wereld
AAN ELKAAR HAKEN
Koken
Spelletjes
uit de hele
„BEWEGINGSARMOEDE^
NEDERLAND LIJDT AAN
als bij moeder
voor mannen:
tips voor vrije tijd
Het jaar 1976 in teken sportieve recreatie
door Wouter Hendrikse
Knutselideeèn
k -W.1
Lapjeswerk
19
1976
J ANUARI
3
ATERDAG
a
I
1
Volgend jaar is het het Jaar van de Sportieve Recreatie. Het ministerie
van CRM en de sporttoto hebben besloten hiervoor vier miljoen gulden
beschikbaar te stellen. Dit geld zal worden besteed aan propaganda en
stimulerende activiteiten. Men hoopt ook op sponsoring van het Neder
lands bedrijfsleven. Buiten de scholen om zal men ook het particulier
initiatief proberen aan te wakkeren. Waarom?: Het Nederlandse volk lijdt
massaal aan bewegingsarmoede.
4^
Peter Kramer, voorzitter van de stichting Sport en Spel.
bakstenen
ziet
GASTON GOURMET.
Twee jongens uit Peking spelen hier
ping-pong op een stenen „tafel" met
iets aan heeft. Het boek is overzichtelijk
ingedeeld en biedt een ruime sortering
van spelletjes die men in kleine ruimten
en met gebrekkig materiaal kan doen.
Ook spellen die wel grote ruimte nodig
hebben en waarvoor veel materiaal no
dig is komen aan bod. Het werk is
opgeluisterd door illustraties van Hans
Westhoff en Dik Bruynesteyn. De prijs
van het gebonden boek bedraag 17.50.
De startoplage van het boek is 30.000
exemplaren. Het oorspronkelijke plan
was om er 10.000 te drukken, maar deze
waren al tijdens de voorintekenperiode
verkocht.
lo, jojo, wiskundige puzzels, tangram,
bellenblazen, allerlei soorten puzzels).
In het boek krijgt men korte over
zichten van de spelen, hoe ze zijn
ontstaan, waar ze worden gespeeld.
De illustraties zijn van bijzondere
kwaliteit. Ze variëren van afbeeldin
gen van zeer oude datum tot recente
foto’s (ail of niet in kleur). Daardoor
is het niet alleen een lees- of doe-
boek geworden, maar ook een inte
ressant kijkalbum.
Een eenvoudig boek over spelen
voor kinderen en dan met name voor
peuters van vier of vijf jaar is „Maak
uw peuter spelend pienter” door
Ernst Ott. Het is een handleiding
voor ouders, die hun peuter willen
stimuleren bij hun ontwikkeling. Er
staan opgaven in, die de fantasie,
zelfwerkzaamheid, inzicht, concentra
tie enz. van de peuters stimuleren.
Dat moet dan wel op speelse wijze
gebeuren. Het moet geen loodzware
zaak worden. Een nuttig boek. (Een
uitgave van Luitingh).
Nog een ander spelboek is er uitge-
kom (bij Luitingh), dat speciaal op
de jongste jeugd gericht is: „Het
Kinder spel- en speelboek”, dat vijf
tig ideeën bevat voor speelgoed en
spelletjes, die de kinderen zelf kun
nen maken. En dan hoeven die kin
deren geen doe-het-zelf-wondertjes te
zijn. Ook hoeft men geen duur mate
riaal te kopen. De auteur Steven
Caney is er namelijk van uitgegaan,
dat de speelspulletjes gemaakt kun
nen worden van goedkoop materiaal,
afvalproducten. Zo kan men bijv, van
een kartonnen melkpak een pittig
varend bootje maken. Andere aardige
dingen: draadborden, rietfluiten (ge
maakt van limonaderietjes), kijkdo
zen, trechtertelefoons, kamerbroeikas-
jes, waterkijkers, barometers, tover
cirkels, filmraderen, waterloeps enz.
Alles met foto’s en tekeningen. En
een duidelijke tekst. H.R.
gezondheid, kwamen aan het licht bij de
keuringen voor militaire dienst. Steeds
meer jongens werden af gekeurd. Om het
leger toch in stand te houden heeft men
toen de goedkeuringsnormen verlaagd.
In Nederland is een enorm tekort aan
recreatieruimte, speelvelden, overdekte
■zwembaden, sporthallen en gymnastek-
zalen. „Wat we nu willen”, aldus Kra
mer, „is de mensen leren hoe ze met die
schaarse ruimte toch iets kunnen doen.
Ze leren wat je allemaal kan doen in
een kleine ruimte met weinig materiaal.
Ook zullen we stimuleren dat de bevol
king van wijken waar wel sportzalen en
dergelijke zijn, gebruik gaat maken van
deze faciliteiten”.
Enkele weken geleden is door de
stichting Sport en Spel een boekje op de
markt gebracht dat de titel draagt:
„Spel en recreatiesport”. Het is een bij-
niet vroeg start met het bij brengen dat
sport gezond is dan is het kind op latere
leeftijd verlopen”, aldus de heer Kramer.
„Ons huidige opvoedingsproces van kin- zonder mooie uiitgave waar ieder gezin
deren is een stuk langer geworden in
verhouding met vroeger. Onze kinderen
zitten gemiddeld 30 uur per week op
school. Daar staan in het gunstigste
geval twee uur gymnastiek tegenover.
Bovendien komen de kinderen beladen
met huiswerk thuis. Gevolg: Zeer weinig
vrije tijd om aan actieve recreatie te
doen. Omdat leerlingen altijd gebogen
over hun boeken zitten is er een sterk
(zoals wij dat noemen) houdingverval.
Hierdoor wordt de functie van hart en
longen verminderd”.
De eerste tekenen dat er in Nederland
echt iets aan de hand was met onze
Het werd voor de Nederlandse uitga
ve vertaald en bewerkt door Ingrid
Nijkerk-Pieters. Ook hier een schat
aan gegevens en een groot aantal
aantrekkelijke voorbeelden en patro
nen, in kleur en zwartwit. Om wat
onderwerpen te noemen: materialen,
die gebruikt kunnen worden, begin-
toeren, basissteken, patroonsteken,
haken van de grondvorm, kleur, ont
werpen, ruimtelijk haakwerk, kle
dingstukken haken, gemengde tech
nieken.
kan worden.
De samenstellers hebben de spelen
voor het gemak en de overzichtelijk
heid in categorieën ingedeeld zoals
bord- en tafelspelen (om er wat te
noemen: go, schaken, molenspel, gan
zenbord, koningsspel van Ur, solitair,
domino, kaartspelen, dobbelen, rou
lette, en backgammon), straat- en
pleinspelen (zoals o.a. knikkeren, bik
kelen, hinkelen, tollen, jeu de boules,
zeepkistrace, hoepelen, vaten rollen),
bos- en veldspelen (o.a. vliegeren,
earthball, kickball, diefje met verlos,
watersteekspel), spelletjes (zoals mi
kado, pelele, steltlopen, darts werpen,
zaklopen, pinata) en puzzels en trucs
(o.a. figuren maken met touw, diabo-
De handwerksters blijven maar in
de gunst van de uitgevers staan. Nie
mand hoeft meer te zeggen, dat er
geen lectuur genoeg is over vrije-
tijdsvulling met naald en draad. Zo is
er het boekje „Voortborduren op be
kende steken” (uitgeverij Cantecleer),
dat tot experimenteren aanzet. De
Nederlandsebewerkster Louise Cor-
beau heeft de tekst (en de steken)
wat aangepast aan de Nederlandse
behoefte en kennis. Voor moderne
ontwerpen (wat heet modern) treft
m.en ook moderne steken aan. Ze
worden uitvoerig in beeld gebracht.
Een ander boek: „Modern lapjes
werk” door Henriëtte van der Klift.
Dat betekent dus patchwork in aller
lei vorm en kleur. Er is een onder
scheid te maken tussen applicatie,
omgekeerde applicatie en patch
work, maar dat is slechts spelen met
woorden en begrippen. Men kan beter
spelen met de lapjes, of dat nu oude
of nieuwe zijn. De samenstelster
heeft ervoor gezorgd, dat zowel de
geduldigen als degenen, die direct
resultaat willen zien, aan hun trek
ked komen. Ze schaamt zich er dan
ook niet voor de ongeduldigen toe te
roepen: pak de machine als het u te
lang gaat' duren. Als u maar plezier
aan het maken beleeft. Het boek, dat
door Cantecleer wordt uitgegeven, is
daarbij een goede gids.
„Het werkelijke, pure spel is één
van de grondvesten van onze cul
tuur” schreef Johan Huizinga in zijn
befaamde Homo Ludens, de Spelende
Mens. Er is nu een prachtig boek
„Spelletjes uit de hele, wereld” ver
schenen, dat door zijn samenstelling,
zijn tekst en vooral ook zijn illustra
ties kracht bij zet aan deze stelling.
Mensen hebben gelukkig altijd een
speels trekje gehouden, althans vele.
Hoewel ook spelen en spelletjes doen
vaak weer een serieuze zaak werden,
soms zelfs leiden tot het verkwanse
len van het beste en liefste dat men
had, tot het leven toe. Maar over het
algemeen kan men zeggen, dat men
sen met spellen en spelen bezighielden
en houden uit een behoefte om zich te
onaspannen, zich op een plezierige
manier te meten met een ander of
zich zelf te testen.
In „Spelletjes uit de hele wereld”
een van oorsprong Amerikaanse
uitgave, die door uitgeverij Kosmos
in Amsterdam werd bewerkt en aan
gepast vindt men allereerst een
beschouwing over het spelelement in
het menselijk bestaan en dan een
boeiende verzameling van spelletjes
voor buiten of binnen. Spelletjes, die
praktisch over de hele wereld bekend
zijn, maar ook spelletjes, die specifiek
in een bepaalde streek of in bepaald
land worden beoefend. Bij al die
spelletjes is vermeld waar en door
wie (hoeveel personen) ze gespeeld
kunnen worden en hoe eventueel het
materiaal daarvoor zelf vervaardigd
net. Illustraties uit
„Spelletjes uit de hele wereld”.
Het mag niet te moeilijk en het
moet vooral snel klaar zijn, twee
voorwaarden gesteld aan schrijfster
Edda Meijer-Berkhout, van wier
hand het boek „Koken voor Mannen”
is verschenen in de Gourmet-reeks
van Luitingh BV te Laren.
De schrijfster is daar goed in ge
slaagd. De Nederlandse vertaling is
van mevrouw A. G. van Helbergen-
Hagedoorn.
Het boek is zeer overzichtelijk in
gedeeld in 12 hoofdstukken. De re
ceptuur is helder. Als voorbeeld geef
ik u het recept voor bonensoep op
bladzijde 74.
U hebt ervoor nodig: 50 gr. doorre
gen rookspek, 1 grote ui, 2 grote
aardappelen, */s 1. water, 2 vleesbouil-
lontabletteïi, 1 blik witte bonen, 1
pakje of blikje soepgroente (50 gr.), 2
theelepels tomatenpuree, */4 theele
pel oregano, 1 mespunt tijm, selderij
zout, 1 rookworst en fijngehakte pe
terselie.
De aardappelen schillen, in dobbel
steentjes snijden en kort met de uien
meebakken. Daarna water en fijn
gewreven bouillontabletten erbij doen
en het geheel in de gesloten pan 15
minuten zachtjes laten koken.
Vervolgens de witte bonen, de
soepgroenten, de worst en de toma
tenpuree, oregano, tijm en selderij
zout toevoegen. Alles tesamen nog
eens 10 minuten laten doorkoken.
De worst eruit nemen, aan plakjes
snijden, weer terug in de soep doen.
In het boek „Knutselideeën voor
het gezin” (uitgeverij Cantecleer)
staan uit de aard der zaak zeer vele
tips om de leden van het gezin bezig
te houden- Het gaat hier duidelijk
meer om het knutselen dan om het
resultaat van dat geknutsel.
Allereerst dit: het boek ziet er
prachtig verzorgd uit; een gezellig
album met leuke illustraties. Het is
alleen jammer, dat veel ideeën wat al
te simpel en te klungelig zijn. Wat
moét je nu bijvoorbeeld aan.met een
zg. burotrein (waarin je allerlei
schrijf spulletjes kunt opbergen) of
een handwerktreintje (waar je klosjes
en ander naaigerei in kunt stoppen).
Zo’n ding staat in feite natuurlijk in
de weg of - als je het op wilt pakken
- duvelt alles om en eruit. Zo zijn
ook de algemene tips wat aan de
eenvoudige kant. Iedereen weet toch
wel, dat je, als je karton of papier
snijdt, je er iets stevigs onder moet
leggen.
Natuurlijk staan er ook veel aardi
ge dingen in dit door Pia Hsiao en
Neil Lorimer geschreven boek: aller
lei soorten opbergmogelijkheden (op
bergzak, kapstok van pollepels), lam
pen, sieraden, collages, wandversie
ringen enz. Het hoofdstuk over het
maken van speelgoed vinden we ei
genlijk nog het leukste.
„De hoofdschuldige van de bewegings
armoede is ons huidige cultuurpatroon”,
zegt de heer Peter Kramer, voorzitter
van de Koninklijke Nederlandse Vereni
ging van leraren Lichamelijke Opvoe-
|ding en rector van de academie Licha
melijke Opvoeding in Den Haag. „Waar
vroeger met de hand werd gewerkt
staan nu machines die deze handenar
beid hebben overgenomen. Veel mensen
Izitter tegenwoordig de hele dag achter
'een machine knoppen in te drukken”.
Kramer ziet de bewegingsarmoede als
ivolksvijand nummer één. „Omdat je
kan het zien als een ziekte het echt
gevaarlijk is. Opeens heeft iemand een
i hartaanval of een of andere longziekte.
Veel mensen schuiven de oorzaak dan op
Ihet te hard werken of te'veel roken.
Dit hangt er natuurlijk wel mee samen,
maar de grote boosdoener is dat men
Igewoon te weinig aan sport heeft ge
daan. Onder sport versta ik dan niet
meteen de wedstrijdsport, maar wande
len of een keertje zwemmen. Doet men
[dit niet dan kan zelfs de grootste niets
nut een hartaanval krijgen”.
Het jaar van de Sportieve Recreatie is
.voornamelijk uitgeroepen-om de mensen
nu eindelijk eens met de neus op de
feiten te drukken. Want de lichamelijke
aftakeling gaat gepaard met geestelijke
degeneratie. „We willen volgend jaar
proberen de mensen het bos in te krij
gen en om ze te laten inzien dat recrea
tie echt heel fijn is. Men recreëert
natuurlijk wel, maar op de verkeerde
manier. De mensen doen vandaag de dag
aan passieve recreatie. Hieronder versta
ik televisie kijken. De televisie is na
tuurlijk een zeer nuttig ding, maar er
.wordt zoveel gekeken dat de gezondheid
Ier door in het gedrang komt, en dat
Iwillen we veranderen”.
Het meest vatbaar zijn de kinderen
.‘voor de bewegingsarmoede. „Als men
„Weven op getouw” (Cantecleer) is
van oorsprong Frans. De vertaalster
ir. Louise Corbeau heeft, zoals ze
zegt, nogal wat moeite gehad met de
specifieke terminologie, omdat er
nogal wat uitdrukkingen in omloop
zijn bij de mensen, die weven als
huisnijverheid bedrijven. Maar het is
haar toch gelukt. Het boek is een
goede handleiding, een gids, voor wie
het een en ander van de diverse
weeftechnieken wil weten. Zoals ge
bruikelijk ook hier weer voldoende
illustraties en tekeningen om een
goede indruk van de mogelijkheden
te krijgen.
Deze proeven op smaak en vervolgens
met peterselie, bestrooid opdienen.
Het is een bijkans ouderwets dege
lijk recept, afgezien van de halfvoor-
bereide hulpmiddelen, die in de mo
derne keuken (omwille van de tijds
besparing) worden gebruikt.
Dat is namelijk nog een voor
waarde die de kokende man vaak aan
een kookboek stelt: Datgene wat
erin beschreven staat, moet een re
sultaat opleveren, dat het liefst
smaakt zoals bij moeder thuis.
Het boek zelf tenslotte is stevig en
goed uitgevoerd. De fraaie illustraties
zijn van Ceciel van Spronsen. Het zal
op uw keukenplank zeker niet mis
staan.
GEZINPORMATIE
Voor hen, die nu wel eens het fijne
van haken willen weten, is er alle
gelegenheid het hart op te halen. Er
zijn enkele nieuwe boeken op dit
gebied uitgekomen. Zomer en Keu-
ning gaf in het kader van de Ariadne
Handwerk Bibliotheek „Haken met
plezier” uit, het derde boek in deze
reeks van Lis Paludan. Zij schreef
eerder over borduren. Ze heeft een
plezierige stijl en kan praktische za
ken duidlijk in theorie overbrengen.
Voor de beginnelingen onder de
haaksters is er een degelijke basisin
formatie. Steken worden toegelicht
en ook snel toegepast, zodat er on-
middellijk iets aardigs onder de han
den vandaan komt. Hetgeen stimule
rend werkt. Voor de geroutineerdere
handwerksters is er ook een schat
aan gegevens en voorbeelden. Je kunt
haast zo gek niet denken of er staat
wel iets over in in dit boek: of het
nu over hoeden, sloffen, kleedjes of
poppen gaal. Er staan veel tekenin
gen en foto’s (kleur en zwartwit) in.
Een ander boek over haken: „Hip
gehaakt, zelf gemaakt” verscheen bij
Cantecleer. Het werd samengesteld
dóór Nicki Edson en Arlene Stimmel.
als
