Heksenjacht ontbrand in Bondsrepubliek.
O
gezichtsveld. En Agnew komt met meer terug.
Een gelukkige speling van de. geschiedenis zorgde
ervoor dat Spiro Agnew opkraste, voordat het Watergate-
schandaal zijn climax bereikte. Toen president Nixon tien
maanden later een briefje met ongeveer dezelfde inhoud
aan Kissinger liet overhandigen (de Amerikaanse wet
schrijft deze procedure voor), stond er allang iemand
anders klaar om hem op te volgen: Gerald Ford. Daardoor
bleven de Verenigde Staten en de wereld bespaard voor
- een presidentschap van de man, die door zijn rechters
binnenskamers een „schurk” werd genoemd. Als het al
zover zou zijn gekomen trouwens, want het is een publiek
geheim, dat veel Amerikaanse politici lang niet zo enthou
siast aan de val van Nixon zouden hebben meegewerkt,
als Agnew nog in functie zou zijn geweest.
De christen-democraten, omdat ze vinden dat het lidmaat
schap van een partij, die doeleinden nastreeft die in strijd
zijn met de grondwet, voldoende is om een overheidsfunctie
te weigeren. De sociaal-democraten en liberalen, die samen
de regering vormen, omdat ze menen dat het oordeel dusda
nig geïnterpreteerd moet worden dat niet het partijlidmaat-
schap doorslaggevend is, maar het resultaat van het indivi
duele antecedentenonderzoek.
Wat de Verenigde Staten in de jaren vijftig teisterde, een
anti-communistische heksenjacht, geïnspireerd door senator
McCarthy, bedreigt nu de Bondsrepubliek. Het Westduitse
constitutionele hof heeft dezer dagen een uitspraak gedaan
in de vraag wie wel en wie niet in aanmerking komt een
overheidsfunctie te bekleden. Alle partijen zijn tevreden
over het doordeel van West-Duitslands hoogste rechtbank.
ZAKENDOEN
W II
EEN SOORT BOEF
GEEN MEMOIRES
VERGETEN MAN
SCHAAPJES
Voor de tweede maal in
enkele jaren tijd heeft de
Westduitse minister van
binnenlandse zaken gewei
gerd toestemming te verle
nen aan de Belgische trotz-
kist Ernest Mandei om een
wetenschappelijk congres
bij te wonen. In 1972 werd
Mandei verboden de
Bondsrepubliek te bezoe
ken omdat hij door zijn lid
maatschap van de Vierde
Internationale, die trotzkis-
tisch is georiënteerd, een
gevaar voor de openbare
veiligheid en orde zou bete
kenen. Een rechtbank in
het Westduitse Saarlois be
vestigde dit oordeel. De
huidige minister van bin
nenlandse zaken heeft zich
opnieuw op dit oordeel be
roepen. Onze correspon
dent in Bonn, Jan Kuiper,
schrijft dat dit niet een op
zichzelf staand geval is. Hij
stelt de vraag: „Is de
Bondsrepubliek op weg de
vrijheid van haar burgers
te beperken?”
ZELFVERZEKERD
Terwijl de namen van Richard Nixon, Bob Haldeman,
John Ehrlichman, John Mitchell en misschien zelfs John
Dean tot ver in de toekomst genoteerd zullen staan in de
Amerikaanse geschiedenisboekjes, heeft het er alle schijn
van, dat één man uit de periode-Nixon die twijfelachtige
eer in ieder geval niet ten deel zal vallen. Dat is Spiro
Theodore Agnew, 56 jaar oud en van januari 1969 tot
oktober 1973 vice-president van de Verenigde Staten. Op
10 oktober 1973 liet hij ’s middags om twee uur een briefje
bezorgen bij de in allerijl opgetrommelde minister van
buitenlandse zaken, Henry Kissinger, met daarin de tekst
„Hierbij deel ik u mede, dat ik met onmiddellijke ingang
ontslag neem als vice-president van de Verenigde Sta
ten”, op 15 oktober sprak hij het Amerikaanse volk via de
televisie toe en daarna verdween hij bijna volkomen uit het
BOTERHAM
QÖ
GRIEKS DORPJE
INVESTEREN
o
T w i
b i
z 1
door Wim Meiners
Spiro Agnew nu al een
vergeten man in de V.S
Vice-president Agnew en presi-
Enig gedonder met de Chinezen
zou er ook in voorkomen. Agnew
nam contact met een literair agent
en ze waren het erover eens, dat ze
een milj oenenslag zouden slaan. Dat
viel evenwel niet mee. De grote uit
gevers waren met zo happig op een
roman van de hand van Spiro Ag
new en het duurde geruime tijd,
voordat uiteindelijk Playboy Press
tot de uitgave bereid werd ge
vonden.
totaal 1200 sollicitanten en werd het
457 sollicitanten verboden een over
heidsfunctie te bekleden.
De ijver van de Westduitse inquisi-
teuren kent echter geen grenzen. In
de deelstaat Hessen worden alle stu
denten, die hun universitaire studie
hebben beëindigd, automatisch on
derworpen aan een antecedenten
onderzoek. Op zichzelf is deze hele
gang van zaken nauwelijks demo
cratisch te noemen, maar problema
tisch is in eerste linie het feit dat
voortdurend ernstige uitwassen te
constateren zijn. Plotseling blijkt
een gift van 5 mark voor een com
munistische krant „staatsgevaar
lijk” te zijn, en een mogelijke reden
om iemand een baan als leraar te
weigeren. Niet alleen het eigen ge
drag, maar ook dat van bewoners
van hetzelfde huis blijkt de belang
stelling van de ondervragers te
hebben.
proberen te zoeken door een recht
bank te vragen het laatste woord in
deze vormen van discriminatie te
spreken (de NPD en de DKP zijn
partijen die officieel niet zijn verbo
den), maar veel kans op succes heeft
men niet. Bijna alle rechtbanken in
de Bondsrepubliek hebben zich de
laatste weken beroepen op de von
nissen van rechter dr. Edmund de
Chapeaurouge, een ex-nazirechter
die mede verantwoordelijk is voor
de zogenaamde „rassenschande”-
vonnissen, en zijn collega dr. Rudolf
Weber-Lortsch, die o.a. SS- en poli-
tie-officier in de Oekraine was. De
vonnissen van beide rechters wor
den als „example” beschouwd, en ze
bieden geen hoop voor de eenmaal
afgewezenen.
Het uitstel heeft tot enige specula
ties geleid. Agnew zou geen zin meer
hebben, hij zou het door een „ghost
writer” hebben laten schrijven, de
Ondanks de ernst van de situatie
was het niettemin enigszins iro
nisch, dat uitgerekend Agnew als
een soort boef van het toneel ver
dween. Hij was het immers geweest
die vier en een half jaar lang op de
bres had gestaan voor „wet en orde”
en gewaarschuwd had voor het ze
delijk verval in het land. Uitgere-
Opvallend is daarbij dat leden van
de neo-nazistische NPD met fluwe
len handschoenen worden aange
pakt terwijl leden van de communis
tische DKP bij voorbaat elke kans
op een overheidsbaan hebben ver
speeld. Men kan uiteraard zijn recht
Alles blijft dus bij het oude. De
ene deelstaat legt het oordeel re
strictief uit, de andere liberaal. In de
praktijk betekent dat echter dat er
geen verandering te verwachten is
en dat binnenkort de 500.000e sollici
tant voor een overheidsfunctie
„doorgelicht” zal worden. Tot nu toe
zijn 450.000 Westduitsers aan een
nauwkeurig onderzoek onderwor
pen. In de deelstaat Baden-
Württemberg waren er sinds het na-
aan de rechter kunnen dan andere,
zwaardere, aanklachten vervallen
worden verklaard. En zo bekende
Spiro Agnew impliciet schuld aan
belastingontduiking ten bedrage
van 13.500 dollar. Hij kreeg 10.000
dollar boete en een proeftijd van
drie jaar. Richardson en Beall beslo
ten daarop om van verdere aan
klachten af te zien.
Indachtig het succes van vele oud-
politici bij uitgevers besloot Agnew
toen hij zich goed en wel gevestigd
had in het plaatsje Crofton in Mary
land, ook maar een boek te schrij
ven. Geen memoires of zo, maar een
soort roman. De titel had hij al
gauw, „Een heel speciale verhou
ding”, en een idee van de inhoud
ook. Het boek zou gaan over een
verzonnen vice-president, die een
verhouding aangaat met een vrou
welijke minister van volksgezond
heid, onderwijs en sociale zaken.
Dat was het politieke einde van
Spiro Agnew. Een einde, dat hij al
had zien aankomen, want enkele da
gen eerder had hij tegen het blad US
News and World Report gezegd: „Ik
ben volledig kapotgemaakt. Mijn
politieke toekomst is nul. Ik wil al
leen nog maar met opgeheven hoofd
terugkeren naar een privé-bestaan”
Daartoe richtte hij zich op de avond
van de vijftiende oktober via de tele
visie tot de Amerikanen. Hij maakte
het volk wijs, dat hij het slachtoffer
was geworden van een intrige, opge
zet om hem ten val te brengen, en
dat hij als een onschuldig man Was
hington verliet. Slechts weinigen ge
loofden hem, zo wezen opiniepeilin
gen naderhand uit.
De hele gang van zaken heeft
vooral bij de sociaal-democraten on
rust veroorzaakt, omdat ook leden
van deze partij vaak problemen heb
ben bij het verkrijgen van een over
heidsbaan. Fractievoorzitter Her
bert Wehner heeft verklaard dat het
tijd wordt te emigreren als alleen
het lidmaatschap van een partij vol
doende is om geen overheidsbaan
meer toegewezen te krijgen, en par
tijvoorzitter Willy Brandt heeft al
ghostwriter zou plotseling overleden
zijn, hij zou een schrijvers-blackout
hebben, etc. Hoogstwaarschijnlijk
stuk voor stuk valse geruchten,
want Agnew wordt nu en dan nog
steeds gesignaleerd in zijn kantoor
met het werken aan zijn manuscript,
dat vervolgens door een secretares
se wordt uitgetikt. Dichter bij de
waarheid lijkt de bewering, dat de
auteur het een tijd lang te druk heeft
gehad met zakendoen. Zijn literair
agent bevestigde dit een paar maan
den geleden tegenover de Los Ange
les Times: „Hij scharrelt wat rond
om een boterham te verdienen, en
dat lukt hem kennelijk goed”.
van 100.000 dollar per jaar plus een
derde van de winst. Omdat Agnew
tijdens zijn vice-presidentschap wel
enige contacten in het buitenland
had gelegd, voelde hij veel voor het
aanbod en hij hapte meteen toe. Op
kosten van de zaak reisde hij in een
paar maanden tijds af, en niet zon
der succes. Dilbeck en Agnew deden
samen uitstekende zaken met kapi
taalkrachtige heren in Europa, het
Midden-Oosten en Japan. Tegeno
ver de Louisville Courier-Journal
verklaarde Dilbeck in december vo
rig jaar dan ook: „Het aantrekken
van Agnew is de beste slag die ik
ooit geslagen heb. Hij heeft meer
deuren weten te openen dan nodig
was. Onze overeenkomst zal ons on
getwijfeld miljoenen opleveren.
Sterker nog, we hebben nu al schat
ten verdiend”.
„Omdat het niet waar is, geloven
we het niet”. Maar buiten de Pelo
ponnesus geloven ze het allemaal en
is Spiro Agnew tot een vergeten
man gedegradeerd. Zo vergeten, dat
nauwelijks iemand er aandacht aan'
schonk, toen Agnews 28-jarige zoon
James kort geleden in Baltimore
werd gearresteerd wegens voyeuris
me. Op een vroege ochtend zat een
jong echtpaar in nachtkledij naar de
televisie te kijken, toen de vrouw
opeens een gezicht voor het raam
zag. De man rende naar buiten en
greep de gluurder. Hij hield hem in
bedwang tot de politie kwam, en die
kreeg van James aanvankelijk niet
meer los dan dat hij John Johnson
heette en zich in het huis had vergist,
toen hij op zoek was naar een
vriend. Later evenwel onthulde Ja
mes zijn ware identiteit Hij zei een
verzonnen naam te hebben opgege
ven, ,omdat hij een reusachtige rel
vreesde. De rel bleef uit Spiro Ag
new, de strijder voor wet en orde, de
strijder tegen het morele verval, is
nu al vergeten.
Hayntc 1073 The Courier-Journal
Septembermorgen
huis, waar vader Agnew ter wereld
kwam, is een stuk marmer aange
bracht met daarin de tekst gegra
veerd: „Aan mijn voorvaderen al
hier, uit eerbied voor mijn Griekse
afkomst”. Een verslaggever van de
Washington Post peilde een tijdje
geleden de gevoelens over de geval
len held. In omkoping bleken de
inwoners niet te geloven. Het was
een gemene truc van de pers, zeiden
ze.
Lang duurde dat schatten verdie
nen echter niet, wat Agnew betrof.
Dilbeck maakte in datzelfde inter
view namelijk gewag van de hoogte
van Agnews salaris en dat zinde de
deuren-opener volstrekt niet. Aan
vankelijk kwam hij nog met Dilbeck
overeen, dat deze zich in het vervolg
op de vlakte zou houden, als Agnews
verdiensten ter sprake zouden wor
den gebracht, maar dat ging niet
lang goed. Bovendien meende de
werknemer dat hij veel meer in
spanningen verrichtte dan zijn
werkgever en dat dus een herziening
van de overeenkomst op zijn plaats
was. Dilbeck, die zijn schaapjes al
hoog en breed op het droge had, was
Acht maanden geleden had het
boek af moeten zijn, maar tot dusver
heeft Agnew pas de helft van het
manuscript ingeleverd. Bijgevolg
heeft het vrouwenblad Ladies Home
Journal, dat uittreksels mocht publi
ceren, zich moeten beperken tot één
aflevering. Een groot succes is die
aflevering overigens niet gebleken.
Tegenover de 100.000 dollar, die het
blad ervoor betaalde, stond een
doorsnee verhaal, met vice-
president Porter Canfield als stra
lende hoofdpersoon. Agnew noem
de hem in die eerste en enige afleve
ring „rijk, knap en zelfverzekerd”
en laat de lezers van Ladies Home
Journal al meer dan een jaar in het
ongewisse, óf zijn held de „prachtige
Meredith Lord met de amberkleuri
ge ogen” al dan niet zal kussen. Ze
zullen hoogstwaarschijnlijk wel in
het ongewisse blijven, want de di
rectie van het blad heeft inmiddels
laten weten niet meer zo geïnteres
seerd te zijn in aflevering twee.
gaderingen, zoals die keer, dat hij
over Rhodesië begon te praten, ter
wijl alle andere aanwezigen van me
ning waren, dat zij het over Zuid-
Afrika hadden. Kortom, de man die
model moet hebben gestaan voor de
vice-president in Robert Serlings
bestseller „The Presidents Plane Is-
Missing”. En dat alles omdat de
openbare aanklager in de staat Ma
ryland, George Beall, er geen been
in zag om een aantal corruptie
schandalen tot op de bodem uit te
zoeken, ook toen bleek, dat de vice-
president erbij betrokken was.
kend hij had een loopje met de wet
genomen en niet tegen enige cor
ruptheid opgezien, zoals hij ook tij
dens de verkiezingscampagne van
1972 door zijn medewerkers betrapt
was op het uitwisselen van obsceni
teiten met acteur Bob Hope. Spiro
Agnew, de strijder tegen het morele
verval. Hij kon het hoongelach van
zijn tegenstanders al horen, net als
in dat reclamespotje van de Demo
craten in 1968, waarin 30 seconden
lang alleen maar de naam „Agnew”
in beeld werd gebracht, met op de
achtergrond niets anders dan een
hysterisch gelach. Daarom keerde
Agnew Washington èn de politiek de
rug toe.
Het feit dat de Westduitse politie
als een andere wet van kracht
wordt in de toekomst sneller ge
richt mag schieten op een op heter
daad betrapte misdadiger, die het
leven van een medemens in gevaar
brengt; het feit dat de Westduitse
oppositie het demonstratierecht wil
beperken, en alleen al het aanwezig
zijn bij een demonstratie die een
gewelddadig karakter heeft straf
baar wil stellen, en nog een aantal
andere feiten, die recent in het ka
der van de Baader-Meinhof-
wetgeving zijn te signaleren, wijzen
in een richting die met een goed
Engels spreekwoord kan worden ge
karakteriseerd: „Liberty dies by in
ches” (De vrijheid sterft centimeter-
gewijs). Een vraag die in dit verband
dan ook steeds klemmender wordt,
luidt: hoe reageert de Bondsrepu
bliek op de volgende terreurdaad?
In vergelijking met wat de Water-
gate-affaire heeft opgeleverd, Is de
Agnew-zaak niet veel bijzonders ge
weest. George Beall ontdekte op een
gegeven moment, dat er geknoeid
was met bouwvergunningen en der
gelijke, en dat dit gebeurd was rond
de tijd, dat Agnew gouverneur van
Maryland was geweest. Toen hij ver
volgens enkele verdachten onder
druk zette, kwam al gauw boven
water, dat Agnew steekpenningen
had aangenomen. Een nog dieper in
de zaak duiken leerde, dac de vice-
president ook nog belastingfraude
had gepleegd en dat hij zich waar
schijnlijk zelfs nog in zijn vice-
presidentiële ambtskantoor had la
ten omkopen voor het een of ander.
Het ging allemaal niet om zo ver
schrikkelijk hoge bedragen, maar
het was toch genoeg om het ministe
rie van justitie in Washington in te
lichten. Daar zetelde toen nog de
uitermate onkreukbare Elliot Ri
chardson nu ambassadeur in
Londen en die was het al gauw
met Beall eens dat de vice-president
vervolgd moest worden.
Vanaf dat moment was het snel
met Agnew gedaan. Binnen de kort
ste keren hadden de aanklagers de
zaak volkomen rond en hoewel de
vice-president aanvankelijk heftig
van zich af beet en in alle toonaarden
ontkende, bond hij van de ene dag
op de andere in en trad hij af. Zijn
eigen advocaten hadden hem in de
nacht van 9 op 10 oktober duidelijk
gemaakt, dat hij in de gevangenis
zou belanden, als hij niet met de
justitie zou meewerken. Voor dat
vooruitzicht zwichtte Agnew. Hij be
sloot het met rechter Hoffman in
Baltimore op een akkoordje te gooi
en en bood aan zich niet te verzetten
tegen een vrij onbelangrijke aan
klacht. „Plea bargaining” heet dat in
Amerika. In ruil voor medewerking
Voor de Engelse krant The Guar
dian was dit alles aanleiding on
langs een artikel te schrijven over
„een toenemende onderdrukking
van het vrije politieke denken in de
Bondsrepubliek”. In wezen wordt
op deze wijfce de vrijheid van me
ningsuiting repressief uitgelegd.
Want een eenmaal gedane uitspraak
kan worden bestraft met een
groepsverbod.
dent Nixon tijdens het gesprek op
het Witte Huis naar aanleiding van
het federale onderzoek naar de fi
nanciën van Spiro Agnew. Er zou
geen sprake zijn van een eventueel
aftreden, werd na afloop bekend ge
maakt.
Allicht, want in het boek „Before
the fall” van Richard Nixons vroe
gere toespraken-schrijver William
Satire zegt Agnew immers: „Mijn
vader heeft mij één ding nagelaten.
Hij heeft mij de overtuiging nagela
ten dat, hoe slecht het ook gaat,
iemand in de Verenigde Staten, die
zijn boterham wil verdienen, die ook
kan verdienen. Daarom ben ik be
reid om risico’s te lopen in het leven.
Ik ben nooit bang geweest een veili
ge baan op te geven om eens wat
verder te grasduinen, omdat ik wist
In principe vindt men soortgelijke
tendensen terug in de reeks van wet
ten die de Westduitse regering heeft
ingediend bij het parlement om het
terrorisme beter te kunnen bestrij
den. Een klein onderdeel van deze
wetten is een bepaling dat geschrif
ten, die geweld verheerlijken en spe
ciaal oproepen tot terroristisch ge-'
weid, verboden zullen worden. Ma
o’s Rode Boekje en handleidingen
voor het voeren van een guerrilla
oorlog zullen dan waarschijnlijk-
niet meer verkocht mogen worden
in de Bondsrepubliek. Met een rech
ter, die een dergelijke bepaling re
strictief gaat uitleggen eou weleens
kunnen vallen over het een of ander
literair produkt, en daar begint dan
de censuur. Gezien de zelf-censuur,
die de Westduitse publiciteitsmedia
toepassen, is een soortgelijke ont
wikkeling'niet onmiddellijk te vre
zen, maar de mogelijkheden worden
geschapen.
meerdere malen de waarschuwende
vinger opgestokén, maar voorlopig
kan men op geen verandering
hopen.
jaar van 1973: 64.800. Een speciaal
bureau met vijf fors betaalde amb
tenaren houdt zich de hele dag bezig
met deze taak. Maar niet alleen deel
staten, die door christen
democraten worden geregeerd,
doen mee aan de jacht op radicalen
in overheidsdienst. Ook de SPD-
staat Nedersaksen onderzocht de
antecedenten van 72.000 sollicitan
ten. Tot nu toe is eqn gerechtelijk
onderzoek aangespannen tegen in
die mening niet toegedaan. Het ge
volg was, dat beide heren een hoog
lopende ruzie kregen, die resulteer
de in het verbreken van de overeen
komst Agnew ging weer terug naar
zijn kantoor in Crofton om zich ver
der aan zijn boek te wijden.
„Ik ben O.K.-Jij bent O.K.”
dat als ik onderweg zou falen ik
altijd mijn gezin in leven zou kun
nen houden. Omdat ik nooit de geld
zorgen zou hebben die mijn vader
gekend heeft. En als hij het fikste,
kon ik het ook”.
Nu had Agnew geen baan meer
om op te geven, maar veel moeite
om aan de slag te komen had hij
niet. Naar zijn oude stek, de advoca
tuur, kon hij niet meer terug, want
hij was uit de orde der advocaten
gestoten. De boterham die hij wilde
verdienen, vond hij evenwel spoe
dig, een dik belegde nog wel.
En zo is de voormalige vice-
president weer teruggedoken in de
anonimiteit. Hij hoopt er via zijn
boek weer uit te geraken, maar veel
kans daarop lijkt niet te bestaan. De
literair agent heeft reeds tal van
pogingen in het werk gesteld om een
'filmmaatschappij voor het geschrift
te interesseren, doch zonder succes.
Agnew ligt domweg niet in de
markt. De enige plek ter wereld,
waar men eigenlijk hem nog als een
idool vereert, is het Griekse dorpje
Gargaliani op de Peloponnesus
waar zijn vader als Theofrastos
Anagnostopoulos werd geboren. De
inwoners zijn nog altijd trots op de
nazaat van het geslacht, dat al 165
Een speculant in onroerende goe
deren, Walter Dilbeck, beschouwde
Spiro Agnew als de handige jongen,
die hij nodig had. Hij nam contact,
op met de ex-vice-president en bood
hem een betrekking aan. Agnew
moest buitenlandse investeerders
aantrekken, die stukken land,
grondstoffenmijnen en woningcom
plexen wilden kopen en in ruil daar-
O O
Hoe het ook zij, de loop der ge
beurtenissen heeft ervoor gezorgd,
dat Agnew niet het centrum van de
macht is geworden, maar is geble
ven wat hij was: een tamelijk onbe
langrijke man, van tijd tot tijd cor
rupt, een man die op gezette tijden
a>
