The Pretty Things voldoen aan veler verwachting
superieur
orgelplaten
Radu Lupu poëtisch
pianist in Mozart
VAN NIEL
Droom en ideaal van Imre Balint
Breedsprakige
symfonie van
Prokofjew
klassieke platen
GOUDEN
HORLOGES
barokmuziek
gewijde muziek
MfflfiffilBltel
platen
■.-.iWfflö®
i
Oude rock-rotten vegen vloer Technisch
aan met jonge popgarde
Barney Kessel:
Ki e'^
f
a
HA
Met Nederlands Kamerorkest
Fausto Pirandello
overleden
Paul Simon geeft in
Amsterdam concert
I
IJ
f t
H IK m
*4*1
A
L
■f
ML
9
KUNST
1 975
DECEMBER
1
MAANDAG
HORLOGERIE
Voncertgebouworkest
Lies Bossinade
Sint in de Bleeker
Victor Linford
Beeld
schrift
en veel meer, heel bijzondere
platen voor liefhebbers in de
uitgebreide collectie klassieke
grammofoonplaten bij
r
goldschmedini
i x a
1 K
ai
2 IV
I
jfey «I
t
ADVERTENTIE)
JOHN OOMKES
Parachute
(ADVERTENTIE)
Wij adviseren u gaarne
geleden
'L.
door
Hein
Steehouwer
de
van
The Phetty Things in de formatie zoals ze zaterdagavond in
Paradiso in Amsterdam optraden.
GR HOUTSTRAAT 86 HAARLEM
TEL 31 29 34 Speciaalzaak sinds 1883
gels-dixielandorkest dat zijn vrouweljjke
saxofonist wegens een ongeluk had moe
ten thuislaten. Geen onverdienstelijke
band die echter overbekend werk bracht
(veel nummers van Armstrong en ever
greens met een country and western
tint;,?) en solistisch over te weinig op
vallende kwaliteiten beschikt. Muskrat
Ramble, It’s a sin to tell a lie, China
town boy en Wild man blues lieten wel
goede collectieven horen.
Haarlem, Grote Markt 8,
Tel. 023 324880
Paul Koning toont een serie knap
pe etsen met stranden van Terschel
ling als onderwerp in een naturalisti
sche stijl, evenals interieurs uit zijn
huis met telkens een cello als „hoofd
persoon”. Een serie kleine etsjes to
nen onderdelen van een cello van
dichtbij gezien, waardoor ze een zelf
standig karakter krijgen.
eenheid wil zien. Hij past met dit
streven uitstekend en op een heel
hoog niveau tussen de Nederlandse
Meta-realisten.
C J ZAANDAM Barney Kessel,
den noopt het zelfs tot een korte discus
sie in de kleedkamer.
Stelt het jullie niet teleur dat het
publiek voornamelijk op het oude werk,
de pure Rock Roll enthousiast lijkt te
reageren?
Povey: ,jje moet, niet vergeten dat we
nu nog een naam hebben die sterk aan
vroeger appelleert, zodanig dat iedereen
ons nu nog het oude etiket opplakt. Veel
mensen zien ons nu andere songs bren
gen. Zodra ze daar mee bekend zijn,
roepen ze daar om”. May: „Bovendien
vind ik het niet erg om de mensen met
Roc?. Roll naar huis te sturen. Het is
hét geijkte uitsmijtwerk”.
Amsterdams Concertgebouw het slot van
een bijzonder geslaagd, veelzijdig con
cert van het Nederlands Kamerorkest
onder leiding van David Zinman.
Van Kees Verkade zijn er litho’s,
typische „beeldhouwerstekeningen”
waarnaar ook beeldjes zijn ontstaan
en die de constructie ervan weerge
ven. Heel interessant.
Kiek Blom hééft hier kleine olie-
verfjes hangen, miniaturen op paneel,
die ze kiekonen noemt. Het zijn
naaktj es in een min of meer mythi
sche sfeer, bijvoorbeeld Leda en de
zwaan. Het is poëtisch werk met een
licht-humoristische inslag.
Moona van Vlijmen toont hier haar
sieraden, onder meer vernuftige
„tweelingringen” die bijzonder goed
van vorm zijn.
Els Proost completeert de expositie
met droogboeketten.
ROME (UPI). Fausto Pirandello,
zoon van de Italiaanse auteur en Nobel
prijswinnaar Luigi Pirandello, is zondag
op 76,-jarige leeftij aan een longziekte
in Rome overleden. Fausto. Pirandello
was een kunstschilder van naam.
In zijn werk als schilder ging Piran
dello terug naar de achttiende eeuw, het
impressionisme en het symbolisme als de
wortels van hét moderne denken. Hij
volgde de meesters van het futurisme en
de abstractie.
genomen en sommige tinten lijken te
irriteren. Hij heeft zich gehouden aan
de fantastische landschappen, die met
de natuur weinig op een directe wijze
te maken schijnen te hebben, wel
indirect. Wonderlijke formaties van
steen, vegetatie, paddestoelachtige
vormen, navelstrengen, vruchtbegin
sels vormen een soort decors in glans,
waartussen enkele doorzichtige figu
ren of gezichten verdwaald schijnen
te zijn. De voorgrond is dan vaak
sterk gestructureerd en gedetailleerd
(19,T> en Freedom Madness (begin 1973),
is eveneens van een sterk gehalte. Het
valt helaas weer niet op en de groep
lijkt haar einde nabij. E onedelmoedig
aanbed van het nieuwe Led Zeppelin-
labei Swan Song weet dat juist op tijd
te verhinderen. Het management pakt de
zaak met kracht aan. The Pretties krij
gen bij de opnamen van het zomerse
Silk Torpedo,-album (1974) hun huidige
samenstelling: May natuurlijk als zan
ger John Povey electrische piano. Skip
Alan drums, Peter Tolson leadgitaar,
Jack Green bas en Gordon Edwards
piano en gitaar. De muzikale variaties
zijn in elk geval legio en dat niet alleen
vocaal.
Om de buitenwereld duidelijk te ma
ken dat de nieuwe formatie nogal wat
mogelijkheden in zich bergt, zet men
voor The Pretty Things een grote Ame
rikaanse tournee op, als supporting act
voor Led Zeppelin. Het auto-ongeluk
van Zeppelin’s leadzanger Robert Plant
■(begin dit jaar) verhindert dat. In de zo
ontstane wachttijd besluit men de twee
de elpee (van de huidige formatie na
tuurlijk) op té nemen. Nederland wordt
vervolgens de wereldpremière van Sava
ge Eye gegund.
Hei: mag dan ook .geen verwondering
wekken dat de vernieuwde Pretties-
show hoofdzakelijk is opgebouwd rond
het vrij onbekende materiaal van Silk
Torpedo en Savage Eye. In Paradiso is
hun opener dan ook het titelnummer
van Silk Torpedo met een piano-intro
van Edwards. Het wordt allemaal zeer
strak en met een gevoelsmatige routine
gebracht. Iets wat veel jonge professio
nele groepen heden ten dage ontberen.
Nummertje 2 is de combinatie Dream
Joey, waarin getoond wordt dat The
Pretty Things niet terugschrikken voor
het moeilijke van-hard-naar-zacht-gaan.
Schitterend gewoon (het is me nog
steeds een raadsel waarom dit nummer
indertijd geen knaller van een hit ge
worden is). Na de van Freedom Madness
afkomstige rocker Havanna Bound
het jasje van May gaat er bij uit is
de beurt aan het meest recente materi
aal. In volgorde van afwerken zijn dat
het snelle, van toffe climaxloopjes voor
ziene Remember that Boy waarin
Tolson laat zien hoe snel hij zijn Fender
verwisselen kan voor een Rickenbacker.
Alles klinkt wondermooi gearrangeerd.
De e.jhte stemming "bij het publiek komt
er helaas pas bij de rockers
Come Home Mama en het prachtig pa
ranoïde It isn’t Rock Roll. In de
toegift volgen dan Route ’66 en de
geestdriftig begroete ouwe gouwe Rosa
lyn, een spetterend antiekertje wat niet
moet hebben nagelaten menigeen over
de ontwikkeling van het popgebeuren
aan het denken te zetten. Na het optre-
mo-
menteel op tournee door ons land, was
zaterdagavond te gast op het door Jazz
Ine. georganiseerde „Jazz-reunion” festi
val dat plaats had in de Zaandamse
Speeldoos. Een zaal die over een uitste
kende akoestiek beschikt en waar de
„huiskamer-jazz’’ van Kessel bij een
aanduchtig gehoor op een meer dan
goede ontvangst kan rekenen. Aan al
deze voorwaarden werd op deze avond
voldaan, zodat van een uitermate ge
slaagd jazzfestijn kan worden gesproken.
De Amerikaanse gitarist Barney Kessel
steunt in zijn stijl op een uit de bop-
penode daterende traditie, waarvoor wat
betreft zijn kwaliteit de grondslag reeds
in de jaren ’50 werd gelegd. Hij stond in
die tjd vrij sterk onder invloed van
Charlie Christian - was evenals zijn
leermeester een der eersten die op een.
elektrisch versterkt instrument speelde -
en verwerkte bepaalde nouveautés die
hij bij saxofonist Charlie Parker hoorde,
in z'jn gitaarspel.
invloeden zijn er altijd in het spel
van Kessel gebleven, maar de sfeer die
het geheel uitademt heeft een geheel
eigen karakteristiek. Hij mist de behoef
te om via de swing contact met het
publiek te krijgen, is eerder introvert
geriv ht en met zichzelf bezig dan met
het ophouwen van een communicatie die
zij i hele wezen bloot zou leggen. Kessel
wekt soms de indruk iets van zichzelf
achter te houden, maar kan dan plots
daarop weer in een zeer extravert num
mer vervallen zodat de verwarring groot
is. De muziek die binnen dat spannings
veld wordt gecreëerd is overigens van een
zeer grote klasse. Misgrepen permitteert
hij zich nauwelijks, volmaaktheid
schijnt het doel te zijn waarnaar Barney
Kessel streeft. In dat verband lijkt hij
ook van zijn begeleiders veel te ver
wachten. Kessels begeleiders hadden
ditmaal dezelfde technische superioriteit,
hetgeen je ook mag verwachten van
namen als Wim Essed (op een nieuwe
„slankgespierde” en elektrisch versterkte
staande bas) en slagwerker Peter Yprna.
Beiden gaven Kessel de ruimte die hij
met zijn verstilde spel juist zo nodig
heelt. Halverwege het optreoen - dat
voor een talrijk publiek plaatsgreep -
werd het swingelement ingebracht door
accordeonist Art van Damme. Nummer
als You stepped out of my dream en
Misty lieten behoorlijk vlot spel hqren,
maar maakten toch wel duidelijk dat de
accordeon als dialoog en improvisatie
instrument grote beperkingen heeft.
Het voorprogramma werd verzorgd
door de Rod Hason Jazzband, een En-
AMSTERDAM. Maar liefst een
kleine duizend mensen vonden afgelopen
zaterdagavond The Pretty Things nog
steeds een groep die het waard is te
wordt n bekeken. In het Amsterdamse
Paradiso klopten de hartjes tenminste*
vol verwachting. Een kort uittreksel uit
de poparchieven leert dat „The Pretties”
één van de eerste vunzige groepen uit
het beattijdperk was, agressief en zonder
compromissen; zo rond 1964 nog beruch
ter dan de Rolling Stones. De Henk van
der Meydens van die dagen schreven
hun kolommen vol, joegen de ouders de
stuipen op het lijf met koppen als: „Zou
U Uw dochter met een Pretty Thing
laten trouwen?” of „Zelfs een Pretty
Thing wast zijn haar!’’ Anno 1975 is er
echter het een en ander veranderd.
De succesrijke jaren zijn spoedig
voorbij, ondanks grote hits als Rosalyn,
Roadrunner en Mama: Keep Your Big
Mouth Shut. De historische bezetting, die
uit Viv Prince, ex-stone Mick Taylor,
John Slack en Brian Pundleton bestaat,
brokkelt steeds verder af. Alleen lead
zanger Phil May blijft: „Ik doe dit met
hart, en ziel. In de muziek blijven bete
kent creatief blijven. It’s just fun”. Het
geluid van de Pretties verandert ingrij
pend. In plaats van de harde, droge,
haast ongecoördineerde ritmiek komt er
ruimte voor een melodieuzer geheel met
fraaie meerstemmige zangharmonieën en
een afwisselender instrumentarium. May
componeert in 1967 lang voordat een
ander op het idee komt een rockope-
ra. S. F. Sorrow inspireert Pete Towns
end tot zijn Tommy, maar wordt
slechts door een klein publiek op zijn
juiste waarde geschat.
H<t andere elpeewerk.
Het is een symfonie van krachtige
allure, die een zekere overmoed uit
straalt, een muzikantesk pleiziér, dat
zich naar de oppervlakte dringt in een
schittering van klank. Grote diepgang
heeft het niet en bet vormt dan ook een
op /allend contrast met het lieflijk Pia
noconcert K.V. 414 in A, dat op dezelfde
avond voor de pauze gespeeld werd door
de Roemeense solist Radu Lupu. Hier
weet Mozart vanuit een veel diepere
gedachtenwereld schoonheid te puren uit
innigheid en eenvoud. In deze geest
heeft Radu Lupu het gespeeld in opval
lende kwaliteiten van distinctie, innig
heid en dichterlijke muzikaliteit. Hij legt
in zijn toucher een allerfijnst gevoel
voor klanknuances en maakt daarmee
het stramien van thema’s en omspelin
gen ragfijn en doorzichtig. Een begena
digd artiest aan de vleugel die in Zin
man een gelijkwaardig partner vond als
dirigent. Zinman voerde zijn orkest naar
een droomvertolking, zo zangrijk, won
derlijk ontspannen en van bloeiend mu
siceren vervuld, als men het Nederlands
Kamerorkest alleen op zijn allerbeste
momenten hbort spelen.
Deze twee Mozarten kregen als inter
mezzo een werkje van de Amerikaanse
avantgardist Charles Ives, getiteld: „A
set <f piedbs for theatre or chamber
orchestra”. Zijn vernieuwingsdrang leeft
zich hierin meer uit in de vorm dan in
de toonmaterie en alleen het derde deel
bracht een zekere spanning teweeg van
het nieuwe.
Een veel sterkere indruk van inventi
viteit en modern muzikale intelligentie
maakte Cyclofonie nr. 8 van Hans Kox,
waarmee het concert begon. Cyclofonie
betekent letterlijk: kringloop van het
geluid. Het is zesdelig en laat met de
klassieke vorm ook de klassieke aandui
dingen los. Vijf delen geeft hij alleen
aan in metronoomcijfers en slechts het
laatste deel sluit niet zonder reden met
de betiteling: Adagio. Het begin kondigt
zich pril en spits aan in een ijle instru
mentatie van kort flitsende ^klanken.
Melodische aanzetten, ritmische prikkels,
gedurfde klankmengingen tekenen de
atmosfeer van deze beknopte cyclus,
waarin de wetten van de muzikale
zwaartekracht als het ware opgeheven
zijn. Als modern componist past Kox
ook het element van de vrije improvisa
tie toe, in het 5e deel. Dan brandt er
natuurlijk wel het een en ander in dit
geslaagd experiment los, maar daarna
breekt de klassieke harmonie met name
in net 6e deel, het Adagio als rustgevend
element door, waarmee de muzikale
kringloop zich sluit. Een alleszins ge
slaagde, geavanceerde opmaat in
voortreffelijk gepreciseerde lezing
Zinman en zijn musici.
TOON VRANKEN
IN DE ATELIER-GALERIE van
Willem Snitker, de Bleeker genoemd
omdat ze aan de Bleekersvaartweg in
Heemstede is te vinden is tot en met
woensdag 3 december van tien tot
tien uur een kleine tentoonstelling,
„Sint in de Bleeker”. De bedoeling is
duidelijk: niet te dure kunst en toch
de moeite waard.
AMSTERDAM. De Amerikaanse
zanger en gitarist Paul Simon, voorheen
van het duo Simon en Garfunkel, geeft
vier concerten in Europa, waarvan een
op 6 december in het Concertgebouw in
Amsterdam. Hij neemt een gevolg mee
waarin o.a. is opgenomen: Toots Thiele-
mans.
AMSTERDAM. Ook al componeer
de Prokofjew zijn Derde Symfonie in
zijn Parijse tijd, in 1928, het werk is wel
zo on-Frans dat het onmogelijk te com
bineren is met de muziekcultures van
Ravel en Debussy. Dit bleek op het
concert van vrijdagavond in het Am
sterdams Concertgebouw door het Con
certgebouworkest onder leiding van
Kondrasjin.
Het concert gegeven vóór het Amster
dams Theatercentrum en zondagmiddag
in de serie Z van de abonnementscon
certen viel in deze combinatie onherroe
pelijk uit in het nadeel van Prokofjew.
Groter contrast tussen de Franse dis
tinctie voor de pauze en de overdadige
luidruchtige muziektaal van Prokofjew
daarna, is nauwelijks denkbaar. Voor de
pauze ,-Valses nobles et sentimentales”
van Ravel, subliem van instrumentatie,
gegraveerd in een heldere tekening die
de reliëfs verscherpt en het kleurpalet
betoverend doet oplichten, gevolgd door
„Iberia” van Debussy, schitterende
Spaanse impressie, als spel van verbeel
ding geboren uit pure intuïtie. Debussy
is namelijk nooit, in Spanje geweest en
heeft desondanks de sfeer in „Les par
fums de la nuit” en „Le matin d’un jour
de fête” in een bedwelmend Spaans
idioom getroffen.
Een onvergetelijk gebeuren, deze wer
ken nu eens te horen onder signatuur
van Kirill Kondrasjin. De grandeur van
zijn directie, de nauwelijks te evenaren
bewustheid van overdracht, gepuurd uit
de balans tussen partituurkunde en ge
niaal muzikaal inlevingsvermogen, op de
superieure kwaliteiten van het Concert
gebouworkest voerden tot adembenemend
genieten in deze voorname wereld van
klankcultures.
Ook na de pauze bewees Kondrasjin
zijn superioriteit als dirigent, mogelijk
met nog meer geconcentreerde energie
toegepast, maar helaas met veel minder
succes, op de ruim een half uur durende
3e Symfonie van Prokofjew. Het bete
kende een al te zware gang voor uitvoe
renden en toehoorders door deze gedron
gen materie. Het Concertgebouworkest
bracht deze symfonie onder Kondrasjin
in première en als zodanig kreeg zij
voor Amsterdam de beste lezing die men
zich denken kan. Niettemin werkte deze
symfonie in haar breedsprakige, romanti
serende overdaad, ontsierd door loze
theatrale effecten als een anti-climax na
de daarvoor genoten delicatesse uit de
Franse muzieksferen.
TOON VRANKEN
VICTOR LINFORD is als Meta
realist natuurlijk een uitstekende
partner. Hij is niet veel gewijzigd,
heeft wel meer gloed in zijn, kleuren
gebracht, zowel diepere als lichtere
tonen, waardoor contrasten zijn toe-
Willem Snitker toont zelf litho’s en
etsen, alle aan het paard als verschij
ning gewijd, een onderwerp waaraan
hij zijn hart heeft verpand en dat hij
eindeloos varieert met alle stijlmoge
lijkheden waarover hij beschikt. En
dat zijn er veel. Er zijn heel mooie
prenten bij.
Jan Willem Post exposeert etsen,
ook sterk gevarieerd van opzet vanaf
realistisch tot aan bijna abstracte ex
pressies. Hij ontwikkelt zich goed.
NA IN HET VOORJAAR hier te
hebben geëxposeerd is de nu ruim
een jaar in ons land verblijvende
Hongaarse schilder Imre Balint weer
tot 29 december terug in Galerie
Eijlders. Zijn werk hangt hier in
Zandvoort naast dat van Victor Lin
ford, een der meest vertrouwde gas
ten Van Eijlders.
Imre Balint schildert zéér pracht-
lievend vanaf een rijk getint palet
zijn dromen en idealen op een barok
ke manier, wellicht een herinnering
aan zijn Midden-Europese jeugdjaren.
Al zijn werk bevat symbolen, ver
werkt in een techniek die voor een
deel aan het Surrealisme herinnert,
evenzeer echter aan voorgaande perio
den als het Neo-classicisme en het
Maniërisme, echter altijd in een mo-1
dern schema verwerkt. Hij is dus een
typische eclecticus verzamelaar
van stijlen die overal iets vandaan
haalt, maar toegespitst op een abso
luut eigen en zeer herkenbare manier
van werken.
Was er de vorige keer nogal wat
agressiviteit in zijn voorstellingswe
reld op te merken hij is in 1956
als kind uit het brandende Boedapest
gevlucht nu ademt zijn werk veel
meer vrede. Hij kent maatschappij
kritiek, maar die is niet zo sterk
politiek gericht. Veel meer interes
seert hem nu de instandhouding van
het natuurlijk milieu en hij uit dat
door fantastische landschappen te
schilderen. In een ervan troont „Moe
der aarde” alsof ze de natuur wil
behoeden voor aantasting door de
mens. Een ander schilderij heet
„Adam en Eva” en het heeft dezelfde
bedoeling.
Imre Balint is in hoge mate iemand
geworden die de tegenstellingen wil
verzoenen, harmonie tussen de polari
teiten wil uitdragen en'- als achter
grond van alles een mystiek beleefde
„Moeder Aarde” van Imre Balint.
AMSTERDAM. Hoe knap Mozart
was in het componeren, bewijst het
ontstaan van de Linzer Symphonie. Hij
schreef deze op doorreis van Salzburg
naar Wenen, in Linz voor zijn gastheer
Graai Thun waar hij een concert moest
geven, in de tijd van vijf dagen. Mozart
verduidelijkt dit met de volgende woor
den: weil ich keine Simphonie bey
mir habe, so schreibe ich über Hals und
Kopf an einer neuen’’. Deze in haast
geschreven nieuwe symfonie m
C. K.V. 425 vormde zaterdagavond in het
EEN WELDOENDE aanvulling van
de collectie fantastische schilderijen
levert Lies Bossinade, hier in Eijlders
voor de tweede keer. Omdat ik haar
heksjes, gekke beesten en andere hu
moristische vondsten kort geleden
reeds besprak laat ik het nu bij deze
korte vermelding.
tegen vervloeiende achtergronden
naar de diepte toe. Zijn fantastische
en boeiende kleurgebruik onder
streept daarbij het perspectief, een
winstpunt bij vroeger vergeleken,
toen hij nogal eens vlak en meer
decoratief werkte.
I
1
1
i
iRfii
