Fotozetmachine en computer verdringen het lood
Kinderziekten hopelijk
snel van de baan
I
I
1
■n
■i
Z J|
tl
’fit
gB
llllz
llllll
o
ft
in.
t
tam
■■B«a
G-
At
ff
b
■b I
if
r
■ll
wi
ra
r
1
iffl
•f
Bflt
EbS
i
llii
if
f-
I
IBh
SR i
I
m
IPS
!S
«m
M
fff;
i
w
K
- 4É
wSII
Illll
i
iliil
A
Kinderziekten
Fotopapier
B
Zaag en tang
1
Bi
Bill
A
M
B:'
BB
i
Is
o
■BB:
t
I
't
;j A,
HAARLEM. - Niet alleen de
nieuwbouw heeft Damiate Pers en kniptang. Een enkele advertentie in
het afgelopen jaar extra bezig
gehouden. Een tweede veran-
dering in het werkpatroon was
nog veel ingrijpender: de om
schakeling op een nieuwe tech
niek voor de vervaardiging van
de krant.
Br
1 r
Computer
B.
l
W ,z
1 B' S
ft,
I
■f
i
:<z
A,
'■X*-
■Xv
-BB:A
4®%.
'Wj
W
Met een mammoetkraan wordt een van de oude loodzetmachines in zijn geheel verplaatst.
j
ROEL TENT
^>■5
XjSSxx
.1.
?:?S:SS||
<k"A
Xy.
F
W<
SS»?
Z’-X
xxxxxxxxxxxxxs
Lood is zwaar en het werken met lood is’
omslachtig. Immers, het opbouwen van
nieuw, belangrijk nieuws binnenkomt
waarvoor ander nieuws moet wijken.
De computer telt nog vóór het zetten de
tekstlengte, zodat pagina’s voor het
plakken op de millimeter kunnen wor
den uitgetekend.
fïB
t*
•»-
Damiate Pers beschikt over twee
(straks drie) fotozetmachines van het
type Linotron 303. Het zijn de grote
kasten aan de rechterzijde. De kleine
kastjes er tussenin zijn de schijvenge
heugens. Links op de voorgrond een
beeldscherm met toetsenbord, daarach
ter de machine voor het ontwikkelen
van de fotostroken met tekst.
È.X
Al zo’n negentig jaar zijn kranten in
lood gezet. Bij dit procédé worden de
geschreven tekst en de koppen omgezet
in loden regels. Van de foto’s worden
metalen of plastic plaatjes (cliché’s) ge-
maakt, waarin de grijstinten zijn ver
vangen door puntjes, die dichter of
minder dicht op elkaar staan (om met
zwarte inkt en wit papier straks toch
„grijs” te kunnen suggereren). Uit re
gels en cliché’s worden, zoals met blok
ken in een blokkendoos, vlakke pagi
na’s gebouwd. Deze zouden weliswaar
meteen als drukvorm kunnen worden
gebruikt, maar voor kranten zou het
drukken dan te langzaam gaan. Een
kranten-drukpers werkt met cilinders,
waarlangs een papierbaan loopt. Om
van de vlakke loodpagina zo’n cilinder
te maken, wordt er een vel geprepa
reerd karton op geperst; dit karton
wordt daarna rond gezet en opnieuw in
lood afgegoten.
een pagina betekent: werken met zaag
Onze krant is nu halverwege deze om
schakeling.’ Alle advertentie’s worden
fotografisch gemaakt. Met de tekstpa
gina’s is een begin gemaakt. Al zijn de
lettertypes van de tekstpagina’s in
„lood” en „fotografie” hetzelfde, toch is
het beeld van de fotografisch gezette
pagina’s wat onwennig en vooral in de
overgangsfase zult u er wellicht wat
vreemd tegenaan kijken.
Het doel: een beter leesbare, foutlozer
en van scherpere foto’s voorziene
krant, die door gestroomlijnder pro-
duktie betaalbaar kan blijven, zullen
we wellicht pas na maanden vallen en
opstaan bereiken. Wij-van-de-krant zul
len er allemaal een beetje ouder van
worden, U als lezer zult zich wellicht af
en toe ergeren, ons opbellen, misschien.
Schiet niet te hard op de pianist, s.v.p.
Wonderlijk eigenlijk, dat het zo lang
heeft geduurd voor een nieuwe tech
niek werd ontwikkeld. Die techniek
heet: fotografisch zetten. Vrijwel alle
kranten en een zeer groot aantal han-
delsdrukkerijen is bezig, hierop over te
schakelen of heeft die overschakeling
kortgeleden achter de rug. De tekst
wordt nu aangebracht op stroken foto
papier, die worden ontwikkeld, ge
droogd en, samen met voorbehandelde
foto’s, worden opgeplakt op een pagi
nagroot vel wit karton. Lijnen worden
gemaakt uit zwart plastic tape of wor
den gewoon met een pen getrokken. Als
de pagina klaar is, wordt hij gefotogra
feerd; van het negatief wordt een foto-
afdruk gemaakt op een metalen plaat,
die voorzien is van een geprepareerd
kunststof laagje. Op de plaatsen waar
het licht door het negatief valt, wordt
de kunststof hard; op de onbelichte
plaatsen blijft het zacht. De plaat wordt
na de belichting uitgewassen, het zach
te plastic lost op en men houdt een
pagina in reliëf over. Deze kan worden
rondgebogen en meteen als drukplaat
op de rotatiepers worden bevestigd.
w©w.«w.«
5 jiSSxxxx
Papierstroken met de tekst worden op
een vel wit karton ingeplakt en met
illustraties tot een pagina gecombi
neerd. Op de voorgrond een apparaat,
waarmee de stroken worden gegomd.
De overgang op de nieuwe techniek is
een ingrijpende operatie. Goed ge
schoolde grafici zien in één klap een
deel van hun vakkennis en handvaar
digheid waardeloos worden. Ze moeten
in feite een nieuw vak leren. Daar staat
dan wel tegenover, dat velen het als
plezierig ervaren dat de „fabrieks-
sfeer” nu verdwijnt en er een kantoor-
sfeer voor in de plaats komt. Maar daar
komt weer bij, dat nieuwe apparatuur
kinderziekten vertoont. Zij bezorgen
mensen, betrokken bij de produktie,
slapeloze nachten, lezers oogafwijkin
gen en redacteuren en adverteerders
hoge bloeddruk. „Bij Haarlems Dag
blad bent U maar een half mens”,
wordt soms verzucht.
lood is een bouwwerkje, ingewikkelder
dan mecano. Door de vele handelingen
in het loodproces is de kans op fouten
groot. Een regel met een zetfout wordt
in zijn geheel overgemaakt en,vervan
gen, met alle risico van een niéuwe fout
of een verkeerde plaats in de kolom.
Fotografisch zetten gaat razend snel.
Een loodzetmachine heeft voor een ko
lom zetsel minstens een half uur nodig,
een fotozetmachine doet het binnen de
twee minuten. De fotozetmachine
wordt bestuurd door een computer en
die computer heeft nog vele andere
mogelijkheden gebracht. Als U een
„groentje” opgeeft, dat een aantal ke
ren moet worden herplaatst, wordt het
nog slechts één keer (op ponsband) ge
tikt en voorzien van een code. Op de
■dag van plaatsing rolt het automatisch
uit de machine; alle „auto’s” alle „be-
drijfspersoneel” en alle „tweedehands
goederen” keurig gesorteerd per ru
briek. Aan de computer kunnen televi
sieschermen worden gekoppeld, die.
voorzien zijn van een toetsenbord als
van een schrijfmachine. Daarmee kan
tekst in de computer worden gebracht
(ze verschijnt tegelijkertijd op het
scherm) of al ingebrachte tekst worden
gecorrigeerd. Dat laatste biedt de re
dactie veel voordeel. Wijzigingen in een
nieuwsbericht (het aantal doden bij een
vliegramp is een luguber, maar vaak
voorkomend voorbeeld) zijn nu simpel
aan te brengen. Een artikel dat groter is
dan de beschikbare ruimte, wordt via
het beeldscherm al even eenvoudig in
gekort. De zetwijze en de zetbreedte
kunnen tot het laatste moment worden
gewijzigd, wat vaak gewenst is als
s
.--’sa
- B BBBB 'A:-
De computer wordt omzichtig op zijn plaats gereden in de nieuwbouw.
<S-'
