapje
verder te komen en die ook de octrooi
aanvraag heeft geregeld, vindt het ook
maar een vreemde zaak. „We willen nu
eindelijk wel eens verder”.
Zijn zwager in ’t Harde, die wel
voor
andere oncontroleerbare declaratiepost
én een maand extra salaris én een jaar
lijkse vakantiereis voor mij, mijn vrouw
en mijn kinderen ondergebracht. Zulke
tegemoetkomingen hebben we hier alle
maal. Ik hoop maar dat het nu niet
zoveel stof zal doen opwaaien dat daar
verandering in komt”. Die extra dienst-
maanden zijn vergelijkbaar met de Ne
derlandse vakantietoelage. Normaal,
voor alle andere branches in de ambte
narij ,is een dertiende maand, in een
enkel geval een veertiende, de normale
extra vergoeding. Maar de hooggeplaat
ste ambtenaren in Eerste en Tweede
Kamer krijgen 16 dienstmaanden per
jaar uitbetaald, de lager geplaatsten 15.
Nog steeds gaat het dan alleen nog maar
om de officiële vergoedingen. De schat
tingen over de onofficiële bijkomende
vergoedingen liggen daarboven nog tus
sen de 30 en 40 percent.
Toen Rome 100 jaar hoofdstad van de
republiek was, decreteerde Fanfani, toen
president van de Eerste Kamer, dat alle
werknemers bij Eerste en Tweede Ka
mer er twee dienstjaren bij kregen.
Toen Leone president werd, kwam ér
nog eens een dienstjaar bij. Voeg daarbij
de prestatietoeslagen die tot 50 percent
van het salaris kunnen oplopen, en ook
nog gunsten die zo typisch Italiaans van
karakter zijn, en zoals de anonieme
zegsman die vermeldde, en men kan de
ergernis begrijpen van de ambtenaren
die vaak op minder geregelde tijden
meer werk doen voor minder geld.
Niet dat de situatie bij de staatswerk-
nemers buiten Eerste en Tweede Kamer
helemaal in orde is. De Messagero, het
Romeinse blad dat dit balletje aan het
rollen bracht, weet ook voor staatsamb
tenaren en werknemers bij semi-staats-
bedrijven heel wat fraaie elementen te
noemen die bijdragen tot de „salarissen
jungle”, zpals deze toestand nu in Italië
al wordt genoemd. Als basis wordt ge
nomen het salaris van de werknemers
bij een gemeente. Zij hebben geen extra
toelagen. Maar de door de gemeente
gesubsidieerde bedrijven als openbaar
vervoer en energie zijn heel scheutig
met herfst-, en paas- en vakantietoesla-
geen aandacht aan deze uitvinding
wordt'besteed en de mogelijkheden
hiervan niet verder worden onder
zocht, „terwijl anderzijds grote som
men worden besteed aan onderzoek
naar de mogelijkheden van recycling
van huishoudelijk afval en het huis-
vuilprobleem in Nederland een mi
lieuprobleem van de eerste orde is
geworden”.
„Wij willen nu eindelijk wel eens
handelen. Het is toch te gek dat de
VAM hoge subsidies krijgt voor on
derzoek naar de gebruiksmogelijkhe
den van gesorteerd huisvuil, terwijl
mijn zwager de oplossing al heeft
gevonden”.
eet-
liek,
one
pro-
son-
ets”
leid,
king
dies
/oor
lave
iset-
Ik begrijp niet waarom we nog niets
hebben gehoord. Ze weten immers niet
waar ze met de troep heen moeten
langzamerhand. Dit is een goedkope op
lossing”.
Inmiddels hebben wel enige bedrijven
belangstelling getoond voor de uitvin
ding, „maar”, zegt de uitvinder (die van
Duitse afkomst is en ongeveer negen
jaar in ’t Harde woont), „je weet nooit
waar dat op uitloopt. Ze kunnen wel
bang zijn voor concurrentie en de
vondst in de ijskast stoppen. Dat is niet
de bedoeling. Uiteindelijk is dit een
belangrijke bijdrage tot de oplossing van
een groot milieuprobleem. Zo zie ik het
ook in de eerste plaats”.
:Bondo:
-Atjefv
f
We weten bijvoorbeeld, dat er met
veel overheidsgeld bij de VAM proeven
zijn gedaan om van voorgesorteerd huis
vuil bruikbaar materiaal te maken, wat
tot nog toe niets heeft opgeleverd. Als
wij die subsidie ook zouden krijgen
kunnen we morgen starten. Bovendien
is, zoals u weet, voor huisvuilverwerking
wetteljjk toestemming van de overheid
nodig”.
(Port.):
-
in 1973 stegen tot 291 miljoen vorig jaar.
Nieuwe aardoliegebieden zijn intussen
ontdekt, in de wateren van deze staat.
Vorig jaar werd voor 2388 miljoen
Brunei-dollars uitgevoerd, tegenover 450
miljoen import, wat dus een exportover
schot betekent van 1938 miljoen Brunei-
dollars. (De Brunei-dollar staat gelijk
met de Singapore- en Maleisische dol
lar.)
Het veruit grootste aandeel in de ex
port hebben dus aardolie en aardgas, op
verre afstand gevolgd door caoutchouc
en peper. Groot-Brittanië was eens de
belangrijkste hand elspartner van Bru
nei, doch het aandeel in de import van
het sultanaat is gedaald van 40 percent
in 1960 tot 20 percent vorig jaar.
(Van onze correspondent)
’T HARDE Bouwmaterialen maken uit gedroogd en gemalen onge
sorteerd huisvuil is voor een 34-jarige metselaar uit ’t Harde (die om
veiligheidsredenen anoniem wenst te blijven) allang geen probleem meer
Terwijl de overheid miljoenen spendeert aan onderzoek naar recycling
van afval en verwerking van huisvuil heeft hij al sinds 1973 een bruikbare
oplossing in de kast liggen. Hoewel de overheid tot nog toe niet op de uit-
lALMAHERAZZZ^^^^^r^
de vondst in die kast te laten liggen.
Al in 1973 zijn in de Tweede Kamer
vragen gesteld over het door deze Har
denaar ontdekte procédé om van gema
len huisvuil bruikbaar materiaal te ma
ken. Milieuminister Irene Vorrink be
loofde toen nadere inlichtingen te zullen
vragen. Die nadere inlichtingen zijn nog
nooit gegeven, ofschoon de minister vol
ledig op de hoogte is. TNO in Delft
heeft het materiaal getest en degelijk en
bruikbaar bevonden. Verder heeft de
uitvinder contact opgenomen met de
NOM om via deze instantie de poduktie
financieel van de grond te krijgen. Ook
het Economisch Technologisch Instituut
en de Rijksnijverheidsdienst zijn op de
hoogte. Maar de overheid zwijgt, nu
twee jaren later, nog in alle talen.
Brunei kent wellicht het hoogste inko
men per hoofd van de bevolking van
Zuidoost-Azië. Het land kent geen werk
loosheid. Rond 20.000 gastarbeiders, voor
namelijk uit Hongkong, Singapore en
Maleisië, werken op de olievelden bij
Seria en aan enkele ontwikkelingspro
jecten.
BANDAR SRI BEGAWAN. —Het
wellicht rijkste land in Zuidoost-Azië is
het kleine sultanaat Brunei, dat in het
noorden van het eiland Borneo ligt. De
kleine, slechts 8590 vierkante kilometer
grote staat bestaat uit twee delen, die
beide door het Maleisische Sarawak
worden ingesloten. Van de ongeveer
150.000 inwoners van Brunei is 55 per
cent Maleisisch, 25 percent Chinees en
de rest wordt gevormd door Dayakstam-
men uit het binnenland, die nog leven
van jagen en vissen.
De uitvinder wil niet verder veel zeg
gen over zijn vondst „Je moet voorzich
tig zijn. Nee, zet maar geen naam en
adres in de krant. Je weet nooit of je
ongewenste vreemdelingen op bezoek
krijgt”.
De heer Delea uit Sneek en hij willen
nu eindelijk wel eens handelen. „Maar
het is gek, je bent particulier en je
wordt als particulier behandeld als een
Als het programma voor family-plan
ning zich in de eerstkomende jaren vol
gens het draaiboek ontwikkelt, zou het
geboortencijfer op Java en Bali in het
jaar 1990 met 50 percent moeten zijn
af genomen, vergeleken met de cijfers
van 1970 en 1971. Verwacht wordt dat
vóór 1979 naar schatting 25 percent van
alle echtparen in Indonesië de geboor
tenbeperking zullen hebben geaccep
teerd. -
Het streven naar kleine gezinnen met
BORNEO I
KAUMANMN
Brunei, dat nog tot 1971 een Brits
protectoraat was, bezit tegenwoordig on
der de nog jonge sultan Hassanal Bolki-
ah een vorm van zelfstandigheid, hoewel
buitenlandse aangelegenheden en defen
sie nog in Britse handen zijn.
Brunei dankt zijn rijkdom aan de
aardolie, met welke exploitatie de Shell
reeds in de jaren dertig is begonnen. Uit
de aardolieproduktie rolden vorig jaar
1970 miljoen Brunei-dollars in de staats
kas, wat ten opzichte van 1973 een
stijging betekent van 158 percent. Een
nog grotere toeneming gaven de inkom
sten uit de produktie van aardgas te
zien, die van 46,5 miljoen Brunei-dollars
klein mannetje. Als een bedrijf deze
vondst had gedaan was er waarschijnlijk
niets aan de hand en was de produktie
al lang begonnen”
En waarom de overheid zwijgt? „Wie
weet bekleden de betrokkenen belangrij
ke commissariaten in de houtindustrie.
We weten het niet, maar we denken het
wel eens. Kortom, we vinden dat het nu
lang genoeg geduurd heeft. Als het hier
dan niet lukt, dan gaan we maar naar
het buitenland. Een land als Japan heeft
al belangstelling getoond”, zegt de heer
Delea.
Maar de uitvinder voegt eraan toe:
„Dat doen we natuurlijk liever niet
Waarom moet dit naar het buitenland?
Dat is niet de bedoeling”, zegt hij van
achter zijn indrukwekkende stapel mon
sters van nieuw bouwmateriaal. Het
bouwmateriaal van de toekomst? Hij
gelooft het stellig.
De laatste tijd lijkt de betrokkenheid
in Centraal- en West-Java snel te groei
en. Maar in de praktijk blijkt het moei
lijk na te gaan in hoeverre o<ik de
economisch lager (en laagst) geplaatste
klassen van deze betrokkenheid hun deel
krijgen.
Ook de methoden tot geboortenbeper
king die worden toegepast, blijken van
plaats tot plaats te variëren. Momenteel
behoort de pil tot de populairste midde
len, vooral in de grote steden. Samen
zijn Bali en Java op het ogenblik goed
voor de vraag naar 20 miljoen pil-
verpakkingen per jaar: de huidige
maandelijkse consumptie op beide eilan
den wordt geschat op meer dan ander
half miljoen van de bekende stripjes-
met-pillen.
De afgelopen vijf jaar hebben de
vrouwen op Java en Bali in totaal meer
dan 80 miljoen pakjes pillen geconsu
meerd. De jaarlijkse behoefte in de
eerstkomende jaren wordt voor dit deel
van het land op 150 miljoen verpakkin
gen geschat, aldus een recent bericht in
de Indonesian Daily News-
DJAKARTA. Ruim vjjf miljoen ge
zinnen op de dichtbevolkte eilanden Ja
va en Bali- en nog enkele honderddui
zenden gezinnen in provincies buiten
Java, doen op het ogenblik mee aan het
in 1969 gelanceerde programma voor
„family-planning” van de regering. Cij
fers over deze aanloop tot wat door
velen in Indonesië als „het meest urgen
te programma” voor nu en de nabije
toekomst wordt gezien, zijn onlangs in
Djakarta bekendgemaakt.
De hoofdstad Bandar Sri Begawan
heeft een behoorlijke riolering en drink
watervoorziening gekregen. Er werden
elektrische centrales gebouwd, zodat te
genwoordig reeds vele dorpen elektrisch
licht hebben. Zo heeft Brunei een nieu
we internationale luchthaven gekregen
met een start en landingsbaan van 4200
meter, waarna dit jaar een eigen lucht
vaartmaatschappij is opgericht, de Royal
Brunei Airlines, die voorlopig gaat vlie
gen op Hongkong, Singapore, Kuching
en Kota Kinabalu.
In de toekomst wil Brunei vooral
meer aandacht schenken aan de land
bouw teneinde de produktie en bereiding
van vooral rijst en tropische vruchten te
intensiveren. Een groot deel van het
land bestaat uit oerwoud, dat tot nu toe
nauwelijks is geëxploiteerd.
