Opstand neergeslagen, gematigden hebben de overhand
Ijsland sluit luchtruim
voor Royal Air Force
Ondanks stortregens
23 doden in Beiroet
Vliegtuig
neergestort:
twintig doden
Patstelling China en VS
Verhoogde
spanning India-
Bangladesj
Smaadproces
van Nestlé
begonnen
d
TAXI
Nog 2 fregatten naar IJslandse wateren
NA AANSLAG:
f
door nico
scheepmaker
I
o
KOPENHAGEN
RITPRIJS
IWv
3
BINNEN- EN BUITENLAND
1975
NOVEMBER
DONDERDAG
2 7
(Van onze redacteur in Peking, Jaap van Ginneken)
De
A
s
;se
net
ens
fan
aar
fan
’en
ing
en
rN
rd
r>g
ifft
te
ge
iw
at
en
iet
n-
en
n-
al
al
i-
da
de
31a
:b-
>e-
n-
ur
jn
;e-
»ef
Staat van beleg in Lissabon verscherpt
al
er
in
Kapitein Salgueiro Maia (midden), commandant van een regeringsgetrouwe Por-
ft
(ADVERTENTIE)
Waldheim
m
>n
maar te weten waarom, gewapend tegen
over elkaar komen te staan”.
het
fen
naar
mooi
TEL AVIV. (UPI en AP). Boven
het noorden van het schiereiland Sinaï
is dinsdagavond een Israëlisch militair
transportvliegtuig neergestort. Dit werd
pas gisteren bekend omdat de militaire
censuur het bericht had opgehouden.
Het ongeluk gebeurde toen het vlieg
tuig tegen de in wolken gehulde top van
de berg Jebel Hallal vloog en neerstort
te. Alle twintig inzittenden kwamen om
het leven. De slachtoffers zijn de be
manningsleden van het toestel en infan
teristen die als passagier meevlogen.
Volgens het opperbevel was de piloot
van het verongelukte toestel een ervaren
vlieger. Een navigatiefout zou de oor
zaak van het ongeluk zijn geweest.
LONDEN. (UPI) In Londen is gis
teren bekendgemaakt, dat nog twee ka
nonneerboten van de koninklijke marine
naar de wateren ter hoogte van Ijsland
worden gestuurd om Britse visserssche
pen te beschermen, die naar de opvat
tingen van de regering in Reykjavik in
IJslands territoriaal water vissen.
Portugal: in Porto werd een communis
tische vakbondsleider gedood en een an
der zwaargewond nadat onbekenden het
vuur op de twee mannen openden. Vier
auto’s werden met bommen opgeblazen;
volgens de politie behoorden ze toe aan
communisten.
Hg
CV
ing
ijkt
de
lan
het
de
ten
De
l te
vas
mt
n-
in
ar
m
ie
er
id
te
Restaurant MALLE BABBE
Een exquis kerstmenu serveren wij
op 1e en 2e KERSTDAG van 17 tot
20.30 uur en van 21 uur tot midder
nacht Tafelres 312273 - Geopend
va 17 uur
FRANKESTRAAT 27. HAARLEM
en
an
jrs
an
ht
ti
le,
de
in
lid
w-
1W
yal
an
ar-
er-
al
a-
ie
m
n-
is
rd
a-
er
a-
m
ti-
e-
rft
is
>it
d-
;e-
kr
ui
de
zo
ie-
De Nederlandse taxitarieven zijn trou
wens toch een fenomeen dat ik als
uiterst geheimzinnig ervaar. Hoelang de
ritten ook zijn in Londen, je raakt toch
niet gauw meer dan een pond kwijt,
ofte wel f 5,60. Een zelfde ervaring deed
ik onlangs in Kopenhagen op. De langste
rit, en dat was van het ene eind van de
stad naar het andere, kostte me minder
dan 7,50, terwijl de kortere ritten alle
maal om de 5 schommelden. Bovendien
hoefje in zowel Londen als Kopenhagen
zelden langer dan een paar minuten op
een lege taxi te wachten, terwijl het in
een stad als Amsterdam vaak erg moeilijk
is een taxi te pakken te krijgen. Als leek
denk je dan al gauw dat die lagere tarie
ven samenhangen met een groter aanbod,
waardoor er weer een williger gebruik
van de taxi’s wordt gemaakt. Een tele
foontje naar de taxicentrale van Am
sterdam leerde, dat er in Amsterdam in
totaal 590 tot 600 taxi’s zijn, waarvan er
overdag ongeveer 450 rondrijden. Een
telefoontje, via het Deens Verkeersbu
reau naar Kopenhagen, leerde dat daar
3200 taxi’s zijn, maar men ko niet zeg
gen hoeveel daarvan overdag rondrijden.
Er zijn in totaal dus al ruim vijf keer
zoveel taxi’s in de Deense hoofdstad als
in de Nederlandse hoofdstad. Als ook
driekwart daarvan rondrijdt, zijn dat er
2400, dus bijna 2000M meer dan in Am
sterdam
Maar ik zie toch ook verzachtende
omstandigheden. Neem die rit van de
Walletjes naar het Centraal Station. Ik
kom niet zo vaak op het Centraal Stati
on, maar ik weet wel dat dit slechts
enkele honderden meters van het verste
Walletje af ligt. Misschien een kilome
ter. Met een taxi hoguit drie minuten
rijden. Aangezien je in een Londense
taxi 5 pence ofte wel 30 cent per 2,5
minuut rijden betaalt, en het aanvangs-
tarief 30 pence is ofte wel 1,70, zou je
daar voor een rit van de Waletjes naar
het Centraal Station hooguit f 2,30 betalen
plus een extra 30 et voor de 2e passagier,
maar ik ben vergeten hoeveel dat was.
Met 3 gulden was je in Londen al wel
klaar geweest, schat ik, dus dan is
5 gulden voor een Engelse matroos op
zichzelf al een verdacht bedrag, laat
staan als dat nog eens wordt opgehoogd
tot 7 gulden.
(Van onze redacteur in Lissabon, Jan Oostergetel)
LISSABON De opstand van parachutisten en artilleristen van het
Portugese leger is door regeringsgetrouwe troepen de kop ingedrukt. De
staat van beleg in en rond Lissabon is echter nog steeds van kracht en
zelfs verscherpt. Uit de roerige gebeurtenissen van de afgelopen dagen is
duidelijk gebleken dat de gematigde krachten in het Portugese leger ruim
in de meerderheid zijn. In regeringskringen in Lissabon verwacht men
dan ook dat de regering-De Azevedo haar „staking” zal beëindigen en
daadwerkelijk het staatsroer weer in handen zal nemen. Voor het moment
is Portugals president Da Costa Gomes praktisch alleenheerser.
tugese legereenheid, maakt in de buurt van Lissabon een praatje met gelijkgezinde
militairen.
Rechtse militanten in Beiroet nemen
posities in achter zandzakken, opgesta
peld op het Plein van de Martelaren in
de Libanese hoofdstad.
kertijd wordt vastgesteld, dat ze hun
tegenspelers (premier Tsjoe En-lai en
partijvoorzitter Mao Tse toeng) toch
sterk hebben onderschat. Als de situ
atie in Azië namelijk inmiddels ver
anderd is, dan is dat toch eerder in
het voordeel van Peking dan in dat
van Washington.
In Europese diplomatieke kringen
herhaalt men de anekdote met
smaak, omdat ze iets lijkt te illustre
ren over de manier waarop de Ame
rikanen zichzelf over- en de Chinezen
onderschatten in hun wederzijdse
contacten. Ook vertelt men geamu
seerd over de Amerikaanse „China-
watchers” uit Hongkong die tijdens
de laatste bezoeken van Kissinger
voor het eerst naar de Volksrepubliek
meekwamen, en verbijsterd toegaven
dat het land er h ;1 anders bleek uit
te zien dan zij het tientallen jaren
hadden beschreven.
Het is nog niet duidelijk wat de posi
tie van Copcon-bevelhebber Otelo de
Carvalho is. Hoewel hij zich van de
opstand van de para’s en artilleristen
schijnt te hebben gedistantieerd, circu
leerden dinsdag reeds berichten dat De
Carvalho tijdens de spoedzitting van de
Revolutionaire Raad was gearresteerd.
Hij zou nu gevangen worden gehouden
in de kazerne van de militaire politie in
Lissabon, die gistermorgen door rege
ringsgetrouwe troepen werd bezet.
Hoewel gisteren straaljagers laag bo
ven de huizen van Lissabon vlogen en
tanks op de belangrijkste kruispunten
postvatten, bleven winkels en markten
gewoon open. Van onrust onder de be-
De fregatten Falmouth en Brighton
komen zaterdag op hun bestemming aan
en zullen zich dan voegen bij de Leo
pard, die al eerder naar IJslandse wate
ren werd gestuurd.
Ijsland heeft op het Britse besluit
gereageerd met sluiting van zijn lucht
ruim en vliegvelden voor toestellen van
de Britse koninklijke luchtmacht. Ook
zijn de IJslandse havens dichtgegaan
voor ondersteuningsschepen van de Brit
se nailervloot, uitgezonderd voor geval
len dal zij in nood verkeren.
De IJslandse kustwacht verklaarde
gisteren dat zij de indruk had dat de
Britse vissersschepen voor de kust van
Ijsland al moed hadden geput uit de
aankomst van het eerste Britse marine
schip, de Leopard, en dat zij zich hadden
verspreid over een strook van 400 mijl
langs de noord- en oostkust. Tot nu toe
hadden zij hun sterkte gezocht in enge
formaties.
De IJslandse minister van Buitenland
se Zaken, Agustsson zinspeelde er giste-
volking was nauwelijks sprake. Wel was
een lichte hamsterrage waarneembaar,
want er vormden zich lange rijen wach
tenden bij supermarkten en pompstati
ons. De gebeurtenissen van dinsdag en
gisteren hebben hun weerslag al gevon
den in het behoudende Noorden van
ren in een interview op dat hij een
NAVO-vergadering van volgende maand
in Brussel zou kunnen boycotten. Enge
land en IJsland zijn NAVO-bondgeno-
te.i.
Premier Hallgrimsson van IJsland
verk’aarde op zijn beurt in een inter
view dat Ijsland wel eens zijn ambassa
deur in Londen zou kunnen terugroepen
of zelfs de diplomatieke betrekkingen
met Londen geheel verbreken.
(Van onze correspondent)
BEIROET. Noch de Libanese auto
riteiten, noch de controlecommissie op
het zoveelste staakt-het-vuren, maar het
weer was gisteren de doorslaggevende
factor in het verloop van de gevechten
in de Libanese hoofdstad Beiroet. Zware
stortbuien verminderden enigermate de
ijver van de vechtersbazen, maar toch
was het aantal slachtoffers nog schrik
barend hoog: 23 doden en zo’n 70 ge
wonden over de laatste 24 uur.
De dag werd ingezet met stormlopen
op het bolwerk van de rechts-christelij-
ke Falangisten in de oude binnenstad,
uitgevoerd door twee linkse groeperin
gen, de pro-Iraakse Baath-partij en de
Arabisch-socialistische arbeiderspartij.
boden nauwelijks tegenstand toen de
tankeenheden de bezette luchtmachtba-
ses omsingelden. De soldaten leken zelfs
opgelucht en gingen in sommige geval
len over tot arrestatie van hun eigen
officieren. Volgens een militaire woord
voerder zijn in totaal 36 ..aanstichters”
van de opstand gearresteerd en overge
bracht naar gevangenissen in Oporto.
Overigens waarschuwde minister van
buitenlandse zaken Melo Antunes gister
avond in een televisietoespraak voor
het blijvende gevaar van een burgeroor
log. Antunes zei letterlijk: „Ik wil niet
blij veil hameren op een eventuele bur
geroorlog, maar die is nog steeds moge
lijk. Wij kunnen in een situatie belan
den, waarin de Portugezen, zonder zelfs
Alleen uit het zuiden van Portugal
komen nog berichten over opstandige
soldaten en burgers die hun verzet tegen
de regering-De Azevedo nog niet willen
opgeven. Lissabon zelf wordt momenteel
„belegerd” door regeringsgezinde troepen
uit noordelijke districten. Gisterochtend
vielen bjj schermutselingen tussen tank
eenheden en soldaten van de militaire
veiligheidspolitie Copcon, die overigens
niet daadwerkelijk aan de acties van de
parachutisten heeft deelgenomen, vier
doden.
DACCA. (Reuter) De spanning is
opnieuw toegenomen in de relaties tus
sen India en Bangladesj nadat gisteroch
tend zes gewapende mannen het vuur
openden op de hoge commissaris van
India in Dacca, Samar Sen.
Op hoge toon eiste de Indiase regering
in een verklaring dat „de daders streng
worden gestraft voor deze moordaan
slag”. New Delhi brengt de aanslag in
verband met „de intensieve anti-Indische
propaganda die nu al weken in Bangla
desj aan de gang is”.
De regering van Bangladesj gaf een
verklaring uit waarin werd gezegd dat
de zes mannen lid waren van de natio
nale socialistische partij die tegen de
regering is en vóór betrekkingen met
China. Twee van de mannen zijn gear
resteerd, de andere vier werden in een
vuurgevecht met de politie gedood. Dac
ca zei dat de mannen van plan waren
commissariss Sen te ontvoeren.
Sens gezondheidstoestand is volgens
Dacca redelijk. In het academisch zie
kenhuis van die stad is hij aan zijn
schotwonden geopereerd. India heeft een
vliegtuig met een medisch team naar
Dacca gestuurd dat de gewonde commis
saris mee terug moet brengen naar New
Delhi.
Gisteren zijn in Dacca negentien per
sonen, onder wie enkele leiders van de
voormalige nationale socialistische partij,
gearresteerd. Voorzitter Jalil en secreta-
ris-generaal Abdoer Rab van de NSP
zijn onder de arrestanten.
President Da Costa Gomes kondigde
gisteravond een verscherping van de
staat van beleg aan. In Lissabon zijn de
autoriteiten nu bevoegd arrestaties te
verrichten zonder rechterlijk bevel, er is
brief- en perscensuur, terwijl van mid
dernacht tot 05.00 uur een uitgaansver
bod van kracht is. Demonstraties zonder
voorafgaande toestemming zijn verboden
en huiszoekingen kunnen vrijelijk wor
den verricht.
De rebellerende troepen, die „eerher
stel” van Copcon-commandant De Car
valho en ontslag van een aantal „reacti
onaire” luchtmachtbevelhebbers eisten,
Het is duidelijk, dat de Chinese
concessie-bereidheid sterk samen
hangt met de Russische oorlogsdrei
ging. Maar ook wat dat betreft is de
situatie aanzienlijk veranderd. Drie
en een half jaar geleden was het
Washington, dat zijn voorstellen aan
Peking trachtte te onderstrepen door
te verwijzen naar de dreiging vanuit
Moskou. Volgens de al eerder ge
noemde „diplomatieke kringen” zou
Kissinger zelfs bij verscheidene gele
genheden zó ver zijn gegaan, aan
Tsjoe En-lai Amerikaanse satellietfo
to’s van Siberië te overhandigen,
waaruit moest blijken dat de Russen
ernstige oorlogsvoorbereidingen trof
fen.
Maar merkwaardig genoeg zijn de
rollen nu omgedraaid. Nu is het Pe
king, dat zijn voorstellen aan Wash
ington tracht te onderstrepen door
te verwijzen naar diezelfde oorlogs
dreiging vanuit Moskou. Chiao Kuan-
hua zei letterlijk tegen Kissinger: „De
fundamentele tegenstellingen in de
wereld spitsen zich toe. De factoren
die tot oorlog en tot revolutie leiden
worden sterker. We geloven niet dat
er een blijvende vrede is.Met het
oog op het toenemende oorlogsgevaar
is het China’s basispolitiek om diepe
tunnels te graven, overal graan op te
slaan en”, zo voegde hij er betekenis
vol aan toe, „nooit naar hegemonie te
streven”.
Men zegt dat Kissinger geschokt
was. Niet om wat de Chinezen zeiden,
want dat was een herhaling van al
eerder geformuleerde standpunten,
maar omdat hij plotseling inzag, dat
ze het ook werkelijk meenden.
BERN. (UPI) In een propvolle
rechtszaal in Bern is gisteren het proces
begonnen, dat Nestlé heeft aangespannen
tegen een organisatie voor vrijwillige
hulp, die de multinational heeft beschul
digd van het hanteren van onethische
methodes bij de verkoopbevordering van
zuigelingenvoeding in de derde wereld.
De „actiegroep voor de derde wereld”
vertaalde en publiceerde in juni 1974
een oorspronkelijk door een Britse hulp
organisatie uitgegeven boekje, waarin
de belangrijkste babyvoedingproducenten
ervan worden beschuldigd moeders in
arme landen door misleiding over te
halen borstvoeding op te geven en hun
zuigelingen met de fles te voeden. Vol
gens het boekje veroorzaakt dit een
grote sterfte onder baby’s, omdat het
dure melkpoeder vaak wordt verdund en
de flessen niet goed worden gesterili
seerd.
Nestlé maakt met name bezwaar te
gen de titel van het pamflet, „Nestlé
doodt zuigelingen”.
mogendheid-op-haar-retourgewik
keld in een binnenlandse economische
crisis, en geconfronteerd met een ver
lies van buitenlandse politieke in
vloed. Men verwacht dat de Ameri
kanen op den duur toch uit Azië
zullen moeten verdwijnen. Men hoopt
alleen dat dit in verschillende landen
niet al te abrupt gebeurt, omdat dan
(net als bijvoorbeeld in India) een
alliantie van nationalistische kapita
listen en pro-Russische communisten
aan de macht zou kunnen komen.
Maar Peking heeft geduld. Men denkt
er niet in jaren, maar in decennia.
Vandaar dat de patstelling in de
Amerikaans-Chinese betrekkingen
nog wel een tijdje kan voortduren.
DEN HAAG In Peking gaat het verhaal, dat Kissinger voor
zijn jongste bezoek (ter voorbereiding van dat van Ford) een paar
woorden Chinees had geleerd. Zijn uitspraak was echter zo slecht,
dat niemand er wat van begreep. Waarop zijn collega-minister Chiao
Kuan-hua (die net als Kissinger in Duitsland heeft gestudeerd) hem
in vloeiend Duits toevoegde: „Aber dann reden wir doch in ihre
Muttersprache?” (Maar dan kunnen we toch in uw moedertaal
spreken).
buitenlandse vertegenwoordi
gers erkennen, dat Kissingers eerste
bezoek, drie en een half jaar geleden
(waarbij hij in Pakistan een griep
voorwendde om in alle stilte
China door te reizen) een
staaltje van zijn geheime diplomatie-
in-grote-stijl was. Zij erkennen ook,
dat Nixons bezoek in het daaropvol
gende jaar een fraai voorbeeld van
zijn politieke moed in internationale
aangelegenheden was. Maar tegelij-
Twee Engelse matrozen zijn eerst met
één Amsterdamse taxichauffeur, en
daarna met een heleboel taxichauffeurs
slaags geraakt, want Amsterdamse taxi
chauffeurs bezitten in zo’n geval de gave
van de parthenogenese: de voortplanting
zonder bevruchting. Wat schijnt het ge
val te zijn geweest? Op de meter stond
voor een rit van de Walletjes naar het
Centraal Station een bedrag van vijf
gulden aangegeven, en de matrozen wei
gerden daarom de geëste zeven gulden
te betalen.
Een misverstand tussen twee verschil
lende volkeren. In Engeland is de taxi
meter heilig en onfeilbaar, ook al Zit er
momenteel op de ruit tussen chauffeur
en passagier in de meeste gevallen een
overzichtelijke tabel geplakt die aan
geeft wat voor het getal op de meter in
werkelijkheid moet worden betaald. Zo
staat het begintarief op de meter nog
altijd aangegven als 15 pence, maar dat
dient gelezen te worden als 30 pence.
Vervolgens is 18 in werkelijkheid 35, en
ga zo maar door. Een handig systeem,
want op die manier kun je door middel
van eenvoudig drukwerk tot in lengte
van jaren van dezelfde ingewikkelde
automaten gebruik blijven maken, on
danks de geldontwaarding of de opwaar
dering. Over een paar jaar zullen wij
het nog meemaken, dat we op last van
de regering de gulden voortaan moeten
beschouwen als een tachtig-centstuk, de
rijksdaalder als een twee-guldenstuk,
het kwartje als twee dubbeltjes, en ga
zo maar door.
In Engeland weet je dus waar je aan
toe bent, terwijl in Nederland, dus zeker
in Amsterdam, en zeker tussen de Wal
letjes en het Centraal Station, en zeer
zeker voor Engelse passagiers, en zeer,
zeer zeker voor passagierende Engelse
matrozen, het bedrag op de meter hoog
uit een lagere schatting is dan het wer
kelijk af te dragen bedrag. Als buiten
landse gast heb je je maar te schikken
naar de plaatselijke gebruiken en eigen
zinnigheden van de bevolking, dus
’s morgens eet je beschuit met muisjes,
en ’s avonds zonder morren geprakte an
dijvie met een sukadelapje, en als je na
het stappen op de Walletjes een taxi
oppikt, dan mag je je handen dichtknij
pen als je maar zeven gulden hoeft te
betalen terwijl de meter vijf gulden
aangeeft. Een taxatiefout dus van die
Engelse matrozen, dat zij niet hoger
wilden gaan dan die vijf gulden.
aan Beiroet fungeerde als bliksemaflei
der.
De VN-secretaris-generaal was onder
weg van Cairo naar Damascus, als on
derdeel van zijn pogingen de stand van
zaken in het Midden-Oosten te bespre
ken met Arabische en Israëlische leiders.
De korte stop in Libanon gebruikte hij
om een nauwkeuriger beeld te krijgen
van de situatie in dat land. Tijdens de
lunch op het presidentiële paleis kon de
VN-secretaris-generaal met eigen oren
waarnemen dat die situatie nogal t e
wensen overlaat. Zijn bezoek viel name
lijk samen met een tijdelijke opleving
van de gevechten in de buitenwijken
van Beiroet.
Dit was nauwelijks toeval. De chris
tenbevolking heeft er geruime tijd op
aangedrongen de Libanese crisis voor de
VN te brengen. Dit plan ketste af op de
argumenten van moslimgroeperingen en
links-progressieve partijen, die vinden
dat de Libanezen ondr elkaar de moei
lijkheden wel kunnen oplossen. Zowel
de ene als de andere partij deed er
daarom een schepje bovenop.
Inmiddels is China echter veel be
ter op een mogelijke oorlog voorbe
reid. Niet alleen civiel, maar ook
militair. De ontplooiing van haar nu
cleaire macht is het afgelopen jaar
een kritieke drempel gepasseerd. Pe
king had steeds verklaard nooit als
eerste atoomwapens te zullen gebrui
ken, maar haar beperkte raketarse-
naal was daarentegen tot voor kort
voor een tegenstander in een „first
strike” gemakkelijk uit te schakelen.
Sinds enige maanden beschikt men
echter over middellange-afstandsra-
ketten, die tot Moskou reiken; ó’e ten
dele in ondergrondse silo’s en ten
dele op verplaatsbare lanceerinstalla-
ties staan opgesteld. De afschrikking
van de Sovjet-Unie is daardoor veel
effectiever geworden.
Omgekeerd is ook de bereidheid tot
aanzienlijke concessies aan de Vere
nigde Staten af genomen. De Volksre
publiek ziet Amerika als een super-
Een van de belangrijkste bijeenkom
sten was gisteren de kabinetsvergade
ring, waarbij president Sleiman Fran-
gieh premier Rashied Karami en de
minister van Binnenlandse Zaken Ca
mille Chamoen de onderlinge menings
verschillen aan elkaar kenbaar maakten.
Algemeen werd verwacht dat deze ont
moeting gelijk te stellen was aan een
politieke tijdbom, maar het bezoek van
VN-secretaris-generaal Kurt
De belangrijkste wijzigingen deden
zich in Zuidoost-Azië voor. Eerst
door de terugtrekking van de Ameri
kaanse troepen uit Vietnam en de
akkoorden van Parijs in 1973, later
doordat het niet naleven van de ak
koorden leidde tot een communisti
sche machtsovername in Saigon,
Phnom Penh en Vientiane. Hierdoor
is ook op de flanken beweging ont
staan. Ten westen is het Thailand,
ten oosten zijn het de Filippijnen: die
beide trachten zich van al te opval
lende politieke en militaire banden
met de Verenigde Staten te ontdoen
en daarentegen diplomatieke en eco
nomische toenadering tot de Volksre
publiek zoeken (onder meer met het
oog op betaalbare olie).
«HM
te
b :-
