De gedrevenheid van een booreüandbewoner.
'ft
My
Ml
tij
ILw w
hl?
Hi’
i
Mil
1
Sro®
door Udo J. Buys
11®$
een kluitje samen, zo’n slordige honderd kilome
ter ten westen van Den Helder. Daar is het de
Nederlandse Aardolie Maatschappij, die zich
over wat gasvelden heeft ontfermd. Veldjes ei
genlijk als je ze vergelijkt met supervondst Sloch-
teren. „Maar dat vind je nooit meer, dat is een
unicum”, zegt de bebaarde Bart Gietema. Hij is
chef-boormeester op de Transocean I, „tooi pus
her” noemen ze hem in vaktaal. „Het is nog steeds
het grootste gasveld ter wereld. In Amerika ligt
een groter, bij Houston, maar dat heeft minder
inhoud”.
„ER STAAT EEN STEVIGE BRIES. Die be-
voorradingsboot kan je wel vergeten en die chop
per ook, want die zit mudvol met een aflossing”.
Radioman Kees van der Hoek grijnst bijna vol
daan na die boodschap en kijkt meesmuilend in
de richting van mijn gepakte valies. Want, zijn
mededeling betekent dat ik. minimaal één etmaal
langer enkel zee om me heen zal zien. Daarin kan
ook een in de verte passerende vissersschuit geen
verandering brengen. Plaats van handeling: één
van de kleine vijftig boor- en werkeilanden, die
op de Noordzee de aardkorst te lijf gaan op zoek
naar nieuwe energie. Drie daarvan groepen op
Ml?'
WOW;..
IIP®;;
De Transocean I, honderd kilometer ten westen van Den Helder.
KUIPERS KLAAGT NIET, dat
Tool Pusher Bart Gietema, een
kapitein zonder strepen
Spoelingscontroleur Gezmus Kuipers:
„Praten over het werk verveelt nooit"
i rechtschapen huisvader bij
thuiskomst naar het hoofd geslin-
DRANK AAN BOORD is verbo
den. Geen druppel, wie het toch
meeneemt loopt kans op staande
voet ontslagen te worden. „Dat is
heel goed ook”, zegt de tool-pusher,
„Ik ken mensen die van wacht zou
den afkomen, zich eenzaam zouden
voelen en dan een borreltje teveel
zouden kunnen nemen”. Geen moei
lijkheden dus waarvoor Gietema op
zijn strepen moet gaan staan. „Ik
hèb de verantwoordelijkheid, maar
dat gaat hier minder disciplinair toe
dan op een schip. Het is een heel
groot verschil. Dat disciplinaire van
een koopvaardijschip is hier niet,
nodig, dat is gewoon kouwe kak van
vroeger achtergebleven”.
’S AVONDS LIGT het werk even
stil, er is materiaal nodig dat in
aantocht is. Elke minuut oponthoud
kost geld op de booreilanden. Ze zijn
niet alleen duur in bouw - 50 miljoen
gulden - maar ook de huurprijs is
fors: 100.000 per dag. Een ton dus,
te betalen aan de contractor, de eige
nares van het ding. A.an boord van
de Transocean I is al eerder geci
teerde Bart Gietema de spil en ver
antwoordelijk voor de booractivitei-
ten. De opdracht in zijn geval: zeven
putten slaan van elk 3200 meter diep
en een oude, die verleden jaar werd
geslagen, weer bruikbaar maken.
Dat karwei vergt rond anderhalf
jaar. Een rekensommetje leert dat
een week vrij. Je hebt ook een ver
schil, je werk- en j
IN DE WEEKEINDEN is zijn hut
ook een beetje telefooncel, want dan
plegen de „opvarenden” naar huis te
bellen. Naar ons eigen land kost dat
voor drie minuutjes 9,60 naar
Duitsland maar 45 cent meer. Een
vredig gebruik dus van de appara
tuur. Om misstanden aan boord te
melden wordt ie in ieder geval nooit
gebruikt. Bart Gietema: „In het bui
tenland heb ik wel eens moeten op
treden tegen iemand die met een
slokje teveel aan boord kwam, maar
dat was niet meer dan een waar
schuwing”.
ligt niet in zijn aard. Hij werkt al 23
en een half jaar bij de NAM en doet
nou zes jaar continudienst, ’n Week
op dus. en een week af. „Ik vind het
hardstikke goed. Als je op het land
werkt, werk je acht uur per dag en
dan krijg je een weekeinde van twee
dagen. Als de boortoren ver van
huis is, zit je ’s avonds in je hotel.
Omdat ik nu meer hier zit, ben ik
meer thuis. Ik ben hier de hele week
tot beschikking, maar dan ook een
hele week vrij”. Zo eenvoudig ligt
het.
Spoelingscontroleur Gezinus Kui
pers uit Zweelo: .Als je aar. boord
zit heb je weinig tijd voor het we
reldgebeuren. Als het even kan volg
ik de nieuwsuitzendingen. Maar aan
boord heb je natuurlijk geen krant.
Als er een aflossing komt, krijg je
een nieuwe krant, maar dan is het
weer gebeurd. Thuis heb je daar
meer gelegenheid voor, dan trek je
er meer tijd voor uit, dan spel je
hem. Hier ben je bestemd voor het
werk. Onder elkaar wordt niet over
politiek gepraat, alleen over het
werk, omdat je op het werk zit. In dit
vak moet er goed overleg zijn, de
verstandhouding moet goed zijn,
dus je praat veel over je werk. Dat
verveelt nooit. Waarom niet? Waar
om wel. Je moet je werk als hobby
zien. Als het niet meer boeit, is de
interesse er ook af. Dat is in dit vak
niet mogelijk, omdat er steeds weer
verrassende elementen inzitten. Het
gaat nooit van een leien dakje. In de
toekomst zou zo’n eiland mooier ge
maakt kunnen worden, wat meer
recreatie. Maar ja, dit is al meer dan
tien jaar geleden gebouwd”.
DE RECREATIE die Kuipers aan
haalt is op de Transocean inderdaad
minimaal. Een klein zaaltje, een ra
dio en een zwart-wit televisie. Hon
derd kilometer van de kust kan er
nog een beeld worden opgevangen,
maar af en toe gaat er wel een forse
ruis over het scherm. Verder is er
een pijltjesspel en liggen er wat
kranten: het grootste ochtendblad
en het in Groningen verschijnende
Nieuwsblad van het Noorden, het
gebied waar vrijwel alle Nederlan
ders aan boord vandaan komen. De
meeste kranten nog in hun bandjes.
..Ze zijn te oud als ze hier arriveren,
dan heeft het geen zin meer ze te
lezen”, zegt een man. De kantine, om
hem zo maar aan te duiden, wordt
matig bezocht. Wie niet werkt slaapt
en andersom. Er waren onlangs wel
wat kijkers toen een actualiteitenru
briek het weten dat het voor oproer
kraaiers gemakkelijk zou zijn een
booreiland te kapen. Om dat ver
haal werd smakelijk gelachen.
DE TRANSOCEAN heeft zijn
nieuwe plek daar ten westen van
Den Helder verleden maand ingeno
men. De vorige stek was bij Ame
land, waar twee socialistische Ka
merleden, Epeman-Brugman en
Wieringa, een reuzen gasbel meen
den te ontwaren. De NAM ontkende
het bij hoog en laag. En ook de
Kamerleden hebben zich niet meer
laten horen. „Ze hebben hun be
wering niet hard kunnen maken”,
zegt NAM voorlichter Jan Zijlstra
VIJFENVEERTIG mannen op een
eiland, zelfs zonder palmboompje.
Waarom? Wie is er te vinden voor
twaalf uur op, twaalf uur af, een
week lang, dan een weekje naar
moeders aan de wal en weer een
weekje twaalf uur op twaalf uur af.
enzovoorts. Exeptioneel hoge lonen
staan er niet tegenover. Een Duitser,
die aj jaren op de Transocean mee
draait: „Morgen ga ik naar huis, dat
is waar het allemaal om gaat”. Radi
oman Kees: „Ik zit hier niet met
tegenzin, maar je weet wel dat je
maandag weer naar huis gaat”. Die
theorie gaat ook voor de meeste an
deren op. Een weekje thuis zijn,
doen wat je wilt, uitstapjes, wat
rommelen, lekker eigen baas zijn.
Daar hebben de mannen dat weekje
isolement en hard werken graag
voor over. Na een weekje lokt het
geluid van de chopper, de naam die
de helicopters hebben die de verbin
ding met de wal onderhouden. Van
wege hun geluid. Ze overbruggen de
afstand Transocean-Schiphol in
drie kwartier: de bevoorradingsboot
vaart er acht uur over. De Duitsers
op het eiland werken twee weken
achtereen, maar gaan dan ook twee
weekjes naar de wal. Dat zijn de
omstandigheden. Zo eenvoudig lig
gen de feiten.
DE TRANSOCEAN I, een kunst
matig eiland van 80 bij 40 meter. Met
zes enorme peilers, die het zestig
meter boven de zeebodem verheft.
Een eiland met 45 mensen, mannen,
die dag en nacht in de slag zijn,
twaalf uur op, twaalf uur af. Van
twaalf tot twaalf, ga er maar aan
staan. Vijfenveertig mannen en
geen enkele vrouw. Die brengen al
leen maar ongeluk, wil het verhaal.
Toen er eens een meekwam met
officiële bezoekers leidde dat ook tot
protest. Je ziet een zwarte kat toch
ook liever niet je weg kruisen. De
vrouwen die er wel zijn, staan op
papier, in full color aan de wand
gepend. Schaars of in het geheel niet
uitgedost. Jaar van de Vrouw-
vierders zou het geen deugd doen.
DE SAAMHORIGHEID aan
boord is groot. Maar verder dan het
werk gaat ie niet. Politieke heet
hoofden kunnen beter aan de wal
blijven, die zullen op de eilanden
geen gehoor vinden. En de mannen
lopen er niet warm voor, wanneer
er na de maaltijd (en dat was zo) een
Outspansinaasappel klaar ligt en er
om de dorst te lessen (en dat was zo)
een sapje present is, dat in Zuid-
Afrika bereid is. Het zou ook een
beetje mal staan zo’n wit spandoek
op een booreiland. Wie zou er naar
kijken, er moet gewerkt worden,
daarvoor is men aan boord.
zetten dat het niet over booreilanden
ging”, zegt hij, niet beter wetend dat
ook hij die week weer twaalf uur op
en twaalf uur af ging. En dat laatste
in eigen kooi.
„Het zijn allemaal rustige huisva
ders hier aan boord”, bevestigt voor
het geschrokken thuisfront ook nog
eens telegrafist Kees van der Hoek.
„De leeftijd van de mensen hier is in
het algemeen hoger dan op andere
booreilanden die ik ken”, weet hij,
„daar zitten veel meer vrijgezellen.
Er zijn hier mensen die hier werken
sinds het eiland gebouwd is”. Hijzelf
zit er nu drie jaar, in dienst van
Radio Holland en bemant een „com-
municatie-container” die met zen
ders, telexen en al het andere dat
nodig is als eenheid door de NAM op
het dek is gezet. „Ik verveel me
nooit”, zegt hij aan zijn pijp lurkend
met op schoot een weekblad. „Je
hebt veel vrije tijd thuis. Het contact
met het gezin is veel beter! Iemand
die aan de wal werkt, heeft alleen de
zaterdag en de zondag. Wat komt er
van die avonden terecht, televisie
kijken hooguit”. De Zapata Nordic,
vlak in de buurt, roept hem op.
Technische gegevens worden uitge
wisseld.
’n Week isolement voor
zeven dagen vrijheid
Op naar 3200 meter diep de aardkorst in.
over die periode voor de huur van
het eiland 55 miljoen moet worden
neergeteld. En daar komt dan het
materiaal, vervoer, catering, lonen,
enzovoorts, bij. Doordraaien dus, el
ke minuut kost geld, 'n gulden of
zeventig grof berekend.
AAN TAFEL WORDT er van ge-
j_ je familiesfeer dachten gewisseld over een wild ver
liggen uit elkaar. Als je hier zit heb haal in een zondagsblad over pijp
je geen familieproblemen. Ik heb lassers op de Noordzee, die zich
eigenlijk nooit anders gedaan. Ik langs de Engelse kust in rose kwar-
kpn niet zeggen hoe het is om altijd tieren mannelijk doen gelden. „Ga
thuis te zijn. De onderlinge ver- jij daar soms ook naar toe kreeg
standhouding: „Je hebt je werk een rechtschapen huisvader bij
samen, maar dat de mensen veel thuiskomst naar het hoofd geslin-
geestelijk contact hebben, dat geloof gerd. „Ze waren er vergeten bij te
ij
Twaalf uur op, twaalf uur af en tussendoor even uitzakken voor de
televisie.
Vijfenveertig
mannen op een
eiland van
vijftig miljoen
AAN 32-JARIGE tool pusher Gie- ik niet. Echt grote discussies zie je
tema zal het niet liggen. Hij kwam niet gauw. Ik geloof ook niet dat dit
op de Transocean met een schat aan de plaats Is om diepzinnig te discus
ervaring. Voornamelijk opgedaan in sieren”.
Nigeria, waar hij ten tijden van de
Biafra-oorlog zat en hem de kogels HET WERK op het eiland loopt
nogal eens om de oren vlogen. Eerst gesmeerd. De enige afwisseling: de
voor een Amerikaans maatschappij, chopper maar die is zo weer verdwe-
later voor de Shell. Hij leidde er nen, een marinefregat dat langs
Nigerianen op. „Als ze je als blanke vaart en ’s morgens rond tienen
accepteren, krijg je genoeg van ze heeft iemand een Russische onder
gedaan. Ik kan niet zeggen dat ik er zeeboot gezien, die omzichtig een
slechte ervaringen mee heb gehad, kijkje kwam nemen. Een andere af-
ze zijn erg leergierig”, vertelt hij. Op wisseling: het eten. Dat kan onge-
zee is Gietema dag en nacht bereik- veer de hele dag. Ook de keuken
baar. „Als er geen moeilijkheden werkt in twee ploegen. Warme maal-
zijn, kan ik normaal slapen”, zegt tijden staan dampend klaar rond
hij. Hij ervaart zijn verblijf op het het middaguur, rond zessen s a-
eiland niet als een isolement. „Het vonds en van elf tot een ’s nachts,
nieuws van de wal volg ik nauwge- Van half zes tot half acht het ontbijt,
zet”, meldt hij en zegt de dagen niet En een matje op de stoel voor ieder
af te tellen. „Je moet er niet aan die een vette broek heeft. En de hele
beginnen als je er geen zier aan dag is er koffie, geurende koffie, die
vindt. Het is mooi, er zit veel afwis- er goed ingaat na twaalf uur een
seling in, veel verantwoordelijkheid glibberig dek en de zee als bondge-
en je bent vrij, je hebt geen geregel- noot.
