AANBOD MET WERKELIJKE WAARDE BLIJFT VOORLOPIG GERING
Namaakballet
uit Munster
NOS voor enkele
tonnen opgelicht
Deltakabel vraagt PTT
onpartijdige beslissing
Geen geluk met Gluck
PASOLINI’S DOOD DOORBREEKT TABOE
OP HOMOSEKSUALITEIT IN ITLAIE
V
A
M
ito
In Haagse HOT
Hit voor George Baker
in Verenigde Staten
Orfeo ed Euridice’' beneden de maat
SUEDE-, NAPPA - en
VACHTKLEDING
C0
15
1 975
KUNST
NOVEMBER
V R IJ D A G
28
met
veg in
uur.
celijke
Zijlstraat
29
Tel.
310766
grote sortering
VACHTKLEDING
en HANDSCHOENEN.
met
erse
Haarlem
ook voor reparatie
De grootste speciaalzaak in
NAPPA en SUEDE KLEDING
Namaak
Koopmanschap
Raaks
34
Tel.
310685
Snakerijtje
Antiek-spreekuur in Rotterdams museum
n
(ADVERTENTIE)
159
de
Gluck heeft de opera willen ontdoen
Als een ware Sherlock Holmes bekijkt
antiek-expert J. Bangert in het Rotter
damse museum De Dubbele Palmboom
een hem aangeboden voorwerp.
De solistenbezetting was door een on
gelukkige samenloop van omstandigheden
gewijzigd. Huguette Tourangeau (Orfeus)
en Catherine Malfitano (Euridice), die
tijdens het Holland Festival triomfen
vierden, waren niet beschikbaar en hun
rollen werden waargenomen door Or-
trun Wenkel (München) en Annette Par
ker (U.S.A.); dat bleek geen verbetering
te zijn.
DEN HAAG. Deltakabel heeft de
directeur-generaal van de PTT voorge
steld onpartijdige deskundigen een uit
spraak te laten doen naar één aspect
van het zogenaamde sternetsysteem en
wel naar de overspraak: het verschijn
sel, dat bij tv-ontvangst een ongewenst
beeld zichtbaar is door het gewenste
programma heen.
Sinds het spreekuur van „antiekdok-
ter” Bangert is ingesteld, komen de
mensen overal vandaan om woensdag
middag tussen twee en drie uur hiun
„vondst” te laten keuren. Bangert: „Er
zijn betrekkelijk weinig adressen in Ne-
Van Ortrun Wenkel kan ik tenminste
nog zeggen, dat zij een prachtig geluid
heeft en dat haar diepe altstem vooral in
de laagte bepaald indrukwekkend is, maar
Annette Parker kan niet in de schaduw
staan van Malfitano. Haar techniek is
nog niet voldoende ontwikkeld en in
dramatisch opzicht schoot zij absoluut
tekort. De rollen van Orfeus en Euridice
vragen om zangeressen met een sterke
persoonlijkheid, die in staat zijn hun
diepe ontroering op het publiek over te
brengen, maar daar kwamen deze novi
ces niet aan toe.
Hoewel de kritici waarschijnlijk niet
geneigd zijn hun standpunt te wijzigen,
is de publieke opinie tot nu toe positief
in net voordeel van de Operastichting
geweest.Een volle zaal betekent meer
dan alle kritiek bij elkaar, vandaar her
haling. Maar daarin heeft de Operastich
ting zich vergist, want na gisteravond
staan de zaken er anders voor. De pu
blieke belangstelling is ver beneden de
verwachtingen gebleven en bovendien
moet ik tot mijn spijt zeggen, die op
voering ook.
De verdachte had vanuit zijn functie
bij de NOS te maken met schoonmaak-
werkzaamheden in de ruimten van de
omroepen. De studio’s in Den Haag vie
len hieronder. Hij had twee oudere
werknemers aangenomen om die ruim
ten schoon te maken. De mannen die hij
zwart uitbetaalde verkeerden in de ver
onderstelling dat zij voor de NOS werk
ten.
(Van onze redacteur in Rome Gerard Verlinden)
ROME. De vermoorde filmregisseur Pier Paolo Pasolini heeft aan Italië
een volstrekt onverwacht geschenk nagelaten: de omstandigheden van zijn dood
hebben via de uitgebreide Italiaanse boulevardpers en ook via meer serieuze
persorganen de geheimzinnigheid omtrent het verschijnsel homoseksualiteit
heeft gelaten voor wat zij was. Zo
kon het ook gebeuren dat een buurt
als die bij het Stazione Termini, waar
men ook met de meest alledaagse
bedoelingen beter niet ’s avonds langs
kan komen, door de politie gemeden
wordt als de pest; het is het terrein
van weliswaar veel misdadigheid,
maar van een omstreden vorm van
misdadigheid; de politie ziet daar niet
eens op toe, zij is er niet eens.
Wat de vereniging Fuori nu pro
beert duidelijk te maken, is dat de
opheffing van dit taboe deze onge
controleerde vorm van criminaliteit
zal helpen verminderen. „Een neutra
le houding”, aldus een zegsman van
Fuori, „zal vele homoseksuelen hel
pen zich met hun al dan niet vaste
partner vrijer te bewegen, en ook de
nu zo levensgevaarlijke ontmoetings
punten in de onderwereld van de
grote steden zullen dan overbodig
worden”.
Bangert blijft zijn werk op het spreek
uur met groot plezier doen. Hij heeft zelf
als specialiteiten oude kunstnijverheid
en antiek. „Wat ik op dit spreekuur
krijg, heeft daar over het algemeen veel
mee te maken. Het blijft voor mij bpei-
end omdat je vaak steeds andere dingen
onder ogen krijgt. Wat is echt-Hollands
en wat niet? Er bestaat over veel ge
bruiksvoorwerpen geen literatuur. Dus
moet ik in alle musea waar ik kom, goed
kijken naar stillevens en interieurschil-
derijen. Wanneer je die bestudeert weet
je de voorwerpen in hun tijd te plaatsen.
Aan de voorwerpen kun je zien hoe de
mensen hebben geleefd en daarom blijft
het geweldig interessant. In deze tijd van
aardgas, elektriciteit en de verbrandings
motor willen we wel eens vergeten hoe
onze verre voorouders zich door het leven
heensloegen”.
Bangerts woordkeus is zowel grappig
als vriendelijk voorlichtend. Zijn uit
gangspunt is: als beroeps-kunstbeoorde-
ler moe* je niet tegen mensen, die bij je
komen met hun ziel en zaligheid het
woord lelijk gebruiken. Ook al vindt hij
het een waardeloos prul, hij zal het nooit
laten blijken. Hij wil de mensen enthou
siast maken voor hun vondst. Hij wil ze
bladen van Italië hebben de redacties
genoodzaakt stelling te nemen tegen
een van de taboes, waaraan diezelfde
redacties tot dusver krachtig hebben
meegewerkt.
Fuori heeft van deze gemoedsge
steldheid van het Italiaanse volk ge
bruik gemaakt om via interviews en
ingezonden artikelen zijn standpunten
en problematiek publiek te maken.
Het is de problematiek van niet al
leen de biseksueel zonder kans op
vrouwen, maar ook die waar in Ne
derland al in brede kring aan wordt
gewerkt en die in beperktere kring al
is overwonnen: de eenzaamheid van
de volledige homofiel, de geheimhou
ding van zijn levenswandel en vooral
zijn uitstoting uit grote delen van het
maatschappelijke leven, iets wat die
geheimhouding uiteraard in de hand
werkt. Fuori levert in dat verband
statistiekcijfers van zelfmoorden in
Italië, gaande tot 20 procent van alle
zelfmoorden in de grote steden.
Ook in het geval van onaangena
me consequenties is zwijgen voor alle
partijen beter dan spreken. Niet eens
de politie en de justitie wagen zich
gaarne aan gevallen van mishande
ling, roof en chantage, die in Neder
land (althans in de grote steden)
grotendeels onder controle zijn maar
die hier nog welig tieren. Zo kon het
ook gebeuren dat Pier Paolo Pasolini
na drie voorafgaande aanslagen en
berovingen naar aanleiding van een
seksueel avontuur de zaak maar
Merkwaardigerwijs heeft zich niet
alleen de progressieve Italiaanse pers
achter dat standpunt gesteld. De pro
gressiviteit van die pers, komt meestal
neer op politieke en economische
linkse geaardheid, nimmer op een
karakter inzake het doorbreken van
taboes, en al helemaal niet als de
„bella figura” van de Italianen, dus
van de eigen lezers, ermee kan wor
den geschaad. Maar nu moeten ze
wel. Pasolini was door alle richtingen
op één na in Italië zeer geliefd (die
ene richting is uiteraard de fascisten
groepering), en de ingezonden brie
ven, wekenlang, in werkelijk alle
Groot probleem vindt hjj de namaak
van antieke dingen. „In 1850 werd bet
eerste antiek al verzameld. Natuurlijk
door historici, maar ook door artsen. Pas
tegen de eeuwwisseling werd het een
mode. Tegelijk met die opleving werd er
steeds meer nagemaakt. In 1870 ver
schenen de eerste nagemaakte voorwer
pen uit de middeleeuwen op de markt.
Later veel gotische en renaissance-voor-
werpen. Op het ogenblik zjjn het meer
de eenvoudige boerenmeubels en boeren
gebruiksvoorwerpen die worden geko
pieerd. Ik moet soms twee-, driemaal
kijken of een koperen pannetje, ketel of
tuitlampje echt of namaak is. Al die
dingen laat men door koperslagers uit
India en Marokko massaal namaken.
Aangezien die precies hetzelfde werken
als onze vroegere koperslagers, is het
vaak ïieel moeilijk om nieuw oud van
oud oud te onderscheiden”.
SCHEVENINGEN. Als aanloop
voor de herhaling van „Orfeo ed Eundi-
ce” gisteravond in het Circustheater, is
in het maandblad Opera van de Neder
landse Operastichting een hele pagina
„p-o en contra’’ verschenen, die de me
ning van de verschillende kritici over de
voorstellingen van de vorige zomer in
het Holland Festival weergeeft. Zoals
gewoonlijk lopen de meningen sterk uit
een: „kracht in soberheid”, zegt de een
„Verknipte Orpheus blamage voor festi
val”, zegt de ander. „Intieme grandeur’’
staat tegenover „artistieke wandaad’’,
„Verheven ernst’’ tegenover „levenloos’
enz.enz.
(Van onze correspondent)
ROTTERDAM. Kon men voorheen in sommige Nederlandse museums
op afspraak terecht met een kostbaarheidje, een curieus stukje uit oma’s
tijd om het op waarde te laten schatten, nu kan dat in Rotterdam op een
antiekspreekuur dat in het pas geopende museum De Dubbele Palmboom
is ingesteld. Niet dat de „dokter” van dat spreekuur, R. Bangert, precies
gaat vertellen wat de geldwaarde van het beoordeelde objects is. Nee,
eerder geeft hij een aanduiding in welke richting men moet zoeken.
derland waar je betrouwbaar en objectief
wordt voorgelicht. Ik kan me de luxe
permitteren de waarheid te spreken.
Veertien jaar werk ik bij het Historisch
Museum en ik heb zoveel veilingen bij-
gewoond, dat ik wel ongeveer weet waar
Abraham te mosterd haalt”.
Bangerts spreekuur is een genoegen
voor de luisteraar. De wetenschappelijk
ambtenaar eerste klasse blijkt een
spraakwaterval te zijn. Hij vertelt de
mensen niet alleen wat over het getoon
de stuk, maar ook iets over de tijd waar
in het ontstond, de mensen uit die tijd,
hun gewoonten en bijzonderheden. Hij
geeft in een kwartier historisch onder
wijs naar aanleiding van het hem voor
gehouden artikel. Hij zigzagt van mensen
naar dingen en terug.
Een man en een vrouw van middel
bare leeftijd houden hem een op hout
geschilderd werkje voor. Het kwam uit
een plastic tasje en was door de dochter
op zolder gevonden. Wat vindt mijnheer
Bangert ervan? „Is het Italiaans?” vraagt
de man. „Ach. nee”, zegt Bangert met
één oogopslag. „Dat is Nederlands,
hoor”. En al kijkend vertelt hij dat het
een verdienstelijke amateur is die dit
heeft gemaakt, dat het in de trant van de
17de eeuw is geschilderd, maar dat een
gebrek aan historisch besef de schilder
door de mand doet vallen. Een neo
gotisch paneel, zegt Rob Bangert lachend.
Een Ionische schouw. Allemaal typerende
fouten. Al pratend komt hij uiteindelijk
op omstreeks 1850 uit. „Een leuk, ge
noeglijk schilderijtje van een anonieme
Hollander uit de vorige eeuw”.
Deltakabel verzet zich er namelijk
tegen, dat de PTT stelt dat dit bij het
sternet, dat Deltakabel vertegenwoordigt,
het geval is.
Dit heeft gisteren in Den Haag de
directeur van Deltakabel, dr. A. Dake,
op een persconferentie meegedeeld ter
gelegenheid van de brochure, die zijn
Rob Bangert meent dat handelaren
bij hun waardebepaling van iets antieks
of curieus zich door hun koopmanschap
laten leiden. Ze zeggen dat het minder
waard is dan het werkelijk waard is,
wanneer ze belangstelling hebben, om
zo af te kunnen dingen op de prijs. Vol
gens Bangert hebben antiquairs vaak ook
de neiging artikelen vijftig jaar te vroeg
te dateren.
HILVERSUM. Een 49-jarige NOS-
medewerker uit Laren is door de Hilver-
sumse recherche aangehouden op ver
denking van oplichting. Hij zou zich
volgens voorlopige ramingen hebben
verrijkt met een bedrag dat mogelijker
wijs enige tonnen bedraagt. Hij had in
naam een schoonmaakbedrijf opgericht
dat NOS-studioruimten in Den Haag
schoonhield.
Uiteraard is deze vorm van taboe
doorbreken helemaal naar de andere
kant doorgeslagen. Maar na enige
dagen van volkstrekte gelijkschake
ling van homoseksualiteit en crimina
liteit, en de tendens van schrijvend
en lezend Italië om de zich prostitu
erende jongens in Italië’s grote steden
de slachtoffers te noemen van „Paso
lini en andere maniakken”, heeft ten
slotte de Italiaanse vereniging voor
de belangen van homoseksuelen een
persconferentie gegeven.
Deze vereniging, Fuori, is een zus
terorganisatie van het Nederlandse
COC, maar heeft veel minder ruimte
om zich te uiten en daadwerkelijk te
helpen. Er is in de geaardheid van de
proberen, want er
singen opduiken.
Tussen de landen waarin homosek
sualiteit ook die zonder vaste
partners, dus met al of niet betaalde
losse scharrels niet wordt getole
reerd, en de landen waar alles mag
vanaf een zekere leeftijdsgrens, ligt
het hypocriete Italië, waar alles ge
beurt maar niets bekend mag wor
den, omdat het de mannelijke trots
aantast in de ogen van vele anderen
van wie er velen ook zo over
zouden willen denken, maar nooit
hardop. In deze situatie is nu, via de
moord op Pier Paolo Pasolini, veran
dering aan het komen.
Het Ballet van Münster behoort ech
ter met tot die verrassingen al moet
gezegd worden dat het beter is dan de
beide Engelse groepen die hun voorgin
gen in dit festival; dat de choreografie
ën handig in elkaar gezet zijn en dat de
meeste dansers over een behoorlijke
techniek beschikken. De aankleding is
verzorgd en de keuze van de begelei-
dingsmuziek uitstekend: Johann Sebasti
an Bach, Charlie Mingus en Krzysztof
Penderecki.
Ud alle balletten blijkt dat de enige
ch rreografe van de avond, Fay Werner,
enorm veel gezien heeft en dankbaar
van haar geheugen gebruikmaakt. We
vinden Balanchine-elementen in het eer
ste ballet (Brandenburgs Concert nr. 2),
Béiart-relaties in het tweede en derde
st jk en West-side Story-situaties in de
laatste choreografie, waarbij de maak
ster het Béjart imiteren nog het vaar
digste afgaat.
Aan eigen inbreng heb ik eigenlijk
alleen maar kunnen ontdekken: het
geen gelegenheid voorbij laten gaan om
de jongens bij het partneren langs het
kruis van de meisjes te laten strijken.
Verder kan ik slechts zeggen dat het
geen vervelende avond was en dat we
best tevreden zouden mogen zijn als een
Hollandse stad vergelijkbaar met het
Duitse Münster een zo vaardig groepje
ter beschikking had.
CONRAD VAN DE WEETERING
De man had echter een manier be
dacht om zelf een aardige cent bij te
verdienen. Hij richtte al in 1969 het
niet-bestaande schoonmaakbedrijf Jan-
sonius op. Hij liet dit bedrijf bij de NOS
rekeningen indienen voor de verrichte
werkzaamheden. De, bedragen hiervan
waren een veelvoud van hetgeen de man
uit Laren de twee „NOS-medewerkers”
uitbetaalde. De rest stak hij in eigen
zak.
DEN HAAG. Er blijkt over de hele
we^ul veel belangstelling voor dans te
bestaan en het is dan ook niet te
verwonderen dat het HOT in Den Haag
ook dit jaar weer aan deze belangstel
ling tegemoet probeert te komen door
het organiseren van een balletfestival.
Een groot probleem daarbij is dat het
aanloa van reizende dansgroepen erg
klein is en de aan dat reizen verbonden
kosten erg hoog zijn. Het is dan ook
bijna onmogelijk met een tamelijk klein
budget toch een serie interessante dans
avonden te organiseren en we moeten
bewondering hebben voor een theater
als het HOT, dat ze dit toch blijven
kunnen altijd verras-
Ortrun Wenkel (l.) en Annete Parker in
„Orfeo ed Euridice”. (Foto Jaap Pieper).
van alle pracht en praal; hij streefde in
de eerste plaats naar eenvoud. Alles
moet van binnenuit komen - Gluck is
geen Verdi - „uitpakken” is er niet bij.
Het leek gisteravond of de tekortkomin
gen van de eerste solisten oversloeg op
de hele voorstelling, want ook Barbara
Hendricks (Amor), die de vorige keer
opmei door haar sprankelende voor
dracht, bleef nu beneden haar kunnen.
Zelfs het Residentie Orkest bleek niet in
staat ons uit deze malaise te redden.
Dirigent Hans Vonk deed beleefd zijn
pli'ht en daar bleef het bij.
J. H. MOOLENIJZER.
tiek? Nou, wat is dan wel antiek? In de
16de en 17de eeuw maakte men veel
Etruskische, Egyptische, Romeinse en
Griekse motieven na. Dat was toen mo
dern en toch antiek. In de 18de en 19de
eeuw maakte men kabinetten van ma
honie en versierde ze op antieke wijze.
Twee stijlen door elkaar dus. Generali
serend zeggen we: alles voor 1840 is an
tiek. Het vroege Biedermeier, dat is an
tiek. Niet alle neo-stijlen, die erna zijn
gekomen”.
Hij noemt de kans dat hij op zijn
spreekuur werkelijk waardevol antiek
krijgt zeer klein. „Naarmate je je service
uitbreidt, zoals nu met dit spreekuur,
komen meer mensen naar je toe en is de
kans wat groter dat je iets heel moois
te zien krijgt. Soms maken minder bona
fide mensen misbruik van de gelegen
heid om een oordeel te halen. Maar dat
heb je vul genoeg door. Wat ik ook veel
krijg: mensen die een raad willen heb
ben over hoe ze hun oude spulletjes
moeten verkopen, zonder het idee over
te houden dat ze het onder de waarde
hebben moeten wegdoen. Ik adviseer al
tijd naar een veiling te gaan. Dat is de
zekerste methode”.
DEN HAAG (ANP). Het nummer
Paloma Blanca van de Zaanse popgroep
George Baker Selection is een hit in de
Verenigde Staten: het staat deze week
voor het eerst bij de honderd bestver
kochte platen. Het Amerikaanse vakblad
voor de muziekindustrie Billboard zette
Paloma Blanca op nummer 96.
„Sommige mensen zien het museum
met dit spreekuur als de uitgelezen kans
om buiten de antiekmakelaars of handel
om aan een financiële waardebepaling
te komen. Ik zit hier niet als taxateur
het brood uit de mond van de beroeps
taxateurs te stoten, ik zit hier als ambte
naar een objectief en onbevooroordeeld
stuk voorlichting te geven”.
organisatie heeft gewijd aan de medede
lingen van staatssecretaris van Hulten
ten overstaan van de bijzondere com
missie voor het massamediabeleid uit de
Tweede Kamer. De inhoud van de bro
chure is in verkorte vorm ook ter ken
nis gebracht van Tweede-Kamervoorzit-
ter Vondeling.
Het verschijnsel van de overspraak is
volgens dr. Dake een pseudo-technisch
conflict, waarover beide partijen van
mening verschillen en waarbij elk aan
haar standpunt blijft vasthouden.
Zoals gemeld staat staatssecretaris van
Hulten het VHF-UHF systeem voor en
reeds in het verleden hebben de degens
van de bewindsman en Deltakabel el
kaar gekruist.
iets vertellen. Hij is echter toch eerlijk.
Heel diplomatiek zegt hij „een typerend
snakerijtje". Bij een andere klant roept
hij „Dat is nou gezellig ouderwets”. Of:
„Huisvlijt zoals je het nu nog maar zel
den tegenkomt”.
Er komt een mevrouw met een speel-
goedpoppetje uit het begin van de eeuw-
Bangert komt via het poppetje op lemen
muren, de bouwstijl van Amsterdam be
gin deze eeuw, een loshoes in Twente,
het conserveren van graan, en het on
derheien van woningen. Een spraakwa
terval eerste klasse.
Als de vrouw weg is, geeft hij aan
welk publiek van het spreekuur ge
bruik maakt. Veel jongetjes van 913
jaar die in de grond hebben gewroet en
met oude tegels, pijpepoppen en aarde
werk komenveel middelbare mensen die
vazen, schilderijtjes, oude boeken, bron
zen, zilveren en koperen gebruiksvoor
werpen voorleggen. Omdat hij vaak een
aanduiding moet geven, stelt hij een
diagnose-met-een-slag-om-de-arm, en
verwijst vervolgens als antiek-arts naar
de specialist door. Het penningkabinet,
het pijpenmuseum, het scheepvaartmu
seum ondermeer.
Bangert: .-De vraag is soms: is dat an-
voor een belangrijk deel laten verdwijnen.
Italiaan hoe verder men naar het
zuiden komt, des te meer een
sterke tendens naar een biseksuele
instelling, die o.a. gevoed wordt door
de schaarsheid aan willige vrouwen,
die immers in het overgrote deel van
de gevallen geacht worden als maagd
het huwelijk in te gaan.
Dit taboe tot het verbreken van de
maagdelijkheid leidt vele malen tot
het doorbreken van dat andere taboe:
de homoseksualiteit. Maar in het land
Italië, waar het bewaren van de „bel
la figura”, het maken van een goede
indruk naar buiten, een regel boven
alle andere is, daar wordt die homo
seksuele handefling wel gepleegd
maar nooit besproken, zeker niet in
kennissenkring.
Drie weken van onafgebroken pu-
blikaties over de moordpartij op het
strand bij Ostia, gesprekken met vele
van de talloze personen die Pasolini
kenden in het Romeinse volksleven
en in theaterkringen, stormen van
protest ten slotte tegen de onbe
schermdheid van homoseksuelen op
hun jachtpartijen in het parkje voor
Stazione Termini, dat alles heeft de
Italianen de ogen geopend voor een
vorm van leven en denken waarmee
de Romein althans bewust niets te
maken wil hebben.
De man, de vrouw en Bangert buigen
zich nogmaals over het paneeltje. Ieder
een kijkt nu met andere ogen dan een
kwartier geleden. De vrouw tovert uit
een ander plastic tasje een kannetje in
de vorm van een man die een glas voor
zjjn omvangrijke buik houdt. Zonder
moeite volgt er weer een verhaal van
Bangert. Niet alleen over de mogelijke
waarde, maar ook over het gebruik, over
de wijze van schilderen, over de manier
waarop dit soort potjes werden gebak
ken. „Een zwelgertje voor likeur. Frans,
ongeveer 1850, een typerend snakerijtje”,
is de eindconclusie van Bangert. De ech
telieden vertrekken met open mond. Dat
hun spulletjes zou oud waren! En dat die
man er zoveel van af wist!
V
