Eerste paal
is de
grond in
9
R
ir-
DINSDAG
2 8
OKTOBER
1975
WONEN
23
1
ALMERE, nu nog een door
woelde zandvlakte aan de zuid
rand van Zuidelijk Flevoland,
over een jaar bewoond door de
eerste Almeerders. Straks de
grootste stad van het voormalige
Z uiderzeege bied
De woningbouw - een week of
wat vertraagd - is begonnen. Dat
is dan de eerste werkelijke aan
zet voor een stad, waarvan doel
en functie volgens goed vader
lands gebruik door een groep cri
tici betwijfeld en ontkend wor
den, maar die in ieder geval door
zijn ontwerpers bedoeld is als
oplossing voor woonproblemen
van Amsterdam en ’t Gooi.
Centrale en café
Erbij zijn
van de meest in
mensen, die ei
Woningwethuren
Centrum
öL 1
ELYSTADj
- I
jbU
--
Beschutte route voor fietsers.
Centrum-straat in Almere Haven.
Almere: stad voor iedereen
Smalle straatjes zonder auto's.
niet alleen voor pioniers
Wandelniveau, gezien van de djjk al.
de
<1
de
de
en
provincie Utrecht de voornaamste ver
binding met Almere en de rest van de
zuidelijke IJsselmeerpolders gaat worden.
Op de foto’s:
Boven: in deze hoek van Zuide
lijk Flevoland komt Almere. Op
de achtergrond de Hollandsebrug
bij Muiderberg met naar rechts
de weg Lelystad. Links het Gooi
meer.
Industrievestiging wordt aantrekkelijk
gemaakt met grondprijzen vanaf 25,-
per vierkante meter. Reeds is er een
Amsterdams bedrijf, dat al heeft aange-
kondigd met werknemers naar Almere
te trekken.
In het jaar 2000 moet deze stad tussen
de 125.000 en 250.000 inwoners hebben.
En over een 5 jaar zullen er een 10.000
mensen wonen in Almere-Haven, geen
massale opeenhoping van steen, maar
een handvol steden en stadjes, gesitueerd
in een uitgestrekt parklandschap. Voor
de bouw hebben de oude IJsselmeerstad-
jes model gestaan. Dus niet één grote
stad, maar een plaats van kleinere en
grotere stadjes, vol contrasten dus.
Uit vijftienhonderd
aanmerking komende
reeds wilden wonen, had de Rijksdienst
voor de IJsselmeerpolders honderd ge
gadigden uitgezocht die in ieder geva)
binnen het nog in bespreking zijnde nor
menstelsel vallen en de voor het meren
deel al in de beginperiode in de nieuwe
stad gevestigd moeten zijn. Die honderd
waren uitgenodigd het slaan van de eer
ste paal bij te komen wonen.
„De toekomstige bewoners moeten ei
bij zijn op zo'n belangrijk moment, vond
de RIJP.
Maar critici van de ambtelijke werk
wijze van de dienst die de IJsselmeer
polders inricht, vonden dat maar een
loos gebaar. Want de werkelijke belang
rijke momenten voor de ontwikkeling
van Almere zijn voorbij, of moeten nog
komen, maar liggen op een ander vlak
dan het heien van een paal.
Verbindingen naar buiten een spoor
wegverbinding met Amsterdam en Het
Gooi kan op zijn vroegst gerealiseerd
zijn in 1985. Tot dan zullen busdiensten
uitkomst bieden. Aan de bouw van ver-
keersbruggen wordt binnenkort begon
nen.
Voor een woning in Almere zal iemand
uit de laagste inkomensgroepen een huur
van maximaal 200,- moeten betalen.
Een AOW’er betaalt voor een bejaarden
woning 125,- per maand. Voor mensen
met een hoger inkomen kan de huur tot
f 300,- oplopen voor een huis met vier
tot zes kamers.
De eerste paal voor de woningbouw in
Almere de nieuwe stad aan het Gooi
meer is geslagen op 30 september. Aan
sluitend begint de bouw van een kleuter-
basisschool en een supermarkt, het on
derhoud van een manifestatieterrein, de
aanleg van een volkstuincomplex en het
bouwrijp maken van een bedrijventer
rein.
Almere is niet meer een vaag idee. Het
is nu een stad in aanbouw met de mid
deleeuwse naam van de voormalige Zui
derzee.
De ligging van Almere wijst ook in die
richting: tegenover Naarden en Huizen,
ongeveer zes kilometer oostelijk van
Hollandse Brug, die bij Muiderberg
verbinding vormt van Amsterdam
Gooi enerzijds, de polder anderzijds.
Als mogelijk overloopgebied voor
provincie Utrecht is Almere voorlopig
van geen betekenis. Utrecht heeft ooit
aspiraties in die richting gehad, het rijk
dacht er anders over. De ligging van de
tot nu toe enige brugverbinding aan de
zuidkant van de polder oriënteert Alme
re ook helemaal op de regio Amsterdam
en Het Gooi. Maar dat laatste gaat ver
anderen.
Nog dit jaar moet oostelijk van Hui
zen de bouw van de brug beginnen die
omstreeks 1978’79 via de doorgetrokken
autosnelweg UtrechtHilversum voor de
Almere is nu nog een doorwoelde zand
vlakte: draglines, zandauto’s, wat sleuven
in de grond met een ogenschijnlijk gril
lig, willekeurig patroon en op twee plaat
sen de eerste resultaten van bouwactivi
teiten in beton en steen: dichtbij het
randmeer een stel heipalen; wat dieper
de zandvlakte in een gebouw dat al tot
dakhoogte gevorderd is. Dat gebouw
wordt de PTT-centrale waarmee al in
een heel vroeg stadium begonnen moest
worden om de eerste bewoners direct na
hun vestiging in de nieuwe stad te kun
nen bedienen.
De heipalen dicht bij de Gooimeerdijk
zijn voor het café-restaurant dat al even
hard nodig is.
Almere is ontworpen als een stad met
drie afzonderlijke woonkernen en daar
van gaat Almere-Haven de eerste wor
den.
Almere-Haven moet 7 a 8000 woningen
gaan omvatten plus alles aan voorzie
ningen en werkgelegenheid wat bij een
stadje van 20 a 25.000 inwoners in het
algemeen aanwezig is.
Afgezien van de telefooncentrale en het
café zijn er nog een paar elementen
waaraan in de afgelopen maanden al is
gewerkt: een (werk)haven met voorlan
den en een stelsel van „stadsgrachten”
die behalve voor de waterhuishouding
mogelijkheden bieden voor de recreatie.
Nu gaat dan binnenkort de bouw van
huizen beginnen. De plannen omvatten
voor de eerste twee woningbouwgebie
den en het centrumgebied van de deel-
stad Almere-Haven in totaal een kleine
duizend woningen. Daarvan zijn er on
geveer 120 boven en naast de winkels en
kantoren in het centrumgebied gesi
tueerd.
De plannen voor de woningbouw en
Voor de watersporters een teleurstel
ling, want vóór 1980 zal er nog geen ple-
zierhaven in Almere zijn. De naam Al
mere-Haven brengt velen op het idee:
Ha, ruimte voor m’n boot. Maar de ha
venplannen zijn nog onderwerp van
intern beraad. Óver de definitieve aanleg
van het recreatiegedeelte kan nog weinig
worden gezegd.
Wat voor huur de eerste bewoners gaan
betalen is op de dag van het slaan van
de eerste paal bekend gemaakt. (Zie on
der „Eerste paal de grond in”). Woning
wethuren, zegt de Rijksdienst IJssel
meerpolders.
Op vragen over de kansen voor parti
culiere woningbouw en koopwoningen
moet de RIJP voorlopig nog het ant
woord schuldig blijven.
Ten slotte: het centrum van dit eerste
deel van Almere-Haven. Honderdtwintig
woningen in een gebied waarin wonen,
winkelen en werken sterk vervlochten
zijn. Er komt 3900 m2 winkeloppervlakte,
3200 m2 kantoorruimte. De woningen in
het centrumgebied zijn voor het meren
deel ruim en krijgen woonbalkons.
Van de duizend woningen waarmee dit
jaar een begin wordt gemaakt, worden er’
500 a 600 opgeleverd in 1976, De eerste
gezinnen zullen in de zomer van het
volgend jaar hun huis kunnen betrekken.
Ze vinden dan ook een supermarkt, ge
reed en een busverbinding met Amster
dam en Lelystad. De Flevodienst zal min
stens een uurdienst onderhouden; er zijn
besprekingen aan de gang om er zo snel
mogelijk een halfuurdienst van te ma
ken. Bij het begin van het schooljaar
1976 77 moet er ook een kleuter-basis-
school gaan draaien.
De voorlichtingscampagne die voor Al
mere is gevoerd, heeft zoveel belangstel
ling opgelevrd dat de Rijksdienst van de
IJsselmeerpolders voorlopig maar met
zijn vooral op Amsterdam gerichte, bijna
wervende voorlichtingsbijeenkomsten is
gestopt.
Er zijn zo’n 10.060 belangstellenden ge
registreerd, goed voor een bevolking van
30.000. Dat betekent niet dat er op dit
ogenblik ook dertigduizend serieus gega
digden op Almere staan te wachten. Er
zijn er heel wat bij die zich gewend
aan jarenlang wachten maar vast
opgegeven hebben met het oog op „la
ter” (bijvoorbeeld na pensionering) of
die precies evenveel of even weinig
belangstelling hebben voer andere Am
sterdamse ovcrloopgebieden, zoals Pur-
merend.
Al organiseert de Rijksdienst voor de
IJsselmeerpolders geen bijeenkomsten
meer in het informatiecentrum aan de
polderkant van de Hollandse Brug tegen
over Muiderberg, de algemene voorlich
ting gaat wei door Op de beurs Koop
huis bijvoorbeeld, die van 30 augustus
tot en met 2 september in het Beatrixge-
bouw van de Jaarbeurs in Utrecht wordt
gehouden, is ook de RIJP present. Daar
geeft de dienst voorlichting over de ves-
tigingsmogelijkheden zowel in Lelystad
als in Almere.
het centrumgebied zijn ontworpen door
particuliere architectenbureaus.
Het gebied waar straks de eerste paal
de grond in gaat wordt bebouwd met 414
woningen, ontworpen door architect J.
van Stigt uit Amsterdam.
De woningen zijn gegroepeerd in veel
hoeken. Er komen stille, gesloten hofjes
met overwegend grote tuinen aan de
binnenzijde, maar er komen ook publieke
binnenruimten met grote oppervlakten
openbaar groen.
Auto's kunnen deels centraal gepar
keerd worden, deels voor de deur, maar
er komen ook autovrije voetgangers-
ruimten.
In het plan zijn tien rolstoelwoningen
opgenomen en rond de pleintjes zijn ze
ventig kleinere woningen ontworpen die
ook voor bejaarden geschikt zijn. Almere
moet namelijk niet een stad worden voor
stoere pioniers of voor uitsluitend jonge
gezinnen, maar voor iedereen. En omdat
vooral in de begintijd zo'n stad in de pol
der zeker voor rasechte Amsterdam
mers maar een vreemd, vér ding is.
een soort emigratiegebied, is er rekening
gehouden met vestiging niet alleen in
gezinsverband, maar ook in familiever
band. Bijvoorbeeld: een bejaard ouder
paar dat met een jong gezin meetrekt
naar de nieuwe stad; zelfstandig wonen
de kinderen die hun ouders vergezellen
naar de nieuwe horizon.
In de loop van 1975 moet ook met het
tweede woningbouwproject een begin
worden gemaakt. Dat tweede gebied is
ontworpen door ir A. Mastenbroek uit
Scheveningen en omvat 450 woningen.
Het wordt een woonbuurt met lintbebou
wing langs een voetgangers-fietsroute en
langs een centrale autoroute, met korte
bouwblokken van vier woningen als aan
vulling. Ook in dat gebied is veel aan
dacht besteed aan woningvariatie en aan
verschillende verdelingen tussen open
bare en privé-terreinen.
In het dichtbij het centrum gelegen ge
bied zijn „onderhuizen” geprojecteerd
die als woning kunnen dienstdoen, maar
ook als atelier of bedrijfsruimte.
Ongeveer honderd woningen zijn be
doeld voor bejaarden, kleine of onvol
ledige gezinnen, alleenstaanden, werken
de jongeren.
I
4
„ntflMWIt
Put merend
Zaandam
Elhurg
AMSTERDAM
Harderwijk
Bussum
Hilversum
Amersfoort
Utrecht
Kempen
Daaronder: op de dag dat de eer
ste paal werd geslagen, een rond
wandeling over de winderige
zandvlakte. Links de landdrost
dr. VV. Otto en minister Wester-
terp (midden).
Rechts onder: hier gaat de eer
ste paal voor de nieuwe stad aan
het Gooimeer. Minister Wester-
terp verricht de plechtigheid wat
„ongezien”.
