Adventsbrief van de r.k. bisschoppen over liturgie
Krelpfeo
I'
J
r
Drie bondige vragen aan
Mercedes-Benz kopers:
Dealer goed,
al goed.
O
PEN en PvdA
Uurrecord
Met twee maten
Marine
f I 4
WMrtMMEMMF'
23
VARIA
V R IJ D A G
3 1
OKTOBER
1975
f
(Van een medewerker)
De Schrift
Kerkbezoek
2ff
p4
pr
1ST
51
6
str
BV. AUTOMOBIELBEDRIJF VAN WIJK, Haarlem, Amsterdamsevaart 114,
tel. 023-317710 - Overveen, Bloemendaalseweg 329, tel. 023-326250.
h
1
55
Romeinse liturgie
zo'n handelaar z’n bewering niet kan waar
maken.
3. En wat krijgt u voor service?
Alleen echte Mercedes-Benz dealers
hebben door fabriek en importeur opgeleid
personeel. En door de fabriek vereiste
apparatuur. En een komplete onderdelen-
voorraad Dus alleen echte Mercedes-
Benz dealers geven goede, snelle service en
hebben steun van fabriek en importeur.
Een nieuwe Mercedes kunt u altijd
ongezien kopen, dat zit wel goed
Mits u 'm op de goede plaats koopt, bij de
officiële Mercedes-Benz dealer.
De eredienst poort naar de toe
komst, Zo hebben de r.k. bisschop
pen van Nederland hun herderlijk
schrijven voor de advent van 1975
genoemd. De brief is geheel gewijd
aan de eredienst, ook wel liturgie
geheten. In de brief wordt heel dui
delijk dat wij de eredienst niet los
mogen zien van de dienst aan God
en van de dienst aan de mens. In
de eredienst ontmoeten God en
mens elkaar en de eredienst nodigt
tevens uit tot dienst aan de mede
mens in nood. Dat is de belangrijk
ste gedachte uit de brief van de bis
schoppen.
1 Weet u Keker dat uw nieuwe
Mercedes écht nieuw is als u ’m koopt?
Als u uw nieuwe Mercedes bij een offi
ciële Mercedes-Benz dealer bestelt, is er geen
reden tot twijfel. Maar als u 'm ergens anders
koopt, heeft uw wagen een onzekere her
komst. Neemt u risico. Is verhaal vrijwe1
onmogelijk.
2. Krijgt u een vol jaar
fabrieksgarantie?
Voor, door officiële dealers geleverde,
nieuwe Mercedessen, geldt sinds 1 juli een
vol jaar fabrieksgarantie. Ongeacht de
kilometers. Als u uw wagen niet bij een
officiële dealer koopt en u wordt toch die
garantie beloofd, dan rammelt er iets. Want
u bent de eerste eigenaar niet en importeur
en fabriek staan daar dan niet achter. Zodat
A
Hoogtepunt
Jeruzalem
o
MM» LW
er. in
uw
hun schrijven
van
(ADVERTENTIE)
,V/M' 7
Puzzel w wrt
Puzzel nummer 14
Oplossing Puzzel 43:
2
3
4
5
7
6
9
6
13
I4
[Ï2
10
11
15
18
17
19
20
16
71
23
124
[27
VT
12
33
35
[3
6T
64
65
FT
76
PT
HARRY BORGHOUTS,
Heemstede
3
15-
Verticaal: 1 vrijgevig; 2 godin; 3 meis
jesnaam; 4 windrichting <afk.); 5 mil.
opl. school (afk.); 6 jaargetijde; 7 per
maand (afk.); 8 horizon; 9 bijb. naam; 10
beroep; 11 ieder; 16 slot; 17 de jongere
(afk.); 18 wapen; 20 kenspreuk; 23 stuk
grond; 25 betrekking; 26 spoedig; 27 deel
v.d. bijbel (afk.); 29 boom; 31 soort
onderwijs (afk.); 33 leger; 35 verlangen-;
38 te zijner tijd (afk.); 39 woonschuit; 42
familielid; 45 kleur; 46 boom; 47 vr. munt
49 altijd; 51 IJle stof; 53 Ver.Naties; 54
raad 56 niet hetzelfde; 57 onmeetbaar ge
tal; 58 insekt; 60 jongensnaam; 63 keur
troep; 65 gewas; 67 afstandsmaat (afk.);
68 bevel; 70 vorm van eten; 72 telwoord;
74 water in Utrecht; 75 voorzetsel; 77 be
vel; 79 ambtshalve (lat. afk.).
De bisschoppen roepen in hun brief op
voor respect voor het rijke liturgische
verleden, en zij uiten hun waardering
voor nieuwe vormen van liturgie, maar
het belangrijkste is een nieuwe gezind
heid, een nieuwe mentaliteit in het da
gelijks leven van de mens. Dat is nog
belangrijken dan een nieuwe liturgie in
de volkstaal. De bisschoppen spreken hun
waardering uit voor de manier waarop
velen zich de laatste tijd hebben inge
spannen om het Nederlandse karakter
van de eredienst concrete vorm te ge
ven. Zij willen echter niet nalaten erop
te wijzen, dat ook de Nederlandse vorm
geving dient te passen in de ruimte die
daarvoor in de officiële liturgie wordt
gegeven. „Degenen die concrete vormen
van eredienst ontwerpen, zullen aan de
Romeinse liturgie een voorbeeld nemen
en voorrang geven, ook al zal dit in
bepaalde gevallen met zich meebrengen
dat men zi<?h beperkingen moet opleg
gen”.
Horizontaal: 1 gewas; 5 deel van een
klok; 10 biljartstok; 12 tot nader order
(afk.); 13 pers.- vnw.; 14 meisjesnaam; 15
eenzaam; 17 meisjesnaam; 19 vorm van
nemen; 21 eenh. van kracht (afk.); 22
Europeaan; 24 deel v.h. gebit; 25 reptiel;
27 snavel; 28 vorm van eten; 30 draag-
vat; 32 modegek; 34 rangtelwoord; 36
jongensnaam; 37 eng. voorzetsel; 39 oos
terse jongensnaam; 40 rivier in Italië; 41
meisjesnaam; 43 jaargetijde; 44 natuur
kunde term (afk.); 46 anno (afk.); 48
kern; 50 gewicht (afk.); 52 meisjesnaam;
55 vruchtje; 57 hoofddeksel; 59 vogel; 61
lidwoord; 62 maand; 64 holte onder de
arm; 66 tweestrijd; 67 omroepvereniging;
68 zangnoot; 69 watering; 71 lang dun
stuk leer; 73 meisjesnaam; 76 bar; 78
voorzetsel; 79 herkauwer; 80 lokspijs; 81
Russisch heerser (meerv.); 82 ruzie.
Horizontaal: 1 opa; 3 lever; 5 verge
ven; 7 appelbol; 8 sterappel; 9 slaap
bank; 10 saprijk; 12 mergel; 14 verdeeld
16 dermate; 18 Nederland; 20 rendabel;
22 matig; 23 lende.
Verticaal: 1 overste; 2 page; 3 lepel; 4
verbolgen; 6 vensterbank; 7 appelsap; 9
slaapkamer; 11 rijkbedeeld; 13 Gelder
land; 14 verteren; 15 cinema; 17 babel-
de; 19 dertig; 21 dalen.
157
Oplossingen uitsluitend per briefkaart
dienen uiterlijk woensdag a.s. in ons
bezit te zijn. Indien per post wordt
ingezonden als volgt adresseren: „DAMI-
ATE PERS BV, POSTBUS 18, IJMUI-
DEN.
In het slot van hun brief schrijven de
bisschoppen: „onze eredienst vraagt
ruimhartigheid en medeleven. Daarbin
nen blijven we trouw aan onze taak: de
dienst aan God en aan de gemeenschap.
Alleen zo is God met ons. Wanneer ons
geloven zich momenteel voordoet in ve
lerlei gestalten, dan blijven toch eenheid
en eengezindheid het grootste goed. En
ook de variatie in geloofsexpressie bin
nen de eredienst staat in dienst van het
ene en gemeenschappelijke geloof”.
In het begin van het schrijven wordt
De Nachtwacht opgevoerd als vergelij
kingsmateriaal. Natuurlijk wordt het
onlangs toegetakelde schilderij niet op
één lijn gesteld met de liturgie. Maar
overeenkomsten zijn er wel: de grote,
door iedereen erkende waarde, de be
wondering voor dit erfstuk van onze
voorvaderen, de eigen centrale plaats die
het in de gemeenschap heeft en het feit
dat een mens er steeds meer in gaat
zien, naarmate hij er langer bij vertoeft.
Anderzijds zien de bisschoppen één groot
verschil: De Nachtwacht verbindt ons
heden met ons verleden, in de liturgie
raken verleden en toekomst elkaar
steeds opnieuw in het heden.
De brief vormt een drieluik. Begonnen
wordt met de dienstbaarheid van de
mensen aan elkaar, dan komt de dienst
die God de mensen heeft willen bewij
zen in Jezus Christus en tenslotte is
daar de dienst van de mens aan God.
Met begrip voor de situatie van vandaag,
vragen de bisschoppen zich af, welke
betekenis de liturgie heeft voor onze
menselijke nood, voor onze verlangens
en voor de werkelijkheid van ons men
selijk bestaan. Zij antoorden zelf, dat de
liturgie moet voortkomen uit het dienst
betoon in de wereld van alle dag en dat
zij zich hierop ook moet richten. Wij
staan, aldus de bisschoppen, in onze tijd
voor de opgave in de eredienst met
steun van God dienstbaar te zijn in vele
menselijke en vooral mensonwaardige
situaties. Aan de andere kant mogen die
situaties ons in de eredienst ook weer
niet zó in beslag nemen dat het mysterie
vervaagt en dat God weinig kans krijgt
die steun te bieden. „In dat mysterie
nadert God immers tot de gelovige
mens, die zijn relatie met zijn God in
verschillende tekenen wil uitdrukken en
beleven”.
In uw artikel over het werelduurre
cord wielrennen schrijft u: „Frans
Slaats werd de eerste en tot nu toe
enige Nederlander, die het werelduur
record in zijn bezit had”. Dit is niet juist.
Hij behaalde het record op 29 september
1937 (45.558). Maar daarvoor verbeterde
Jan van Hout (geb. 17-10-1908 in Val
kenburg) op 25 augustus 1933 het record.
Hij bracht de afstand, die sedert 1914 op
naam stond van de Zwitser Oscar Egg
(44.247 m.), p 44.588 m.
H. H. RIGTER, Heemstede.
DEN HAAG (ANP). Hier volgt een
overzicht van de werkzaamheden en an
dere omstandigheden op de Nederlandse
wegen waarmee het verkeer de komende
week rekening moet houden.
Diemen-Amstelveen: de bailybrug over
de Amstel in Ouderkerk aan de Am
stel is afgesloten voor alle verkeer.
Men dient gebruik te maken van de
ernaast gelegen gewone brug,
Alkmaar-Den Helder: bij Stolpen en
vliegkamp De Kooy wordt het verkeer
bij toerbeurt over één rijstrook geleid-
Amsterdam-Hoorn-Den Oever: tussen
Wierirtgerweg en Den Oever wordt het
verkeer over één rijbaan geleid. Stag
natie op het wegvak Oosthuizen-
Edam-Broek in Waterland. Doorgaand
verkeer richting Amsterdam kan beter
van Oosthuizen via Purmerend rilden.
Amsterdam-Den Haag; tussen Schiphol
en Burgerveen wegverlegging snel
heidsbeperking (70 km) en een inhaal-
verbod voor vrachtwagens.
Ütrecht-Amsterdam: wegverlegging bij
Vinkeveen; mogelijk vertraging tij
dens spitsuren.
dan zijn woorden in de mond nemen en
zijn gebaren herhalen. Zo wordt een
christelijke gemeente gebouwd.
De bisschoppen beklemtonen dat de
eredienst in oorsprong niet iets aparts is
geweest, iets dat buiten de normale aan
gelegenheden van het menselijk leven
zou staan. Ook vandaag mag de ere
dienst niet wereldvreemd zijn, ofschoon
een zekere afstand van het dagelijks
leven moet worden genomen. De gewone
beslommeringen schuiven even naar de
achtergrond en de gelovige concentreert
zich op een speciaal aspect van zijn
bestaan. De bisschoppen noemen het een
vanzelfsprekend vereiste dat dit een
apart soort woorden, handelingen, kle
ding en ruimten met zich meebrengt.
Zij schrijven verder dat de christelijke
eredienst het geloven van de gemeen
schap tot uitdrukking wil brengen en
verlevendigen en wel zo, dat de eenheid
in de Heer wordt bevestigd en versterkt.
De eredienst wil het bestaan van de
mens invoegen in het bestaan van de
Heer, inspiratie en oorsprongvan elke
christelijke eredienst. Als deze gedachte
vervaagt, heeft het samenzijn van de
mensen geen fundament en bron meer,
aldus de bisschoppen. Dan wordt het
voor hen steeds moeilijker het met el
kaar eens te zijn en vervallen ze de een
na de ander tot eenzaamheid.
De bisschoppen zeggen dat geen ere
dienst van gelovigen mogelijk is, zonder
dat daarin woorden van dank worden
gesproken tot de Vader van Jezus Chris
tus. „En ook niet zonder dat die gelovi
gen Hem vragen dat zij zichzelf, elkaar
en de wereld naar een goede toekomst
mogen brengen, naar de vervulling van
de belofte. De eredienst zou genoemd
kunnen worden: de poort naar de toe
komst”.
re tekenen van brood en wijn. Zij noe
men de eucharistie het altijd herhaalde
gebaar „waarin Pasen op de eenvoudig
ste en mooiste wijze binnen ons, bereik
komt. Hier wordt de poort naar de
toekomst, die de eredienset is, wagenwijd
voor ons open gezet”.
De brief ademt bezorgdheid over een
zekere terughoudendheid, zo niet onver
schilligheid voor de heilstekenen. De bis
schoppen betogen dat de eredienst spon
taan opgenomen zou moeten zijn in het
leven. De eredienst staat niet tegenover
het gewone leven. Hij richt het leven op
voltooiing. „Vanuit de eredienst draagt
de mens Gods heil uit in de wereld,
daartoe onderwezen door het Woord,
daartoe opgewekt in het gezamenlijk
gebed en daartoe toegerust door de heil
zame tekenen. Gods Geest drijft de
mens door zijn leven. Daar zal deze een
speciale gevoeligheid hebben voor het
menselijk welzijn. Hij zal oog hebben
voor heil en voor nog bestaand onheil
en hij zal zich in de menselijke samen
leving zoveel mogelijk inspannen om
toestanden van onheil, leed, ellende en
ongeluk om te zetten in heil voor allen,
God-met-onse”.
t\y.ge .berichten, aan: 1) op pagina 6
..Doïfijnenechtpaar komt om in visnet*’;;
foto plus commentaar in trieste stem
ming; 2.) op pagina 2 „Snoekbaars ver
loor strijd”, foto plus commentaar in
jagersstijl. Beide gebeurtenissen zijn erg
naar, de tweede echter nog meer dan de
eerste. Opzet tegenover toeval. De krant
heeft geen recht bedroefd te zijn over
het einde van de dolfijnen, als hij dat
niet is over de marteling van de vis.
J. J. M. KLEIN,
Haarlem.
Prijswinnaars Puzzel 43
25,- L. Nijdam, Prof. v.d. Scheerstraat
23, Haarlem; 25,- M. Cramer, Velser-
duinweg 117, IJmuiden; 15,- H. Ch.
Harms, Brederodestraat 67, Zandvoort;
15,- P. v.d. Velde, Zeewijkplein 284,
IJmuiden; 10,- S. Spijkerman, De Ze-
venhoeven 67, Beverwijk f 10,- M. C.
Goedvolk-Zeeman, Kinderhuissingel 44,
Haarlem.
De mens is de andere kant van de
medaille. Want liturgie betekent ook:
werken ten dienste van de gemeenschap.
Mensen spannen zich in voor het welzijn
en het heil van anderen. De bisschoppen
beperken zich in hun brief tot het heil
dat de mensen door God wordt geboden
in Christus.
De eredienst is de plaats waar
God en mens elkaar ontmoeten
nepersoneel is gebruikt bij zijn demon
stratieve vergadering en zegt dat deze
weerstand wekt „bij degenen die probe
ren die realiteit in het oog te houden en
de emoties buitenspel te zetten.” Ik mo
ge U er op wijzen dat demonstraties
zelden uitblinken door het gebruik van
genuanceerde uitspraken of slagzinnen.
Het zal U niet onbekend zijn, dat wil
men aandacht krijgen in dit roerige
Nederlandse leven men jammer of
niet hard en nogal eenzijdig moet
schreeuwen. Zie bijvoorbeeld „Behoud
de Evenredige Vrachtverdeling”, waarbij
het om heel wat méér ging dan die
kreet suggereerde. Een tweede aanmer
king Uwerzijds betrof het feit, dat niet
werd gedemonstreerd voor hogere sala
rissen of betere werkomstandigheden,
maar tegen het regeringsbeleid. Wat het
laatste betreft. Ik meen me te herinne
ren dat er in de afgelopen jaren wel
meer is gedemonstreerd tegen het rege
ringsbeleid (boeren en tuinders, vracht
wagenchauffeurs, benzinepomphouders
bijv.). Niets nieuws derhalve. Wat het
eerste betreft: is een demonstratie voor
hoger salaris of betere werkomstandig
heden eerbaarder of acceptabeler dan
een demonstratie voor een ideaal? Het
marinepersoneel heeft het gevoel dat de
veiligheid van het bestaan op het spel
staat. Direkt hun bestaan en daardoor
indirekt ons bestaan. Men kan het met
hen ééns zijn of niet en ik ben het
uitdrukkelijk oneens met hen maar
een demonstratie met als doel die me
ning uit te dragen is toch niet verwerpe
lijker of minder gerechtvaardigd dan
een die ten doel heeft meer centen te
krijgen? Als derde punt tegen de de
monstratie noemt U op dat de demon
stratie alleen is gericht tegen een bezui
niging bij de marine, met voorbijgaan
aan de belangen van de beide andere
krijgsmachtdelen. De konstaterinig is
juist, maar kan niet pleiten tegen de
demonstratie. Indien de werkers in het
club- en buurthuiswerk een demonstra
tie houden tegen al dan niet ver
meende bezuinigingen in hun sektor
in de begroting van CRM, verwerpt U
dan ook deze demonstratie omdat die
mensen het gehele beleid van CRM niet
kunnen overzien? Ik kan mij niet aan
de indruk onttrekken, dat U bovenge
noemde bezwaren tegen de demonstratie
aanvoert, omdat zij door een krijgs
machtdeel is gevoerd voor een doel dat
U onsympathiek is, althans dat U niet
steunt.
Nadat de bisschoppen hun bezorgdheid
hebben uitgesproken over het afnemend
kerkbezoek, willen zij eredienst een
plicht noemen, „in de geest van de
verplichting 'die een mens persoonlijk
voelt in de hedendaagse eredienst, „om-
met zijn ouders, zijn familie, zijn gezin”.
De bisschoppen hebben de indruk dat
een groep gelovigen zich teleurgesteld
voelt in de hedendaagse eredienest, „om
dat zij er naar hun zeggen te weinig het
kernmomenrim w rirrmw "kram varf 28 oktober trof ik
heid van dé Heef’ Apdereij,. rassen ..er
de gemeenschapsband van -.weleer." Maar
velen vinden wat zij zoeken in de basis
groepen, „gemeenschappen waarin nieu
we bindingen en relaties kunnen ont
staan die het individu uit anonimiteit en
isolement bevrijden. Langs dergelijke
wegen slagen we er hopelijk in de
hedendaagse mens naar een thuis te
brengen waar hij met anderen in eens
gezindheid kan leven”.
De bisschoppen stellen vast dat de
eredienst in de r.-k. kerk centraal staat.
„Hij vormt het hoogtepunt waarnaar de
kerk in al haar handelen streeft, en
tevens de bron waaruit al haar kracht
voortvloeit”. De eredienst vinden de bis
schoppen daarom zo belangrijk, omdat
de mensen elkaar daarin als gelovigen
ontmoeten in de wetenschap dat juist de
Heer in hun midden is.
De brief gaat dan in op het stuk
menselijke expressie en communicatie
dat de eredienst toch ook is. Woorden en
handelingen van de eredienst hebben
echter een bijzondere geladenheid, want
in de eredienst wordt het actuele heils-
handelen van de Heer vertolkt en in de
eredienst herkennen en verdiepen de
deelnemers hun gemeenschappelijk gelo
ven. „Maar ook onze gemeenschappelijke
onmacht en ontoerekendheid, die ons
samen-bestaan als mens voortdurend be
dreigen. zouden de eredienst wezenlijk
aantasten, ware het niet dat God zelf,
juist in de eredienst, ons zijn kracht
geeft daar bovenuit te groeien, naar
Hem toe”.
De eredienst wil eenheid en harmonie
scheppen tussen God en mens, tussen
belofte en werkelijkheid. Hier wordt ge
probeerd het geheim van de menswor
ding in het bestaan van de mens te
laten gebeuren. Hier komt tevens tot zijn
recht dat eredienst ook dienst aan God
is. In de manier waarop wij mensen met
elkaar omgaan, zien de bisschoppen de
basis voor onze omgang met God. Als de
mens trouw en solidair is in het dage
lijks leven, dan zal dit ook spreken in
zijn omgang met God. „Zijn we daartoe
niet in staat, hebben we aan elkaar geen
boodschap, dan hebben we aan elkaar
ook geen Blijde Boodschap”.
De eredienst is dus de plaats waar
God en mens elkaar ontmoeten. God-
met-ons is eerst tenvolle waar geworden
in de mens Jezus van Nazareth. Reeds
de eerste christengemeente van Jeruza
lem zag het als haar taak uit te dragen
en te verkondigen wat Jezus voor de
mensen heeft betekend. In dit geloof is
de eredienst ontstaan, in een sfeer van
christelijk samenleven. Wie echt in de
Heer gelooft en in zijn Geest wil leven,
zeggen de bisschoppen, kan niet anders
Op 9 oktober verscheen
krant een berichtje waarbij de drie ge
deputeerden van de PvdA in de Staten
van Noord-Holland zich distantieerden
van een uitspraak over net PEN, die
ondergetekende in een openbare verga
dering in Velsen van de PvdA zou
hebben gedaan. Die distantie zou juist
geweest zijn, als de opmerking inder
daad gedaan was, zoals in uw krant
vermeld, nl.: „De fractie van de PvdA in
de provinciale staten is bereid zich sterk
te maken voor de keuze van het PEN-
personeel voor Heerhugowaard, desnoods
tegen het standpunt van de eigen gede
puteerde in.” Dit is evenwel onjuist. Er
is door mij letterlijk gezegd, dat de kans
bestond, dat de fraktieleden van de
PvdA in de commissie zich sterk zouden
maken voor de keuze enz.: Het ging dus
niet om de fractie, maar om de fractie
leden in de commissie. Met de commissie
werd bedoeld: de commissie Personeels
zaken, waar de zaak aan de orde is
geweest en waarin drie leden van de
PvdA zitting hebben. Ik doelde derhalve
niet op de andere statencommissie, de
Raad van Toezicht op de bedrijven,
waarin men er ook over gesproken
heeft, maar waar ondergetekende niet in
zit. Het ging in het geheel niet over de
totale PvdA-fractie, waar inderdaad de
ze kwestie nooit inhoudelijk besproken
is. Ondergetekende heeft dit aan het
einde van de avond nog eens bevestigd,
toen een van de wethouders van Veisen
de vraag stelde, wat ondergetekende nu
precies namens de fractie en wat na
mens zichzelf had gezegd. Het antwoord
toen is geweest’ „De opmerking over het
serieus nemen van de inspraak in het
algemeen (op de vraag van twee raads
leden) geldt voor de totale fractie; de
rest is voor eigen rekening.”
M. NICOLAI,
Haarlem
Uw redaktioneel kommentaar van
donderdag, 23 oktober 1975, betreffende
de demonstratieve bijeenkomst van ma
rinemannen en -vrouwen, geeft mij aan
leiding tot de volgende opmerkingen. U
valt over het motto dat door het mari-
In het vervolg
wijzen de bisschoppen op de centrale
plaats die de Schrift in de eredienst
moet innemen. Luisteren naar het
Woord onthult ook de diepere en actuele
betekenis van Jezus’ handelen zoals het
genezen van doven en blinden en het
helpen van allen die hulp nodig hebben.
In de eredienst zijn we, aldus de
bisschoppen, niet op onszelf en allen
bezig met onze bijdrage aan Gods heils-
handelen met de mensen. „Wij geloven
dat God, in de door ons gesproken
woorden en verrichte daden, daar zelf
actief en heiligend werkzaam en aanwe
zig is. Dit onberedeneerbaar samenspel
geschiedt in heilige tekenen, sacramen
ten noemen wij ze”. Dit is- de brug
waarop God en mensen elkaar ontmoeten.
Nader sprekend over de eucharistie ver
wijzen de bisschoppen naar de bijzonde-
Et?
<o
tr
