Posse: voortdurend afwisseling in ironische western
Dutch-born leading
man
HLMS
F'
fift
Rollerbal
Philip Dorn ofwel Frits van Dongen
Wim Verstappen
in redactie
Cineclub
ii
Zienema Oktopus
Nachtvoorstellingen
van „Skoop”
Nachtvoorstellingen
Matinees
Posse
17
1976
V R IJ D A G
9
JANUARI
5
2%
V
K*
JSitótöiA .-^MSKS
Orkaan van nostalgie over Hollywood
Clark
CLARK GABLE
CAROLE LOMBARD
S"V"' 'V^k.-
,<w -;v
Rollerball: woest spel
als uitlaatklep
voor agressie
Peller o all-speler.
.van
omschrijving
EVENEENS OP de negende om 20.30
in De Melkfabriek de ontroerende ani
matiefilm „In het Woud is veel te doen”,
een hoogtepunt van de het vorige jaar
gehouden Vrijheidsmaand.
t.’TS
•Sa.
Frits van Dongen als Geert
Hollywood action films”. Een Neder
landse acteur met de naam Philip
Dom kennen we niet, wel Frits van
Dongen, die in de hoogtijdagen van
onze nationale filmindustrie (1933-
1940) de knappe „jeune premier” was
Hollywood ziet klaarblijkelijk tegen der
gelijke problemen niet op en laat ook de
komiek W. C. Fields herleven in de
figuur van Rod Steiger. Ken Russell
heeft, na hoofdrolspeler Roger Daltrey
uit „Tommy” voor Liszt te hebben laten
doorgaan in zijn „Lisztomania”, nu te
kennen gegeven het leven van Valenti
no, de lieveling der vrouwen uit de
periode van de zwijgende film, op het
doek te brengen.
Elia Kazan is begonnen met de verfil
ming van Scott Fitzgerald’s laatste en
onafgemaakte roman „Tycoon”, waarmee
de auteur, zoals iedereen, zeker in Hol
lywood, weet de grote filmproducent
Irving Thalberg (1899-1936), de machtig
ste man achter de schermen van MGM,
heeft bedoeld.
FILM INTERNATIONAL
OOK FILM International is actief in
het weekeinde. Vrijdag worden in de
Melkweg „Erica Minor” en „Brown Ale
with Gertie”, zaterdag opnieuw „Brown
Ale” en ook Bellochio’s bittere „In de
Naam van de Vader” en nog eens
„Brown Ale” en ook „Bel Ordure” van
Jean Marboeuf vertoond. Woensdag gaat
in Kosmos „Jeder für Sich und Gott
gegen Alle” van Werner Herzog. Alter
natieve keuze voldoende dus.
EERSTE FILMAGENDA in het
nieuwe jaar bevat voor Amsterdam geen
surprises. Nagenoeg iedere bioscoop gaat
door met het programma dat in de
kerstweek al een succes bleek, zodat de
lijst van films louter reprises vertoont.
Zelfs de Nederlandse film „Sherlock Jo
nes” van Nikolai van der Heijde heeft
zijn vierde week in Tuschinski I gehaald
en het enige nieuwe dat op de agenda
vermeld staat is dat „Jaws” nu ook in
het Rembrandtplein Theater draait, zo
dat nu drie bioscopen in Amsterdam (de
beide andere zijn Bellevue Cinerama en
Cinema International) de haaienfilm op
het repertoire hebben.
HET BIOSCOOPJE aan de Keizers
gracht 138 heeft een Godard Festival
georganiseerd, waarin op vrijdag 9 janu
ari om 20.30 „Wladimir en Rosa”, om
22.30 „Oostenwind” en om 24.15 „Le gai
Savoir” in vertoning komen; zaterdag de
genoegelijke variant op het wildwestthe-
ma. Een voortdurend boeiende film, die
goed spel van de beide hoofdrolspelers
en van enige bijrollen te zien geeft.
laten naspelen
veel kunst en
tiende om 14.30 zullen Pravda” en „Let
ter to Jane” om 20.30 „Wladimir en
Rosa”, om 22.30 „Oostenwind” en om
24.15 opnieuw „Le gai Savoir” te zien
zijn en donderdag 15 januari om 20.30
komen „One plus One” en twee uur
later „La Chinoise” aan d.e beurt. Het
Festival gaat door tot 24 januari.
van regisseur Jewison aangaande de
menselijke individualiteit die in Jona
than een laatste verdediger vindt, over
komen, zoals hij dat bedoeld heeft, blijft
een open vraag.
Een orkaan van nostalgie schijnt over
Hollywood te zijn getrokken en in dat
beeld past de aankondiging dat twee
filmondernemingen van plan zijn een
„re-make” te maken van „King Kong”,
de gigantische aap die de sensatie van
1933 werd en een reeks films veroor
zaakte waar overmaatse dieren (dinosau-
ressen, mieren, schorpioenen) schrik en
ontsteltenis verspreidden. In de serie
rampenfilms zal „King Kong” geen
slecht figuur slaan, vooral waar Univer
sal, een van de betrokken productieon-
dernemingen, van plan is bij de ravage
die de ontsnapte aap gaat veroorzaken,
het „Sensurround”, systeem in te scha
kelen dat bij „Earthquake” zulke goede
diensten heeft bewezen.
TWEE STERKE Amerikaanse films
zijn toegevoegd aan het rijtje bekende
Haarlemse 'prolongaties: „Jaws” in Lido,
„Histoire d'O” in Luxor, „Frankenstein
Junior’’ (van Mel Brooks) in Studio en
Disney’s „Sneeuwwitje en de Zeven
Dwergen” in Rembrandt. De aanwinsten
heten „Rollerball” van Norman Jewison
en „Posse” van Kirk Douglas, resp. te
zien in Cinema Palace en Roxy,
rollerball
op de zwijgende filmperiode gemaakt,
waarin veel oud-gedienden (die toen
jong waren) meespelen, zoals Walter
Pidgeon, The Ritz Brothers, Ethel Mer
man, Victor Mature. Rudy Vallee en
Jackie Coogan (van Chaplin’s „The
Kid”). Ook Mel Brooks wil een zwijgen
de comedie maken, want niets werkt zo
inspirerend als een geslaagd idee. En
Peter Bogdanovich, beroemd om zijn
tijd-gevoelige films („The last Picture
Show”, „What’s up Doc?”) noemt zijn
nieuwste film „Nickelodeon”, de naam
die aan de eerste primitieve bioscoopjes
werd gegeven, waarvoor men een nickel
(stuiver) enitree moest betalen.
GEBLEVEN ZIJN „Butch Cassidy and
The Sundance Kid”(met Paul Newman
en Robert Redford) in Luxor en „The
Graduate”, het debuut van Mike Nichols
(met Dustin Hofmann) in Roxy. Frans
Hals brengt een western met Burt Lan
caster onder de titel „De Slag om de
Apachenpas” en Lido komt met de kara
te-film „Het Wraakzwaard van de Ijze
ren Vuist”. Cinema Palace heeft gezorgd
voor een film die vooral de autorace-
liefhebbers zal imponeren, n.l. Leo H.
Katzins „Le Mans” met Steve McQueen
als een stoere coureur en verder met
opwindende opnamen van de race die
van een documentair karakter zijn.
Gable, Lombard, Valentino. Thalberg.
Behalve in de attracties van een verle
den tijd schijnt Hollywood ook in zijn
eigen geschiedenis te geloven als popu
laire stof voor verfilming. Zelfs de ge
dresseerde wonderhond Rin Tin Tin, een
Duitse herder die jarenlang (hij leefde
van 1916 tot 1932) tot de grootste kassa-
magneten behoorde, wordt niet met rust
gelaten. De in Amerika werkende Engel
se regisseur Michael Winner heeft met
„Won Ton Ton, the Dog who saved
Hollywood” een groots opgezette parodie
Rollerball is dus een uiterst gevaarlijk
om niet te zeggen dodelijk spel, enigs
zins gelijkend op het wrede plezier
waarmee de oud-Romeinse keizers hun
onderdanen in een volgepakt stadion
zoethielden.
DE GROTE MAN van het Rollerball-
spel is Jonathan E, gespeeld door James
Caan, die een held dreigt te worden, het
doelwit van een persoonsverheerlijking
wat niet past binnen de steriele onper
soonlijke maatschappij waarin we om
streeks 2000 verzeild heten te zijn. Jona
than moet dus uitgeschakeld worden en
dat gaat gebeuren in de beslissende wed
strijd tussen Amerika en Japan. Naar
die dreigende climax beweegt zich de
film die enkele hoogst spannende mo
menten kent vooral als er weer eens een
robbertje Rollerball uitgevochten wordt.
Dan is de sensatie niet van de lucht,
naast een Louis Borel en een Johan
Heesters. Hij speelde bijv. Geert, de
zoon van Kniertje in „Op Hoop van
Zegen”, was te zien als een stoere
voor-oorlogse officier in „De Big van
het Regiment”, een bewerking van
Mr. A. Roothaert’s „Spionnage in het
Veldleger”, spelend in de eerste we
reldoorlog. Hij was een knappe plan
ter in „Rubber” en hij trad op als de
zorgeloze pianist George van Reen in
onze eerste grote showfilm „Op Stap”,
geregisseerd door Ernst Winar. Daar
in was hij de verloofde van Fopie
Koopman, dochter van de kleine man
Louis Davids die in de film zijn
succesliedje „Als je voor een Dub
beltje geboren bent” zingt. „Op Stap”
werd echter vooral bekend door het
optreden van Fien de la Mar als de
beroemde filmster Bella Ramona die
Frits van Dongen tracht te verleiden
en het in ieder geval mogelijk maakt
dat diens „schlager” op 12 vleugels
gelanceerd wordt, wat een spectacu
lair schouwspel opleverde.
Frits van Dongen is in 1940 naar
Hollywood vertrokken, heeft daar
o.m. meegespeeld in een Tarzanfilm
en was verder „de buitenlander” in
verschillende oorlogsfilms als „Passa
ge to Marseilles” en „Escape in the
Desert" (’45). Philip Dorn schijnt in
de jaren vijftig ook nog toneel ge
speeld te hebben op Broadway. Een
van de weinige acteurs uit ons landje
dus die het in zekere zin „gemaakt”
hebben buiten de grenzen. Hij was
zeventig jaar toen hij stierf.
IN HET NUMMER van „Skoop”
van januari ’76 (nummer 1 van de
12de jaargang) wordt een einde ge
maakt aan de speculaties over het
voortbestaan van het blad door een
korte redactionele mededeling,
waaruit blijkt dat Rob du Mée de
redactie om persoonlijke redenen
verlaten heeft en vervangen is door
Wim Verstappen, een van de op
richters van „Skoop”. Verder is Ro
gier Proper gevraagd vanaf 1 febru
ari op te treden als eindredacteur
die zich met de lay-out van het
blad en met de organisatie van
redactionele zaken zal bezighouden.
Anton Haakman en Charles Boost
zullen met Wim Verstappen de re
dactie van „Skoop” vormen.
Het nummer opent met een inter
view van producent Henk Bos door
Anton Haakman die begint.„het Ne
derlanderschap” van de nieuwe Ne
derlandse film „Sherlock Jones” te
betwijfelen door de volgende opsom
ming in kader: Het idee komt van
een Amerikaan (Peter Lawrence
Levcourt), de cameraman was een
Zweed (Jörgen Persson), Sherlock’s
hond Watson werd getraind door
een Engelsman (Danny Graber),
Ralph Kemplen uit Engeland mon
teerde de film, het vliegtuig-stunt
werk werd geleid door een Duitser
(Peter Steinberger), Fred de Waele
en Joos Suetens uit België namen
het geluid op, de Duitser Heinz
Bauer zorgde voor de geluidseffec
ten, de assistent-regisseur (Mare
Gillon) was een Belg, het knokwerk
werd gecoached door een Engels
man (Bob Simmons), de kleding
werd verzorgd door Caroline Pluim,
zowaar een Nederlandse, maar wel
werkzaam in Duitsland. De vrouwe
lijke hoofdrol werd gespeeld door
Julie Ege, een Noorse die in Enge
land woont; Piet Bambergens te
genspeler is de Amerikaanse Ita
liaan Al Mancini, belangrijke rollen
worden gespeeld door de Belgen
Ward de Ravet en Max Schuur.
En gevraagd naar een oplossing
voor de problemen watirtegen de
huidige Nederlandse filmproducent
moet opboksen, antwoordt Henk
Bos: „Door ontzettend veel films te
maken. Bij voorkeur in coproduktie,
en met specialisten uit het buiten
land. Als je hier tegen een acteur
zegt dat je een 70-mm-lens ge
bruikt, dan weet hij bij god niet
waar je het over hebt. Men vraagt
er niet naar en kijkt ook niet door
de zoeker. Dat is ze niet geleerd, en
dat interesseert ze ook niet, ze zit-
I ten in de pauzes in hun stripboekjes
I te lezen. Waarom is het zover, over
I de hele linie? Omdat er nooit, in al
I die zeventig jaar, echt gefilmd is.”
STEEDS MEER bioscopen maken er
een gewoonte van hun films van hun
films van overdag door tet laten lopen in
de nachtvoorstellingen van het weekein
de, Dus ook vrijdag- en zaterdagnacht.
„Jaws” in Cinema International, „Geen
vuiltje aan de Lucht” („Pas de Problè-
mes”) in City 2, „La dolce Vita” in
Kriterion, „Sunset Bou’^vard” in Calyp
so Club en „Het verbc.gen Geweer” in
City 3.
Alleen in The Movies een nachtfilm
(vrijdag, zaterdag en zondagnacht) die
een première is tegelijk de eerste film
van Rainer Werner Fassbinder die men
in een openbare voorstelling kan zien.
Hoewel Fassbinder ongeveer 25 films op
zijn naam heeft staan waarover hij
(thans 30 jaar oud) zes jaar heeft ge
werkt, heeft nog nooit een Nederlandse
bioscoop de moed gehad er een te verto
nen. Bezoekers van de filmmanifestaties
in Utrecht en Rotterdam kennen de
filmer die een internationale reputatie
heeft, al uit diverse werken, maar einde
lijk is het zo ver dat ook het bioscoop
publiek in Nederland kennis kan maken
met dit zeer apart en origineel talent in
de film „Wild Wechsel”. Deze week al
leen nog maar in een nachtvoorstelling,
volgende week waarschijnlijk ook over
dag als Cinétol Fassbinders „Faustrecht
der Freiheit” in normale roulatie gaat
nemen. Voorlopig kunnen we iedere
filmliefhebber aanraden een paar uur
tjes nachtrust op te offeren voor de
ongewone en aangrijpende film „Wild
Wechsel”, volgende week hopen we wat
dieper in te gaan op beide films en op
de figuur Fassbinder, het Duitse won
derkind, dat hier al een bijna legendari
sche reputatie had zonder dat zijn films
in het openbaar waren vertoond. „Wild
Wechsel” is gemaakt naar het gelijkna
mige toneelstuk van Franz X. Krötz, dat
vorig seizoen als „overstekend wild” is
gespeeld door noteelgroep Centrum.
VOOR JEUGDIGE filmliefhebbers
draait in Palace „Tarzan en de Jungle-
„ROLLEPBALL IS IN wezen een
film over de verdwijnende vrijheid en
persoonlijkheid van het individu. Een
mens met een eigen wil die zelf zijn
leven bepaalt, wordt steeds schaarser en
als men de film moet geloven is in het
begin van de volgende eeuw een volko
men gelijkgeschakelde maatschappij
ontstaan, nadat in een laatste oorlog zes
multinationals de macht verdeeld heb
ben en als een super-consortium de
wereld beheersen. Redenen om oorlog te
voeren zijn er niet meer, klassestrijd is
overbodig geworden, omdat iedereen in
welvaart leeft. Het enige dat niet onder
controle is, zijn de sluimerende agressie-
gevoelens bij de mensen, gevoelens die
slechts gestimuleerd kunnen worden
door de verveling van te leven in een
goed georganiseerde welvaartsstaat.
Als uitlaatklep van die agressie is
Rollerball uitgevonden, een spel dat in
wedstrijdverband tussen de staten uitge
vochten wordt en op alle televisiescher
men ter wereld bekeken kan worden.
Rollerball is een combinatie van beken
de sporten als rolschaatsen, rugby, hand
bal en basketball. Het wordt met een
loden kogel gespeeld op een soort ovale
wielerbaan en er zijn nauwelijks regels.
Alles mag, zelfs mag een begeleidend
team motorrijders ingrijpen als hun par
tij in moeilijkheden raakt en ontzet
moet worden door op de tegenstanders
inrijdende motoren. De spelers zijn in
een versterkt rugby-outfit gestoken, met
stalen helmen en gehandschoende han
den waardoor deze metalen stekels als
extra afweermiddel krijgen.
DE TWEEDE FILM, die acteur Kirk
Douglas ook geregisseerd heeft, heeft
merkwaardig weinig succes in Amster
dam gehad, hoewel hier sprake was van
een bijzonder levendige, afwisselende en
ironische western die spanning en humor
vaardig weet te combineren. Toen de
film eind november zijn première in de
hoofdstad beleefde, hebben we er de
nodige aandacht aan besteed en er o.m.
op gewezen hoe er uit het scenario
parallellen met een recente actualiteit te
trekken waren. Daartoe is vooral het
optreden van sheriff Howard Nightinga
le verantwoordelijk, een ambitieuze poli
tieman die senator wil worden en dit
dael hoopt te bereiken door krachtdadig
tegen de misdaad op te treden, wat in
dit geval wil zeggen tegen de befaamde
treinrover Jack Strawhorn (Bruce Dern).
Als hij deze eindelijk gevangen heeft
genomen en hem als levend trophee in
een kooi naar Washington wil voeren,
gebeuren er wat onverwachte dingen die
de situatie radicaal veranderen. Deze
strijd met steeds wisselende kansen tus
sen beide mannen, een treffen dat zich
omstreeks 1890 af speelt, zorgt voor een
HET ENGELSE driemaandelijkse
filmblad „Sight and Sound” heeft de
goede, men kan ook zeggen droeve
gewoonte in zijn nieuwe jaargang
steeds een lijst op te nemen van
mensen uit het filmvak die het afge
lopen jaar gestorven zijn. Men treft
er veel namen in aan, waarbij men
zich met de beste wil het betreffende
gezicht niet kan voorstellen of de
staat Van dienst kan opmaken.
Maar dat Perre Fresnay, de beken
de acteur uit o.m. „La grande Illusi
on”, gestorven is, doet je wel iets al
is hij 78 geworden. Evenals de dood
van George Stevens, regisseur van
„Place in the Sun”, „Shane”, „Giant”
(met James Dean) en vooral van „Het
dagboek van Anne Frank” of die van
Pierre Blaise, de jonge Fl’anse acteur
die in „Lacombe Lucien” zo ontroe
rend de onschuldige collaborateur
speelde. Natuurlijk wordt Pier Paolo
Pasolini genoemd, die een zó tragi
sche dood vond op het strand van
Aosta, en verder Luigi Chiarini, de
stichter van de Italiaanse Filmacade
mie die daar Centro Sperimentale
heet en waarop verschillende Neder
landse filmers (Frans Weisz, Philo
Bregstein) hun ervaring opdeden. Hij
was vele jaren de organisator de van
de Film-Biennale in Venetië.
En tussen al die namen valt dan
ineens op die van Philip Dorn, min-
j der om de naam die geen directe
g herinneringen oproept, dan om de
H nadere omschrijving die luidt
I „Dutch-born leading man of Forties
HET IS ALSOF Hollywood de nog
verse voorraad getailleerde costuums,
gleufhoeden, bamboe-wandelstokjes, T-
Fordjes en bekraalde damesjapons uit de
twintiger en dertiger jaren wil afdragen,
nadat ze in „The great Gatsby” zo’n
groot en artistiek succes mochten boe
ken. De door veel critici als modegril
gedoodverfde hang naar de „roaring
twenties” en naar de jaren van depressie
die Hollywood in vorige seizoenen aan
de dag legde, schijnt in het komende
jaar onverminderd voort te duren. Na
„Gatsby”, „Chinatown”, „The Way we
were”, „The Fortune”, „Moord in de
Oriënt-Express” en nog andere films die
in het verleden vluchtten, staat ons in
de komende maanden in ieder geval
„Gable and Lombard” te wachten.
Het is een liefdeshistorie tussen twee
topfiguren uit de filmbusiness,
Gable en Carol Lombard, op het eind
van de jaren 30. Hun langdurige verhou
ding en kort huwelijksgeluk eindigde
tragisch met de dood van Carol in 1942
bij een vliegramp in de buurt van Las
Vegas. Het lijkt een onmogelijkheid
twee door film en foto zo bekend ge
worden filmspelers te
door anderen, die na
vliegwerk hoogstens een zwakke uiterlij
ke gelijkenis zullen krijgen, maar in
stem, gebaar en loop iedere eventuele
illusie weer stuk zullen maken. Maar
DE
1
A
in n
Kirk Douglas voor zijn „posse”.
maar of het dan getoonde -geweld en het
T
