Proces in Amsterdam tegen vertegenwoordiger vliegtuigfabriek
Jongeman bekent
Almeloër te
hebben gedood
Weer aardschokken
in Guatemala
L
Lidmaatschap OAE kan nu worden aangevraagd”
1
j
M tl scheepmaker
Nu meer dan 600 bevingen geteld
BUITENLAND
BINNEN-
EN
1 9 76
WOENSDAG
1 1
FEBRUARI
(Van onze correspondent)
nis
Weggeschoven
len
der
[>tie
ika
Geïnformeerd
aad
Keja
iten
weg
ssen
tatie
jeval
■u|
Sinds 4 februari zijn nu meer dan
600 schokken geteld. De eerste
schok van gisteren had een kracht
van 3.01 op de schaal van Richter.
De tweede, slechts twee minuten
later, was zwaarder.
De Oegandese president, die momen
teel periodiek voorzitter van de OAE is,
deed een beroep op de tegenstanders van
de MPLA, het Nationale Front voor de
Bevrijding van Angola (FNLA) en het
Nationaal Verbond voor de Totale Onaf
hankelijkheid van Angola (Unita), een
periode van verzoening in te zetten. Hij
deed voorts een beroep op alle landen in
Afiika te beletten dat buitenlandse
huurlingen zich in de Angolese burger
oorlog mengen.
Getuigen
GUATEMALA/GENEVE
(DPA,AFP,Reuter). Bijna een
week na de aardbevingsramp in
Guatemala zijn gisteren twee nieu
we aardschokken in de Centraal-
Amerikaanse republiek gevoeld.
AMSTERDAM. Voor de Amsterdamse rechtbankpresident mr.
Schröder diende gisteren de zaak-Dassault. Terecht stond de vertegen
woordiger van de Franse vliegtuigfabriek Dassault, J. Botterman, die
ervan wordt verdacht de Tweede-Kamerleden Dankert (PvdA) en Keja
(VVD) bedragen 30.000) en een stukje grond in Zuid-Frankrijk
aangeboden te hebben in ruil voor hun stem ten behoeve van Dassaults
produkt, de Mirage. In de strijd om de opvolging- van de Starfighter
gooide dit Franse toestel namelijk hoge ogen.
KAMPALA (UPI.AFP). Oe
ganda heeft gisteren de regering
erkend die in het leven is geroenen
door de Volksbeweging voor de Be-
vriiding van Angola (MPLA). In
diplomatieke kringen wordt de me
dedeling van nresident Idi Amin
gezien als de grootste nolitieke
overwinning van de MPLA bii haar
striid voor erkenning als de wetti
ge leider van Angola.
HENK S.P.
TOVERFLUIT
SOUND-TRACK
Dassault zou Kamerleden grond
en som geld aangeboden hebben
P. DANKERT
De heer Botterman (rechts op de foto) en zijn advocaat, mr. J. H. Jonker.
Oeganda erkent MPLA
IDI AMIN
AGOSTINHO NETO
De heer Francois van Dassault, heeft
inmiddels schriftelijk, maar wel onder
ede, verklaard, dat hij de heer Dankert
Een van de urgentste problemen is
voorraden te transporteren naar de ge
bieden, die het ergst zijn getroffen. De
Amerikaanse ambassade heeft daarom
gevraagd om nog twee helikopters uit de
Panamese Kanaalzone. Uit de hele we
reld komen inmiddels tonnen voedsel,
medicijnen en dekens binnen. Ze worden
opgeslagen in de hangars van de luch
thaven „Aurora” bij de hoofdstad.
iver-
i dit
:-ika-
eind
I is
nen
irte
als
de
ko-
last
ge-
lars
.dus
lur-
irde
kie-
tieeft
:ord-
snnis
jijna
Er
dda-
tden.
i is
on-
de
ret-
igt
m-
len
lar
1 ci-
istitie
nbte-
„niet
aagse
j het
stek-
met
de
ren,
sche
sr-
30)
sn-
an
Dt-
U-
re-
en
m-
lo-
de
len
Lus
!t bij
extra
ar op
neer-
i. De
tus-
kelij-
we-
s aan
heeft
egen-
kost
a.
Volgens de heer Dankert is toen het
volgende gebeurd:toen hij, na een eigen
lijk wat kort en gehaast gesprek, het
kantoor van de heer Botterman verliet,
kwam de heer Botterman hem achterna
en zei tegen hem: „Joh Piet, je moet
Frangois anderhalf miljoen vragen”. De
heer Dankert was beledigd omdat hij
altijd de indruk had gehad dat Francois
hem in ieder geval nog altijd de vrijheid
had gelaten zijn eigen prijs te bepalen,
terwijl Botterman hem nu ineens het
initiatief uit handen had genomen, afge
zien van het feit of Dankert daar wel of
niet trek in had.
Ondanks het advies dat Francois Dan
kert gegeven had, nam de laatste „con-
tre coeur” toch weer contact op toen de
heer Botterman hem in augustus 1974
belde. Botterman zorgde toen voor het
rechtstreekse contact in Nederland tus
sen de heer Francois en de heer Dan
kert. Bij die gelegenheid hield hij zich
geheel afzijdig. Volgens de heer Dankert
was de heer Franpois een beetje nerveus
vanwege het feit dat kennelijk de voor
keur uitging naar de F-16. Francois en
Dankert hebben nogmaals met elkaar
gepraat op het kantoor van de heer
Botterman. De laatste heeft zich daar
geheel buiten gehouden.
jister-
rdam-
n kilo
haar
t was
a een
en de
aan-
inbre-
se re-
ver-
nplot.
varen
n 30-
i. De
>elang
nd te
Op krukken hinkt een van de veertig
ontmoedigde Britse huurlingen, die gis
teren uit Angola in Engeland terugkeer
den, de luchthaven Heathrow af.
zijn
vor-
Zij
oge-
i 45
irbij
een
arkt
de
zul-
rden
Waarom de heer Keja op dat moment
niet onmiddellijk naar de officiële in
stanties was gelopen, verklaarde hij op
de volgende manier: „Ik had geen zin
om iets te verklaren waarvan ik uitein
delijk niet helemaal zeker was. Tot op
heden kan ik nog echt niet voor de volle
100 percent verklaren ofdat wat de
heer Botterman heeft gezegd door mij
geheel juist is geïnterpreteerd.
t de
Ij oen
i in
rmee
De
en
nstig
aiden
Francois had nog nooit gepraat over
omkopingssommen. Hij had alleen geïn
formeerd bij de heer Dankert wat de
indruk was die Botterman op hem
maakte. Dankert zei daarop, dat de heer
Botterman hem een voorstel had gedaan
over een stukje grond in Perpignan en
dat hij dat buitensporig hinderlijk vond.
Francois had hierop, volgens de heer
Dankert, geantwoord, dat hij vooral niet
moest luisteren naar de heer Botterman,
dat dit soort zaken, voor zover ze al ter
Voor de president van de rechtbank
verklaarde de heer Dankert gisteren, dat
hij de zaak van het stukje grond in
Zuid-Frankrijk, niet au sérieux genomen
had. Het aanbod was niet zo direct
gedaan, maar hij had het in ieder geval
toch, zij het dan in vage bewoordingen,
weggeschoven. Hij wilde helemaal geen
stukje grond, zei hij. Hij kwam zo vaak
in Zuid-Frankrijk, om de simpele rede
nen dat zijn schoonouders daar woon
den.
In een verklaring voor radio-Kampala
zei Amin: „Vijfentwintig OAE-landen
hebben nu de MPLA erkend en Oeganda
heeft besloten het 26ste te zijn. Door
deze meerderheid heeft de MPLA nu het
recht op het volledige lidmaatschap van
de OAE”.
President Amin verklaarde dat de
MPLA nu het lidmaatschan kan aanvra
gen van de organisatie voor Afrikaanse
Eenheid (OAE).
Gevraagd waarom de heer Dankert zo
lang zijn mond had gehouden, ant
woordde hij: „Ik was bang voor een
smaadproces. Zolang ik niet wist dat
anderen ook een dergelijke omkopings-
affaire aan hun jas hadden gehad, durf
de ik mijn mond niet open te doen”.
Waarop de president van de rechtbank
zei, dat hij het wat merkwaardig vond,
dat de heer Dankert niet de voorzitter
van de Tweede Kamer, ook niet de
fractievoorzitter van de PvdA had inge
licht, maar wel inmiddels naar een jour
nalist van Le Monde was gegaan, om de
simpele reden dat hij de bal van deze
hele affaire aan het rollen wilde bren
gen.
De heer Dankert, die zich aanvanke
lijk erg onthutst toonde en tevens ver
klaarde zó beledigd te zijn en zó veront
waardigd, dat hij met Dassault niets te
maken wilde hebben, ging een paar
dagen nadat het bericht in Le Monde en
de Nederlandse pers was gepubliceerd,
tóch weer op werkbezoek bij Dassault.
Er was inmiddels een andere persoon
tussen gekomen. Dat was de heer
Franpois. Tegen Franpois, secretaris-ge
neraal van Dassault, zei de heer Dankert
dat de hele zaak wat overtrokken was.
prettig zou vinden als de heer Dankert
zijn mogelijkheden zou aanwenden om
ervoor te zorgen dat de Mirage, op dat
moment een omstreden produkt, iets
meer in de belangstelling zou komen.
Dankert zou dat dan niet voor niets
hoeven doen: hij zou daarvoor een „aar
dig stukje grond” in Zuid-Frankrijk
krijgen.
Van de heer Keja was bij Dassault
bekend dat hij een voorstander was van
Amerikaanse gevechtsvliegtuigen. Niet
ALMELO (ANP). De Almelose po
litie heeft de moord, die in de nacht van
zondag o'p maandag in deze stad is
gepleegd, opgelost. Een 21-jarige man uit
Almelo heeft gistermiddag bekend de
67-jarige J. H- Schipper e hebben ver
moord. Het was zijn bedoeling geweest
de man te beroven.
Toen deze zich verzette was de dader,
die evenals zijn slachtoffer veel alcohol
houdende drank had gebruikt, zo kwaad
geworden dat hij Schippers met een
mes, dat de oude voor de dag had
gehaald, een groot aantal steken toe
bracht.
sprake zouden komen, geregeld zouden
moeten worden met mensen op niveau,
dat wil zeggen, dat ze geregeld zouden
moeten worden tussen de heer Francois
en de heer Dankert. Daarbij werd hem
dan tevens het voorstel gedaan, althans
zo zegt de heer Dankert, een rekening te
openen in Zwitserland, een anonieme
rekening, waarvan alleen inlegger en
afnemer zouden weten waar het geld
vandaan kwam en waar het naartoe
ging.
nóch de heer Keja op enigerlei wijze
heeft trachten om te kopen, met wat
voor voorwendsel dan ook. „Het is pure
verbeelding wat die mensen daar ver
klaren”. Hij schreef er overigens wel bij,
dat de heer Dankert Dassault grote
diensten had bewezen, al was hij dan
geen voorstander van de Mirage, maar
hij was wel voorstander van een Euro
pese machine. Tot op het laatst toe
ontkende tijdens de rechtzitting de heer
Botterman dat hij de heer Keja 30.000
gulden en de heer Dankert met een stuk
grond en naderhand anderhalf miljoen
gulden had getracht om te kopen.
Op de opmerking van de president dat
het toch eigenlijk ondenkbaar is dat
iemand iets dergelijks bedenkt en dat er
toch op z’n minst een grond aanwezig
moet zijn waarop het wantrouwen was
gebaseerd, zei de heer Botterman: „Ik
kan hiets bedenken waardoor de heer
Keja noch de heer Dankert op het idee
zijn gekomen”.
De zaak tegen Botterman wordt mor
gen door de rechtbank voortgezet.
de FNLA vijanden van Afrika en „is er
ruimte voor verzoening”.
Strijdkrachten van de MPLA hebben
de steden Lobito en Benguela, belangrij
ke havens op ongeveer 500 kilometer ten
zuiden van de Angolese hoofdstad Loe-
anda, „bevrijd”. Dit is gisteren officieel
bekendgemaakt te Loeanda. Lobito is de
grootste haven van Angola. De stad is
het eindpunt van de Benguela-spoorweg,
waarlangs met name Zambiaans en Zaï
rees koper wordt getransporteerd.
Premier Harold Wilson heeft gisteren
de vorming bekendgemaakt van een uit
drie leden bestaande commissie, die
moet onderzoeken hoe het ronselen van
huurlingen in Engeland tot staan kan
worden gebracht. De commissie zal on-
zozeer op technische gronden, maar ze
ker wel op internationaal-politieke gron
den. Op het moment dat, althans volgens
de heer Keja, Botterman zijn aanbod
deed, schrok de heer Keja. Hij zei toen,
volgens zijn verklaring, letterlijk: „Bot
terman, dat kun je niet maken!” Waarop
de heer Botterman toen verbaasd had
geantwoord: „Dat geld is helemaal niet
voor jou bedoeld, dat is eigenlijk voor
de partijkas van de VVD”.
Nogmaals heeft de UNDRO, de VN-
organisatie voor hulp bij rampen, opge
roepen geld te sturen naar Guatemala
om de getroffenen in staat te stellen het
volstrekt noodzakelijke ter plaatse aan
te schaffen. In Guatemala zijn dekens,
medicamenten en etenswaren te koop,
maar het is nodig de bevolking, waarvan
het grootste deel al zijn geld bij de
aardbeving is kwijtgeraakt, een mini
mumbedrag te verschaffen om noodaan-
kopen te kunnen doen.
Minder dan tweeduizend inwoners van
de eens 28.000 inwoners tellende stad
Chimaltenango in Guatemala zijn onge
deerd gebleven na de aardbevingen.
Maandag waren in die stad 9.330 doden
geteld. Het a antal gewonden bedroeg
toen 16.795.
Het kerkhof van de stad, op 56 kilo
meter ten noordoosten van de hoofdstad
Guatemala-Stad, was uiteraard, veel te
klein voor de duizenden doden, die wor
den nu maar begraven in sloten in de
buurt.
Chimaltenango is voor 95 percent ver
woest. In de stad staan enkel nog ruïnes.
Bijna alle huizen, die van leem waren
gebouwd, en de kerk zijn ingestort. Een
autobus, die op het ogenblik van de
aardbeving boeren naar het land bracht,
is op de markt tegen een toren gesmakt.
Temidden van het puin ging het leven
op die markt maandag weer door: de
bevolking kon er groenten, mais en bo
nen kopen van boeren uit de buurt.
Religieuze afbeeldingen waren uit de
verwoeste kerk gehaald en de bevolking
bad en huilde eromheen in de open
lucht.
Vooral op de kerkhoven spelen zich
wilde tonelen af: vrouwen, die door hun
dochters weggesleept moeten worden na
de begrafenis van hun man. Langs de
wegen van Guatemala-Stad het land in
staan rijen bedelaars, die hun hand uit
steken als er een auto langskomt. Op elk
stukje begaanbaar terrein rond de
hoofdstad verrijzen vluchtelingenkam
pen. Brandweerlieden en mensen van
het Rode Kruis graven er latrines.
De voorzitter van het nationaal nood-
comité, kolonel Guillermo Echeverria,
heeft alle volwassenen opgeroepen, kin
deren die hun ouders hebben verloren,
te adopteren.
De heer Botterman, niet geheel op de
hoogte van wat zich in politiek Neder
land in essentie afspeelt, had in de heer
Dankert lid van de vaste Tweede-
Kamereommissie voor defensie de
grote man gezien, die op de een of
andere manier de minister zou kunnen
beïnvloeden wat betreft de aanschaf van
de opvolger van de Starfighter. Dankert
had bovendien als voordeel, dat hij, in
tegenstelling tot de meeste leden van de
vaste Kamercommissie, nog steeds geen
standpunt had ingenomen in die tijd. Hij
wist werkelijk nog niet welk toestel de
voorkeur zou verdienen: de Amerikaanse
YF-16 of YF-17, of de Mirage van Das
sault. De heer Dankert, zo was de heer
Botterman bekend, was via zijn huwelfjk
67-jarige J. H. Schipper te hebben ver-
bovendien een groot francofiei.
Omdat de heer Botterman de voorgan
ger van de heer Dankert goed kende,
kwam hij automatisch bij de heer Dan
kert terecht. De gesprekken waren aan
vankelijk nogal onschuldig.
Volgens de heer Dankert heeft de heer
Botterman begin januari 1973, na een
dergelijk gesprek, gezegd, dat hij het erg
Ik kwam laatst gelijktijdig met mijn
collega-columnist Henk Sp., wiens naam
ik om begrijpelijke redenen niet voluit
zal noemen, uit een bioscoop waar de
voortreffelijke film Dog Day Afternoon
(niet vertaald met Snikhete Middag,
maar met Het gebeurde op een snikhete
middag, omdat wij achterlijke Nederlan
ders anders wel eens zouden kunnen
denken dat er op die snikhete middag
niks gebeurd was) vertoond werd. Aan
de overkant draaide in een andere bio
scoop (het was het bioscopenstraatje,
zoals je vroeger wel zilversmedenstraat
jes en leerlooiersstraatjes had) „Wilde
Aardbeien” van Ingmar Bergman. „Ook
een goede film”, zei ik eufemistisch.
Henk Sp. (Henk Spillebeen, Henk Spata
der, Henk Spijsvertering?) bekende me
toen dat hij nog NOOIT eenfilm van
Ingmar Bergman had gezien, en trouwens
(nu hij toch met bekentenisliteratuur
bezig was) ook nog NOOIT een boek van
Vladimir Nabokov had gelezen!
Ik mag hem graag, Henk Sp. (Henk
Spoetnik, Henk Specerij, Henk Spook-
verschijnsel?), ik lees ook zijn stukjes
graag, maar deze mededling bezorgde me
toch een klap op mijn hoofd. Want voor
mij is Ingmar Bergman de grootste on
der filmregisseurs, en is Nabokov de
grootste onder de levende schrijvers; het
ondenkbaar dat ik een film van de een
en een boek van de ander niet zou lezen.
Dus zodra ik de kans kreeg, repte ik
mij naar een persvoorstelling van In
gmar Bergmans filmvisie op Mozarts
opera „Die Zauberflöte” oftewel De To
verfluit”. Een leerzaam bezoek. Ik ben
niet zo’n operafreak „zo, nu heb ik
tenminste ook ’s een opera gezien”, zei
eenvriend na afloop voldaan” maar
het stemt me toch tot voldoening dat ik
nu tenminste weet wat er allemaal bij
die geluiden die je zo vaak op de radio
hoort, te zien zou moeten zijn. Leerzaam
vond ik de film vooral, omdat Bergman
erin aantoont dat eenvoud het kenmerk
van het ware is. Hij schotelt ons de
ouverture voor door middel van close-
ups van de toeschouwers in de zaal, een
langdurige portrettengalerie, die toch
niet verveelt. Dat komt ten eerste, door
dat hij zich strikt tot dé luisterende
hoofden beperkt en zich niet, zoals de
doorsnee tv-regisseur, laat afleiden door
bijvoorbeeld handen (want handen be
wegen wel, maar zijn niet welsprekend),
en ten tweede doordat hij er niet voor
terugdeinst die hoofden geheel en al op
de muziek te monteren. Dus als er bij
wijze van spreken gezongen zou worden:
„Daar komt de bruid”, dan zou hij daar
vier verschillende koppen op gemonteerd
hebben, de derde wat korter in beeld
dan de andere drie. Dat is banaal, en
voor de hand liggend, maar het wérkt
wel, inclusief het grapje als hij aan het
slot ook zichzelf nog even ultrakort
tussen die luisterende hoofden in zet.
Ik heb me even proberen in te denken
hoe iemand als Henk Sp. (Speeltuin,
Spoelbak, Spaarvarken?) deze film van
Bergman voor zijn krant zou beschrij
ven, gesteld even dat hij niet alleen
nooit een film van Bergman had gezien,
maar ook nooit van Mozart en Die
Zauberflöte had gehoord. „Door ziekte
van de filmredacteur is mij de taak
opgedragen de film „De Toverfluit” voor
u te bespreken. Ik vond het een wonder
lijke film, omdat het verhaal heel eigen
tijds is (man is van zijn vrouw af, die
vrouw is een slecht mens, de man ont
voert zijn dochter, de vrouw zint op
wraak, ze palmt een jongen in om haar
dochter weer bij haar ex-man terug te
halen, enzovoort enzovoort), maar de
aankleding bepaald ongebruikelijk, on
danks het weer eigentijdse sexuele sym
bool van de toverfluit, waarmee de
knappe jongeman zijn omgeving beto
vert. De sound-track is daarnaast hoogst
opmerkelijk en zou, mits op de plaat
gezet, wel eens de kassa’s van de gram
mofoonplatenwinkels kunnen doen rin
kelen. Eenmaal buiten gekomen, merkte
ik, dat ik een bepaald wijsje nog steeds
kon neuriën, en dat is toch wel het
grootste compliment dat filmmuziek kan
krijgen, ook al ben ik dan geen slagers
jongen!”
Als Mozart zijn muziek in opdracht
van Ingmar Bergman had gemaakt in
plaats van in opdracht van theaterdirec
teur en librettoschrijver Emanuel Schi-
kaneder, dan zou hij er heel wat wijzer
van zijn geworden. Schikaneder liet in
kleine lettertjes op de affiche afdrukken
„De muziek is van de heer W. A.
Mozart”, terwijl Bergman zijn licht we
liswaar niet onder de korenmaat laat
schijnen, maar zich toch betrekkelijk
bescheiden achter Mozart opstelt. Drie
maanden nadat Die Zauberflöte in 1791
in première ging, overleed Mozart. Een
schoolvoorbeeld van pech hebben. Inter
nationale pech.
De dader, die als agressief bekend
staat, is eerder wegens geweldsdelicten
veroordeeld. Van hem was bekend dat
hij tweeënhalf jaar geleden ook gepro
beerd had Schippers te beroven, zonder
resultaat overigens. Bij het buurtonder
zoek is de politie attent gemaakt op een
Britse militair, in West-Duitsland gele
gen, die in de bewuste nacht op de
plaats van het delict zou zijn gezien. De
identiteit van deze man is inmiddels
vastgesteld. Hij zou vandaag als getuige
worden verhoord.
Getuigen verklaarden overigens, dat
zij de heer Botterman in geen enkel
opzicht in staat achtten een dergelijk
voorstel te doen. Zijn secretaresse zei,
dat de heer Botterman er totaal niet de
financiële middelen, noch de accounts
voor zou hebben. De heer W. Wierda, die
tot 1971 ook in de vaste Kamercommis
sie voor defensie had gezeten, achtte de
heer Botterman hiertoe ook niet in staat.
Ook de heer K. Kikkert van de CHU,
die nadat hij de Tweede Kamer verlaten
had adviseur is geworden bij de heer
Botterman, zei dat hij op geen enkele
manier bereid was aan te nemen dat
Botterman dit soort voorstellen had ge
daan.
der leiding staan van lord Diplock, een
rechter. De twee leden zijn een conser
vatieve jurist en een socialistisch parle
mentslid. De 44 huurlingen die giste
rochtend uit Angola in Engeland terug
keerden worden door de politie onder
vraagd. Enkelen waren gewond.
De prominente negerleider Roy Innis
heeft een plan ontvouwd om 300 Ameri
kaanse negers die in Vietnam hebben
gevochten naar Angola te sturen waar
zij medische en andere niet-combattante
taken zouden kunnen vervullen. Innis,
nationaal directeur van het congres van
rassengelijkheid, zei dat de kosten be
taald zouden kunnen worden door far
maceutische bedrijven. De groep kan
volgens hem binnen zes weken vertrek
ken.
In een telegram aan de leider van de
MPLA, Agostinho Neto, zei Amin: „Nu
de MPLA van het volledige lidmaat
schap is verzekerd spreek ik de hoop uit
dat zij de uitdagin; van de wederop
bouw in Angola zal aanvaarden en de
vruchten van de onafhankelijkheid zal
genieten”.
Amin deed een beroep op MPLA-
leider Neto en Jonas Savimbi, leider van
Unita, na de MPLA de sterkste bewe
ging in Angola, „zich in de MPLA te
verenigen en vrede over Afrika te bren
gen”. Naar zijn mening zijn Unita nóch
Lt
