Anarchie breidt zich over andere delen van land uit
Nieuw fonds
voor hulp aan
arme landen
Sadats bezoek aan VS
betekent bezegeling
verbeterde relaties
akkoord over Sahara
lijkt bereikt
IMPASSE IN PORTUGAL DUURT VOORT
„Spaans-Marokkaans
4
l
CESTODA
Zwitserse verkiezingen:
Geen beslissende
Boliviaans vliegtuig
KOMRIJ
stort neer: 60 doden
Madrileens blad meldt:
MERKWAARDIG
Demobilisatie achttien percent leger aangekondigd
door mco
scheepmaker
„Stap” aangekondigd voor gesprek Israel-Syrië
verschuivingen
MEER KLEUTERS
NAAR SCHOOL
1
14
DINSDAG
28
OKTOBER
1975
BINNEN** EN BUITENLAND
1
Slachtoffers
ij
Buitenlanders
n
W
99
n
Jacksonville
k
:j
A
Libanon aan rand burgeroorlog
(Van onze redacteur in Beiroet, E. Ditters)
1.
n
*1
te
5,
?e
ie
11
ie
de
m
tn
i
„rechtse”
ik
i
de Westduitse grond-
J
t
Een tweede bijzonderheid is dat Sadat
de gelegenheid wordt gegeven om op 5
november het verzamelde Congres toe te
spreken. Dat heeft nogal wat voeten in
de aarde gehad, omdat het vrij grote
aantal pro-Israelische Congresleden zich
daar aanvankelijk tegen verzette.
heeft en er meer hoopt te kunnen ko
pen.
Evenals de afgelopen week zal waar
schijnlijk deze week weer overleg ge
voerd worden tussen Soares, zijn com
munistische tegenhanger Alvaro Cunhal
en de Portugese president in aanwezig
heid van vertegenwoordigers van de Re
volutionaire Raad.
President Da Costa Gomes, die het
De situatie in de hoofdstad Beiroet is
nagenoeg hopeloos. In de afgelopen ze-
Zondagavond explodeerden zeven ra
ketten boven Amerikaanse gebouwen: de
initiatief tot dit overleg nam, heeft de
overtuiging uitgesproken, dat ondanks
het grote meningsverschil tussen socia
listen en communisten de moeilijkheden
overwonnen zullen moeten worden.
ambassade, de universiteit en de campus.
De meeste ambassades, waaronder ook
de Nederlandse, doen koortsachtige po
gingen contact op te nemen met hun
onderdanen, om op z’n minst naam en
adres te noteren. Zij geven de buitenlan
ders in Libanon het advies om het land
te verlaten of minstens om naar veiliger
oorden te vertrekken.
Een woordvoerder van het opperbevel
van het Portugese leger heeft gisteren
verklaard, dat achttien percent van het
Portugese leger gedemobiliseerd zal wor
den tijdens de afwezigheid van generaal
Fabiao. Tot de te demobiliseren militai
ren behoren duizenden uit Angola terug
kerende soldaten. Volgens de woordvoer
der is deze demobilisatie reeds enkele
maanden geleden voorgenomen.
Gisteren is een bomaanslag gepleegd
op de zetel van de Volksdemocraten van
het Centrum (PPD), ten noorden van
Lissabon. Troepen hebben voorts rege
ringskantoren bezet in de zuidelijke stad
Faro.
j
1
is
n
n
:e
st
u
e
en
ig
en
t
r
t
t
s
5
D
t
tl
n
e
d
It
a
n
Ie
I.
ag
P-
an
LA PAZ (UPI). President Hugo
Banzer van Bolivia heeft bekendgemaakt
dat zestig mensen om het leven zyn ge
komen toen een Boliviaans militair vlieg
tuig met officieren en hun gezinnen aan
boord, gisteren in de bergen ten noord
oosten van La Paz neerstortte.
I-
e
in
?n
ia
id
nt
jn
m
ig
tt.
ir
it-
en
et
ag
te
ie
te
er
id
;n
?s
j-
sn
el
rrt
rs
ak
at
ie
t.
a-
o-
de
id.
a-
>1-
ari
lp
en
u-
de
Van binnenuit valt niet gauw te reke
nen op een oplossing voor de hoogst
ernstige moeilijkheden, aangezien de Li
banese politiek aan alle kanten stinkt.
ROME (ANP). In Rome ztfn gisteren
afgevaardigden bijeen gekomen uit bjjna
80 landen om plannen uit te werken voor
de oprichting van een internationaal
agrarisch ontwikkelingsfonds (IFAD) van
1,2 miljard dollar voor hulp aan de arm
ste ontwikkelingslanden. De conferentie
zal v[jf dagen duren.
Bovendien bleven andere volksverte
genwoordigers weg uit vrees voor een
regeringscrisis. Kamervoorzitter Kamal
El-Assad wil namelijk de vertrouwens
kwestie aan de orde stellen. Als reactie
hierop wil premier Rashied Karameh de
politieke aanstichters van de moordpar
tijen publiekelijk bekendmaken.
(Van onze redacteur in Washington
H. Leffelaar)
WASHINGTON. Het bezoek van de
Egyptische president Anwar Sadat aan
de Verenigde Staten is de bezegeling van
de sinds anderhalf jaar sterk verbeterde
relaties tussen beide landen en de toege
nomen Amerikaanse invloed in dat deel
van het Arabische Midden-Oosten. Toch
zal president Sadat niet op korte termijn
de Amerikaanse wapens kunnen aanko
pen die boven aan zijn verlanglijst
staan, voornamelijk omdat het Congres
zich daartegen verzet. Minister Henry
Kissinger heeft het in dit verband over
een termijn van ten minste een jaar
gehad, voordat leveranties van wapen
tuig zouden kunnen plaatsvinden.
Die interventie moet wel snel komen,
wil een burgeroorlog voorkomen wor
den. Het probleem hierbij is, wie tussen
beide zal durven treden. De Arabische
wereld wacht af, en Amerika zal zich
nog wel vele malen bedenken alvorens
deze grootmacht de Zesde Vloot zal
inzetten, zoals dat het geval was bij de
vorige Libanese burgeroorlog in 1958.
De duizenden bitter gestemde en ver
armde vluchtelingen, die opeengehoopt
zijn in de Portugese hoofdstad zullen
naar verwacht wordt, de regering hoe
langer hoe meer onder druk zetten voor
het verkrijgen van financiële bijstand.
President Sadat tijdens een toespraak op de internationale persclub in "Washington.
Hij zei hier o.a. dat de stad Jeruzalem „geïnternationaliseerd’’ moet worden als onder
deel van een alles-omvattende vredesregeling voor het Midden-Oosten.
Niets schijnt erop te wijzen, dat de
binnenlandse politieke situatie op zeer
korte termijn uit het slop zou kunnen
geraken.
Een andere factor is de ontevreden
heid die heerst onder de uit Angola
gerepatrieerde Portugezen. Zij vormen
een gemakkelijk te manipuleren massa.
Spanje wil met het oog op de gezond
heidstoestand van Franco een conflict
met Marokko vermijden. Daarnaast pro
beert een land als Tunesië onenigheid
over de Spaanse Sahara uit de weg te
ruimen. Algerije is tegen de „vredesmars”
gekant, omdat deze actie in strijd zou zijn
met het door de VN gehuldigde beginsel
van zelfbeschikking.
De Tunesische minister van buiten
landse zaken, Habib Chatty, verklaarde
optimistisch te zijn na besprekingen met
president Boumedienne van Algerije.
zijn buiten de luchtbrug om, die onder
auspiciën van de regering stond.
De Egyptische president heeft duide
lijk gemaakt dat hij graag ook een
voorlopige overeenkomst tussen Israel
en Syrië zou zien over de Golan-hoogte,
voordat de speciale zitting van de be
trokken partijen in Genève bijeen wordt
geroepen.
Amper driehonderd meter van mijn
flat bevindt zich de haard van de strijd.
De falangisten en links-nasseristen, on
der leiding van Ibrahim Koleilat, vech
ten om elke trottoirtegel in het centrum
van Beiroet, waar de gevechten het
hevigst zijn. Aanvankelijk slaagden de
falangisten er in de linksen terug te
dringen. In allerlijl werd een 3 meter
hoge zandwal opgeworpen. Vanachter
deze barrière werden in het wilde weg
met raketten aangedreven granaten en
mortieren afgeschoten.
Het plan voor de „vredesmars” is
aanleiding geworden tot talrijke politie
ke beraadslagingen. Secretaris-generaal
Waldheim van de Verenigde Naties werd
in Madrid verwacht als laatste stop
plaats op zijn rondreis langs de hoofd
steden van de belangrijkste belangheb
benden Marokko, Mauretanië Alge
rije en Spanje. Vandaag keert hij terug
naar New York.
Hoeveel waarde de Amerikaanse rege
ring aan Sadats bezoek hecht, blijkt uit
bet feit dat president Ford (met wie
Sadat gisteren zijn eerste gesprek had)
naar Jacksonville in Florida zal vliegen
om de Egyptenaar daar enkele dagen te
spreken onder minder formele omstan
digheden dan in Washington het geval
is. Jacksonville staat naast bezoeken aan
New York, Chicago en Houston op Sa
dats tiendaags programma. Misschien
niet helemaal toevallig logeert de Egyp
tische president in Florida in de villa
van een oliebaron.
LISSABON. (Reuter, AFP)— Presi
dent Da Costa Gomes van Portugal, die
zaterdag in Portugal terugkeerde van
bezoeken aan Italië en aan Joegoslavië,
heeft sinds gistermiddag een bijeenkomst
van de Raad van de Revolutie gepresi
deerd, die naar alle waarschijnlijkheid
hoofdzakelijk gewijd is aan de binnen
landse politieke situatie en aan de bur
gerlijke en militaire situatie, maar ook
aan de ontwikkeling in Angola.
BEIROET Er dreigt een complete burgeroorlog in Libanon, nu de
in de hoofdstad Beiroet bestaande anarchie zich blijkt uit te breiden over
andere delen van het land. Uit tal van provincies worden steeds meer in
cidenten gemeld, die grote gelijkenis vertonen met de bloedige straatge
vechten in Beiroet. De situatie in heel het land is daardoor uiterst kri
tiek. Het ziet ernaar uit, dat alleen door buitenlandse interventie een eind
kan worden gemaakt aan de huidige broedermoord.
De roffels van super-zware mitrail
leurs houden minutenlang aan, maar zij
vormen slechts een hoge toon in het
oorlogsconcert van raketten, bazooka’s,
granaatwerpers en dynamietexplosies.
Daar tussendoor hoor je het knetteren
van machinegeweren en andere automa
tische wapens. Overdag is het een hel in
Beiroet, ’s nachts is het afgrijselijk.
Een moslim sluipschutter let op de
straat beneden hem vanaf de 35ste ver
dieping van de Murr Toren, tijdens één
van de gevechten, in Beiroet gisteren.
Zwitserland wordt, geregeerd door een
coalitie van vier gematigde partijen,
waaronder de sociaal-democraten, met
een totaal aantal zetels van 169 in de 200
zetels tellende Tweede Kamer. De sociaal
democraten hebben weliswaar negen
nieuwe zetels gewonnen, maar de wezen
lijke machtsverhoudingen blijven intact.
Sadats grootste zorg is dat hij zijn
leger niet kan herbewapenen, nu de
Sovjet-Unie het merendeel van haar le
veranties heeft stopgezet. Hij zei dan
ook in een tv-vraaggesprek dat hij niet
alleen in de VS, maar ook in West-
Europa contacten hoopte te leggen om
zijn arsenaal bij te spijkeren. Om die
reden bracht hij, op weg naar Washing
ton, al een bezoek aan Frankrijk, waar
hij 44 Mirage-straaljagers in bestelling
Onze redacteur in Lissabon, J. Ooster-
getel, meldt ons: „In het district Santa-
rem, 60 km. ten zuidoosten van Lissa
bon, heeft zich een nieuw fenomeen
voorgedaan, namelijk dat van de „week-
end-revolutionairen.” Deze revolutio
nairen doen in weekends overvallen op
boerderijen. Afgelopen weekeinde bezet
ten zij een boerderij. Voor een vrolijk
weekeinde waren ze uitgerust met pisto
len, jachtgeweren, munitie, drugs en een
draagbare zender. Te hulp geroepen mi
litairen rekenden de bezetters in, waar
onder zich een Duitse medicus en een
Columbiaanse student bevonden.”
Generaal Carlos Fabiao, chef van de
generale staf van het Portugese leger, is
gisteren in West-Duitsland aangekomen
voor een bezoek van vier dagen aan de
Bondsrepubliek, op uitnodiging van de
inspectepr van
strijdkrachten.
koning Hassan beginnen, zodra de
350.000 vrijwilligers bijeen zijn. Dit zou
over een kleine veertien dagen het geval
kunnen zijn.
Onder de huidige omstandigheden heeft
het weinig zin om op het politieke vlak
ook nog koppen te laten rollen. Daarom
waren er gistermorgen onvoldoende
volksvertegenwoordigers aanwezig om
een rechtsgeldige parlementszitting te
kunnen houden. Zaterdag was dit ook al
het geval. Toen kon minder dan de helft
van de afgevaardigden het parlements
gebouw bereiken, omdat de wegen daar
heen te gevaarlijk waren.
BERN (DPA-AP). De Zwitserse par
lementsverkiezingen van afgelopen zon
dag werden gekenmerkt door socialisti
sche winst, verlies voor rechtse anti-
buitenlander-groeperingen en een geringe
opkomst, zo kon worden geconcludeerd
uit de voorlopige uitslagen zoals die gis
teravond bekend werden gemaakt.
DEN HAAG (ANP) Het aantal kleu
ters, dat per 1 januari van dit jaar naar
school ging, was met 7.600 tot 513.600 ge
stegen in vergelijking met januari 1974.
Het gemiddelde aantal leerlingen per
kleuterleidster liep terug van 29 tot
27,7. Van alle vijfjarigen zat 97 percent
op de kleuterschool, volgens het Cen
traal Bureau voor de Statistiek.
Reden waarom honderden buitenlan
ders, vooral Engelsen, van elke rustpau
ze in de gevechten gebruik maken om
naar het vliegveld te gaan; er wordt
bijna gevochten om elke beschikbare
plaats. Het kan niet schelen waar het
vliegtuig heengaat, als het Beiroet maar
uit is.
Omdat het een eenvoudige prijs is
zonder veel opsmuk, besloot ik hem ook
op een eenvoudige wijze, zonder veel
opsmuk, te laten uitreiken. Door de
postbode dus. Daartoe bracht ik het
fraai ingepakte doosje, waarin het be
kertje met inscriptie en de geldsom
(„daar kan hij toch een keer goed van
eten op de hoek van de Martelaars
gracht”, zei zijn uitgever Theo Sontrop)
zaten opgeborgen, naar het postkantoor
in Broek-in-Waterland. met het verzoek
het 12 kilometer verderop in Amsterdam
op de Jacob-van-Lennepkade te laten
bezorgen. Dat kon, als ik er een postze
gel van 2,25 op liet plakken. Toevallig
had ik nog een tweede doosje, half zo
klein en half zo licht, dat naar Belgrado
moest. Belgrado ligt helemaal in Joego
slavië, maar toch kostte het slechts een
postzegel van 1,35 om dat doosje per
vliegmachien naar Belgrado te laten
vervoeren. Dat trof me opeens als merk
waardig. Hoewel Anton Geesink bijna
twee keer zo groot en zwaar is als
Liesbeth List, kost het hem toch niet
twee keer zoveel om zich per bus van
Broek-in-Waterland naar Amsterdam te
laten vervoeren als het Liesbeth kost om
zich per vliegtuig van Schiphol naar
Belgrado te laten vliegen. Een vreemd
en opmerkelijk verschil; alleen vraag ik
me nog af of de fout nu schuilt bij de
posterijen of bij het personenvervoer.
Sadats bezoek, het eerste van een
Egyptische president als gast van de
Amerikaanse regering (president Nasser
was in 1960 in New York, maar alleen
om de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties bij te wonen) wordt
verder gezien als een bekroning van het
met Israel bereikte voorlopige akkoord
over de beperkte terugtrekking van
troepen in de Sinaï.
i
Washington geeft daar ook de voor
keur aan, maar koestert geen illusies,
omdat Syrië tot nog toe iedere stap in
die richting heeft geblokkeerd. Sadat, die
als bijzonder gebaar vandaag de Alge
mene Vergadering van de VN zal toe
spreken, heeft aangekondigd dat hij in
die rede „een specifieke stap” zal voor
stellen om het gesprek tussen Syrië en
Israel op gang te brengen.
De Nederlandse ambassade, die on
langs ontruimd werd en door onbekende
schutters bezet, ligt in de gevechtszone.
De Nederlandse ambassadeur en zijn
staf hebben hun intrek in een hotel
genomen. Verschillende branden zijn
uitgebroken in het gebouwencomplex
waarin tot voor kort onze ambassade
was gevestigd. Brandweerlieden in dit
gebied wordt het werken door sluip
schutters onmogelijk gemaakt. Groot
scheepse evacuaties zijn uitgesloten, om
dat alle straten in de Libanese hoofdstad
onveilig zijn.
Meestal geven cijfers over aantallen
slachtoffers een indruk van de hevigheid
van beschietingen, maar dat gaat niet
meer op voor Libanon. De officiële
rapporten over de afgelopen 24 uur
praten over 130 doden en drie maal
zoveel gewonden. Dit cijfer is hoogst
onnauwkeurig, want de officiële instan
ties zijn de laatste 24 uur niet meer
gaan kijken in de gevechtszones, die
zowat de helft van de stad beslaan. Er
heerst volslagen anarchie.
ven weken was er overdag vaak nog iets
van ontspanning te bespeuren, maar
sinds kort gaan de gevechten onafgebro
ken door. Het centrum van de stad, dat
lange tijd gerespecteerd werd als een
neutrale zone, is nu de inzet van de
rechts-christelijke falangisten en de ge
combineerde strijdmachten v an links-
progressieven .nationalisten, de commu
nistische partijen en twee Palestijnse
commando-organisaties.
En nu is het dan zo ver! Na kort
wikken en wegen heb ik besloten de
Cestodaprijs 1975 toe te kennen aan
Gerrit Komrij. Dat hij de Nederlandse
taal in vele genres beoefent, moge blij
ken uit deze greep uit zijn recente
oeuvre: de schitterende dichtbundel „Fa
beldieren”, zijn venijnige, maar o zo
leesbare boekbesprekingen in Vrij Ne
derland (ook gebundeld in „Daar is het
gat van de deur”), de bloemlezing die hij
samenstelde met gedichten over moeders
(„Een moederhart een gouden hart”), en
vertalingen in alle genres: sprookjes van
Oscar Wilde, de autobiografie van Salva
dor Dali, „Kunst en Maatschappij” van
Ken Bayes en een boek over de schilder
Gustav Klimt, en niet te vergeten zijn
berijmde vertaling van „De wonderbaar
lijke lotgevallen van Jubal Jubelslee”
van Rodolphe Toepffer, de schrijver van
Prikkebeen. Vertalingen ook uit vele
talen: Engels, Frans en Duits, maar ook
uit het Grieks (enkele tragedies), het
Latijn (Suetonius) en het Nieuw-Grieks
(„Pauzin Johanna” van Roidis). Verder is
hij bezig een boek te schrijven over
Dutch Art Déco, wat geen vergeten
jazzmusicus uit New Orleans is, maar de
stijl waarin Theater Tuschinski in Am
sterdam is opgetrokken. Kortom: einde
lijk een waardige winnaar van de Cesto-
da-prijs!
Het enige waar Washington zich tot
nog toe op heeft vastgelegd, is dat Egyp
te kan rekenen op ongeveer 600 miljoen
dollar aan economische hulp en onge
veer een miljard dollar aan voedselzen-
dingen, voornamelijk graan.
Op 29 oktober 1974, woensdag een jaar
geleden, meldde het ANP dat aan mij
(ondergetekende dus) de Cestoda-prijs
was toegekend voor „het moeiteloos be
oefenen van de Nedgrland.se taal in al
haar genres”. De prijs bedroeg 2500 gul
den en ging uit van het Genootschap
Onze Taal. Na enige uren van martelen
de onzekerheid bleek de prijs niet te
bestaan en het bericht een practical joke
te zijn, waarna intensief speurwerk tot
de ontmaskering van de daders leidde:
K. Schippers, E. de Jong en T. de
Winter, in het dagelijks leven medewer
kers van de Haagse Post. Ik zal hier niet
verhalen hoe ik mijn Verschrikkelijke
Tegenzet voorbereidde en uitvoerde (ik
liet mij de Cestoda-prijs uitreiken op
het Wenceslas-plein in Praag; door
daarbij ondanks de fraai gedrukte uitno
diging op geschept papier niet aanwezig
te zijn, maakten de initiatiefnemers zich
voor de rest van hun leven onmogelijk
in de cercle van practical jokers), maar
wel is het dienstig eraan te herinneren
dat de Praktische Drie de 2500 gulden
vervingen door drie flessen champagne,
zodat ik mij ook financieel benadeeld
mocht voelen. Aan de oproep aan mijn
toenmalige lezers in De Volkskrant om
per giro een guldentje zogeheten „com-
pensatiegeld” te sturen, werd door ruim
50 van hen gevolg gegeven, zodat ik in
totaal een bedrag van 53,64 binnen
kreeg, waarvoor ik een fraai fotoboek
over Praag kocht. Toen ik vervolgens
voor mijn verjaardag een bekertje met
inscriptie („Cestoda-prijs 1974, Nico
Scheepmaker”) van mijn vrouw kreeg,
stond mijn besluit vast: ik zou de Cesto
da-prijs institutionaliseren en met mij
zelf als enige jurylid jaarlijks uitreiken
aan een Nederlander die Onze Taal in al
haar genres moeiteloos beoefende.
MADRID (Reuter, AFP. UPI)
Het Madrileense blad Informaciones heeft
gisteravond gemeld, dat Spanje en Ma
rokko tot een akkoord schjjnen te zijn
gekomen betreffende de kwestie van de
Westelijke Sahara.
kunnen deze
wanneer de
vluchtelingen
AI 48 uur is een smalle kuststrook,
voornamelijk bebouwd met eerste klas
hotels en middenklas woningen, de Inzet
van verbitterde gevechten waar men in
Nederland niet de flauwste notie van
heeft. Honderden Libanezen en buiten
landers zitten als ratten in de val. De
mensen liggen plat in de gangen van de
huizen. Het is een levensgevaarlijke on
derneming om naar het raam te krui
pen.
Nieuwe moeilijkheden
week worden verwacht,
luchtbrug-operatie voor
uit Angola ten einde is. Bijna 200.000
vluchtelingen zullen dan naar Portugal
overgevlogen zijn. Daarbij komt nog dat
duizenden naar Portugal teruggekeerd
Volgens een bericht uit Marrakesj,
waarin de chef van het kabinet van
koning Hassan van Marokko wordt aan
gehaald, zouden de twee landen het in
beginsel erover eens zijn, dat de Weste
lijke (Spaanse) Sahara gedurende ten
minste zes maanden een provincie met
een speciaal karakter zal worden, ver
bonden met het koninkrijk Marokko,
maar bestuurd door mensen uit het
eigen gebied.
De Spaanse militairen zouden ver
scheidene maanden de tijd hebben om
zich terug te trekken. Vervolgens zouden
de rijke fosfaatlagen gezamenlijk door
Spanje en Marokko worden geëxploi
teerd, aldus „Informaciones”.
Intussen gaan de voorbereidingen voor
de „Vredesmars” die koning Hassan wil
maken, gewoon voort. Volgens de Maro-
kaanse minister van voorlichting zal de
tocht onder de persoonlijke leiding van
De Wereldvoedselraad in Rome hoopt
dat de besprekingen zover zullen vorde
ren dat de secretaris-generaal van de
Verenigde Naties, Kurt Waldheim, begin
volgend jaar een vergadering kan beleg
gen om het fonds een officiële status te
geven en om formeel een beroep te kun
nen doen op bijdragen van rijkere landen.
De Verenigde Staten hebben toegezegd
200 miljoen dollar over te maken. Ge
hoopt wordt dat Saoedi-Arabië en de
andere olie-producerende landen samen
de helft vooi hun rekening zullen nemen.
Een aanwijzing hiervoor was het in
brand steken op zaterdagavond van het
Angola-huis door enkele honderden re
patrianten, die „rechtse” leuzen
schreeuwden.
s
