>r
CDA-bestuur
stuurt brief
aan partijen
Koning Juan Carlos kon na zijn
beëdiging nog weinig beloven
Zeker 4 doden na botsing
GENERAAL FRANCO BEGRAVEN
I
marineschepen van VS
„Fascistische dictatuur op komst”
„DAC gedoemd
te mislukken”
Gemengde reacties op inaugurele rede
FLENS
EX-KAMERLID
NIEUW
Bijna miljoen Spanjaarden namen afscheid van Caudillo
Echtpaar Herrema
ontvangt Iers
erestaatsburgerschap
ALFABETISCH
MR. GOUDSMIT:
door nico
Mi
MAANDAG
24
NOVEMBER
1975
BINNEN» EN BUITENLAND
(Van onze redacteur in Spanje, Robbert Bosschart)
»e (2)
(Van onze redacteur in Spanje,
Robbert Bosschart)
MADRID Om precies elf mi
nuten over twee gistermiddag werd
in de basiliek van de Vallei der Ge
vallenen, 60 kilometer ten noord
westen van Madrid, het stoffelijk
overschot van Francisco Franco ter
aarde besteld. Tienduizenden leden
van de organisaties van de officiële
staatspartij waren hier aanwezig.
sche dictatuur voor de deur staat
als gevolg van onruststokerij door
een minderheidsgroep.
sing”
id (2)
York
id (1)
si-raw»
ji W t Jlffli
(1)
(Van onze redactie buitenland)
LISSABON Mario Soares, de
leider van de Portugese socialisti
sche partij, sprak gisteren op partij-
betogingen in Oporto en in Lis
sabon. Tienduizenden socialisten
hoorden hem in Oporto dreigen de
economie van het land stil te leggen
als antwoord op een dreigende com
munistische dictatuur. In Lissabon
waarschuwde hij dat een fascisti-
Maar voordien hadden in Madrid
bijna één miljoen Spanjaarden van
alle rang, stand en leeftijd, afscheid
van hem genomen.
4
Soares dreigt economie
Portugal stil te leggen
Sïwrass
52-«741
pa
7
w
etser
weg
er te
zich
jroef
ebu-
is de
:ater-
door
toen
rstak,
iw C,
j een
auto
>etko-
erden
ceerde
■jarige
•ns de
over-
o van
lampte
s met
keerde
In het kort gezegd houden de conclu
sies van het congres in Berg en Dal in
dat de drie confessionele partijen zullen
trachten zodanig samen te werken dat
bij de volgende Tweede-Kamerverkie-
zingen met één lijst kan worden uitge
komen.
duizend personen die door de kou of de
emoties overmand waren.
Eerste minister Pinheiro de Azevedo
zou echter zonder een vaste uitspraak in
zijn voordeel van president Da Costa
Gomes zijn regeringstaak echter niet
weer opvatten, zodat men in Portugal
met spanning uitzag naar de afloop van
deze vergadering.
noodzaak dat Spanje „nooit ten prooi
mag vallen aan ideologiën die erop ge
richt zijn de Spaanse natie te vernieti
gen”. (hij bedoelde daarmee het marxis
me). Deze kardinaal staat bekend als
kopstuk van de steeds kleinere ultra-
rechtervleugel van het Spaanse episco
paat.
ten rekenen; wij Spanjaarden zijn Euro
peanen. Op dit moment is het noodzake
lijk dat beide zijden dat inzien, met alle
gevolgen vandien.”
Aal-
leven
Het
t zijn
an de
01 fcMJtltX
Hoger
i haar
persing
ms ten
ing en
■n. De
te een
dt bin-
moet
>gt het
lederfa-
sest. D
de zijn,
rend.
annex
c Vanor
oor on
schade
e brand
kerheid
lil
4.Ü15IJ
n om
i Til.
men-
■••fish
rM
arige
a om
j zat
idere
lUtO’S
die
as.
Lee-
m de
1. De
■zaak
weg
akten
- a
-j«„
SIGONELLA (Reuter) Een aanvaring tussen het vliegdekschip John F. Kennedy
en de geleidewapen kruiser Belknap, beide van de Amerikaanse Zesde Vloot, heeft
het leven geëist van tenminste vier opvarenden. Vier anderen worden vermist en er
zjjn 46 gewonden, aldus woordvoerders van de Amerikaanse marine.
:SSB i itans. IHiS
lis. '1T terict
«T Uw», hE Sai
s8 ta«sw Wbr
'4.
51!' Ilsihsr
Ik heb de Telefoondienst in Den Haag
opgebeld en hoorde dat men bezig is aan
een nieuwe typografie, die vermoedelijk
over een jaar of twee zal worden toege
past. Er bleek al een drukproef te zijn
van een bladzij met Oostzaan (02984) erop.
Mario Soares weigerde in te gaan op
het verzoek van de president van de
republiek om met de communisten te
gaan praten over een eventuele recon
structie van de regering. Een buitenge
wone vergadering van de Revolutionaire
Raad was voor vanmiddag door generaal
Da Costa Gomes uitgeschreven. Of hier
diepgaande beslissingen zouden worden
genomen, ook over het militaire com
mando, was nog onzeker.
Tot hiertoe sprak Juan Carlos over
binnenlandse politiek. Aan het eind
kwam deze vastberaden en veelzeggende
uitspraak: „Europa zal met Spanje moe-
»eft de
ravond
de on-
invaar-
bijeen-
mensen
In de 48 uur dat Franco opgebaard lag
in het koninklijke paleis in het centrum
van de hoofdstad, waren ongeveer
300.000 personen, die dag en nacht, vaak
12 tot 14 uren in kilometerslange rijen
hadden gestaan, bij temperaturen rond
het nulpunt, aan de lijkkist voorbijge
trokken. Het Rode Kruis hielp meer dan
Gisteren waren opnieuw enkele hon
derdduizenden personen aanwezig op het
Oriente Plein voor de openbare begrafe
nis. Deze werd opgedragen door de pri
maat van Spanje, kardinaal Gonzalez
Martin van Toledo. Hij was een van de
weinige personen die Franco’s begrafenis
gebruikte voor rechtse politieke propa
ganda, en sprak in zijn preek over de
Vergeleken met de huidige typografie
zijn er twee enorme verschillen: de na
men staan (vet gedrukt) niet langer in
hoofdletters maar in kleine letters (een
ommezwaai die alleen maar vergelijk
baar is met de operatie in Zweden, toen
men van de ene dag op de andere in
plaats van links opeens rechts ging
rijden), en wat vermoedelijk de belang
rijkste vernieuwing is: het abonneenum
mer staat pal vóór de achternaam en
niét rechts daarvan. Dat lijkt me een grote
verbetering, omdat dan niet langer de
afleidende voorletters, beroep en adres
tussen achternaam en nummer staan,
waardoor je dat nummer gemakkelijker
kunt vinden in de brij van woorden,
namen en letters. Ik laat nu een deel
reproduceren van die nieuwe opzet, die
nog niet definitief schijnt te zijn:
DEN HAAG (ANP). Het dagelijks
bestuur van het CDA heeft in een brief
aan de partijraden van de ARP en de
KVP en de Unieraad van de CHU een
dringend beroep op deze partijen gedaan
om de conclusies van „Berg en Dal”
over te nemen en daarmee de rond het
CDA-congres ontstane discussie af te
ronden. Volgens het bestuur zal daarmee
een belangrijke blokkade op de weg naar
de christen-democratische eenheid zijn
opgeruimd.
tduit-
leven
.tuurd
boom
m de
Deze minderheidsgroep heeft zijn ant
woord al klaar. In opdracht van het
communistisch georiënteerde voorlopige
secretariaat van de Lissabonse industrië
le gordel zou het werk vandaag gedu
rende twee uur neergelegd worden. Het
was de bedoeling om in bedrijfsverga
deringen de strijd tegen de regering te
bespreken en opnieuw aan te pakken.
De afwijzing door de linkse onderde
len van brigade-generaal Vasco Louren-
go’s benoeming als commandant van het
militaire district van Lissabon heeft een
tegenwicht gevonden in een stellingname
van niet-linkse onderdelen, die er anders
over denken. Behalve het regiment com
mando’s, geleid door kolonel Jaime Ne
ves, hebben verschillende infanterieregir
menten, een regiment luchtafweerge
schut en andere onderdelen zich tegeno
ver de houding van de linkse onderdelen
geplaatst.
Er is tevens een poging aangewend om
de gisteren ontscheepte parachutisten op
de kade van Lissabon in een revolutio
naire beweging te verwikkelen, die bijna
op een handgemeen is uitgelopen. De
poging mislukte, onder meer doordat de
Revolutionaire Raad de opleidingsschool
voor parachutisten nu definitief gesloten
heeft, en daarmede het eerder genoemde
besluit van de chef-staf van de lucht
macht, generaal Morals e Silva, heeft
bekrachtigd.
Het grote aantal rouwgangers had alle
verwachtingen van de regering overtrof
fen. Zaterdagmiddag besloot men daar
om de lijkkist naar een van de ingangen
van het paleis te verplaatsen om grotere
aantallen rouwgangers de mogelijkheid
te bieden afscheid van Franco te nemen.
Hier liepen de Spanjaarden in twee rijen
langs beide zijden van de lijkkist. De
meesten maaken een kruisteken. Enkele
brachten een militair saluut, anderen
lieten een bloem of een visitekaartje
achter. Het aantal dat met de gestrekte
rechterarm de partij groet bracht, was in
de laatste uren iets groter dan op vrij
dag, maar toch altijd nog een zeer klein
percentage.
jster-
at hij
1 weg
er in
DEN HAAG (ANP) De Ierse rege
ring heeft dr. Tiede Herrema en zijn
vrouw het Ierse ere-staatsburgersehap
aangeboden „voor de belangrijke dienst
die zij het land hebben bewezen”, aldus
heeft de Ierse ambassade in Den Haag
zaterdagmiddag meegedeeld. Het ere
staatsburgerschap is de hoogste onder
scheiding die Ierland kan verlenen. Dit
land heeft namelijk geen decoratiestelsel
zoals Nederland dat kent.
Deze onderscheiding wordt het echt
paar Herrema verleend op grond van
een in 1957 aangenomen wet, waarin
gesteld wordt dat de president van Ier
land het ere-staatsburgerschap mag ver
lenen aan diegene die naar de mening
van de regering, het land belangrijke
diensten heeft bewezen.
Bij aanvaarding zullen de heer en
mevrouw Herrema de enigen zijn, die
deze hoge Ierse onderscheiding hebben.
Eén keer eerder heeft Ierland de Ameri
kaan Sir Alfred Chester Beatty het ere
staatsburgerschap verleend. De heer
Beatty overleed echter in 1968.
Omdat het hier een ere-staatsburger
schap betreft, zullen de heer en me
vrouw Herrema het Nederlandse staats
burgerschap niet verliezen, zo heeft een
woordvoerder van het ministerie van
Buitenlandse Zaken desgevraagd meege
deeld.
Melo Antunes, minister van buiten
landse zaken, ziet de mogelijkheden voor
een burgeroorlog naderbij komen. En te
oordelen naar de geluiden van extreem-
linksen en de antwoorden van de gema
tigden, waaronder de socialisten, is deze
mogelijkheid niet uitgesloten. ,,Als ie
mand zich afvraagt of een minderheid
de kans heeft om de volkswil te trotse
ren, dan moet hij maar naar Oporto
komen”, zei Mario Soares.
De oproep kan gezien worden als een
antwoord op het initiatief van de KVP
om via een noodprocedure de weg naar
drie afzonderlijke lijsten wagenwijd
open te houden. Bovendien is het een
antwoord op de geluiden uit de diverse
CDA-kringén op plaatselijk niveau, die
de laatste tijd in toenemende mate op de
landelijke CDA-top via open brieven
willen bewegen het CDA op nationaal
niveau geen schipbreuk te laten lijden.
„Wij hebben vastgesteld dat de discus
sies in een beslissend stadium zijn geko
men en tevens dat ernstige bezorgdheid
is ontstaan over het welslagen van het
CDA. De vele reacties en initiatieven
vanuit de basis zijn evenzovele blijken
daarvan”, aldus de brief.
...„.De definitieve beslissing over de ene
lijst valt volgens af spraken in de, loop
,yan 1-97$. De laatste tijd is echter twijfel
gewekt inzake de goede afloop. In de
wetenschap dat wij daarmee aansluiten
op de reeds een en ander maal uitge
sproken wens van de drie partijen, drin
gen wij er daarom sterk bij u op aan de
gemeenschappelijke politieke wil om te
komen tot de ene CDA-lijst thans nog
maals duidelijk uit te spreken”, aldus
het CDA-bestuur.
De aanvaring tussen de gigantische Kennedy en de veel kleinere Belknap gebeurde
zaterdagavond, 70 mijl ten oosten van de Siciliaanse NAVO-vlootbasis Sigonella.
Over de oorzaak van het ongeluk wilden de autoriteiten niets bekend maken. Men
wacht op de uitslag van het inmiddels geopende officiële onderzoek.
Aan boord van de Kennedy viel één dode, de drie andere slachtoffers hoorden tot
de bemanning van de kruiser. Ook de vier vermisten dienden op de Belknap. De ge
wonden werden met helicopters overgebracht naar Sigonella, vanwaar de ernstige
gevallen verder op transport gingen naar het Amerikaanse marinehospitaal in Napels.
Een Amerikaanse zegsman vertelde dat er zich even vóór de aanvaring een Rus
sische torpedobootjager in het kielzog van de Kennedy bevond, maar sloot elk ver
band tussen beide gebeurtenissen uit.
Gesteund door de ferme houding van
de militaire commandant van het noor
den, brigade-generaal Pires Veloso, die
Lissabons commandant van de comman
dotroepen, kolonel Jaime Neves hulde
bracht voor zijn eveneens ferme houding
tegenover de extreem-linkse Lissabonse
officieren, wordt de kloof tussen Lissa
bon en de rest van het land met de dag
groter.
Is u daarbij iets opgevallen? Een derde
nieuwigheid? De achternamen staan nog
alfabetisch gerangschikt, maar geijke
achternamen (negenmaal flens) staan
niet meer via de voorletters alfabetisch,
maar via de straatnamen. Dus achter
eenvolgens dr. de boerste, j. corneliszstr.
haal, kerxbuurt, noordeinde. Ik geloof
dat ik de voorkeur geef aan alfabetisatie
via de eerste, voluit geschreven voor
naam, want je weet gauwer iemands voor
naam dan zijn adres. Ik moet daar nog
eens over nadenken
■jarigs
at hij
n een
werd
over-
m Ne«
lelastii
ianki
i total
n dollar
t presi-
federal!
Ed vM
itie „df
evroun
Ie bond
i Israel
e reso-
eer ge-
nameni
hebber,
e CHl'
de re-
irdiging
ntratie-
Nadat verschillende legeronderdelen in
een parade afscheid genomen hadden
van de generalissimo, werd de lijkkist
op een militair transportvoertuig ge
plaatst. Gevolgd door koning Juan Car
los, de familie, en buitenlandse afge
vaardigden (onder wie Pinochet van
Chili), vertrok de stoet naar de „Vallei
der Gevallenen”, het enorme oorlogsmo
nument dat Franco heeft laten bouwen
op een plek in het gebergte van Guadar
rama die hij zelf heeft uitgezocht, en
waar ook José Antonio, de oprichter van
de Falange, begraven ligt. Langs de
straten waardoor de rouwstoet naar de
rand van de stad trok, stonden de Ma-
drilenen vele rijen dik.
Het was een dag van werkelijke nati
onale rouw, ondanks het feit dat Fran
co’s regime ook bij de meeste Spanjaar
den zeker niet geliefd was. Het is echter
GRONINGEN (ANP). In de Neder
landse politiek is links van het midden
ruimte voor een progressief liberale par
tij, goed voor 10 tot 15 Kamerzetels,
maar het zal het Democratisch Actie
centrum (DAC) niet lukken zo’n partij
van de grond te krijgen. Dit is de
mening van het ex-D’66 Kamerlid me
vrouw mr. A. M. Goudsmit. Volgens
haar zal misschien de Jongerenorganisa
tie Vrijheid en Democratie (JOVD) de
fakkeldrager kunnen worden van een
dergelijke links liberale partij. Ze zei dit
zaterdag tijdens de viering van het 25-
jarig bestaan van het district noord van
de JOVD in Groningen.
:oning. Hij
die aan-
Het verschil met de Nederlandse me
thode schuilt dus vooral in het feit dat
er veel meer gebruik wordt gemaakt
van de gehele voornaam, en dat het
beroep vrijwel altijd wordt genoemd,
wat in Nederland slechts zelden het
geval is. Maar er is een nog groter
verschil, en dat bevalt me enorm. Elk
rijtje met dezelfde achternaam begint
met die achternaam, waarna de volgen
de naamgenoten worden aangegeven met
een streepje voor die achternaam), ge
volgd door de voornaam en de rest, je
krijgt daardoor heel overzichtelijke
naamblokjes, en je spaart ruimte. Ziet u
zelf maar:
een feit, dat' de Spaanse massa’s een
verschil maakten tussen Franco en zijn
regime. Het regime was en is corrupt -
maar Franco zelf maakte nooit econo
misch machtsmisbruik voor zich per
soonlijk. Een andere reden is dat de
oudere generatie hem dankbaar is dat
hij Spanje buiten de Tweede Wereldoor
log hield, en de jongere generatie, die
vroeger het hart vasthield bij de ge
dachte aan de huidige overgang, ziet nu
in Juan Carlos een kans om zonder
geweld en vooral zonder doden een
nieuw historisch tijdperk te bereiken.
Een 80-jarige Spanjaard is overleden
aan een beroerte toen hij met uitge
strekte arm de laatste eer bewees aan de
opgebaarde generaal Franco in het
Oriente-paleis. De man Porfirio Barracil,
had meer dan zes uur in de rij gewacht
alvorens het zijn beurt was een laatste
groet te brengen.
Een bus met oudstrijders uit de
Spaanse burgeroorlog die de begrafenis
van Franco hadden bijgewoond, is van
morgen vroeg bij Aranda de Duero ver
ongelukt. Volgens de politie is de chauf
feur om het leven gekomen en zijn
verscheidene oudstrijders gewond ge
raakt.
MADRID „Ik zal de wetten nakomen en doen nakomen. Daarbij zal
ik mij altijd laten leiden door de rechtvaardigheid, en door de weten
schap dat juist de dienst aan het volk het enige doel is dat mijn ambt
rechtvaardigt”. Met deze woorden richtte zijne majesteit Juan Carlos de
Bourbon, die zaterdag om 36 minuten over 12 tot koning van Spanje was
uitgeroepen, zich kort nadien via radio en televisie tot het Spaanse volk.
Zijn toespraak in het parlementsgebouw ten overstaan van 1500 hoog
waardigheidsbekleders van het regime en buitenlandse afvaardigingen,
duurde 13 minuten en 12 seconden. Het waren sobere, vastberaden en
hoopgevende woorden, ook al kon de jonge koning onder deze omstandig
heden niet concreter beantwoorden aan de verwachtingen van een grote
meerderheid van het Spaanse volk, die zo spoedig mogelijk een democra
tisering van hem eist.
Koning Juan Carlos de Bourbon tijdens zijn eerste officiële optreden als A
spreekt hier tegen de Cortes, het Spaanse parlement, en buitenlandse gasten
wezig waren bij zijn kroning. Op de achtergrond koningin Sophia.
itinj
:roet
>taal
>11«
reii'l Een Spaanse vrouw geeft de fascisten-
■ralij groet en schreeuwt „Viva Espagna” (Lang
leve Spanje) als de lijkkist van Franco
kings komt. Zij was niet de enige die op
deze manier reageerde toen de kist langs
kwam.
Zijn woorden hebben uiteenlopende
reacties uitgelokt. De houding van de
oppositie, die zo snel mogelijk een am
nestie voor alle politieke gevangenen en
ballingen verwacht, maar inzien dat Juan
Carlos daarmee ten minste zal moe
ten wachten totdat de emoties rond
Franco’s begrafenis weggeëbd zijn, werd
onder woorden gebracht door de linkse
christen-democratenleider Ruiz Gime-
nez: „De koning was niet zo duidelijk op
het punt van liberalisatie en democratie,
maar ik geef mij er rekenschap van dat
hij sprak voor een aartsconservatief par
lement, waarvan de meeste leden een
ongewijzigde voortzetting van het regi
me wensen.”
Om een democratisering te kunnen
doorvoeren, zal Juan Carlos voorname
lijk moeten steunen op de trouw van de
strijdkrachten. Daarom zond hij zater
dagmiddag ook nog een speciale bood
schap aan de strijdkrachten, waarin hij
zijn eed van trouw aan de Spaanse vlag
hernieuwde ,en speciaal zijn dank uit
sprak aan de troepen in de Spaanse
Sahara.
Volgens het persbureau Reuter is de
inaugurele rede waarmee Juan Carlos de
kroon aanvaardde, door Santiago Carillo,
leider van de Spaanse communistische
partij in ballingschap, „onaanvaardbaar”
genoemd. Carillo, die momenteel in
Athene vertoeft, noemde Juan Carlos’
uitspraken „volkomen onaanvaardbaar
Juan Carlos werd vijfmaal door ap
plaus onderbroken. Zesendertig seconden
applaus kreeg hij, toen hij verzekerde
dat de koning zich ten doel stelt de
integriteit van het Spaanse grondgebied
te herstellen een oproep aan Spanje’s
historisch nationalisme die zich duide
lijk betrok op de' Spaanse eisen ten
aanzien van Gibraltar. Zijn plicht om
het spaanse volk te dienen noemde hij
acht maal; zijn vaste besluit om recht
vaardigheid te brengen zeven maal; en
het woord vrijheid, zes maal.
Belangwekkende uitspraken waren de
volgende: „Ik wens en hoop in staat te
zijn om als moderator op te treden, als
beschermer van de grondwetten en als
drijveer vcor dé rechtvaardigheid. Nie
mand hoeft te vrezen dat zijn zaak
vergeten zal worden; maar niemand
mag ook een voordeel of voorrecht ver
wachten. Samen kunnen wij alles ver
richten als wij aan een ieder zijn eerlij
ke kans geven.”
„De rechtvaardigheid is de voorwaarde
voor de vrijheid met waardigheid,
welvaart en grootsheid. Laat ons de
nadruk leggen op de noodzaak om een
rechtvaardige orde op te bouwen”. „Een
rechtvaardige orde, voor allen gelijk,
maakt het mogelijk om binnen de een
heid van het koninkrijk de eigenheid
van de landstreken te erkennen, als
uitdrukking van de variatie van volke
ren die Spanje bewonen.
van
dag-
riink,
on-
l na
later
een
au-
weer
U ziet, sommige FLENSEN staan ver
meld met hun beroep (Houtw.fabriek, Ge
vogelte Export), andere niet. Wie P.
Flens wil bellen, moet weten of hij in
Haal 77 A woont of in Rietschoot 66.
Nu was ik kort geleden een paar
dagen in Kopenhagen, en daar ontdekte
ik dat het ook anders kon. In de Deense
telefoongids staat de achternaam (vet
gedrukt, met één hoofdletter en de rest
kleine letters) of de voornaam (in verre
weg de meeste gevallen). Dan volgt
sterk af gekort bet beroep of kwaliteit
(Fys. terap. of Fru of Damefris) en dan
het nummer.
voor de democratische krachten in
Spanje”. Carrillo’s partij voert de boven
toon in een van de twee grote oppositio
nele monsterverbonden, de democrati
sche junta. Hij vervolgde zijn commen
taar met: „De rede bewijst dat er in
Spanje niets is veranderd (door Franco’s
dood).
Het bestuur van de Socialistische par
tij en het algemeen vakverbond hebben
de boodschap van Juan Carlos ook ver
oordeeld. De koning, aldus de socialisti
sche partij, heeft een rede van continuï
teit zonder concrete politieke inhoud
uitgesproken. Hij heeft „vastberadenheid
en voorzichtigheid” beloofd, terwijl het
Spaanse volk vrijheid en democratie no
dig heeft.
V
In onze huidige telefoongidsen staat
links in de kolom eerst de naam van
de abonnee in hoofdletters, gevolgd door
zijn voorletters of zijn voornaam (maar
die dan in kleine letters op de eerste na).
Naam en voorletters worden soms ge
volgd door een beroepsaanduiding
Zandh. of Aann. of D.- en h.kapper,
daarna komt een komma de straat
waar de abonnee woont (zonodjg inge
kort: Zutph.str.) en het abonneenum
mer. Het kengetal staat bovenaan de
bladzij, dus Oostzaan 02984. Ik laat nu
een fragment zien van de wijze waarop
Oostzaan in de Telefoongids voor Ne
derland van september 1970 staat afge
drukt.
