Nederlandse kijker ziet op tv
jaarlijks 800.000 ondertitels
RUZIE OVER TV-SHOW
BIJ DUITSE OMROEP
Rouw-
verwerking
FERDINANDS BELEVENISSEN
PAULUS DE BOSKABOUTER
PANDA
EN DE
VAART
HULP-
I
Ji
RADIO WOENSDAG
TV DINSDAG
TV WOENSDAG
ARMAN
EN
ILVA
M
Eén regel kost 15 tot 20 gulden
Vanavond, Nederland I
Bioscoopbond bang
voor verdwijnen
van de STER
„Handgemeen” tijdens programmabespreking
15
DINSDAG
1 8
NOVEMBER
1975
RTV-STRIPS
:nne
uoW vib
HILVERSUM (ANP). De Nederlandse tv-kijker ziet per jaar ge
middeld zo’n 800.000 ondertitels over zijn scherm flitsen. Een aantal dat
steeds groter wordt. Nu al is zeventig percent van het programma-aanbod
van omroepen en NOS gezamenlijk van buitenlandse makelij en moet
vertaald en ondertiteld worden. Een arbeidsintensief bedrijf maar één dat
in ieder geval goedkoper is dan het in het buitenland, gebruikelijke na
synchroniseren, waarbij een nieuwe tekst in de eigen taal door acteurs
zoveel mogelijk lipsynchroon op de geluidsband wordt ingesproken.
1
8~/8 J
u
Oa
RADIO
TELEVISIE
Les
18.45
Brigadier
18.45
(K)
HILVERSUM II
19.30
19.30
20.30
20.30
Nederland II
(Van onze RTV-redactie)
Brigadier
(K)
18.45
22.00
Mac
Nederland I
23.30
10.00
K)
(Van onze RTV-redactie)
19.30
15.30
(K)
Toppop-
15.45
(K) Kies je sport.
21.35
16.1(1
x«rn
17.00
23.20
3IC
23.35
18.00
18.15
18.45
18.55
(K) Journaal.
19.05
19.50
3tr
20.00
20.55
(K) Journaal.
21.35
netlote
/2f76
Den Haag vandaag.
(K) Studio Sport.
(K) Panoramiek.
(K) Journaal.
nibisjqn
9,biurni.i
(K) De laatste neus
hoorn, natuurfilm.
21.50
22.05
22.30
23.15
In de documentaire komt ook de huis
arts Jan Sommers aan het woord. Hij was
het die veel mensen op zijn spreekuur
kreeg met de zogenaamde eenzaamheids-
klachten. Hij schakelde de hulpdienst in
en sindsdien is er een goed functionerend
systeem voor de opvang van alleenstaan
den. Hedda van Gennep: „De rouwver
werking is een geïntegreerd deel van je
leven. Na een tijdje, dat vindt de buiten
wereld, moet je het maar allemaal ver
werkt hebben. Maar juist na zo’n week
of zes, dan komen de problemen. Dan
komen de mensen niet meer met je pra
ten. De hulpdienst zorgt ervoor dat je in
de gaten wordt gehouden".
JA, lUORDE-
GA UW
GADE
De vertaler heeft aan een programma
van 25 minuten ongeveer twee dagen
werk. De oorspronkelijke tekst van dit
programma moet teruggebracht worden
tot een 200 250 ondertitels. De' vertaal
dienst heeft het liefst een programma
zes weken voor de uitzenddatum in huis,
zodat men ruim de tijd heeft om het
zaakje rond te krijgen. Er kan echter
ook haastwerk geleverd worden. Jour-
naalteksten moeten vaak binnen twee
uur vertaald zijn terwijl de actualitei
tenprogramma’s vaak met programma
onderdelen komen die behoorlijke stuk-
klompje edel metaal voor de voeten
van B’walla legde. „Ikke niet meer
werk, nee. Ikke weer bly-zijn, ja?”
33. „Verhip, grotemegoggele nog an
toe”, fluisterde Eucalypta, want de
woorden van Oehoeboeroe hadden
haar danig in de war gemaakt. „Ik
moet iets tegen die vuurspuwende
draak gaan doen, voor hij me te
pakken krijgt. „Toen stormde ze in
18.55
19.05
21.35
21.50
22.30
23.10
22.30
22.31
20.00
20.25
18.55
19.05
NOS: (K) Voorlichting
Schooltelevisie.
AVRO:
tips.
TELE AC: (K) Compu-
terkunde (27 en 28).
(K) Van gewest tot ge
west.
(K) Boeren, Bonzen en
Bommen, tv-serie.
(K) Muziek om naar te
kijken.
20.00
20.25
NOS: (K) Staatslote
rij.
PP: (K) Uitzending van
DS’70.
18.55
19.05
UOH W
20.25
21.00
«telteJan»
855TOS
sprak Oehoeboeroe, „maar ik zou
nou toch wel tens willen weten wat
er echt aan de hand is. „Het zijn de
uitvindingen van professor Punt
„legde Salomo uit. „Kijk, hij is al
weer druk bezig”.
AAkl BOORD VAM HET
ruimteschip.
UEEKEBSStÊIDIAJG? L
IK LAAT DE j
STAlèTMOTCteEKJ fe
■PgOEFDSAAlÊU
ken tekst bevatten. Deze komen ’s mid
dags op Schiphol aan, worden ’s avonds
uitgezonden en moeten dus binnen enke
le uren compleet bewerkt worden Een
script van deze teksten bestaat meestal
niet.
onze
gepubliceerde
Ina van Faassen (mevr. Rieske) geeft Aus Greidanus (Nol
Rieske) wat te eten in het tweede deel van de Koperen
Tuin, dat de NCRV vanavond op Nederland 2 om 20.25 zal
uitzenden.
andere
Een wagen
misdaadfilm.
show. 23.05 (K) Journaal en
weerbericht.
(Herhaling van het in
vorige editie
programma).
Nederland I
18.15
AMSTERDAM (ANP). De bedrijfs
afdeling filmproduktie van de Neder
landse Bioscoopbond heeft de leden van
de Tweede Kamer in een telegram laten
weten „met verbijstering” te hebben
kennisgenomen van het plan de STER-
reclame via een motie te laten verdwij
nen. Zij betwijfelt of de initiatiefnemer
zich voldoende realiseert welke onher
stelbare schade hij met zijn voorstel zal
aanrichten en pleit daarom voor „bezin
ning".
NOS:
Dog.
(K) Journaal.
NCRV: (K) Zij gingen
de lucht in, tv-serie.
(K) Tweekamp, inter-
scholaire kwis.
NOS: (K) Journaal.
NCRV(K) De koperen
tuin, tv-serie.
(K) Herkent u deze
tijd.
(K) Hier en Nu.
(K) Geestelijke liede
ren.
NOS: Den Haag van
daag.
(K) Journaal.
HILVERSUM Vanavond zendt de
VARA op Nederland I om 21.00 uur het
programma Nabestaan uit, waarin men
sen aan het woord worden gelaten over
het verwerken van de periode na het
overlijden van hun man of vrouw.
De samenstellers van de ruim een half
uur durende documentaire, Hedda van
Gennep en Marjolijn de Vries, kozen voor
het onderwerp „rouwverwerking” de
Amsterdamse Postjesbuurt. Daar maak
ten zijn drie jaar geleden ook al een pro
gramma over, hoe de buurt was ontstaan
en hoe de hulpdienst daar functioneerde.
Die hulpdienst richtte zich op de alleen
staanden, de mensen die waren achter
gebleven.
Duitsland I
18.05 (K) Programma n.a.v.
de 75ste verjaardag van Anna
Seghers. 18.40 (K) Aktualitei-
ten. 19.20 (K) Die schone Ma
rianne, tv-serie. 20.00 (K)
Journaal en weerbericht. 20.15
galop naar haar toverboeken. Intus
sen was Oehoeboeroe op de vleugels
gegaan. Salomo vloog hem na en
riep lachend: „Dat heb je uitstekend
bedacht, Oehoeboeroe, ze is nou zo
bang als een wezel. „Dat is wel zo>
Hoe komt de ondertiteling in Neder
land tot stand? Hier heeft de NOS een
eigen afdeling voor: de afdeling elektro
nische ondertiteling. Deze werkt zoals
alle technische diensten van de NOS ook
voor de omroepen. De dienst werkt met
in totaal 41 mensen. Hier is alles bij
inbegrepen: titelregisseurs, vertalers, de
typistes die de titelkaarten uittikken en
de correctoren. Een hoeveelheid die een
vrij goed eindprodukt garandeert zeker
als men de ervaring ziet die deze men
sen in de loop der jaren gekregen heb
ben. Wij ontvangen dan ook weinig
klachten van kijkers, zo vertelde Eric
Tiethoff, sous-chef van de dienst elek
tronische ondertiteling.
Iedere ondertiteling begint met het
ontvangen van een buitenlands pro
gramma en een script, waarin de oor
spronkelijke tekst uitgetikt staat. Dit
programma wordt toegewezen aan een
titelregisseur (de NOS heeft er tien), die
het programma moet gaan bewerken. De
regisseur legt het programma op een
montagetafel en bekijkt of het script
klopt. Is dit juist dan wordt de tekst
onderverdeeld in blokken van zes secon
den en doorgestuurd naar de vertaalaf-
deling.
NOS-NOT: (ged.
Schooltelevisie.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws
KRO: 7.02 (S) Drie op je
boterham, met informatie
voor de werkende jongeren.
9.03 (S) Pep-op-drie. 11.03 (S)
Drie draait op verzoek. 12.03
(S) Drie tussen de middag: (K) Do you dig dogs, Noorse
KRO’s pauzeprogramma van
12 tot 2. 14.03 (S) Pop-Kon-
takt: de Theo Stokkinkshow.
16.03 (S)De Hitmeesters: de
Vincent van Engelenshow.
NOS: 18.03 De Vakaturebank.
18.10 (S) Joost mag niet eten.
19.02 (S) De Rock Roll-
methode. 20.02 (S) Lichte mu
ziek en sport. 0.02 (S) Metro’s
Midnight Music. 1.02 (S) Take
iet easy. 2.02 (S) De Meurders
Methode. TROS: 6.02-7.00 (S)
Drie op je boterham.
Iedere avond doen er vijf titelregis
seurs dienst. Eén is stand-by om te allen
tijde in te kunnen springen. De tweede
houdt zich bezig met de ondertiteling
van de buitenlandse journaalonderwer
pen. De derde doet de ondertiteling van
liet actualiteitenprogramma dat die
avond uitgezonden wordt en de vierde
en vijfde bedienen respectievelijk de rest
van de buitenlandse programma’s op
Nederland 1 en Nederland 2. Een uiterst
gecompliceerd proces dus voordat de
kijker ’s avonds een ondertitel op zijn
scherm ziet verschijnen. Weinig kijkers
zullen zich dan ook realiseren dat alles
inbegrepen één zo’n regel 15 tot 20
gulden kost.
tv-film. 20.40 (K) Zirkus Al
fonso, Hongaarse tv-film.
21.05 (K) Der Strick um den
Hals, tv-film. 22.40 (K) Jour
naal, kommentaar en weerbe
richt.
ning voor enkele uurtjes hard wer
ken,” sprak hij binnensmonds, nadat
de laatste inboorling zijn gift bo
venop het bergje had gelegd. „Op
deze manier hoef ik mij trouwens
niet met een houweel in te spannen,
om dit goud moeizaam uit een mijn
te bikken. Alles wat ik nu nog hoef
te doen, is de ABC-lessen van de
heer Welvaren weg te toveren.
Nederland II
NOS:
Dog.
i (K) Journaal.
IKOR: (K) Heeft de re-
gen een vader.
i IKOR-KRO-RKK: (K)
Kenmerk.
i NOS: (K) Journaal.
i SOCUTERA: (K) Het
nationaal jeugd-
fonds.
i VPRO: (K) De droom
en het ontwakenpro
gramma over het
tweehonderdjarig be
staan van de Ameri
kaanse republiek.
i The unquiet death of
Julius and Ethel Ro
senberg, film.
(K) Hearts and minds,
film over Amerika na
de Vietnam-oorlog.
i NOS: (K) Journaal.
47. Nadat hij Panda opgesloten
had, begaf de medicijnman zich
naar een open plek in het oerwoud,
en ging daar plechtig op de grond
zitten. Hij werd al spoedig opge
merkt door de inboorlingen - en die
haastten zich om het gond te halen
dat ze die nacht hadden gedolven.
•,Nu jij wegtover ABC, Ja?’’ vroeg
de eerste, terwijl hij buigend zijn
De andere inboorlingen volgden
zijn voorbeeld, zodat de tovermees-
ter al spoedig een aardige stapel
van het kostbare goedje voor zich
kreeg.
„Dit. is toch een redelijke belo-
Volgens de NBB-afdeling zal het ver
dwijnen van de STER leiden tot ophef
fing van of reorganisatie bij een aantal
ondernemingen op het gebied van de
filmproduktie. „Dat betekent, dat naar
schatting zeker enige honderden veelal
gespecialiseerde arbeidsplaatsen in deze
sector verloren zullen gaan, nog afgezien
van het continuïteits verlies, dat voor
filmproduktiebedrijven, laboratoria, stu
dio’s en vele andere bedrijven ernstige
gevolgen zal hebben’’, aldus de Bioscoop
bond.
Is de vertaalafdeling klaar dan gaat
de onderverdeelde tekst samen met het
oorspronkelijke script naar de typeka
mer. Hier zitten acht meisjes die in
wisseldiensten werken. Zij tikken de zes
seconden tekst per maximaal twee re
gels op een aparte ponskaart. Kaarten
die later in de titelmachine moeten en
dus zeer zorgvuldig behandeld moeten
worden. Voor het tikken zijn speciale
schrijfmachines aanwezig waarvan het
lettertype het beste TV-beeld geeft. De
kaarten zelf mogen niet gekreukt, ge
scheurd of te vochtig zijn. De ruimte
waar de meisjes werken is sinds kort
dan ook air-conditioned.
Journaal. 21.15 (K) Duits uit
Oost en West. 22.00 (K) Kul-
tureel magazine. 22.45 (K)
Journaal. 22.50 (K) Lichte
muziek. 23.35 (K) Journaal.
Duitsland III
18.00 (K) Sesamstrasse. 18.30
(K) Studieprogramma. 19.00
(K) Zandmannetje. 19.05 (K)
Programma voor Griekse
werknemers. 19.15 (K) Week-
almanak. 19.45 (K) Nieuws
uit Noordrijn-Westfalen. 19.55
(K) Kommentaar. 20.00 (K)
Journaal en weerbericht. 20.15
(K) Thema van de dag. 20.30
(K) Informatief programma.
21.15 (K) Filmemigratie uit
Nazi-Duitsland. 22.15 (K) Het
levensverhaal van Gustav
Regler. 23.00 (K) Journaal.
HILVERSUM I
TROS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S)
Ontbijt-soos: lichte- en popu
lair klassieke muziek. (7.30
Nieuws. 7.41 Aktualiteiten.
8.30 Nieuws. (.36 Gymnastiek
voor de huisvrouw). 9.00 Toer-
aktua. 9.30 (S) Van heinde en
verre. 10.00 (S) Kaboutertijd.
10.30 Nieuws. 10.33 (S) Sphinx
programma voor de vrouw.
11.45 (S) Café-chantant: lied
jes en muziek uit de goede ou
de tijd. 12.26 Mededelingen
voor land- en tuinbouw. 12.30
Nieuws. 12.41 Aktualiteiten.
13.15 (S) Sport na sport,
sportprogramma voor jongens
en meisjes. 13.45 (S) Lichte
koorzang. 14.15 (S) Close-Up.
15.30 Nieuws. 15.33 (S) After-
Sesjun. NCRV: 16.00 Middag-
dienst. 16.20 (S) Een uur na
tuur. OVERHEIDSVOOR
LICHTING: 17.20 Tekst en
uitleg. NCRV: 17.30 Nieuws.
17.32 (S) Aktualiteiten. 18.00
(S) Bandstand. 18.30 Nieuws.
18.41 Kunst en vliegwerk.
18.46 (S) Met Uw instemming,
lied van de week. 19.00 Popu
lair klassieke muziek (gr.pl.)
19.30 Theologische etherleer
gang. TROS: 20.00 Eight o’
clock special, 21.15 (S) Specia
liteiten a la carte: klassiek
verzoekplatenprogramma.
22.30 Nieuws. 22.40 Aktualitei
ten. 23.00 (S) Coulissen,
woensdagavond-magazine.
23.55-24.00 Nieuws.
MÜNCHEN-HEERLEN Met als in
zet de „Silvestershow” van oud- op
nieuwjaar, is herrie ontstaan onder pro
ducers, regisseurs en programmamakers
bij de Bayerische Rundfunk in
München. Velen van hen negeren of
schelden elkaar de huid vol. In andere
gevallen worden tv-produkties bij wijze
van „boycot” te laat afgeleverd voor al
eerder geplande en getimede uitzendin
gen.
Duitsland I
18.25 (K) Sport. 20.00 (K)
Journaal en weerbericht. 20.15
(K) Gedanken zum Busstag.
20.20 (K) Portretten uit het
Duitsland. 21.05 (K)
vol madonna’s,
22.05 (K) Talk-
Duitsland III
18.00 (K) Reportage. 18.3»
(K) Studie en kursusprogram-
ma. 19.00 (K) Zandmannetje. .'’J1".1
19.05 (K) Programma voor
Spaanse werknemers. 19.15
(K) Handel en verkeer. 19.45
(K) Nieuws uit Noordrijn-
Westfalen. 19.55 (K) Kom
mentaar. 20.00 (K) Journaal.
20.15 (K) Thema van de dag.
20.30 (K) Film op woensdag.
21.25 Oostduitse dokumentair#
film. 22.00 (K) Concert. 22.20
(K) Journaal.
Duitsland II
18.20 (K) Popeye. 18.35 (K)
Tekenfilm. 19.00 (K) Journaal.
19.30 Gas Oil, Franse mis
daadfilm. Aansluitend: (K)
Adviezen voor bioscoopbezoe
kers en filmkritiek. 21.00 (K)
Uit een onderzoek dat de dienst kijk
en luisteronderzoekg van de NOS vorig
jaar hield bleek dat meer dan de helft
van de Nederlandse kijkers (64 percent)
ook bijzonder gesteld was op de onderti
teling. Maar éénderde (31 percent) gaf
de voorkeur aan nasynchronisatie. De
voorkeur voor ondertiteling bestaat
voornamelijk bij de jongere en hoger
geschoolde kijker, de oudere lager ge
schoolde kijker heeft iets meer voorkeur
voor nasynchronisatie, misschien ook in
verband met de snelheid waarmee gele
zen moet worden. Een probleem waar
mee men ook te kampen heeft in landen
waar nog veel analfabetisme voorkomt,
Italië bijvoorbeeld. Hier wordt ondertite
ling helemaal onmogelijk. Maar in Ne
derland blijkt, zo bleek uit het NOS-
onderzoek, binnen alle onderscheiden ca
tegorieën kijkers een aboslute meerder
heid bestaan voor de ondertiteling.
TELEAC: (K)
Gammas (13).
NOS: (K) TV-informa-
tie voor Spanjaar
den.
(K) Journaal.
VARA: (K) Tommy en
Charlie, tv-serie.
(K) De Palissers, tv-se
rie.
(K) 2 voor 12, kwis.
(K) Nabestaan, een
programma over
rouwverwerking.
NOS: (K) Journaal.
VARA: (K) Spelen met
muziek.
(K) Gedicht.
NOS: (K) Journaal.
Toen bij de Bayerische Rundfunk be
kend werd dat dit tv-station dit jaar de
oudej aars- en nieuwj aarsshow voor het
eerste net van de Duitse televisie zal
gaan verzorgen, kwam dat bij amuse-
mentschef Friedrich Sauer aan als een
donderslag bij heldere hemel. Sauer, die
over 18 maanden met pensioen gaat, kan
niet begrijpen dat men hem op zijn oude
dag „deze ellende” wil aandoen. Hij ligt
nu met een maagzweer in bed.
Bij het zoeken van een vervanger viel
de keuze van de directie van de Bayeri
sche Rundfunk nu op Norbert Bittmann,
„de rechterhand” van programmadirec
teur dr. Oeller. Maar collega-producers
en regisseurs namen daarmee geen ge
noegen. „Deze man is een ambtenaar,
een klungel, die beslist niet capabel
moet worden geacht een mammoetpro-
gramma op de buis te brengen”.
Tijdens een programmebespreking
kwam het tot een licht „handgemeen”
toen regisseurs en producers Bittmann
met limonade- en bierblikjes bekogel
den. Hij was echter de enige die in de
zaal, waar de bespreking plaatsvond,
overbleef.
Duitsland II
18.20 (K) Reportage. 19.0(jf
(K) Journaal. 19.15 (K) Repor
tage. 19.30 (K) Natuurserie.
20.00 (K) Des Christoffel von
Grimmelhausen abenteuerli-
cher Simplizissimus, tv-film.
21.35 (K) Journaal. 21.40 (K)
Reportage. 23.10 (K) Journaal.
VPRO: (K) De Sakud-
dei, programma over
verdwijnende kuitu
ren.
VARA: 7.00 Nieuws. 7.11
Ochtendgymnastiek. 7.20 (S)
In de Roode Cirkel (8.00
Nieuws). 9.00 (S) Licht orkest
met zangsblisten. 9.35 Water
standen. 9.40 (S) Schoolradio.
10.00 (S) Radioweekblad. NOS
11.00 Nieuws. 11.03 Bobthe-
ma’s en swingsessions, jazz uit
de jaren 1935-1955. 11.30 Spie
gel van Duitsland. VARA:
12.00 Reuver-Centraal. 13.00
Nieuws. 13.11 Dingen van de
dag. 13.25 (S) Een middagje
Stoomradio: een programma
vol goede jeugdherinneringen.
16.00 Nieuws. 16.03 (S) Moord
brigade Stockholm, serie-
hoorspel (8). 16.50 (S) Lichte
melodieuze muziek. RVU
17.35 Educatief programma.
VARA: 17.55 Mededelingen.
18.00 Neuws. 18.11 Dingen van
de dag. PP: 18.20 Boeren Par
tij. VARA: 18.30 (S) Cabaret-
programma. 18.55 Brassband
magazine. NOS: 19.40 Open
baar Kunstbezit. 19.50 Den
Haag yandaag. 20.00 Nieuws.
20.05 (S) Woensdagavond Mu-
ziekmagazine. 22.10 Diskussie
subsidiegeschil. 22.40 (S) Hob-
byscoop, met uitgebreide ste-
reo-test. 23.55-24.00 Nieuws.
Bittmann schreeuwde: „Wie kan hier
geen programma’s maken? Ik zal jullie
eens wat laten zien. Ik presenteer de
Münchener Lach- und Schieszgesell-
schaft, Gilbert Bécaud, Paul Kuhn, de
Les Humphries Singers, Reinhard Mey,
Peter Ustinov, het Pasadena Roof Or
kest, en Senta Berger zal er ook bij
zijn”.
UAAÏ2 ZOU DAT
UOOÜ MOpiG
x ZUIU?
MEEE,
MOETJE
KIJKEAJ.
WEET IK
WET - HU IS
D£ TÊCH-A
IK UIET
HU STIJGT OP
