Bijzonder fonds voor hulpverlening armste landen
PECH
ONDERWEG
Pechiney leed
fors verlies
overleg
Philips
kleurentelevisie
Twee promovendi over Derde-Wereldlanden:
Ijsland vraagt
Luns voor
Zwitserland:
leven iets
goedkoper
Ml-GEUJ
IS
1
V
r
miljoen
gulden
aan
prijzen
1
I
LJC* 1
Mm
-
J:
ll|r'
11
ECONOMIE
19 7 6
JANUARI
ZATERDAG
1 0
va
(Van een medewerker)
VISSERIJ-CONFLICT
Duidelijker
Enclave
I
I
I
L
eerste leidde tot een aantal krach
tige hausse-dagen in Amsterdam,
waar elke dag bij tamelijk grote om
zetten fikse koersrijzingen werden
geboekt. Deze stemming werd na
een aanvankelijk lichte aarzeling al
spoedig door Wall Street overgeno
men, waar in enkele dagen een stij
ging van het koerspeil optrad van
850 tot boven de 900. En het feest
zou volkomen zijn als de geluiden
uit de economie van ons land wat
meer gelijkluidend optimistisch wa
ren geweest.
"l
I
I
I
I
I
I
I
ist
T
KINGSTON (ANP, Reuter) Het interimcomité van het Internationale
Monetaire Fonds (IMF), bestaande uit de ministers van finaciën van
tien rijke en tien arme landen, heeft in Kingston (Jamaica) overeenstem
ming bereikt over maatregelen die het internationale geldstelsel beter
moeten laten functioneren. Ze werden het ook eens over verhoging van
de bedragen die de leden van het IMF bij het fonds kunnen opnemen en
over de stichting van een bijzonder fonds voor hulpverlening aan de arm
ste landen.
AMSTERDAM Het beurswe
zen werd deze eerste volle week
van het nieuwe jaar geconfronteerd
met drie opvallende feiten: een op
gewekte, positieve stemming op het
Damrak; een onverwachte, zeer
forse hausse in Wall Street en
uiterst tegenstrijdige geluiden over
de economie in ons eigen land. Het
UTRECHT (ANP) Wanneer
een Derde-Wereldland ’n vestiging
van een multinationale onderne
ming nationaliseert, bestaat een
grote kans dat dat land nog afhan
kelijker wordt van de multinational
dan voorheen. Dit beweren dr. D.
Kruijt en dr. M. Vellinga, die giste
ren in Utrecht gezamenlijk promo
veerden op het proefschrift „Ar
beidsrelaties en multinationale on
derneming”.
ft
W 1
1
A
10
EINDELIJK MONETAIR AKKOORD
Inflatie in OESO
landen gedaald
(ADVERTENTIE)
Nationalisatie multinationals
vergroot juist afhankelijkheid
I
01BSJRS
Optimisme en pessimisme
over toekomst economie
2,72
5,59
6,79
104,00
37 50
830
2,67
61,75
104,25
62.25
49.50
44,75
14,74
4,56
7,75
71,00
15,25
in dezelfde periode van het voorgaande
jaar. In de negen EEG-landen lag de
inflatie met 11,8 percent aanzienlijk bo
ven dit gemiddelde. Dit komt voorname
lijk door de hoge prijsstijging in Enge
land (25,2 percent) en Ierland (16,8 per
cent).
De heren Krujjt en Vellinga zijn tot
hun uitspraak gekomen op grond van
een drie jaar durend onderzoek, dat zij
in de Zuidamerikaanse staat Peru heb
ben gedaan naar de arbeidsverhoudingen
bij de multinationale mijnbouwonderne
ming „Cerro de Pasco Corporation” te
gen de achtergrond van de verhouding
tussen de staat en de onderneming.
Zondag start de Teleac-cursus „Pech
onderweg”, die de kijkers vertrouwd
zal maken met oplossing van panne
met de auto. De uitzendingen worden
gepresenteerd door Jan Hettema.
Philips kleuren,
echte kleuren!
Dat ervaart u
als u straks
de gelukkige
winnaar bent
2,62
5,29
6,49
101,00
34,00
6,40
2,57
58,75
101,25
59,25
46,50
41,75
14,44
4,26
6 50
68,00
12,75
Ê-ï --
Het interimcomité, 21 maanden gele
den opgericht ter voorbereiding van de
vernieuwing van het geldstelsel, zou zich
ook nog beraden over de ontwikkelings
hulp die de industrielanden afzonderlijk
verstrekken- De ontwikkelingslanden ei
sen dat de rijke landen zich houden aan
de richtlijn van de Verenigde Naties dat
tenminste 0.7 percent van het buro nati
onaal produkt voor ontwikkelingshulp
moet worden bestemd.
PARIJS (DPA). In de 24 lidstaten
van de Organisatie voor Economische
Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)
zijn in het afgelopen jaar de consumen
tenprijzen minder sterk gestegen dan in
1974. In de twaalf maanden tot en met
eind november 1975 was het inflatiepeil
gemiddeld 9,5 percent tegen 13,4 percent
VLISSINGEN (ANP). Pechiney Ne
derland in Vlissingen-Oost heeft over
het afgelopen jaar 30 miljoen gulden
verlies geleden. Dit zou volgens de alge
meen directeur van Pechiney, de heer J.
Poincaré uit Parijs te wijten zijn aan de
ineenstorting van de wereld aluminium-
markt en de stijging van de produktie-
kosten, zoals de grondstoffen en de elek
triciteitsprijzen.
Te winnen In de
Nationale
Puzzelaktle
t.b.v. Nationaal
Fonds Sport
Gehandicapten.
Men had de overtuiging dat het nieu
we jaar fiks hogere bedrijf winsten zal
opleveren als het economische herstel
dat vorig jaar enigszins aarzelend begon,
zich wat duidelijker zou gaan aandienen.
Evenals in Europa werken ook de mees
te Amerikaanse ondernemingen met een
flinke onderbezetting. Maar desondanks
trad vorig jaar vrijwel geen enkel be
drijf in het rood, wat helaas van ons
bedrijfsleven niet gezegd kan worden.
Zelfs het aantal ondernemingen dat zijn
winsten vorig jaar halveerde, was maar
uiterst gering. Het overgrote merendeel
liet de winstdaling bij hooguit 30 per
cent en vertoonde in de tweede helft
van 1975 al een duidelijke verbetering.
BERN (AP). In Zwitserland zijn in
afgelopen december de kosten van le
vensonderhoud voor het eerst in 15 jaar
iets gedaald. De index was eind decem
ber 0,1 punt lager dan eind november.
Hun promotor prof. dr. E. W. Hommel
merkt over dit onderwerp op: „Er is al
veel geschreven over de arme landen in
de wereld, er is veel gestudeerd op de
machtsrelaties van multinationals en
hun politieke invloed. Maar er is weinig
bekend over de wijze waarop de multi
nationals in de Derde Wereld opereren
en nog minder over de arbeidsverhou
dingen in die landen. De gegevens van
gens Kruijt geen oplossing voor het
vraagstuk van de multinationale onder
neming in de derde wereld.
De advleskoersen
voor buitenlands
Ook voor begin 1976 heeft Pechiney
geen al te hoge verwachtingen. Herstel
van de wereldaluminiummarkt zal, zo
verwacht de heer Poincaré, in de tweede
helft van dit jaar inzetten. Toch is het
streven van Pechiney erop gericht om
het personeelsbestand te handhaven op
de huidige sterkte, ondanks het feit dat
de produktie in het afgelopen jaar met
zes percent werd teruggeschroefd, nadat
30 van de 512 aluminiumsmeltovens wer
den stilgelegd.
AMSTERDAM (ANP)
(aan- en verkoopprijzen)
bankpapier luiden:
Amerikaanse dollar
Engelse pond
Belgische frank (100)
Duitse mark (100)
Italiaanse lire (10.000)
Portugese escudo (100)
Canadese dollar
Franse frank (100)
Zwitserse frank (100)
Zweedse kroon (100)
Noores kroon (100)
Deense kroon (100)
Oostenrijkse schilling (100)
Spaanse peseta (100)
Griekse drachme
Finse mark (100)
Joegoslavische dinar (100)
Het aanvankelijke beursoptimisme op
het Damrak steunde op de nog in de
cember verrichte uitlatingen van de pre
sident van de Nederlandsche Bank, die
in zijn kwartaalbericht over de maanden
juli tot en met september geen verdere
achteruitgang meer in onze economie
heeft kunnen constateren. Op grond
hiervan won de indruk sterk aan ge
wicht. dat in de rest van het afgelopen
In Nederland bedroeg de inflatie 9,4
percent. Het laagste inflatiepeil van no
vember 1974 tot en met november 1975
bereikte Zwitserland met 3,7 percent,
gevolgd door Denemarken met 4,6 per
cent, de Bondsrepubliek met 5,4 percent,
Oostenrijk met zeven percent, de Vere
nigde Staten met 7,3 percent, Japan met
8,1 percent, Zweden met negen percent
en Frankrijk met 9,9 percent.
Het zal overigens nog verscheidene
maanden kunnen duren voor alle details
van de goudverkopen geregeld zijn. In
Kingston werd gezegd dat de eerste
veiling zeker niet voor eind maart zal
worden gehouden. IMF-directeur Witte-
veen verwacht dat de goudveilingen in
vier jaar 400 tot 500 miljoen dollar
zullen opleveren voor het fonds voor de
armste landen. Hij gelooft niet dat het
aanbod van het IMF-goud op de vrije
markt tot een aanzienlijke daling van de
prijs zal leiden.
Dë directeur van het IMF noemde de
verruiming van de mogelijkheden voor
kredietverlening aan de armste landen
erg belangrijk omdat de derde wereld en
vooral de landen die geen olie bezitten
dit jaar met grote financiële moeilijkhe
den te kampen zullen krijgen. Witteveen
wees erop dat de zogenaamde oliefacili-
feit van het IMF, een bijzonder fonds
waaruit landen geholpen kunnen worden
die hun olie-importrekeningen niet kun
nen betalen, eind februari vervalt. Er
wordt echter nog onderhandeld ovei
nieuwe bijdragen aan dit bijzondere
fonds voordat definitief wordt besloten
het op te heffen.
De conferentie van het interimcomité
is nog niet afgelopen. De ministers zou
den gisteren nog praten over de moge
lijkheden voor versnelling van de econo
mische ontwikkeling der armste landen.
De vertegenwoordigers van de ontwikke
lingslanden zullen vermoedelijk aandrin
gen op uitbreiding van de hulpverlening
op lange termijn terverhoging van de
levensstandaard.
In alle andere OESO-landen lag de
inflatie boven de tien percent. Bovenaan
stond Ijsland met een inflatie van 43,6
percent.
gaat daartoe een deel van zijn goud
voorraad te gelde maken terwijl van de
rijke landen verwacht wordt dat ze
vrijwillig zullen bijdragen. De goudver
kopen van.het IMF zullen over vier jaar
worden uitgesmeerd.
Het IMF zal niet alleen goud verko
pen maar ook een deel van zijn bezit
teruggeven aan de landen die het heb
ben verschaft.
Tegen het einde van 1975 bedroeg het
percentage der inflatie in Zwitserland
3,4 tegen 7,6 percent in 1974 en het
laagste sinds 1969, aldus is hier vrijdag
bekendgemaakt door het federale bureau
voor handel en industrie.
In december waren onder meer de
prijzen voor huisbrandolie wat terugge
lopen alhoewel die van voedsel een frac
tie waren gestegen,
De prijzen der invoergoederen zijn als
gevolg van het zweven van de frank
lager geworden en dit heeft er onder
meer toe geleid dat Zwitserland thans
een van de landen is met de laagste
inflatie van de hele wereld.
Omdat de staat en de multinational
tot op zekere hoogte dezelfde belangen
hebben, zijn ze gebaat bij geen of een
geleide arbeidersbeweging. In hun dis
sertatie laten Kruijt en Vellinga zien,
hoe die arbeidersbeweging zich sinds de
vestiging van de Cerro de Pasco in Peru
in 1902 zich heeft ontwikkeld en welke
arbeidspolitiek de onderneming daarte
genover heeft gevolgd.
jaai’ een zeker herstel was opgetreden.
Hierdoor nam de kooplust ter beurze in
de eerste beursdagen van het nieuwe
jaar dan ook aanzienlijk toe. Maar in
het midden van de week trad een vrij
scherpe reactie op. toen de voorzitters
vrfn de diverse Kamers van Koophandel
in hün gebruikelijke jaarredes elkaar de
loef bleken af te steken in sombere
voorspellingen voor de economische toe
komst.
Een opzienbarende toespraak van de
president-directeur van Hoogovens, dat
ook 1976 wel eens verliesgevend z„u
kunnen uitpakken, deed daarbij de deur
dicht. Het aandeel, dat vorig jaar bij
andere slechte bedrijfsberichten van het
concern vaak nauwelijks reageerde of
zelfs in koers verbeterde, verloor nu in
één slag 5 en gaf daarbij de winst van
een aantal weken volledig weg.
Het akkoord dat in Kingston is bereikt
betekent de afsluiting van bijna twee
jaar moeizaam onderhandelen over de
aanpassing van het internationale mone
taire stelsel aan de gewijzigde economi
sche omstandigheden in de wereld- Op
het laatste ogenblik leek er nog een
kink in de kabel te komen doordat de
olielanden, verenigd in de Organisatie
van Olie Exporterende Landen (OPEC),
met nieuwe eisen kwamen. Maar na
bijna tien uur van overleg tussen indus
trielanden en ontwikkelingslanden in af
zonderlijke zittingen werd uiteindelijk in
een plenaire zitting van anderhalf uur
overeenstemming bereikt.
Als enclave in Peru is de Cerro de
Pasco alleen een „werkpaard” voor het
land, doordat het deviezen binhenbrengt
en door de belastingen. De bijdrage aan
het bruto nationaal produkt is echter
klein, de bijdrage aan de werkgelegen
heid is gering en de vestiging laat zich
niet opnemen in de nationale economie.
Ook na nationalisatie bestaat een bijzon
dere binding tussen de staat en de
multinational. Beide hebben baat bij een
zo ongestoord mogelijke produktie, de
staat vanwege de deviezen, de onderne
ming om de winsten naar het moeder
land te kunnen brengen. Tegen de ach
tergrond Van deze verhouding staat-on-
derneming hebben Kruijt en Vellinga de
arbeidsverhoudingen in Peru onderzocht.
De reactie binnen de bemiddelende
partij en de vakcentrales is een ver
splintering van de linkervleugel van de
ze organisaties, aldus Kruijt en Vellinga.
van het royale 66 cm. grootbeeld.de natuurgetrouwe kleuren,
het kristalheldere geluid en de uiterst comfortabele bediening.
Dit is pas écht TV. Deze luxe Philips all-transistor heeft een
winkelwaarde van: 2.545.-
KOPENHAGEN (DPA). De IJs
landse regering heeft gisteren de secre-
taris-generaal van de NAVO, mr. Luns,
verzocht naar Reykjavik te komen voor
gesprekken over een mogelijke bijleg-
ging van de IJslands-Britse „kabeljauw-
oorlog”. Donderdag had de regering in
Reykjavik al besloten om een bijzondere
zitting van de NAVO-raad te vragen over
de toespitsing van het conflict met
Groot-Brittanië. Deze vergadering wordt
maandag gehouden.
Uit de IJslandse hoofdstad wordt ge
meld dat linkse politici in verband met
het conflict hun strijd voor IJslands
vertrek uit de NAVO verscherpen. Vol
gens minister van Buitenlandse Zaken
Einar Augustsson speelt het gedrag van
de Britse fregatten, die volgens Reykja
vik herhaaldelijk hebben getracht IJs
landse patrouilleboten te rammen, diege
nen in de kaart die tegenstander zijn
van het IJslandse NAVO-lidmaatschap.
De teleurstelling zat dus wel hoog.
Hetgeen trouwens uit het koersverloop
van de overige beursfondsen bleek.
Woensdag was dan ook een moeilijke
dag voor de beurs. Maar pal daarop
kwam het Centraal Planbureau het opti-
mistische vermoeden van de eerste
beursdagen van het nieuwe jaar weer
ondersteunen met het bericht, dat in
november de industriële produktie in
ons land voor het eerst sedert maanden
zelfs vrij fors was gestegen. De hoop dat
er nu dus inderdaad sprake zou zijn van
een opleving, alle sombere geluiden van
de Kamers van Koophandel en de Hoog
ovens ten spijt, steeg weer sterk, ook al
nam het Centraal Planbureau zelf een
duidelijke slag om de arm.
In de afgelopen jaren werkte Pechi
ney ook al met verlies, zodat het totale
verlies nu op ruim 110 miljoen gulden is
gekomen. De heer Poincaré zei dit in
zijn nieuwjaarsrede voor het 925 man
tellend personeel van het bedrijf in
Vlissingen-Oost.
In de loop van de tijd hebben staat en
onderneming verschillende wegen be
wandeld om de arbeiderbeweging tege
moet te treden. Zo kunnen de syndica
ten door de regering worden gesponsord,
of wordt een sterke repressie uitgeoe
fend neerslaan van stakingen door de
politie of fungeert een van de grote
politieke partijen als officiële onderhan
delaar tussen de syndicaten en de rege
ring en iderneming. De onderne
ming kan i-eeks contact van het
hoofdkantoor met de president van het
land als middel hanteren, steun aan de
officiële handelaar geven, en zogenaam
de „company-towns” stichten, hecht af
gesloten dorpen rond de onderneming
voor de arbeiders, onder toezicht van de
bedrijfspolitie.
Dit is grotendeels voortgevloeid uit
betere prijzen van grondstoffen en eind
produkten en een straf doorgevoerde
kostenbewaking waarvoor men in Ame
rika veel hardere maatregelen kan ne-
men dan in de meeste Westeuropese
landen. Als nu bij een verdere conjunc-
tuurverbetering de onderbezettingsver-
liezen gaandeweg verdwijnen, lijkt winst-
herstel tot het zo gunstige niveau van
1973 of zelfs 1974 voor menige onderne
ming niet eens uitgesloten. En op dit
vooruitzicht is Wall Street geneigd sterk
aan te trekken.
In Wall Street lag de situatie zelfs nog
duidelijker. Als eerste aanstoot tot de
formidabele hausse met aanzienlijke
koerssprongen, golden de sterk gestegen
autoverkopen in het nieuwe jaar nadat
ook december al een zeer forse stijging
had laten zien. Maar de reden tot het
koersoptimisme zat toch dieper.
De maatregelen waartoe de ministers
besloten betekenen vooral dat de .wijze
waarop het Internationale Monetaire
Fonds functioneert beter in overeen
stemming zal worden gebracht met de
economische werkelijkheid. Zo is bij
voorbeeld besloten tot legalisering van
het tot dusver niet officieel erkende
systeem van „zwevende” wisselkoersen,
tot afschaffing van de onrealistische of
ficiële goudprijs van 42,22 dollai' pei'
ounce (bij een prijs op de vrije markt
van rond de 140 dollar) en tot' gebruik
van het goud van het IMF voor krediet
verlening aan de arme landen.
De ministers kwamen overeen dat het
totale bedrag dat de leden van het IMF
kunnen opnemen met 45 percent zal
worden verhoogd. Daardoor komt alleen
al voor de ontwikkelingslanden ruim 3,5
miljard dollar meer beschikbaar. De ar
me landen kunnen met krediet van het
IMF de tekorten op hun betalingsbalans
wegwerken die dit jaar naar schatting
31 miljard dollar zullen bedragen. Bij
veel ontwikkelingslanden is dit tekort
vooral veroorzaakt door de aanzienlijke
prijsverhogingen van ruwe olie sinds
september 1973.
Voor de armste landen, waaronder
worden verstaan landen met een natio
naal inkomen van minder dan 360 dollar
per hoofd van de bevolking per jaar,
wordt zonder verwijl een bijzonder
fonds in het leven geroepen. Het IMF
Al deze maatregelen, aldus Kruijt en
Vellinga, hebben op de arbeiders een
„boei-effect”. De officiële onderhande-
lingsstructuur is bedoeld om de arbei
dersbeweging in de hand te houden en
om stakingen te voorkomen (in 70 jaar
kende de Cerro de Pasco 58 stakingen)
door het doen van kleine concessies aan
de arbeiders.
dit onderzoek in Peru geven daarvoor de
aanwijzingen".
Kruijt en Vellinga baseren hun uit
spraak dat een land als Peru na de
nationalisatie van een multinational nog
afhankelijker wordt op ondermeer de
volgende gegevens: de Cerro de Pasco,
die begin 1974 werd genationaliseerd,
geeft de verhandeling van de delfstoffen
vanuit Peru naar het westen onder geen
voorwaarde uit handen. Die is namelijk
veel winstgevender dan de produktie, die
erg arbeidsintensief is. Als de mijnbouw
zelf wordt genationaliseerd, kost dat het
land een behoorlijke afkoopsom, terwijl
de technologische kennis en de toeleve
ring van machinerieën in handen blijft
van het moederbedrijf. Kruijt en Vellin
ga geloven zelfs dat een multinational
zijn produktie-eenheid graag en in goed
overleg met de staat in kwestie laat
nationaliseren.
Bovendien zeggen zij, dat nationalisatie
geen enkele verandering brengt in de
verhoudingen. Een Derde-Wereldland
maakt deel uit van de geïndustraliseer-
de wereld dank zij de vestigingen van
multinationals, die als een eiland of
een koekoeksei in het gastland als ver
lengstuk van de westerse economie
functioneren. Dit, omdat het gastland
afhankelijk blijft van de exportmoge
lijkheden die in handen blijven van de
multinational hooguit mag de staat
de tussenhandel verzorgen is er vol-
o
Want de produktiecijfers van één
maand noemde het bij lange na niet
voldoende om er zo’n belangrijke con
clusie uit te trekken als de beurs aan
vankelijk wilde. Daarvoor zullen eerst
de produktiecijfers over december en
januari bekend moeten zijn. Niettemin
bleek hieruit wel duidelijk, dat de toe
komst er toch niet helemaal zonder
hoop uitziet. En dat nam de beurs zich
wel degelijk ter harte.
”2% ’W-
