Mr. R. J. Erdbrink ziet uitgang in doolhof van levensverzekeringen
Veel beleggers „buiten spel
Zwarte handel bedreigt
bestaan tongexporteurs
Rechtspersoon ook onder strafrecht
GELD
I BEURS
Hl WH
JB
te
i
I
s
l
1
"L
ii
H
d
Eetbare slakken
een miljoen gulden aan prijzen
Pas voor uw plezier.
NIEUW WETSONTWERP VAN MINISTER VAN AGT
Als u65+bent,
worden bus en tram overal
véél goedkoper.
Met: PAS 65.
ft
beschermd
if W
te -s-
„1975 VERLOREN
JAAR VOOR ONZE
ECONOMIE”
dtt- ---
HF
ZATERDAG
1 3
DECEMBER
1975
ECONOMIE
13
(Door een beursmedewerker)
(Van onze juridische medewerker, mr. Th. Holterman)
nd
üappij
Inspecteur fout
Toen iemand die een levensverzeke
ring had lopen invalide werd, vroeg hij
premievrijstelling. Want dat stond in de
AMSTERDAM Na enige da
gen van aarzeling hernam Wall
Street op kalme wijze de weg naar
het herstel, nadat er vorige week
zo’n 40 punten van het koerspeil
was afgevallen. Wel viel het op dat
evenals, de koersdaling van_ vorige
F]
DEN HAAG Minister van Agt (Justitie) heeft een wetsontwerp
ingediend dat betrekking heeft op de strafbaarstelling van rechts
personen. Wanneer de plannen van de minister doorgaan zal het
Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering met en
kele belangrijke bepalingen worden aangevuld.
A
Rabo-topman:
I
R
IBè’ ---
12
f
Ombudsman hielp al bij veel geschillen
(ADVERTENTIE)
ar
wl
(ADVERTENTIE)
ragen
(Van een onzer verslaggevers)
lem
A
V
iels-
SKOL bier... elke week
een feestelijke prijs. 26
cartons a 24 blikken
voor de gelukkige win
naar! Wees blij met
SKOL in blik. Uit en
thuis! SKOL. Thuis be
zorgd door SKOL Brou
werijen NV.
rit bij
oofd-
wor-
Als voorbeeld moge de Prijzenwet
dienen. In de Prijzenwet wordt de
overtreding van bepaalde artikelen
uit die wet „angeduid als een straf
baar feit. Artikel een van de Wet eco
nomische delicten zegt nu dat dit straf
bare feit een „economisch delict” is.
Strafrechtelijke vervolging is nu mo
gelijk. Voor de Wet economische de
licten kan ook een rechtspersoon ple
ger van zo’n delict zijn.
De strafbaarheid van de rechtsper-
voorwaarden van zijn verzekering. Maar
de verzekering antwoordde.' u moet pre
mie blijven betalen, want u hebt destijds
de vragen over uw gezondheid niet eer
lijk ingevuld.
2,75
5,62
6,77
103 50
38.75
8,75
2,70
62,25
104,00
62,25
49,50
45,25
14,74
4,64
7,75
70,75
16,00
la’s,
afstand.
100,-;
rd. Het
aar de
BV
t de
D IJC
etoppe
M4*
(AM.)
1363543.
lag
o
•ep BV I
ie van
teder- I
evers-
V.
AMSTERDAM (ANP)
luiden:
Amerikaanse dollar
Engelse pond
Belgische frank (100)
Duitse mark (100)
Italiaanse lire (10.000)
Portugese escudo (100)
Canadese dollar
Franse frank (100)
Zwitserse frank (100)
Zweedse kroon (100)
Noorse kroon (100)
Deense kroon (100)
Oostenrijkse schilling (100)
Spaanse peseta (100)
Griekse drachme (100)
Finse mark (100)
Joegoslavische dinar (100)
De advieskoersen
(aan- en verkoopprijzen) voor buitenlands geld
2,65
5,32
6,47
100,50
35,25
6,75
2,60
59,25
101,00
59,25
46,50
42,25
14,44
4 34
6,50
67,75
13,50
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG Vier jaar geleden kwamen de levensverzekeringsmaat
schappijen voor de dag met een figuur die een einde moest maken aan de
nogal eens voorkomende heilloze touwtrekkerij tussen henzelf en hun
verzekerden: een ombudsman. Iemand bij wie ontevreden verzekerden
hun klachten „hogerop” konden gooien. Ze zochten er een man voor die
in staat was een wijs beleid te voeren in ruzie-toestanden. Dat werd mr.
R. J. Erdbrink. Hij was voordien voorzitter geweest van het toenmalige
college van rijksbemiddelaars, dat jarenlang moeilijke knopen heeft door
gehakt bij de loonvorming in ons land.
NEW YORK (UPI). De particuliere
vuilophalers in New York hebben giste
ren een loonovereenkomst geaccepteerd,
waardoor een einde is gekomen aan een
staking van 12 dagen.
Tijdens deze staking hadden zich bij
restaurants en andere gebouwen giganti
sche hoeveelheden af val opgehoopt. Wel
hebben gemeentelijke vuilnismannen er
tijdens de staking voor gezorgd- vuilnis
te verwijderen dat gevaar opleverde
voor de gezondheid.
Dezelfde opmerkingen zijn te ma
ken met betrekking tot het onder
brengen van de rechtspersoon in het
wetboek van Strafrecht. De rechts
persoon beweegt zich namelijk voor
al in de economische sfeer. De econo
mische sfeer van het Wetboek van
strafrecht is die van delicten als
„valsheid in geschriften”, „oplichting”,
„wederrechtelijke verrijking”. Aan de
omschrijving van de delicten is een
ruime of een enge werkingssfeer toe
te kennen. Niemand, ook de rechts
persoon niet, zal zijn eigen wijze van
verrijking „diefstal” noemen. Integen
deel, zo blijkt bij Huidekoper.
Te winnen In de National Puzzalaktla t.b.v.
Nationaal Panda Sport Gahandlcaptan.
Met prol', mr. M. J. P. Verburgh
vraag ik mij overigens af of heel dit
wettelijk „systeem” van consumen-
ten-rechtsbescherming geen „morre
len aan de marge” is. Verburgh zegt
ronduit dat rechtspolitiek, gezien bij
voorbeeld de Colportagewet, niet veel
meer lijkt dan een „fopspeen” voor
de groot geworden consumentenorga
nisaties. „Fopspenen geeft men echter
aan zuigelingen, en dan nog ten on
rechte” (NJB, november 1975).
het goed dat er een ombudsman is die
daar op blijft aandringen.
En dan nu de losse klachten. Waar
kun je mee terecht bij zo'n ombudsman?
Voor het eerst heeft hij eens wat voor
beelden uit zijn praktijk vrijgegeven.
Hier volgen ze.
Iemand stapte naar een bank om een
levensverzekering af te sluiten. Hij had
een bepaalde kwaal, en daarom moest
hij een verhoogde premie betalen. Alles
werd netjes opgeschreven bij de bank.
De verzekering was „rond”. Tenminste,
dat dacht de klant. Maar bij de bank
versloften ze de boel. Ze gaven de spul
len niet door aan de verzekering.
Toen sloeg het noodlot toe. De kwaal
van de klant verergerde opeens. Hij
stierf. En de verzekering keerde natuur
lijk geen cent uit.
Het was nog maar een geluk dat zo’n
stomme fout bij een grote bank was
gemaakt. Hoewel mr. Erdbrink eigenlijk
helemaal geen zeggenschap heeft over
tussenpersonen (en dat was die bank in
dit geval), kreeg hij het voor elkaar dat
toen de bankinstelling de uitkering aan
de nabestaanden van de klant zelf be
taalde.
IJMUIDEN.De zeevisgroothandel en
voornamelijk de exporteurs van tong
worden ernstig in hun bestaan bedreigd
door de grote tongaanvoeren, die op
onregelmatige wijze in de handel wor
den gebracht en buiten de normale han
del om in Frankrijk en Iralië terechtko
men zo bericht de zeevisgroothandel.
SION (UPI). De overheid van het
Zwitserse kanton Wallis heeft gisteren
gewaarschuwd dat met ingang van vol
gend jaar geen slakken mogen worden
gevangen. Het verbod geldt voor de
komende drie jaren.
Geldig vanaf 1 december.
Uw gemeente laat u weten hoe
u’m kunt krijgen. De prijs?
Niet meer dan f 6,50.
Wilt u meer informatie?
Vraag’t bij uw gemeente.
Het plegen van een economisch
delict komt voort uit het feit dat de
handelende (rechts)persoon vindt dat
zijn eigenbelang moest prevaleren bo
ven het „algemeen belang”. Deze per
soon heeft minder een „criminele in
stelling”, hij gaat slechts in z’n werk
ijver te ver, zo vernam Huidekoper
van een aantal officieren van Justitie.
Zo zullen er wel meer rechtvaardi-
gnigen bevonden worden om de „scha
de” van de mogelijke strafbaarstel
ling van rechtspersonen te beperken.
Wat doet de ombudsman in feite alle
maal? In zijn laatste jaarverslag schrijft
hij over de „hete hangijzers”, die verbe
terd moeten worden. Erdbrink noemt:
afkoop van levensverzekeringen die
sinds 1969 zijn afgesloten; afkoop van
begrafenisverzekeringen, premievry stel
ling bij invaliditeit; slechte voorlichting
door tussenpersonen, waarbij de verze
kerden voor de gevolgen opdraaien.
Economisch viel er in Amerika ook
niet veel belangrijks te beleven. Presi
dent Ford bleef in gevecht gewikkeld
met het Congres over de verlenging van
de belastingverlaging die voor 1975 is
doorgevoerd, maar die nu ook voor het
nieuwe jaar aanhangig is gemaakt. Het
Witte Huis blijkt met die verlenging
akkoord te gaan mits het congres voor
een even groot bedrag aan bezuinigingen
doorvoert op de begroting. En dat laatste
wordt afgewezen, zodat de president de
verlenging van de belastingverlaging
met een veto heeft bedreigd. Dat geeft
aan de economische perspectieven dus
een vrij onzeker element.
Onzeker is het ook nog steeds op het
financiële front, waar opnieuw een week
verstreek zonder dat in het rentepeil
De verzekeringsmaatschappijen maken
overigens wel graag reclame met „pre
mievrijstelling bij invaliditeit”. Maar als
-het erop aankomt, geven ze die vrijstel
ling niet zómaar. Dat blijkt hier nog
eens:
Een man had in 1945 zijn linker
onderbeen verloren. Hij had sindsdien
een kunstbeen. Een hoop mensen hadden
daar helemaal geen weet van. Hij liep er
ongemerkt mee, dreef zijn eigen zaak,
en alles ging hem in het leven goed.
Totdat hij een paar jaar geleden een
auto-ongeluk kreeg: invalide, zaak weg,
misère.
En wat zei de maatschappij waar hij
een levensverzekering had? „Premie-
vrijstelling voor dat ongeluk? Welnee, u
was al invalide. U had toch immers dat
kunstbeen?”
Gelukkig kwam deze man bij de om
budsman. Hij had inmiddels van armoe
zijn verzekering al afgekocht. Maar de
5000 gulden aan premie die hem daarbij
was gekort, kreeg hij nu terug.
enige wijziging is aangebracht. Nog al
tijd is de National City Bank van New
York vrijwel alleen gebleven met zijn
renteverlaging tot 7 percent en zal dat,
naar verwacht, ook wel blijven tot meer
inzicht is verkregen in de economische
ontwikkeling van de afgelopenmaand.
Zowel de algehele conjunctuur als de
prijsontwikkeinlg worden als belangrijke
indexcijfers maandelijks doorgegeven en
de laatste tijd vormen zij voor Wall
Street steeds weer koersbepalende ele
menten voor kortere of langere tijd,
terwijl ook het bankwezen er zijn rente-
beleid op baseert. En zo verkeerde de
beurswereld duidelijk in afwachting, ook
al durfde Wall Street enigszins positief
op de komende ontwikkelingen vooruit
te lopen.
Voor het Damrak was de situatie al
even onzeker, al bleef hier de onder
grond positiever dan in Wall Street.
Zodra er maar even een lichtpuntje
optreedt, herneemt voor de hoofdfondsen
de koersstijging zijn vaart. Toch trad
over een breed front enige winstneming
op na de vaste periode van de afgelopen
weken. Het belangrijkste nieuws deze
week kwam evenwel van de rentemarkt,
waar de staat met de nieuwe tenderle-
ning voor het voetlicht trad. Ditmaal
tegen een rente van 8,5 percent, dus een
kwart procent lager dan de laatste le
ning van dit type, waarbij een bedrag
van een half miljard gulden tegen 8,75
percent kon worden aangetrokkén.
In de ruim anderhalve maand die
tussen beide leningen gelegen is, heeft
de rente dus enige verlaging ondergaan.
Niet indrukwekkend weliswaar, maar
otch wel voldoende om er via een grote
staatslening op in te spelen. Voor een
belangrijk deel is deze verlagingstendens
toe te schrijven aan buitenlandse be
langstelling voor nieuwe leningen. Deze
konden de laatste weken steeds tegen
overstelpende interesse worden geplaatst,
waarbij vooral de toewijzing tot enorme
puzzels leidde. Om die te ontlopen heeft
het ministerie ook voor de nieuwe
staatslening weer het tendersysteem ge
kozen, waarbij de geldgever dus zelf de
koers kan bepalen waartegen hij tot een
zeker bedrag wil gaan.
Ons rechtsbestel kent twee soorten
„personen” als dragers van rechten
en plichten. De ene soort is de na
tuurlijke persoon” (iemand van vlees
en bloed). De andere soort is de
rechtspersoon (een stichting, een
naamloze vennootschap). Ons Wet
boek van strafrecht richt zich op de
natuurlijke persoon. Vele artikelen
openen dan ook met de woorden „Hij,
die....”. Daarnaast wordt in een aantal
bijzondere wetten de mogelijkheid
geopend ook rechtspersonen straf-
rechtelijk te vervolgen. Dit geldt dan
alleen het delict, dat in de betreffen
de bijzondere wet staat. Een belang
rijke wet is de Wet economische
delicten. Artikel een van die wet
maakt overtreding van bepaalde wet
ten tot „economisch delict”.
week, ook het lichte herstel met
slechts kleine omzetten werd door
gevoerd. Het gros van de Ameri
kaanse beleggers bleef bij dit heen
en weer slingeren buiten spel. Dat
is opvallend voor de huidige beurs
situatie, die gekenmerkt wordt door
een hoge mate van onzekerheid en
onduidelijkheid. In dergelijke om
standigheden onthouden velen zich
van beurszaken en geven er dé
voorkeur aan de ontwikkeling rus
tig aan te zien.
Op grond van al die aanbiedingen
maakt het ministerie dan uit hoe de
lening er uiteindelijk zal uitzien: tegen
welk bedrag en op welke emissiekoers.
■De nieuwe aanbieding van de staat, en
vooral de lagere rente, had een positieve
invloed op de obligatiemarkt.
soon, in tegensteling tot de natuurlij
ke persoon, heeft tot nu toe steeds in
de economische sfeer gezeten. Het
wetsontwerp van minister Van Agt
trekt de rechtspersoon nu in de sfeer
van het Wetboek van strafrecht. Kon
vroeger alleen de natuurlijke persoon
voor de in het Wetboek van straf
recht omschreven overtredingen en
misdrijven worden vervolgd, binnen
kort zal wanneer Van Agt zijn zin
krijgt ook de rechtspersoon binnen
dit raam vervolgd kunnen worden. In
de toekomst zal de rechtspersoon dus
bestraft kunnen worden voor delicten
als oplichting, heling, dood door
schuld. Hiermee wordt het econo
misch handelen in een ander daglicht
getrokken dan waarin het zich be
vond.
Dit zal noodzakelijk maken dat het
beeld dat de plegers van economische
delicten van zichzelf hebben, zal
moeten veranderen. Mr. P. A. Huide
koper, die onlangs op het onderwerp
„Hantering van het economische
strafrecht in Nederland” (Kluwer,
1975) promoveerde, noemt enkele van
die beelden. Hij zegt dat een zeer
groot deel van de groep die economi
sche delicten pleegt, gevormd wordt
door „nette mensen”. Dit zou verband
houden met het feit dat de economi-
Als je het zo leest, staat het er nogal
duf. Maar er zijn heel wat mensen die
best nu hun 200 gulden van een afbe
taalde oude begrafenisverzekering zou-
den willen incasseren in plaats van er
tot na hun dood (als je voor dat bedrag
je nog geen volgauto kunt huren) op te
blijven wachten bij wijze van spre
ken.
En er zijn er ook heel wat die, als ze
100 percent invalide zijn geworden, nu
nog van de „verzekeringsdokter” te ho
ren krijgen dat ze maar gewoon de
premie voor hun levensverzekering moe
ten blijven betalen, omdat de wao-keu-
ring volgens de verzekeraars te humaan
is geweest.
Levensverzekeringsproblemen klinken
al gauw erg ingewikkeld. Lange tijd zijn
ze op hun beloop gelaten, omdat de
mensen die er het slachtoffer van waren
zelf niet begrepen waar het probleem
zat. Maar er moeten toch gaandeweg
oplossingen worden gevonden. Daarom is
ALKMAAR (ANP). Volgens de
voorzitter van de Centrale Rabobank, dr.
A. J. Verhage, moet 1975 worden be
schouwd als een verloren jaar voor de
terugkeer naar evenwichtigere structu
rele verhoudingen in de Nederlandse
economie. In een toespraak, gisteren bij
de opening van een Rabo-districtskan-
toor in Alkmaar, sprak hij bovendien de
vrees uit dat er ook volgend jaar geen
fundamentele ombuiging naar gezondere
economische verhoudingen zal optreden.
Van fundamenteel belang voor de toe
komst acht dr. Verhage het scheppen
van voorwaarden voor een drastisch
herstel van de bedrijfsrendementen, die
in 15 jaar zijn gehalveerd. Daarom moet
de groei van de collectieve lasten wor
den beperkt en moet de stijging van de
reële loonkosten lager uitkomen dan de
verbetering van de arbeidsproduktiviteit.
De Rabo-topman vroeg zich af of er,
gezien de kabinetsplannen op econo
misch gebied, aanleiding is om de stij
ging van de collectieve uitgaven nog
meer te matigen dan het plan is. Dr.
Verhage zei meer gewicht toe te kennen
aan het scheppen van nieuwe arbeids
plaatsen door aanmoediging van de
particuliere investeringen.
De regering, zo zei dr. Verhage, denkt
door een beperking van de loonsomstij-
ging en een strak prijsbeleid het tempo
van de prijsstijgingen te kunnen terug
dringen van tien naar zes percent. Hier
door zouden de rendementen bij de be
drijven kunnen verbeteren, maar op ba
sis van de geplande maatregelen ver
wacht de Rabo-topman slechts een mi
nimaal effect, vooral daar een verdere
achteruitgang van de bruto-investerin-
gen van het bedrijfsleven met zeven
percent en een verdere stijging van de
werkloosheid tot gemiddeld 250.000 man
worden voorspeld.
Ondanks het absolute verbod om tong
aan te voeren, vangt men blijkbaar nog
zoveel tong, dat men genoodzaakt wordt
deze op onregelmatige wijze af te zetten.
Ook ondervindt de handel veel last van
de ongelimiteerde tongaanvoer in België,
ondanks de kleine quota voor dat land.
Aangenomen wordt dat een deel van die
tongen op zee wordt overgegeven door
Nederlandse vissersvaartuigen.
Voor 1976 wil men een quotering
vaststellen per schip. Gezien het kwan
tum van 9200 ton, te verdelen over een
groot aantal kotters naar rato van hun
motorvermogen; kan eenieder begrijpen
aldus de zeevisgroothandel dat er
volgend jaar een enorme zwarte handel
in tongen zal ontstaan, hetgeen het einde
zal betekenen van de bonafide handel in
dit artikel.
De groothandel overweegt eeh koop-
stop, indien wordt overgegaan tot deze
„onzalige” regeling welke wordt geïnspi
reerd door medewerkers van het l.e.i. Er
zijn voor de kottervloot voldoende uit
wijkmogelijkheden om in niet gequo
teerde gebieden op tong te vissen, zoals
in het Skagerak-Kattegat; de Ierse Zee
en de Golf van Biscaye. De haringvloot
heeft bewezen, dat ondanks zware
vangstbeperkingen in de traditionele
vangplaatsen, het mogelijk is rendabel te
vissen met aanvoer uit vrije zeegebieden.
Onregelmatige aanvoer van tong geeft
zo meent de zeevisgroothandei een
vertekend beeld van de exploitatieresul
taten.
Wat was er gebeurd?
Bij de aanvraag van de verzekering
was op het formulier, achter de vraag of
de klant ooit ergens een huisarts of
specialist voor had moeten raadplegen,
ingevuld: „Niet voor ernstig geval”.
Maar de klant zei: „Welnee, dat heb
ik daar niet ingevuld. Ik heb eerlijk
mijn hele gezondheidstoestand uit de
doeken gedaan aan de inspecteur die de
verzekering kwam afsluiten. Maar die
heeft gezegd dat het niet erg was.”
De verzekeringsmaatschappij ant
woordde hem dat zij aan die redenering
geen boodschap had.
Maar de ombudsman kwam ertussen.
Hij zei: „Als de inspecteur van de maat
schappij alles wist over de gezondheid
van de klant, dan wist de maatschappij
er formeel óók van, en dat is genoeg.
Dan hadden ze dat bij die maatschappij
intern maar beter moeten regelen”.
En de klager kreeg toch zijn premie
vrijstelling.
Maar pas op: het was toevallig een
inspecteur van de maatschappij zelf ge
weest. Maar als de verzekering was
afgesloten door een zelfstandige tussen
persoon, die dus niet bij de maatschappij
in dienst was, had de klant naar zijn
vrijstelling kunnen fluiten.
Tussenpersonen lichten blijkbaar nog
al eens de hand met het opgeven van de
gezondheidstoestand van hun klanten. In
zijn jaarverslag zegt de ombudsman ten
minste: „De grondoorzaak van vele ver
zwijgingen kan mijns inziens gezocht
worden in het feit dat men het belang
van de gevraagde gezondheidsverklaring
onderschat, daarin in sommige gevallen
gesteund door de agent of tussenper
soon”.
ïring.j
t vrij
sche voorschriften niet in het rechts
gevoel verankerd liggen.
Een deel van het „zakendoen” ligt
op de rand van „diefstal” en-of „be
drog”. Het probleem is een bevredi
gende gebiedsafbakening te creëren
om een onderscheid te kennen maken
tussen „behoorlijk” en „onbehoorlijk”
zakendoen. In de praktijk zullen de
zaken uitgeschift moeten worden,
waarvan te zeggen is waarom in dit
geval wèl en in het andere geval niet
de grens van de behoorlijkheid is
overschreden. De grens is niet in een
definitie te leggen, zo kan men in het
diefstalartikel (art. 310 Sr.) de straf
baarstelling van iedere opzettelijke
verrijking ten koste van een ander
lezen. Het strafrechtelijke „bedrog”
(art. 326 Sr.) heet het zich wederrech
telijk bevoordelen hetzij door listige
kunstgrepen of door ’n samenweefsel
van verdichtsels, door iemand te be
wegen tot het aangaan van een
schuld.
Dat we met sommig economisch
handelen het strafrechtelijk handelen
naderen wordt allerwegen ingezien.
Het is niet voor niets dat recent (1
november dit jaar) de Colportagewet,
ter bescherming van de consument,
in werking is getreden. De Colporta
gewet maakt onder meer het colpor
teren (het ter verkoop aanbieden van
goederen aan de deur met uitzon
dering van de melkboer, de bakker)
zonder ingeschreven te zijn bij de
Kamer van Koophandel tot een eco
nomisch delict. Meerdere wetten die
de consument moeten beschermen,
waaronder een wet ter bescherming
tegen misleidende reclame, zijn in de
maak.
