Twee Palestijnse organisaties eisen verantwoordelijkheid op
FNLA: „Nog maar 20 pet
van Angolees grondgebied
Oud-premier Frankrijk
is in handen van MPLA
bemiddelt in Libanon
Westduitse sociaal-democraten gespleten
ontwikkelingshulp
houding ten aanzien van
Sadat bemiddelt
tussen Marokko
en Algerije
h
L
■1
Gans-Heyboer
Giscard wijst Couve de Murville aan
Bert Voeten
VERZOEK WHITLAM
Lager interim Viba
OPNIEUW.
TE BENOEMEN
door mco
scheepmaker
I V
Recreatieproject
in moeilijkheden
1 tl
3
BINNEN- EN BUITENLAND
1 4
197 5
V R IJ D A G
NOVEMBER
(Van onze redacteur in Jeruzalem, Jaap van Wesel)
Niet geplunderd
99
Verergerd
o
I
Veroordeeld
Zuid-Afrika
JL
t
i
Mas
Heroïsch”
I*
vob
zeker zeven doden
(Van onze redacteur in Parijs F. Onnen)
mannen
I
“1
e
S
1
i
i
later, op een paar meter van mij van
daag, explodeerde. De springlading moet
in de wagen verborgen hebben gezeten.
Het was vreselijk; een bloedbad, gillende
mensen’’.
De Israëlische minister van buitenlandse zaken Alton droeg gisteren op het SPD-
congres in Mannheim duidelijk zijn standpunt uit.
g
1
e
s
n
tw^e
„De schilder Henri ten Holt sprak
graag in het openbaar op bijeenkomsten,
maar placht wat lang van stof te zijn.
A. Roland Holst zei daarover: „Zijn spre
ken in het openbaar geeft mij de over
tuiging, dat de eeuwigheid een begin
heeft”.
Zoals al gezegd, is „Zachtjes knetteren
de letteren” van Jeroen Brouwers een
heel feestelijk leesboek, waarin hij naar
zijn eigen schatting 600 van de 1200
anekdotes over Nederlandse en Vlaamse
schrijvers, die hij in de loop der jaren
op kaartjes verzameld had, bijeen heeft
gebracht. Maar volmaakt is het nog niet.
Hij bekende, dat hij niet alleen „Zalig
zijn de schelen” van H. P. de Boer en
Betty van Garrel over het hoofd had
gezien, 'maar ook het uit 1966 daterende
„Hollands Kwartier” van een journalist
wiens naam mij even niet te binnen wil
schieten. Toch staan daar ook enkele
niet te versmaden verhalen over schrij
vers in. Voor het gemak van een even
tueel vervolg op zijn Knetterende Let
teren citeer ik nu voor Jeroen Brouwers
uit „Hollands Kwartier” de tweekamp
tussen de inmiddels overleden Jacques
Gans en de inmiddels beroemd geworden
Anton Heyboer:
zaakt om zelfs door een ervaren bemid
delaar als Couve in een handomdraai te
kunnen worden overbrugd. Voor zijn
missie zouden in een vroeger stadium
dan ook zeker grotere kansen weggelegd
zijn geweest.
Het schijnt dat Beiroet, uit vrees voor
een herstel van de invloed van Frank
rijk in Libanon, aanvankelijk van een
Franse interventie weinig wilde weten.
PARIJS. Het is de voormalige pre
mier en minister van Buitenlandse Za
ken Maurice Couve de Murville die door
de Franse president Giseard d’Estaing
is aangewezen om te pogen een einde te
maken aan de burgeroorlog die in de
Libanon nu al 6000 doden heeft gekost.
Couve de Murville, die onder generaal
De Gaulle 15 jaar minister van Buiten
landse Zaken is geweest, zal de komende
dagen al naar Beiroet vertrekken.
Naties aangenomen anti-zionisme-resolu-
tie. De demonstranten in de Jaffastraat
droegen Davidsterren, met daarop de
tekst: „Ik ben een zionist”. In Jeruzalem
wordt verondersteld dat de aanslag te
gen het zionisme was gericht, of een
„herdenking” was van het feit dat giste
ren precies een jaar geleden PLO-leider
Arafat triomfantelijk de Algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties toe
sprak.
Twee uur na de explosie was er nog
maar weinig van het onheil te zien.
Gemeenteambtenaren waren druk bezig
de schade op te nemen en te herstellen.
Want het leven moet gewoon doorgaan,
en psychologisch is het uiterst belangrijk
dat vanmorgen niets meer van het dra
matische gebeuren te zien zou zijn. Ra
dio en televisie hebben de zaak zo sober
mogelijk verslagen: geen paniekverha
len, geen hysterie.
„Simon Vestdijk kon niet werken
als zich onregelmatige geluiden aan hem
opdrongen: geblaf van een hond, een
brommer, gekwinkeleer van vogels, noem
maar op. Hij bestreed die geluidshinder
met oordoppen, maar in de oorlog hiel
pen zelfs die niet tegen de bombarde
menten en het geschiet in de omgeving
Gelukkig had hij van een regelmatig ge
luid geen last, daarom zette hij toen de
stofzuiger aan naast zijn schrijftafel, die
als een geluidsmuur alle andere geluiden
afweerde. Maar eerst rekende hij nauw
keurig uit of het hem niet méér zou
kosten als hij bij een draaiende stofzui
ger bleef schrijven, dan wanneer hij niet
schreef en daardoor op zijn elektrici
teitsrekening bezuinigde. Schrijven mét
stofzuiger bleek, ten gerieve van de Ne
derlandse literatuur, toch nog net iets
voordeliger”.
„De dichter Gerard den Braban
der had een chronisch tekort aan geld
om zijn chronische behoefte aan drank
te kunnen bevredigen. Op een dag trad
prof. dr. Nico Donkersloot, die behalve
als hoogleraar en Eerste-Kamerlid ook
bekendheid genoot als de dichter Antho
nie Donker, het café van Theo Ruiter op
de Rozengracht in Amsterdam binnen.
Gerard den Brabander stapte op hem af
en zei: „Senator, ja! Hoogleraar, ja! Maar
dichter, nee! Dat was je vijftien jaar ge
leden, en geef me nu maar een tientje!”
JERUZALEM Het centrum van Jeruzalem veranderde gisteravond
tijdens het spitsuur in een bloedbad, toen een tien kilo zware bom explo
deerde. Voor zover vanmorgen bekend kostte de aanslag zeven mensen
drie vrouwen en vier mannen het leven. Er vielen 42 gewonden,
waarvan tien ernstig.
De bom ontplofte in een van de druk
ste winkelstraten van Jeruzalem, de Jaf
fastraat. Een kelner van het restaurant
vlakbij, die aan een toonbank op straat
frisdranken verkocht, vertelde direct na
de aanslag: „Het was bijzonder druk.
Een man met een handkar bestelde ook
een glas, dronk het op en ging weg. Hij
liet zijn handkar staan, die korte tijd
M
CAIRO, RABAT (Reuter), AFP, AP).
Het semi-officiële Egyptische dagblad
„Al Achram meldde gisteren dat Egyp-
te’s president Sadat aan bemiddelen is
tussen Marokko en Algerije.
In een artikel op de voorpagina werd
gëzegd dat premier Salem naar koning
Hassan,van Marokko en president Houa-
ri Boumedienne van Algerije zou gaan
met een boodschap van Sadat. Algerije
en Marokko zijn in conflict in verband
met de Spaanse Sahara.
„Al Achram” zei dat Sadat vooral de
instandhouding van de Arabische een
heid voor ogen hééft met zijn bemidde
lingspoging.
Marokko heeft gisteren de diplomatieke
betrekkingen met Oost-Duitsland ver
broken. zo is in een communiqué' van
het Marokkaanse ministerie van buiten
landse zaken bekendgemaakt. Het com
muniqué geeft als reden voor de breuk
„de door Oost-Duitsland ontketende vij
andige compagne tegen de eerbiedwaar
dige instellingen van het koninkrijk, te
gen het Marokkaanse volk en zijn aspi
raties”.
Volgens het communiqué is de Oost-
duitse pers een campagne begonnen te
gen de „legitieme verlangens van het
Marokkaanse volk zijn territoriale inte
griteit te voltooien”. Dit heeft klaarblij
kelijk betrekking op de Marokkaanse
inspanningen de Spaanse Sahara in te
lijven.
Bom ontploft in Jeruzalem:
een permanente politiebewaking in het
centrum, tegen in handkarren verstopte
springladingen helpt geen enkele pa-
trouillering. Juist dat maakt dit drama
voor de inwoners van Jeruzalem zo
deprimerend: vrijwel iedereen passeert
het fatale punt in de Jaffastraat wel
eens per dag. En men beseft daarom
terdege morgen, overmorgen of volgende
week zelf tot de slachtoffers te kunnen
behoren.
De politie arresteerde na de explosie
honderden Arabieren, en beperkte zich
verder tot het op afstand houden van het
nieuwsgierige publiek. Er werd dit keer
niet geplunderd, zoals drie maanden ge
leden, toen op nog geen honderd meter
van dezelfde plaats een ijskast met ex-
plosieven de lucht in ging en dertien
mensenlevens eiste. Soldaten patroui-
leerden gisteravond door de straten, op
zoek naar andere explosieven.
Vlak voor de bom in de Jaffastraat
ontplofte, werd op een drukke markt
plaats in Jeruzalem een andere, kleine
bom ontdekt, die bijtijds onschadelijk
kon worden gemaakt.
Maar al is er sinds de ijskastexplosie
die hulp moeten verlagen”, zei hij. Mi
nister Bahr zei dat ook voor de uitgaven
op het gebied van de ontwikkelingshulp
de wetten van de spaarzaamheid gelden,
maar dat men er niet van uit kan gaan
dat de financiële mogelijkheden tot 1979
zo minimaal zouden blijven als ze nu
zijn.
Het partijcongres van de sociaal-de
mocraten stond gisteren overigens in het
teken van de buitenlandse politiek. In
drukwekkend was de reden, die Hel
muth Frenz, de evangelisch-lutherse bis-
schop die door de Chileense junta het
land is uitgewezen, hield. Frenz zei dat
honderdduizenden in Chili momenteel
leven onder een vervolgingsmachine, die
haar weerga niet heeft.
DEN HAAG (ANP). Verenigde In-
genieursbureaux Viba NV zal, vooruitlo
pende op de 'resultaten over 1975, een
interimdividend uitkeren van 5 percent
tegen 8 percent over 1974, zo heeft de
directie meegedeeld.
Over de levering van kernenergiecen
trales aan Zuid-Afrika zei kanselier
Schmidt dat de Bondsrepubliek vanzelf
sprekend transacties op het gebied van
het vreedzame gebruik van kernenergie
zal afsluiten. „Even vanzelfsprekend ge
beurt dit alleen in het kader van het
non-proliferatieverdag (het verdrag dat
een verspreiden van kernwapens moet
verhinderen) en andere internationale
voorschriften. Dit geldt ook voor Zuid-
Afrika. Een bijzondere samenwerking
met Zuid-Afrika bestaat niet en wordt
ook niet voor de toekomst overwogen”,
aldus de kanselier-
KINSJASA/LOESAKA (AFP, AP).
De MPLA heeft nog maar 20 percent
van het grondgebied van Angola in han
den, zo is gisteren vernomen van de
zijde van het FNLA in Kinsjasa. Vrijwel
de gehele kuststrook, met uitzondering
van de kust bij Loenda, zou in handen
zijn van de troepen van FNLA en Unita.
Deze foto werd dezer dagen gemaakt in
Loeanda. Deze MPLA-recruut schijnt
zijn „boord”, bestaande uit mitrailleur-
ammunitie, wel wat te knellen.
Op het moment van de aanslag werd
een paar honderd meter verder gede
monstreerd tegen de door de Verenigde
MANNHEIM. De Westduitse sociaal
democraten hebben hun gespleten hou
ding ten aanzien van de ontwikkelings
samenwerking gisteren overtuigend ge
demonstreerd. Terwijl de partijtop in de
personen van kanselier Schmidt en par
tijvoorzitter Brandt, duidelijk een ope
ning naar de Derde Wereld demon
streerde, bleek alleen al uit het aantal
voorstellen, dat betrekking had op de
ontwikkelingspolitiek, namelijk drie van
de 1500, welke prioriteit het partijvolk
aan deze politiek geeft.
In tal van straten van Beiroet waren
gisteren weer gewapende benden heer en
meester, zo meldt het persbureau AP.
De problemen zijn verergerd in de Liba
nese hoofdstad nadat woensdag en daar
na op grote schaal ontvoeringen waren
verricht van christenen door moslims, en
omgekeerd.
Hier en daar is gisteren schieten ge
hoord in Beiroet. Er zijn volgens de
politie geen doden gevallen, wel werden
10 a 15 mensen gewond.
Op de luchthaven hebben commando’s
van het leger twee gewapende mannen
gedood tijdens een vuurgevecht. Nie
mand vap de honderden mensen die er
voor vertrek waren aangekomen, werd
geraakt.
Tot welke groep de
behoorden, is niet bekend.
CANBERRA (AFP). De voorzitter
van het Australische Lagerhuis, Gordon
Scholes, heeft de Britse koningin ge
vraagd Labourleider Gough Whitlam
weer tot premier te benoemen. De gou-
verneur-generaal van Australe, sir John
Kerr, heeft dinsdag het Labour-kabinet
naar huis gestuurd en de liberale leider,
Malcolm Fraser, opdracht gegeven een
tussentijdse regering te vormen.
Scholes verklaarde gisteren dat hij de
koningin had geschreven nadat haar
vertegenwoordiger, sir John, had gewei
gerd in te gaan op het verzoek van het
Lagerhuis Whitlam zijn post terug te
geven.
Scholes is van mening dat het parle
mentaire stelsel in gevaar is gebracht
door de benoeming van een premier die
niet op een parlementaire meerderheid
steunt.
Aan het zuidelijke front, waar op 10
november NOVO Redondo werd bezet,
maken de verenigde troepen van Unita
en FNLA snelle vorderingen. Ze zouden
nog maar 200 km van Loeanda vandaan
zijn, aldus het FNLA. Aan het noorde
lijk front, dat is opgeschoven tot op 17
km van de hoofdstad, is de situatie
volgens deze bronnen stabiel.
In de Angolese regering van FNLA
en Unita, die in Hoeambo (het vroegere
Nova Lisboa) zal zetelen, wordt José
Ndele premier, zo heeft d,e Unita-func-
tionaris Jorge Samgoemba in Loesaka
meegedeeld. Ndele was een van drie co-
premiers in de kortstondige overgangsre
gering. FNLA-leider Roberto Holden en
Unita-leider Jonas Savimbi zullen bei
den verantwoordelijk zijn voor de militai
re en politieke organisatie. Samgoemba
zei ook dat de spoorlijn van Zambia via
Zaire naar de Angolese haven Lobito
binnenkort weer in gebruik genomen zal
kunnen worden.
Gisteren zou Loeanda’s watervoorzie
ning opnieuw afgesneden zijn, nadat de
ze woensdag weer op gang gekomen
was. Aangenomen wordt dat de pijplei
ding bij Quifangondo, 18 km verderop,
die met mortieren vernield was door
troepen van het Nationale Front, nog
steeds niet gerepareerd is en dat het
water dat woensdag de stad bereikte, uit
een reservoir kwam.
De laatste nog in Porto Amboij aan
wezige 20 blanken zijn gisteren aan
boord genomen van het Westduitse
vrachtship Norderau. De uit het zuiden
aanrukkende kolonnes zouden die kleine
havenstad reeds dicht genaderd zijn.
China heeft vanmorgen de nieuwe Af
rikaanse staat Angola geluk gewenst
met haar pas verworven onafhankelijk
heid en tegelijkertijd de beschuldiging
geuit dat de Sovjet-Unie de „aarts-mis-
dadiger” is die de eenheid van het Ango
lese volk en de nationale onafhankelijk
heid van het land saboteert.
In een artikel, dat werd gepubliceerd
in de nieuwsdienst van het officiële
Chinese persbureau Hsinhoea, werd er
aan toegevoegd dat het beleid van de
Organisatie van Afrikaanse Eenheid (O-
AF), die alle drie de bevrijdingsorgani
saties wil erkennen in een poging de
kwestie tot een oplossing te brengen,
juist en duidelijk is.
ARNHEM. (ANP) - Het in april van
dit jaar gestarte recreatie-object „Gou
den Handen” in de Gelderse grensplaats
’s-Heerenberg kampt met financiële
moeilijkheden.
De financiering van wat genoemd
wordt „Europa’s grootste hobbyhof”, ge
vestigd in het oude klooster Don Rua,
blijkt ondanks een flink bezoekersaantal,
te zijn tegengevallen.
Er zijn besprekingen met de bank en
de overheid gaande om het complex te
behouden en de werkgelegenheid van de
ongeveer 100 personeelsleden veilig te
stellen. Schuldeisers is gevraagd nog
even geduld te hebben, aldus voorlichter
J. Lens.
Natuurlijk zwerven er los van de reeds
gepubliceerde schrij versanekdotes ook
nog vele tientallen rond in de mond-tot-
mond-reclame. De keizer van de anek
dotenkenners is Bert Voeten, die nu be
zig is voor uitgever Geert van Oorschot
zijn dagboeken om te spitten, voor een
eerste uitgave daarvan. In die dagboe
ken staan ook veel anekdotes opgete
kend. Bert Voeten vertelde me er enke
le, los uit het vuistje:
Volgens het persbureau UPI maakten
in Damascus en Beiroet woordvoerders
van El Fatach, de grootste Palestijnse
guerrillabeweging bekend, dat het om
een „heroïsche en moedige operatie”
ging van een commando van deze orga
nisatie. Zij meldden dat de actie van het
„commando van de martelaar Nader
Mona” aan tien tot 20 Israëliërs het
leven had gekost.
In Damascus heeft later nog een Pa
lestijnse organisatie de verantwoorde
lijkheid voor de aanslag voor zich op
geëist. Het is het Democratische Volks
front voor de Bevrijding van Palestina
(PDFLP), een marxistische groep onder
leiding van Najef Hawatmeh.
Frenz deed een beroep op de Duitse
autoriteiten om de extremistenwetgeving
niet klakkeloos toe te passen op de
vluchtelingen uit Chili. „Zij komen niet
om de binnenlandse veiligheid te versto
ren. Ze willen zo snel mogelijk weer
terug”. Bijzonder scherp veroordeelde hij
het feit dat in de Bondsrepubliek bij het
opnamebeleid met dossiers wordt ge
werkt die afkomstig zijn van de junta.
Het congres nam vervolgens een voor
stel aan waarin op uiterst scherpe wijze
het regime in Chili werd veroordeeld.
Het congres veroordeelde eveneens de
VN-resolutie over het zionisme. De Oos
tenrijkse kanselier Bruno Kreisky ver
klaarde in Mannheim: „De resolutie is
niet erg nuttig en velen van ons be
schouwen ze als een niet zo goede poli
tieke strategie van de Arabische landen”.
Kreisky meende dat het goed zou zijn de
resolutie spoedig weer te vergeten. „Het
is net als bij een auto-ongeluk, dat kun
je ook beter achter de rug hebben”.
„Klassiek is het verhaal, dat Harry
Mulisch en de graficus Anton Heyboer
in de Kring naast Jacques Gans op een
van die hoge afvalkrukken kwamen te
zitten. Mulisch links, Heyboer in het
midden en Gans rechts. Heyboer (al een
beetje tintelend in het hoofd) vraagt op
luide toon aan'Mulisch: „Zeg, die jour
nalist die elke dag zo’n keuteltje in De
Telegraaf schrijft, hoe heet-ie ook al
weer? De Zwaan of zoiets, of Kip, of
Eend, kom, je weet wel wie ik bedoel,
de een of andere maffe vogelnaam; kén
jij die vent eigenlijk?” Mulisch kucht
en bromt wat. Gans begint rood aan te
lopen, maar Heyboer laat niet los: „Je
weet toch wel wie ik bedoel, de Haan of
zoiets, of Mus, of Meeuw, of Fazant, ach
je weet wel (maakt met beide handen
van boven naar beneden een omkransend
gebaar bij het hoofd). Die kerel met dat
HAAR!!” Op dat moment explodeert
Gans, zijn hand schiet uit en hij slaat
Heyboer pardoes van diens barkruk af.
Heyboer valt languit op de grond, krab
belt weer overeind, zet zijn barkruk
rechtop, hijst zich er weer op, negeert
Gans, wendt .zich tot Harry Mulisch en
dringt (hetzelfde gebaar makend als
daarnet) bij deze met luider stemme aan:
„Ach je weet wel, die kerel met dat
HAAR!!!”
Dank zij een ingrijpen van de minis
ter voor economische samenwerking,
Egon Bahr, werd op het nippertje een
voorstel om te trachten 0,7 percent van
het bruto nationale produkt voor ont
wikkelingshulp te reserveren, aangeno
men. Een gedelegeerde noemde dit voor
stel een „algemene banaliteit”, en „het
minste wat men kon doen”, te meer
daar de Verenigde Naties de industrie
landen hadden opgeroepen om dit per
centage beschikbaar te stellen.
Desondanks voelde minister van fi
nanciën, Hans Apel, zich geroepen om te
verklaren dat er tot 1979 geen enkele
kans bestond de bilaterale en multilate
rale ontwikkelingshulp te vergroten.
„We moeten zelfs vrezen dat we eerder
Na zijn lange ervaring als diplomaat,
liggen ook om andere redenen de papie
ren van de Franse bemiddelaar bij de
strijdende partijen in de Libanon mis
schien niet al te slecht. De christenen
hebben, tijdens het mandaat waarmee
Frankrijk voor de oorlog was belast,
voor het merendeel hun onderwijs op
Franse scholen genoten. En de Arabie
ren zullen evenmin vergeten kunnen zijn
dat Couve de Murville, Uit naam van
generaal De Gaulle, indertijd de basis
legde voor de vriendschap met de Arabi
sche wereld, met inbegrip van de Pales
tij nen.
De vraag is alleen of de politieke,
economische en religieuze tegenstellin
gen de laatste maanden in de Libanon al
niet een te brede kloof hebben veroor-
“e-
IJ&JL- -
