Dick Schaap voelt zich als schrijver van
jubileumboek voor de leeuwen gegooid
totofchal
Haiop sluizen havens
„IJMUIDEN, ONGEWENST KIND VAN AMSTERDAM”
'HÈ
PUZZELACTIE
Hl
UITSLAG
5
NIEUWS UIT STAD EN STREEK
19 7 6
1 O
JANUARI
ZATERDAG
door Jan van Dam
Dagboek
Uittocht
Gaarne
Titel
In het jaar 1912 was in IJmuiden
de grootste stoomtrawlerrederij de
Algemeene Visscherij Maatschappij
onder directie van de heren J. F.
Klercq en E. H. Hijmans met 26
schepen. Deze rederij is voortgeko
men uit de Mij. De Kotter en had in
1908 een aanzienlijke uitbreiding
ondergaan door toevoeging van een
aantal schepen - afkomstig uit het
faillissement van de rederijen on
der directie van de heer T. Plan-
teydt.
«L j
Haring
ABCOUDE/IJMUIDEN „Een
verdomd fijne opdracht, vooral om
dat ik tenslotte in IJmuiden ben ge
boren”, is de mening van journalist
Dick Schaap, die betrekkelijk kort
geleden inAbcoude een riant on
derkomen wist te vinden Hij
spreekt dan over hetgeen hij be
schouwt als een onderscheiding en
een appreciatie van zijn talenten,
namelijk het schrijven van het of
ficiële gedenkboek ter gelegenheid
van het honderdjarig bestaan van
het Noordzeekanaal dat omstreeks
mei bij uitgeverij Vermande en Zn.
in IJmuiden zal verschijnen. „Hoe
ik aan die mooie opdracht ben ge
komen? Nou, gewoon omdat ik al
meer van dergelijke boeken heb ge
maakt, die over het algemeen bij
zonder goed zijn ontvangen. Een
aantal hiervan alleen, of in sa
menwerking met gerenommeerde
auteurs als Tneun de Vries en Max
Dendermonde. Er ontstaat dan een
soort „kongsi”, die dergelijke klus
jes steeds in handen krijgt.
(Van een medewerker)
IJMUIDEN. Zoals gewoonlijk
werd maandagmorgen in de vishal
wan IJmuiden niet eerder met de
verkoop begonnen, dan nadat de
halchef van het Staatsvissershaven-
bedrijf namens het voltallige» per
soneel zijn beste wensen voor 1976
had uitgesproken. Ook namen de
aanwezigen een minuut stilte in
acht ter nagedachtenis van hen, die
het bedrijf verleden jaar zijn ont
vallen.
-
life
I
4 -wl
14
jubileumboek.
M (fe losplank
VOORTS WERD nog van de IJM 3,6
V
Schipper KI. Blok ging op dit schip
Zo laat hij de kanaalgraver herinnerin
gen ophalen aan zijn ellendige omstandig
heden bij werk en huisvesting, de cholera-
epidemie en de stakingen met het harde
optreden van de politie. Het verhaal van.
de telegrafist omvat de periode van 1877
tot 1913, waarbij niet wordt verzuimd te
vermelden dat deze jongeman door zijn
ouders werd gewaarschuwd zich nimmer
met „die koppensnellers van het kanaal”
in te laten-
nu
ontkomen,
Dick
van
er
EEN REGEL grote kabeljauw noteer-
,de immers 500, terwijl de kleine kabel
jauw werd afgenomen voor 380 per
regel van tien stuks. Grote gullen wer
den gehonoreerd met een gemiddelde
van 200 per veertig kilogram, de mid-
del-gul met ongeveer 17g en de kleine
gul met 150. En omdat voor de dichte
wijting rond 115 werd betaald, bleek
het voor deze spanners bijzonder lonend
te zijn geweest even binnen te komen.
over en De Een ging varen onder schip
per G. Dekker. De Twee had een bruto
inhoud van 192 ton, was 35,05 m lang,
6,40 m breed en 3,40 m diep. De 3 cil.
triple expansie machine had een vermo
gen van 290 pk.
met de SCH 108 en nog een hektraw-
ler onderweg naar de Canarische eilan
den vernomen dat men dinsdag
Cherbourg was binnengelopen met scha
de aan de schroef. Onmiddellijk daarop
werden van IJmuiden uit enige „hulp
troepen” nagezonden om het schip weer
zo spoedig mogelijk voor de vaart in
orde te brengen.
De jaren tussen de twee wereldoorlo
gen worden behandeld via de bestuurder
van een vakbond, zodat door hem de
visserij staking, de opkomst van de vak
beweging, kaairidders en het wegbren
gen van schepen in de herinnering 1 wor
den teruggebracht. Als laatste komt dan
een anonieme huisvrouw aan het woord,
met haar verhalen over crisis, werkloos
heid, oorlog en bezetting, waarvoor alle
gegevens door de schrijver aan archie
ven en andere officiële bronnen werdpn
ontleend.
IN IEDER geval kon in IJmuiden pas
maandagavond met de uittocht worden
begonnen, hoewel de grote schepen reeds
in de middaguren waren vertrokken. Na
de uitzending van het weerbericht van
16 uur verliet een groot deel van de
kleine vaart de veilige haven, ofschoon
achttien kleinere kotters al eerder zo
stoutmoedig waren geweest. Hiervan
waren de spannen VD 19-VD 73 en UK
23-UK 18 reeds dinsdagmorgen aan de
markt. Vooi’ „de pet met vis” die door
hen werd binnengebracht besomden zij
respectievelijk toch nog 12.800 en
f 7.600, een bewijs dat de handel hier
veel waardering voor wist op te bren-
gen.
WOENSDAG WERD de voorraad weer
iets groter, waarna donderdag de meeste
schepen op het appel verschenen. Om
hiervan een enkeling te doemen: de KW
4 „ving” woensdag en donderdag f 5-500
en f 7.000 en de KW 29besomde dezelfde
dagen 8.100 en 15.000. De IJM 115
mocht zich voor zijn platvis met 41.500
echter topscorer noemen.
Weer levend gewqrden historie dus,
doordat alle ups en downs rond het
openleggen van de Amsterdamse haven
als het ware uit de mond van de recht
streeks betrokkenen worden opgetekend
Dick Schaap is namelijk de mening
toegedaan dat de lezer van nu in hoge
mate is geïnteresseerd over een ant
woord op de vraag: „Hoe leefden die
mensen toen, wat aten ze allemaal en
wat zopen ze?”
De Een IJM. 7 werd tijdens de eerste
wereldoorlog toegevoegd aan de lange
lijst van schepen die in die periode niet
terugkeerden. Tientallen schepen liepen
op een mijn en mogelijk is dat ook De
Een overkomen. In ieder geval keerde
deze stoomtrawler, na op 31 juli 1917
van IJmuiden ter visserij te zijn ver
trokken, niet terug en moest in augustus
met de 10 opvarenden als vermist wor
den opgegeven.
In 1912 werden een aantal schepen
afkomstig uit Engeland aan de IJmuider
trawlervloot toegevoegd. Zo kochten de
Gebr. Vriend in dat jaar de Britse
stoomtrawler Ariadne welke werd on
dergebracht bij de pas opgerichte
Stoomvisscherij Mij. De Een en de naam
De Een IJM. 7 kreeg. Rl. Blok werd er
schipper op. Het was een in 1895 ge
bouwde stoomtrawler door Cook, Welton
Gemmell te Beverley en had een
inhoud van 150 bruto ton. De reders
schaften in 1913 een tweede schip aan
welke in 1899 was gebouwd te Huil door.
Earles Co Ld voor de Anchor Stream
Fishing Co Ld te Grimsby en toen
Conqueror GY. 1065 heette. De nieuwe
aanwinst werd in IJmuiden herdoopt in
Een grote rederij was in die tijd enige
maatschappijen die onder directie stop-
den van de heren Groen met 16 schepen
en dan mag niet onvermeld blijven de
Maatschappij Tot Beheer van Steam-
trawlerS en andere Visschersvaartuigen
onder directie van de heren A. en M. de
Vries met 14 schepen. Deze rederij werd,
wat grootte betreft, gevolgd door de
Maatschappijen Holland en Praxis onder
directie van de heren C. Maas, J. Prins
en G. Carst met 11 schepen.
VAN TEXEL uit waren verder nog
drie spannen naar zee' vertrokken, om
het maar weer eens met de haring te
gaan proberen. Het slechte weer bleek
evenwel een geduchte handicap, of
schoon voor de gevangen haring toch
van 47 tot f 30 werd betaald. Stellig
een aanmoediging om deze pogingen
Voort te zetten.
Schaap is hier gaarne op ingegaan en
hij besloot in de eerste plaats niet van
de oorspronkelijke opzet af te wijken. In
aansluiting op de reeds genoemde koop
man zal de historie rond het Noordzee-
kanaal dus verder worden yerteld door
een grondwerker, een telegrafist, een
vakbondsbestuurder en een huisvrouw,
allemaal fictieve figuren, doch met au
thentieke ervaringen. Op deze wijze
hoopt de auteur alle facetten van hon
derd jaar IJmond zo menselijk en volle
dig mogelijk te kunnen omschrijven,
zodat alle saillante" punten volgens de
feiten aan de orde komen.
„Ook in dit geval is Theun- de Vries
eerst door het gemeentebestuur van Vel-
sen voor het schrijven van -een gedenk
boek benaderd en ik heb alle bewonde
ring voor de originele manier, waarop
door hem het werk is opgezet. De Vries
wilde niet vervallen in de fout van
zoveel andere schrijvers van jubileum
boeken, die de rol van de mens ih de te
beschrijven historie teveel hebben ver
waarloosd. Geschiedenis wordt immers
voornamelijk door de mens gemaakt en
daarom dient hij ook in dit werk over
het Noordzeekanaal centraal te staan”.
Dick Schaap weet in dit verband te
vertellen dat De Vries voor deze opzei
vijf fictieve figuren wilde creëren, ech
ter met de te herkennen eigenschappen
van mensen, die in die tijd werkelijk
hebben geleefd. Aldus wordt ,door hem
in de proloog een Amsterdamse koop
man aan het woord gelaten, een voor
stander van het graven van een kanaal
door „Holland op z’n smalst” die daarbij
op ongeveer dezelfde moeilijkheden stuit
als nu bij de aanleg van een metro
moeten worden ondervonden. Deze pro
loog, volgens Dick Schaap een „pracht
vondst”, werd door De Vries voltooid
kort voor het overlijden van zijn echt
genote. Dit verlies heeft hem bijzonder
aangegrepen, hij werd ziek en raakte
daarbij alle werklust kwijt. Vandaar- dat
Dick Schaap door hem werd verzocht
het boek verder af te maken, waarbij
hem volledig de vrije hand zou worden
gelaten.
BOVENDIEN WAREN donderdag nog
vele kotters uit Goeree, Ouddorp en
Texel present, welke aanwezigheid een
belofte voor de vrijdagmarkt heeft inge
houden. Maar helaas is dit nogal tegen
gevallen, waar de komst van de mini-
hektrawler KW 44 geen enkele verbete
ring in heeft kunnen aanbrengen. Deze
beschikte immers slechts over driehon
derd bakken gul, een klein partijtje
wijting en ongeveer vierhonderd stuks
kabeljauw. Na alles te hebben gelost
keerde het schip dan ook weer met
bekwame spoed naar zee terug. Via de
scheepsradio kan de schipper nog een
besomming melden van 44.000, een re
sultaat waar menige trawler op de
noordelijke Noordzee jaloers op zal kun
nen zijn. Want in deze contreien heeft
men nog steeds te kampen met bar en
boos weer.
TOCH ZIJN NA nieuwjaarsdag nog
verschillende schepen naar zee vertrok
ken, omdat het uitvaren zaterdag, in
verband met de slechte weersomstandig
heden minder wenselijk werd geacht. De
vrijdag vertrokken vaartuigen hebben
het dan ook zwaar te verduren gehad.
Zo ontving men al spoedig bericht van
de IJM 57 dat men döor het incasseren,
van een klap water een bord en een
deel van de last had verspeeld. En de
KW 74 meldde een verbrande Decca-
installatie, terwijl de KW 41 met in de
schroef geraakt want kreeg te kampen.
Al deze schepen zijn naar Bergen in
Noorwegen opgestoomd om Jiier de op
gelopen schade te laten verhelpen.
uitstekende kwaliteit en voor de rokers
bijzonder g eschikt. Een deel d aarvan
werd nog in de vrieshuizen opgeslagen
als appeltje voor de dorst. Voor de
rokers is deze makreel ongetwijfeld een
uitkomst,, vooral wanneer men bedenkt
dat door de eigen vloot voor deze cate
gorie in lange tijd geen bruikbare vis"
meer is aangevoerd Zodat de import van
deze makreel voor de rokers als een
levensbelangrijke zaan kan worden be
schouwd.
Eduarda IJM.
laatste rederij geweest waarvoor
stoomtrawler heeft gevaren. Immer?, in
1927, werd het schip toegevoegd aan de
Maatschappijen Holland en Praxis en
kreeg de naam Polaris IJM. 6 en ging in
bedrijf onder schipper. F. van der Kuil.
Genoemde maatschappijen behoorden
met 15 schepen in die tijd tot de groot
ste trawlerrederijen maar heeft zeer
veel te lijden gehad van de crisisjaren.
Aan het begin van de jaren dertig lag
op een paar schepen na de gehele vloot
in de Haringhaven die later bij de
sloperij terecht zijn gekomen. Ook de
Polaris werd in 1936 van de vloot afge
voerd. In 1939 had de Mij Praxis nog
twee schepen, de Penelope IJM. 64 en de
Perseus IJM. 45. Eerstgenoemde veron
gelukte tijdens de oorlog en de Perseus
werd, na terugkeer uit Engeland, enkele
jaren na de tweede wereldoorlog voor
de sloop verkocht.
ARIE VAN DER VEER.
HIERNA KON weer de gebruikelijke
aandacht worden besteed aan de aan
voer, bestaande uit enkele partijtjes vis,
afkomstig van de hektrawler KW 49 van
rederij „Kennemerland”. Deze Vis was
diepgevroren aan land gezet. De volgen
de dag was er van aanvoer geen sprake,
hetgeen voor 2 januari in 'vele 'jaren het
geval niet is geweest. Behalve wanneer
deze datum op een zondag viel, uiter
aard. Nog niét zo lang geleden was het
immers z<7 dat de schepen of met de
kerstdagen, of met de jaarwisseling bin
nen mochten zijn zodat de aanvoer,
hoewel sterk verminderd, toch doorgang
kon vinden.
VOORTS ZIJN deze week van Enge
land. en Ierland uit via de importeurs
opnieuw de mooiste partijen makreel
binnengekomen. Deze v is was van e en
IJMUIDEN. Aan de vrijdagmarkt
werd aangevoerd: 5375 kg tong; 47 kis
ten tarbot en griet; 708 kisten kabel
jauw; 212 kisten wijting; 412 kisten
schol; 50 kisten schar; 123 kisten diver
sen.
Prijzen
Na veertien puzzels voor het Natio
naal Fonds Sport Gehandicapten is
het enorme bedrag bereikt van:
f 2.302.98611. We zijn over de helft
heen zodat met redelijk optimisme
kan worden aangenomen dat je naar
een formidabel eindbedrag gaan.
Daaruit blijkt tevens dat. behalve de
te innen prijzen ook het nobele doel
aanspreekt. De extra-pot werd even
eens verstrekt: een bedrag van
ƒ3.962,57 kon aan de pot worden
toegevoegd uit de extra-bijdragen, zo
dat er nu in die extra-pot zit een
bedrag van 17.593,42.
Dé oplossing van puzzel 14 was:
„VEERTIEN WORDT UW GELUKS
GETAL”. De weekhoofdprijzen zijn:
VW GOLF EXTRA; mevr. v. d.
Broek, Lieshout; PHILIPS kleurente
levisie: mevr. A. de Vpogd-Wonder-
gem. Oostkapelle; SUMMA encyclo
pedie: mevr. R. Hollander, Losser (O);
OLGA springboxcombinatiemevr. A.
J. J. M. van Alebeek-Daniels, Schijn-
del; SINGER naaimachine: J. J. Klop-
rogge,. Bussum; 4. CONTI TS staal-
radiaalbanden; A. Kalkman-v. d.
Jagt, Hilvarenbéek; SPERRY RE
MINGTON rekenmachine: N. Ver-
maat, Vlaardingen; BICYCLETTE
hometrainerf ietsmevr. J. Nugter-
Kramer, Callantsoog; waardebon van
500 van WITTEVEEN: mevr. J. Vis-
ser-de Gier, Apeldoorn; waardebon
van 500 van WITTEVEEN: A. Q.
Schrama, Warmond. De weekhoofd
prijzen die in ons verspreidingsgebied
vielen zijn: TIGER produkten: mevr.
H. Muijs-Eversdijk, Creutzberglaan
222, Beverwijk; BIRDY tafelgarni
tuur: G. A. B. van Rooijen Pieter
Wautelaan 40. H’lem: RARA gouden
puzzelwoordenboek; mevr. E. v. d.
Slot, Eikenlaan 49, Lisse. De volledige
trekkingslijst ligt ter inzage op onze
kantoren. Hiei; kunt u 'ook reeds
voorbedrukte briefkaarten kopen ad
1,35. Onze kantoren zijn gevestigd:
HAARLEM: Ged. Oude Gracht 82;
Floresstraat-Soendaplein; Californië-
plein 17; IJMUIDEN: Lange Nieuw-
straat 427; BEVERWIJK: Zeestraat
18; HILLEGOM: VVV-kantoor Jhr.
Mockkade; BENNEBROEK: Benne-
broekerlaan 85; ZANDVOORT: De
Genestetstraat 7.
m guldens. Per 1 kg: grote
tong 13,32-12,27grootmiddel tong 15,12-
14,03; kleinmiddeltong 12,70-12,64; tong
één 10.90-10,68; tong twee 9,80-9,42; tar
bot 20,31-19ê72.
Per 40 kg: tarbot 577-316; griet 307-
141; kabeljauw één 234-162; kabeljauw
twee 216-139; kabeljauw drie 194-108:
kabeljauw vier 142-J02; kabeljauw vijf
114-84; schol één 74-66; schol twee 96-
78; schol drie 112-82; schol vier 100-72;
wijting drie 134-78; schar 132-84.
Op onze vraag of er reeds een titel
voor het boek is vastgesteld antwoordt
de auteur ontkennend. „Zelf zou ik het
graag „IJmuiden, ongewenst kind van
Amsterdam” willen noemen,” zegt hij,
„want de onderlinge verstandhouding
heeft immers dikwijls veel te wensen
overgelaten. Ook nu staat de zoon weer
.tegen de vader op met de kwestie van
de voorhaven, die er overigens volgens
mij echt niet komen mag. Maar toch
geloof ik nauwelijks dat de door mij
bedachte titel zal worden geaccepteerd.”
Dick Schaap besluit ons gesprek met
nogmaals vast te stellen dat het schrij
ven van dit boek een van zijn plezierig
ste opdrachten is geweest, vooral omdat
hij, hier als oud-IJmuidenaar zo recht
streeks bij betrokken is. „Maar ik heb
me er wel mee voor de leeuwen gegooid,
want reken erop dat het kritisch door de
betrokkenen zal wórden gelezen. En
wanneer zij mij op eventuele onjuisthe
den kunnen wijzen ben ik niet gelukkig.
Maar ik heb m’n uiterste best gedaan!”
Bij deze naspeuringen kreeg
Schaap zowaar een soort dagboek
zijn eigen moeder in handen, die
vroeger plezier in had alle belangrijke
en komische voorvallen in haar geboor
teplaats op papier te zetten. En een
betere bron van inlichtingen over de
oorspronkelijke bewoners van „De Hei”,
„De Veertig” en „De Blikken Buurt” had
haar zoon moeilijk kunnen vinden.
De Twee is langer in de vaart geble
ven al kwam het schip in 1921 onder
directie van L. Vriend en de naam
veranderde in Sobat IJM. 6, terwijl in
1924 wederom een wijziging plaats had.
Het schip ging toen toebehoren aan de
Visscherij Mij. Eduarda onder directie
van G. T. Res en is tóen geworden de
6 maar dat is niet de
geweest waarvoor de
NU DE EERSTE schepen met platvis
weer zijn binnengelopen met beslist
geen onverdienstelijke vangsten, is het
bijna niet, meer mogelijk een nieuwe
réis te maken, eenvoudig omdat het
toegestane kwantum reeds is aange
voerd. Voor de periode tussen 5 januari
en 1 februari is dus alles in een reis
verbruikt. In de loop van volgende week
zal waarschijnlijk bekend worden ge
maakt wat de vissers nu verder te doen
staat.
Dick Schatr-p, -aan zijn schrijfmachine bezig met het laatste hoofdstuk van het
Al deze historische feiten hebben Dick
Schaap eveneens de overtuiging bijge
bracht dat de autochtone bevolking van
.IJmuiden is voortgekomen uit een
smeltkroes van emigranten, waar men
sen met een sterk karakter het gevolgd
van zijn geweest. De echte IJmuidenaar
is dan ook allesbe'halve gemakkelijk
voor de autoriteiten en zijn mentaliteit
is enigszins te vergelijken met die van
de Urkers, waar men onmiddellijk dt
minister belt als het naar hun mening
fout loopt met de visserij.
Omdat hier in een jubileumboek
eenmaal niet aan valt te
dient ,ook Dick Schaap enige aandacht
aan de toekomst van de IJmond te
besteden. Hij vindt dit maar een moeilij
ke opdracht, omdat hier volgens hem
nauwelijks iets zinnigs over kan worden
vastgesteld. Zelfs niet na een gesprek
van ruim twee uur met de huidige
burgemeester van Velsen, drs. J. Ree
horst, die door Schaap wordt beoordeeld
als een prima hoofd van de gemeente,
mede doordat hij zich uitsluitend van
zakelijke argumenten bedient. Ook zijn
standpunt met betrekking tot de omstre
den voorhaven werd door hem voortref
felijk onder woorden gebracht.
Volgens Dick Schaap zal het jubi
leumboek bijzonder fraai en royaal wor
den uitgegeven, zodat bijvoorbeeld aan
ongeveer tweehonderd foto’s wordt ge
dacht. Voor een deel zijn deze geselec
teerd uit officiële archieven en particu
liere verzamelingen, terwijl daarvan ook
een groot aantal door fotograaf Eddy
Posthuma de Boer zal worden gemaakt
Hij komt hiervoor binnenkort speciaal
een dag of tien naar IJmuiden over.
Deze opdracht werd verleend omdat
men bij de uitgave van het boek ook de
nodige aandacht aan de huidige bevol
king wil besteden. Het alleen volstaan
met oude foto’s en tekeningen werd voor
deze opzet niet wenselijk geacht-
ji
l
■-
