99
Preparaat voor
muurschilderijen
Griekenland ook internationaal
op de bres tegen folteringen
Oorlog of vrede in Rhodesië
Vraag van veel speculaties
■T
HEB
Éifi
GEDICHTEN VAN MAO ONTKETENEN EEN MASSA-CAMPAGNE
Conflicten binnen Nationale Afrikaanse Raad
„VOOR ONS IS FOLTERING GEEN ABSTRACT BEGRIP”
Aanpassingen longen
bij vervuilde mist
I
1
y
y -z
MAANDAG
1 9
JANUARI
1976
9
VARIA.
(Van een speciale medewerker)
Meerjarenplan
Tweeledig
Heel China
Trapsgewijs
sn-
I
ook mislukken is een nieuw guerrilla-offensief, moge
lijk op groter schaal dan de vorige, te verwachten.
F»
2- «rJSK
n-
sn
t
Sinds enkele weken is in China een massa-campagne op gang gekomen
die - naar het zich laat aanzien - in de nabije toekomst een grote rol zal
spelen in de binnen- en buitenlandse politiek. Het startschot werd op
nieuwjaar gegeven met de publikatie van twee „nieuwe” (in feite tien jaar
oude) gedichten van voorzitter Mao, gelijktijdig gepubliceerd door de drie
belangrijkste bladen: de Rode Vlag, het Volksdagblad en het Dagblad van
het Volksbevrijdingsleger. Ze roepen op tot een verdere krachtsinspanning
en keren zich tegen het ontstaan van zelfgenoegzaamheid. De officiële
commentaren benadrukken dat deze romantische gedichten in overdrach
telijke zin een revolutionaire aanval op de Sovjet-Unie vormen.
Geen partij gekozen
Tl
4
Op lange baan
SALISBURY (Reuter). Wordt het oorlog of vrede
in Rhodesië? Dat is dezer dagen in Salisbury het on
derwerp van veel speculaties, zowel in blanke als in
Afrikaanse kringen, De vraag wordt ingegeven door
de huidige onderhandelingen tussen de blanke min
derheidsregering van premier Ian Smith en een deel
van de Afrikaanse Nationale Raad onder leiding van
Joshua Nkomo.
De afgelopen tien jaar hebben de Rhodesiërs her
haaldelijk hun krachten beproefd op het netelige pro
bleem van een constitutionele regeling, tot dusver
zonder resultaat. Als de huidige onderhandelingen
Weinig ruimte
Het is overigens voor het eerst dat de constitutio
nele besprekingen rechtstreeks worden gevoerd tussen
de blanke regering en de Afrikaanse nationalistische
leiders, of althans een deel van hen. Een ander deel
van de Afrikaanse Nationale Raad (ANC), onder lei
ding van bisschop Abel Moezorewa die in Zambia
verblijft, heeft zich krachtig verzet tegen Nkomo's
initiatief. Vorige besprekingen liepen steeds via
Britse bemiddelaars.
Ft|¥ictorjo
Aantasting
I
-
ggy Kc._-
De nieuwe „grote sprong
F
van China
voorwaarts
MAO TSE-TUNG
evenals in
AFRIKA
RHODESIË,
0.
IAN SMITH
Smith kan rich weinig concessies per-
JOSHUA NKOMO
Aanvankelijk lag het initiatief bij de
„pragmatische bestuurders” van het cen
trum. In januari van het vorig jaar
stelden de onlangs overleden premier
Tsjoe En-lai en eerste vice-premier Teng
Hsiao-ping aan het Volkscongres (parle
ment) een zeer ambitieus nieuw meerja
renplan voor, waarin vrijwel uitsluitend
de naduk werk gelegd op het grote
belang van een verdere produktieverho-
ging. In februari kwamen verschillende
variaties op dit thema naar voren.
het
grote
veler smaak onevenredig veel aan
dacht.
mittercn nadat hij zijn blanke landgeno
ten jarenlang heeft verzekerd dat hij de
macht nooit uit „beschaafde” dus
blanke handen zal geven. Hij zou dan
een flinke stembusnederlaag riskeren te
genover de voorstanders van de „harde
lijn”.
(Van onze redacteur
Frans van Hasselt)
een
arme
tussen
Zoals steeds in de Chinese politieke
economie was de landbouw het vertrek
punt, maar volgden de andere sectoren.
In november volgden nationale confe
renties voor mijnbouw en industrie, die
op soortgelijke wijze de produktieverho-
ging in het nieuwe meerjarenplan kop
pelden aan een verdere uitbouw van het
socialisme en de binnen- en buitenlandse
politiek.
Botswana"
Hij heeft ratten en apen aan de mist
blootgesteld. Na zeven dagen bleek bij de
dieren „biochemische en structurele scha
de” te zijn ontstaan. Hoewel de longen
waren ontstoken werden geen symptomen
daarvan waargenomen, zoals kuchen.
Dungworth meent dat de longen zich
aan de mist hebben aangepast. Het be
schadigde gedeelte werd door nieuw ver
vangen dat beter tegen de mist bestand
bleek.
in
jn
3S
ig
LONDEN (Reuter) Dr. Donald Dung
worth, medisch onderzoeker in Californië,
heeft het vermoeden geuit dat de longen
bepaalde veranderingen ondergaan wan
neer vervuilde mist wordt ingeademd,
waardoor zij in zekere mate worden be
schermd.
Het eerste gedicht gaat over de bergen
van Tsjingkang, waar aan het eind van
de jaren ’20 de guerrilla begon en die
Mao in het midden van dc jaren ’60
opnieuw bezocht. Het eindigt met de
woorden: „Niets ter wereld is onmoge
lijk, als men de top maar durft beklim*
men”. In feite zou men hierin een op
roep moeten zien om een vliegende
start te maken met het juist begonnen
vijfjarenplan 1976-1980, dat (zoals eerder
werd aangekondigd) de basis moet leg
gen voor het „inhalen” van de hoogont
wikkelde landen voor het jaar 2000.
Anderzijds geldt dat niet alleen de
ontwikkeling van de produktiekrachten,
maar ook de wijziging van de produktie-
verhoudingen een belangijke plaats heeft
gekregen in de Tachai-beweging. In de
eerste plaats is besloten, dat het ge-
Bij de aanklachten tegen folteraars
en alle aanklachten waren parti
culier moest worden gewerkt met
begrippen als „machtsmisbruik”, „be
lediging en bedreiging” en „toebren
ging van (zwaar) lichamelijk letsel”.
Gevallen waarbij dit laatste kon wor
den aangetoond, lagen juridisch het
makkelijkst en kregen soms ook naar
Het gemis daaraan werd door alle
juristen tijdens de afgelopen en nog
lopende processen zwaar gevoeld. He-
leni Vlachou herinnerde er in haar
Kathimerini aan, dat er in ditzelfde
wetboek wel hechtenisstraf wordt ge
steld op „mishandeling”, „onthouding
van water en voedsel voor langer dan
12 uur”, ja zelfs „trappen en stom
pen”, maar dat dit bepalingen zijn uit
de wetgeving op dierenbescherming.
BAZEL (Reuter). Enkele vervaagde
muurschilderingen van Michelangelo in
de Sixtijnse kapel in Rome kunnen in
hun vroegere glans worden hersteld,
dankzij een preparaat dat door Vati
caanse geleerden is ontwikkeld. Het is
gebaseerd op alkaloïden en zuren en is
het resultaat van 15 jaren onderzoek,
aldus een rapport van de Zwitserse ver
eniging van chemische industriëlen.
Maar in feite bleek elders een belang
rijk compromis te worden bewerkstel
ligd. Midden september begon in de
modelcommune Tachai een nationale
conferentie „Leer van Tachai”. Midden
oktober werd de conferentie in Peking
besloten. Er namen ruim 3000 afgevaar
digden aan deel, vrijwel de gehele par
tijtop gaf acte de présence, en verschei
dene leiders hielden belangrijke toespra
ken.
gebonden aan onderwijs, bezit of inko
men. In stamverband levende Afrikanen
zouden vervallen worden verklaard van
hun traditionele rechten op land als ze
voldoen aan de voorwaarden voor het
verkrijgen van stemrecht.
meensehappelijk bezit van land en pro-
duktiemiddelen (machines en dergelijke)
trapsgewijs zal worden overgeheveld
van kleinere naar grotere eenheden: van
„team” naar „brigade” naar „commune”
naar „district” naar provincie en uitein
delijk naar „het gehele volk”.
Op die manier zullen verschillen tus
sen „arme” en „rijke” gebieden langzaam
oogelost worden. In de eerste plaats
'hoopt men, dat de mechanisatie de ver
schillen tussen hand- en hoofdarbeid zal
verkleinen (mits men althans het „arbei-
derszelfbestuur” verder blijft ontwikke
len).
prozaïsch debat, dat het gehele afgelo
pen jaar in zeer bedekte termen binnen
de Chinese top is gevoerd tussen het
centrum en de linkervleugel. Met betrek
king tot de voortzetting van de revolutie
waren er namelijk enerzijds degenen die
de nadruk wilden leggen op het doen
van verdere investeringen en het zich
eigen maken van nieuwe technieken,
anderzijds degenen die de nadruk wilden
leggen op het nog verder nivelleren van
inkomens en eigendom.
Het gaat hier om de steeds terugke
rende tegenstelling binnen de commu
nistische beweging tussen (in termen
van de marxistische economie) de door
braak van de produktiekrachten (techni
sche uitrusting en ontwikkeling van ar
beiders, die duidelijke taken hebben in
het produktieproces) of die in de pro-
duktieverhoudingen (de aard van de be
zitsrelatie van de produktiekrachten tot
de produktiemiddelen, d.w.z. grondstof
fen en machines).
De radicale vleugel van bisschop Moe-
zorewa en dominee Ndabaningi Sithole,
leider van de vroegere Zanu-guerrilla-
strijders, krijgt dan waarschijnlijk de
overhand.
een verdere ontwikkeling van de pro
duktiekrachten in de landbouw. Dat be
tekent in de eerste plaats ontginning en
bevloeiing van het land: net als in het
eens onvruchtbare Tachai, moest ook in
de rest van China het landbouwareaal
(dat in 1974 nog slechts 13 percent
besloeg) worden uitgebreid. In de afgelo
pen jaren hebben 100 miljoen mensen
iedere winter grotendeels met hun
blote handen 1,6 miljoen hectare land
per jaar onder irrigatie gebracht (op een
landbouwareaal van 127 miljoen hecta
re). Dat zou echter meer moeten wor
den.
Het betekent in de tweede plaats me
chanisatie en „chemificatie”nét als in
het „spaarzame” Tachai, moest ook in de
rest van China méér van de inkomens-
groei voor de aanschaf van machines,
kunstmest en bestrijdingsmiddelen wor
den gereserveerd. En het betekent in de
derde plaats „verwetenschappelijking”
van de landbouw: net als in het „leer
gierige” Tachai zouden de communes
zelf proeven moeten doen met nieuwe
gewassen en methoden.
Tn totaal zijn op dit moment zo’n 300
districten „ge-Tachai-ificeerd”; rond 1980
zou een derde van alle districten zover
moeten zijn, terwijl ook de overige zou
den zijn „gemoderniseerd”.
De bedoeling is duidelijk. In de deel-
commune Tachai zelf (nog geen honderd
families) is de graanproduktie sinds 1949
bijna vertienvoudigd. In het district Hsi-
yang eromheen (ruim 450 dorpen) is de
graanproduktie sinds 1966 al ongeveer
verdrievoudigd. In de provincie Shansi
daaromheen zou de produktie zozeer
kunnen stijgèn, dat niet alleen de groei
ende bevolking kan worden gevoed, de
consumptie kan stijgen en de reserves
kunnen worden vergroot, maar dat ook
een overschot voor export ontstaat (Wat
een belangrijk Winstpunt zou zijn voor
de buitenlandse politiek).
Het kan verbleekte kleuren herstellen
en is met succes toegepast tijdens res
tauratie aan het paleis van Lateranen in
Rome. Vaticaanse functionarissen menen
dat hetzelfde kan worden bereikt in de
Sixtijnse kapel en de basiliek San Marco
in Venetië, waar de fresco’s als onher
stelbaar werden beschouwd.
Ook beeldhouwwerk kan ermee wor
den behandeld. Het preparaat dringt
diep in hout en steen in, evenals in
canvas, en weert corrosie.
.West Nicholson
Bejtbridge^f**-
•t v.,.,.,xyy
Spoorweg
Stuwdam
km400
De leiders van de aangrenzende Afri
kaanse landen hebben tot dusver opzet
telijk geen partij gekozen in het conflect
binnen de ANC, al geeft de Zambiaanse
president Kenneth Kaoenda min of meer
bedekte steun aan de gematigde vleugel
van Nkomo. Officieel wachten de Afri
kaanse staatshoofden af wat Nkomo er
van terecht brengt. Als hij faalt zullen
ze hun posities opnieuw moeten over
denken, en mogelijk een strijdvaardiger
koers tegen het minderheidsbewind in
Salisbury gaan steunen.
Het ziet ernaar uit dat onderhandelin-
gen nog wel enige tijd zullen duren.
Smith heef t geen reden om de zaken te
overhaasten. Voorlopig is het betrekke
lijk rustig in Rhodesië. De guerrilla
langs de noordgrens, die begin vorig jaar
op zo grote schaal oplaaide, dat de
blanke Rhodesiërs zich ernstig zorgen
gingen maken, is de laatste maanden
sterk verflauwd. Maar de dreiging van
gewapende acties blijft, en dwingt de
regering om een naar verhouding sterke
veiligheidsmacht paraat te houden.
ATHENE. Griekenland is
enige land ter wereld waar
processen wegens folteringen zijn ge
voerd. In regering, parlement, zelfs in
de legerleiding, zitten velen die tij
dens de dictatuur met dit fenomeen
hebben kennisgemaakt. Het is daarom
niet verbazingwekkend dat Grieken
land nu ook internationaal het initia
tief heeft genomen tot een poging de
folteringen in te dammen.
Zo zal het ook weer zijn bij de
processen die binnenkort, nog met de
oude wetten, zullen worden gevoerd
tegen 40 manschappen van de
Atheense veiligheidspolitie (de meeste
processen tot nu toe golden de mili
taire politie). Inspecteur Lambrou en
de meeste anderen die zich berucht
hebben gemaakt op het inmiddels
afgebroken, kantoor aan de Boubouli-
nastraat naast het archeologisch mu
seum, zullen voor een gewone politie
rechtbank moeten verschijnen wegens
„machtmisbruik” en dergelijke;
slechts drie van de meest gevreesden,
Mallin- Dabalis én Odysseus Spanos
(niet te verwarren met de gelijkna
mige folteraar van de militaire poli
tie) komen voor een criminele recht
bank, omdat zij tevens worden be
schuldigd van de foltering van Natas
ja Tsirka, die op haar abortus uitliep,
waardoor dat geval juridisch veel
zwaarder komt te liggen. (Toen zij
uitriep dat zij zwanger was, was haar
toegevoegd: „We zullen zorgen dat het
niet op de wereld komt, want het
wordt er net zo een als jij”).
Nkomo heeft herhaaldelijk verklaard
dat hij streeft naar een onmiddellijk
Afrikaans meerderheidsbewind. Maar
Smith zal proberen de machtsoverdracht
aan de Afrikanen zo veel mogelijk op de
lange baan te schuiven. Een overeen
komst waarin een duidelijk tijdschema
voor de ontmanteling van het blanke
regime is opgenomen, zou de regering-
Smith in een onmogelijke positie tegeno
ver haar blanke kiezers plaatsen.
Smith heeft gezegd dat op de een of
andere manier conclusies getrokken zul
len moeten worden uit het huidige ge
sprek. Het ziet er niet naar uit dat hij
door de knieën wil gaan onder de druk
van een dreigende grootscheepse guerril
la. Hij heeft, ook in het openbaar, duide
lijk gemaakt dat de Rhodesische veilig
heidstroepen naar zijn mening opgewas
sen zijn tegen welke guerrilla ook. Maar
tegelijkertijd wil zijn regering toch wel
graag de politieke en economische voor
delen oogsten, die voortzetting van vreed
zame onderhandelingen zou opleveren.
Op het moment dat ik eind oktober
Peking bezocht, begon de landelijke
„Leer van Tachai”-beweging juist op
gang te komen; hij was het gesprek van
de dag. De doelstelling was tweeledig en
verenigde zowel het centrum als de
linkerzijde.
Enerzijds is de beweging gericht op
afremmend werken. Ook hier fun
geert Griekenland als een historisch
voorbeeld. „Voor ons Grieken is fol
tering geen abstract begrip, maar
dichtbije en pijnlijke werkelijkheid”,
aldus Papastefanou.
De eigenlijke, inhoudelijke besprekin
gen tussen de regering en de groep-
Nkomo ziijn op 6 januari begonnen. Eer
dere gesprekken waren aan procedure-
kwesties gewijd. Het overleg werd ver
daagd om bepaalde aspecten te bestude
ren, maar in dit stadium worden de
details van het besprokene geheim ge
houden.
In Salisbury meent men dat er een
reeks constitutionele voorstellen op tafel
ligt, waaruit men probeert een weder
zijds aanvaardbare formule te destille-
,ren. Darbij zouden vroegere grondwetten
van Rhodesië nauwkeurig worden bestu
deerd, ook die van 1961, waarin een
ingewikkelde formule is uitgedokterd
met gescheiden kiezerslijsten voor blank
en zwart.
Ook zou er een plan voor een ge
meenschappelijke kiezerslijst op tafel
liggen, met een vorm van kiesrecht,
Deze week worden de onderhandelin-
gen waarschijnlijk hervat. De uitslag
blijft voorlopig uiterst onzeker, want
beide partijen hebben weinig manoeu-
vreer-ruimte. Nkomo kan geen grond-
wet-voorstellen aanvaarden die tekort
doen aan de velangens en aspiraties van
de Afrikaanse nationalisten; een slap
aftreksel van de Afrikaanse eisen zal
niet „verkoopbaar” zijn aan de grote
Maar ook Nkomo heeft veel te veriie- meerderheid van de Afrikanen.
zen. Sinds de scheuring in de ANC-
gelederen is nooit duidelijk geworden op
Tijdens de onlangs gehouden Alge
mene Vergadering van de Verenigde
Naties heeft de Griekse afgevaardigde
in de zogenaamde Derde Commissie,
Papastefanou (advocaat van veel ge-
folterden tijdens de junta en nu se-
crebaris-generaal van het departe
ment van justitie) namens 23 landen
een resolutie ingediend die zonder
stemming is aangenomen. Daar
in worden alle regeringen opgeroepen
in hun landen wetgevingen te introdu
ceren, waarbij foltering een expliciet
misdrijf wordt. Ook zou voor perso
neel van politie, militaire politie en
gevangenissen een gedragscode moe
ten worden opgesteld, waarvan alle
betrokkenen uitvoerig op de hoogte
moeten worden gesteld.
Zelfs in totalitair geregeerde lan
den, zo heet het in een toelichting,
kan het vooruitzicht op zware straf
in geval van de val van het bewind
hoeveel steun onder de Afrikanen Nko
mo kan rekenen. Maar door op eigen
houtje onderhandelingen met Smith te
beginnen is zijn toekomstige rol in belang
rijke mate afhankelijk van het welsla
gen van de onderhandelingen. Als de
besprekingen niets opleveren kan zijn
ster snel dalen.
Dit was één van de gevallen die
reeds in 1968 uitvoerig zijn onder
zocht in de Raad van Europa in
Straatsburg en die tot Griekenlands
gedwongen vertrek uit dat lichaam
hebben bijgedragen.
)2®SAIIS8URY>
XV^onkie RHODESIEX
'x aueflue/’Redciiff'\.
N Gw?!2r*"X OemtaliA;
Op het Griekse ministerie van jus
titie wordt inderdaad gewerkt aan
een toevoeging aan het wetboek van
strafrecht, waarbij niet alleen folte
ring, maar ook „aantasting van de
menselijke waardigheid” juridisch
uitgewerkte begrippen worden.
Het tweede gedicht gaat over een
geprek tussen twee vogels en eindigt
met de mus, die zegt: „Er is van alles te
eten van gekookte aardappels tot ge
braden vlees”; en de fabelvogel, die
antwoordt: „Dat alles is niets dan )”cht
de wereld is in grote beroering”.
In feite zou men hierin een waarschu
wing moeten zien, dat het gevaarlijk is„
vandaag te genieten zonder zorgen voor
morgen”, want we zouden (zoals steeds
opnieuw wordt benadrukt) mogelijk aan
de vooravond van een nieuwe wereld
oorlog staan. De officiële commentaren
verwijzen hierbij naar het „goulash-soci-
alisme” van Kroetsjev, dat is uitgelopen
op het „sociaal-imperialisme" wm
Breznjev.
Nader beschouwd, gaat het hier om
een poëtische samenvatting van een zeer
Wat dat betreft zijn ook de eerste
regels van de twee gedichten van Mao
betekenisvol: „Ik beklim de berg op
nieuw, omdat ik de wolken wil aanra
ken” en „De fabelvogel ontvouwt zijn
vleugels, en vliegt 50.000 kilometer
hoog”. Dezer dagen weergalmen deze
zinnen door heel China, dat zich op
nieuw opmaakt om de hemel te bestor
men.
Een goed voorbeeld is de oliewinning,
die het afgelopen jaar enerzijds belang
rijk is uitgebreid (met het aanboren van
nieuwe velden in het zuidoosten) ten
dienste van de eigen industrie en ander
zijds een grote rol is gaan spelen in de
economische en politieke betrekkingen
met buurlanden (ook „kapitalistische als
Japan, de Filippijnen. Thailand). Zowel
de ambitieuze streefcijfers van de nieu
we meerjarenplannen als de massacam-
pagne die aansluit aan de conferentie
„leer van Tachai”, onderstrepen dat het
China ernst is met zijn voornemen rond
het jaar 2000 niet alleen in Azië, maar
zelfs in de hele wereld een van de
belangrijkste economische machten te
zijn.
Vervolgens werd het initiatef echter
overgenomen door de „partij-ideologen”
van links. In maart en april waarschuw
den de Mao-vertrouwelingen en culture
le revolutionairen Tsjang Tsjoen-tsiao
en Yao Wen-yuan tegen het mogelijk
ontstaan van een „nieuwe bourgeoisie”
en eisten een versterking van de „dicta
tuur van het proletariaat”. Ook gingen
zij uitvoerig in op de dreiging van
groeiende ongelijkheid tussen de
en rijke landbouwcommunes,
landbouw en industrie, tussen handar
beiders en hoofdarbeiders.
In de zomermaanden leek het er even
op, dat andere thema’s het politieke
toneel zouden gaan beheersen. Net als
aan de vooravond van de Culturele Re
volutie, tien jaar eerder (en tijdens de
beginfase van de „kritiseer Lin Piao,
kritiseer Confucius”-campagne een jaar
eerder) was het onrustig in de sectoren
onderwijs en cultuur. Studenten plaxten
muurkranten aan tegen het bestuur van
de universiteit van Peking; er kwam een
felle polemiek op gang tegen de klassie
ke roman „Aan de waterkant”.
«F-
r- j
