Strenge veiligheidsmaatregelen Britse regering
MPLA verovert laatste Unita-bolwerk
Alton laat zich door
Nieuwe abortuswetgeving
pro-Palestijnse
in West-Duitsland
academicus adviseren
Kissinger is
woedend om
uitgelekte
rapporten
Verkiezingen nu veel later
Portugezen zonder grondwet
'0
lil!!
1
«I
BESTSELLERS
Eén verdachte van
MONDHARMONICA
ASTERIX
NEDERLAND
door nico
scheepmaker
Man van 79 pleegde
ontucht met 6-jarige
moord op Jannie
Heida vrijgelaten
Mgr. Bluyssen had
gesprek met
Lambertusparochie
V R IJ DA G
1 3
FEBRUARI
1976
BINNEN- EN BUITENLAND
3
(Van onze speciale correspondent Carl Breyer)
(Van onze redacteur in Jeruzalem,
t
van
(Van onze redactie buitenland)
i
n
g
r
e
t
t
l
t
t
r
a
e
LISSABON. De Portugezen
zullen het voorlopig nog zonder een
grondwet moeten stellen. De ver
gadering over de toekomstige
staatsvorm van het land is voor
onbepaalde tijd uitgesteld omdat
de volksdemocraten (PPD) op de
valreep hebben geweigerd hun fiat
te geven aan een nieuw plan van
de Beweging van de Strijdkrachten
dat als leidraad moet dienen voor
de constitutionele vergadering.
JOHANNESBURG. De uiteindelijke overwinning van de door de
Sovjet-Unie gesteunde Cubaanse en Angolese MPLA-troepen lijkt zo
goed als zeker. Nadat dit leger vrijwel de laatste tegenstand van de
Unita-eenheden in het zuiden van Angola heeft gebroken, en de belan
grijke steden Lobito, Sao de Bandeira en vermoedelijk ook de laatste
provisorische hoofdstad Silva do Porto veroverd heeft, is het te verwach
ten dat binnen weinige dagen voor het eerst in de geschiedenis Cubaanse
en Zuidafrikaanse troepen tegenover elkaar zullen staan. Volgens de
laatste, niet officiële berichten zijn de Cubaanse troepen tot op minder
dan 250 km de grens van het vroegere Duits Zuidwest-Afrika gena
derd.
FRANK STAGG
Cubanen en Zuidafrikanen nu
spoedig tegenover elkaar
I
1
1
1
1
■t
tl
i
e
e
tl
n
«.-ipcrs
A
5
schreven. Hij geldt als een van de meest
briljante docenten in Israel op het ge
bied van de politieke wetenschappen.
r
l
i
l
In dat overleg heeft de bisschop zich
bereid verklaard tot een nieuw gesprek
met alle betrokkenen over- de ontstane
situatie, op voorwaarde dat het voorma
lig kerkbestuur van Lambertus bereid is
de huidige eucharistievieringen die in
strijd met de uitdrukkelijke wil van de
bisschop jn de Lambertuskerk plaatsvin
den, ten spoedigste te beëindigen-
prof;
moet
Van de andere kant is het onwaar
schijnlijk dat Zuid-Afrika honderddui
zenden mensen over de grens laat ko
men alleen omdat de Verenigde Naties
ei’ geen notitie van willen nemen. Het
lijkt dus meer dan noodzakelijk dat de
westelijke wereld stappen doet om deze
mensen te hulp te komen die immers de
onschuldige slachtoffers tussen de fron
ten dreigen te worden.
de
de
De politieke partijen hebben inmiddels
de figuur van een militair als president
geaccepteerd tot dusver was dit een
knelpunt geweest in de onderhandelin-
gen tussen de militairen en de politici.
De president van de republiek be
noemt en ontslaat de eerste minister, na
overleg met de revolutionaire raad, de
n
e
i
t
r
i
s
i
e
i
DEN HAAG. (ANP) —De rechtbank
in Den Haag heeft gistermorgen een 79-
jarige man uit Delft veroordeeld tot een
maand voorwaardelijke gevangenisstraf
met een proeftijd van twee jaar wegens
ontucht met een 6-jarig meisje. De offi
cier van justitie had dat geëist plus een
geldboete van 250 gulden.
EPE. (ANP) Een 22-jarige chauf
feur uit Hattem is woensdag na verhoor
door de officier van justitie op vrije
voeten gesteld. De man werd voorgeleid
in verband met de mogelijke rol die hij
gespeeld zou hebben bij de wurgmoord
op de 21-jarige onderwijzeres Jannie
Heida uit Epe. Zijn vriend, een 28-jarige
grondwerker, eveneens uit Hattem, heeft
de moord bekend.
Zijn zulke „werkelijke” cijfers nu ook
in Nederland te vergaren? Ik heb het
geprobeerd, maar het is me niet gelukt.
De Stichting Speurwerk van het CPNB
(Commissie voor de Propaganda van het
Nederlandse Boek) is er niet toe in staat,
al is men nu begonnen aan een Continu
Consumenten Onderzoek (men schat dat
voor december het Boek van de Maand
„Antwoord” het meest verkochte boek
was), en in Culemborg bij het Centraal
Boekhuis, waarin nu ook Distriboek is
opgenomen (het grote tussenstation tus
sen uitgevers en boekhandels) hoopt
men misschien volgend jaar een meer
reële lijst te kunnen opstellen, maar ook
dan blijft er het feit dat het Centraal
Boekhuis niet alle boeken van alle uit
gevers distribueert, terwijl een boek dat
van de uitgever via het Centraal Boek
huis naar de boekhandel gaat natuurlijk
ook nog niet aan een lezer is verkocht.
Kortom: we zullen voorlopig nog in het
duister blijven tasten over de vraag of
„Onder professoren” van W. F. Hermans,
„Asterix” of misschien een of ander
rekenboekje voor de lagere school de
enige echte bestseller van dit ogenblik
is. Daarbij zwijg ik nog over de vraag of
bestsellerlijsten wel gewenst zijn, omdat
zij een gratis propaganda zijn voor de
boeken die dat het minst nodig hebben,
en bovendien de kloof tussen de bestsel
ler en het minder makkelijk te verko
pen boek, dat misschien een stuk beter
is, nog extra vergroten.
Toen in juni 1974 een ander IRA-
lid, de 24-jarige Michael Gaughan, in
een Engelse gevangenis aan de gevol
gen van een langdurige hongerstaking
was overleden, organiseerde het IRA
een reeks van gewelddaden. Ook dit
maal wordt van die zijde van de
Britse minister van binnenlandse za
ken, Roy Jenkins van „moord” be
schuldigd. De plaatsvervangend leider
van de Sinn Fein (de politieke afde
ling van hett IRA), mevrouw Marie
Drumm, noemde Stagg een nieuw
slachtoffer van de Britse onderdruk
king. „Wij Ieren kunnen zeer goede
WASHINGTON. (Reuter, UPI) —De
Amerikaanse minister van buitenlandse
zaken, Henry Kissinger, heeft gisteren
zeer ontstemd verklaard dat hij en de
rest van president Fords regering „aan
een nieuwe versie van McCarthy-isme”
blootstaan als gevolg van uitgelekte rap
porten over de Amerikaanse inlichtinge
nactiviteiten,
nactiviteiten.
LONDEN (AFP). De Britse au
toriteiten hebben gisteren zowel voor
Groot-Brittannië als voor Noord-Ier-
land de veiligheidsmaatregelen aan
zienlijk versterkt. Dit gebeurde naar
aanleiding van de dood van Frank
Stagg, een militant lid van het verbo
den Ierse Republikeinse Leger (IRA),
die sinds 61 dagen in hongerstaking
was om zijn overbrenging naar een
gevangenis in Noord-Ierland af te
dwingen. Hij stierf gisteren in een
gevangenis in het Engelse graafschap
Yorkshire.
In het Duitse weekblad „Die Zeit”
stond deze week een interessant artikel
over de normale bestsellerlijsten en de
„eigenlijke” bestsellerlijst, onder de in
trigerende tite „Het geheim van de
mondharmonica”. OpdeNederlandseb e-
mondharmonica”. Op de Nederlandse be
stsellerlijsten staat de laatste maanden
„Onder professoren” van W. F. Hermans
fier aan kop, maar is „Onder professo
ren” ook werkelijk het meest verkochte
boek? In Duitsland kregen de lezers via
de bestsellerlijsten in bladen als „Spie
gel”, „Buchreport” en „Deutsche Zei-
tung” de indruk dat „Spandauer Tagebu-
cher” van Speer, of „Niemand ist eine
Insel” van Simme, die vele maanden
bovenaan prijkten, de meest verkochte
boeken in 1975 waren, maar als men
naging welke boeken minder hoog maar
wel vaker en langduriger op die maan
delijkse lijsten stonden, bleek dat in
werkelijkheid „Der Geist der Mirabelle”
van Siegfried Lenz het meest verkochte
boek was- Tenminste.
Kissinger zei dat de documenten op
zo’n verminkte wijze waren gebruikt,
dat zelfs als afzonderlijke documenten
wellicht juist zouden zijn, het totale
beeld „éen kwaadwillige leugen” is. De
minister zei dat hij zou overwegen ont
slag te nemen als hij tot de ontdekking
zou komen dat de beschuldigingen een
belemmering vormden voor de uitoefe
ning van zijn taak. Een belangrijk punt
van overweging was echter of „een
openbare functionaris kan worden ver
nietigd door hoogst onverantwoordelijke
en flagrante beschuldigingen”.
Beschuldigingen tegen Kissinger zijn
onder meer dat hij de opstand van de
Koerden zou hebben verraden voor een
overeenkomst met Iran, dat zijn passie
voor geheimhouding had geleid tot fou
ten in de inlichtingen in de oorlog in het
Midden-Oosten van 1973 en de Turkse
invasie van Cyprus in 1974 en dat hij
schendingen door de Sovjet-Unie van de
overeenkomst ter beperking van de stra
tegische kernwapens geheim had gehou
den voor andere regeringsfunctionaris
sen.
Het onthouden van de steun van
volksdemocraten betekent ook dat
algemene verkiezingen niet op 25 april
zullen kunnen worden gehouden, maar
pas veel later. De volksdemocratische
partij (PPD) is alleen bereid haar mede
werking te verlenen als de presidents
verkiezingen en de algemene verkiezin
gen voor de wetgevende vergadering te
gelijkertijd worden gehouden.
Er wordt gezegd dat dr- Jonas Savimbi
inmiddels met een belangrijk gedeelte
van zijn troepen in de bossen verdwenen
is om daar de guerrilla-oorlog voort te
zetten. In elk geval bestaat al sindstwee
dagen geen radioverbinding meer met de
nieuwe provisorische Unita-hoofdstad
Silva do Porto die volgens MPLA-be-
richten woensdag veroverd werd.
Maai’ ondanks het nieuws uit Angola
ziet men in Zuid-Afrika de situatie vrij
nuchter. De minister van Defensie, P. W.
Botha, acht het onwaarschijnlijk dat het
tot een botsing ussen Zuidafrikaanse en
Cubaanse roepen aan de grens zou ko
men. Volgens militaire bronnen in Pre-
„Ik ben al genoeg bestraft”, zei de
oude man, „de vader van dat meisje
heeft me bont en Mauw geslagen”. De
man gaf toe dat hij in mei 1974 het kind
had meegelokt naar zijn woning toen
zijn 82-jarige echtgenote afwezig was.
-
Het gaat om de politicoloog
Shlomo Avinery, die de opvolger
worden als het kabinet akkoord gaat
van Awraham Kidron, die begin april
ambassadeur in Nederland wordt.
Niet het feit dat Avinery academicus
is heeft rechts Israel verontrust, als wel
het feit dat Avinery de afgelopen weken
herhaaldelijk kritiek heeft geleverd op
de regeringspolitiek van het Palestijnse
vraagstuk. Avinery is van mening dat
niet onder iedere omstandigheid onder-
handelingen met de PLO moeten worden
uitgesloten, en dat ook een Palestijnse
staat op de Westoever van de Jordaan
niet bij voorbaat principieel van de hand
moet worden gewezen.
De voordracht van Avinery is duide
lijk een politieke manoeuvre van Allon
worden aangetoond dat Stagg relaties
had met dit gebied. In 1974 kondigde
de regering in Londen aan dat gevan
genen die in Britse gevangenissen in
hongerstaking zouden gaan, niet meer
met dwang zouden worden gevoed.
Waarschijnlijk zal -Stagg in zijn
geboortedorp Hollymount in het Ierse
graafschap Mayo worden begraven.
Naar verluidt heeft hij zelf daarvoor
enkele dagen voor zijn dood een ge
detailleerd programma opgesteld. Het
IRA heeft al laten weten dat Stagg
een begrafenis krijgt als voor een
„martelaar”.
Om nog meer conflictstof te mijden
hebben de militairen de functie van de
revolutionaire raad voorlopig naar de
achtergrond geschoven. De raad wordt
een soort raad van overleg en beroep,
functionerend onder leiding van de pre
sident; hij krijgt alleen wetgevende be
voegdheid in militaire aangelegenheden.
De raad moet niet alleen garant staan
voor de democratische vrijheden, maar
moet tevens de geest van de revolutie
wakker blijven houden, zo staat in het
plan van de Beweging van de Strijd
krachten.
DEN BOSCH. (ANP) —Gisteravond
heeft mgr. J. Bluyssen de bisschop van
Den Bosch, op hun verzoek een gesprek
gehad met vier leden van het zogenaam
de comité van jongeren van de Sint
Lambertusparochie, over de situatie rond
de Lambertuskerk in Eindhoven.
Tot verrassing van talrijke militaire
waarnemers beschikt de MPLA thans
over alle belangrijke havens aan de
Atlantische kust van San Antionio do
Zaire in het noorden tot Mocamedes in
het zuiden. Een nerveuze dr. Jorge San-
gumba die minister van Buitenlandse
Zaken in het Unita-bewind is, zei giste
ren: „W ij kunnen niet winnen tegen de
tanks en de raketten, maar we hebben
genoeg wapens om nog tien jaar door te
gaan met een guerrilla-oorlog.”
vrienden zijn maar ook verschrikke
lijke vijanden”-
Stagg was in 1959 met zijn gezin
van Ierland naar de Engelse stad
Coventry verhuisd. De 34-jarige
Frank was in november 1973 tot tien
jaar gevangenisstraf veroordeeld we
gens zijn aandeel in een reeks bo
maanslagen in Engeland door het
IRA. Sindsdien was hij al enkele
malen in hongerstaking gegaan om
kracht bij te zetten aan zijn eis tot
overbrenging naar een strafinrichting
in Noord-Ierland. De Britse autoritei
ten weigerden dit omdat niet kon
II
regering en de wetgevende vergadering.
De president kan zijn veto uitspreken
over belangrijke bestuursvoorstellen ...van
de wetgevende vergadering met'als slot-
clausule, dat deze vergadering in een
twee-derde-meerderheid dit veto des
noods zou kunnen verbreken.
Van groot belang is een clausule in
het verdrag, dat de wetgevende vergade
ring de aangenomen grondwet niet zal
kunnen wijzigen, tenminste niet tijdens
de levensduur van de wetgevende verga
dering, die op vier jaar wordt gesteld.
Jaap van Wesel) JERUZALEM.
Minister van Buitenlandse Za
ken Allon heeft voor een politieke
storm gezorgd door voor het eerst
in de Israëlische politieke geschie
denis een academicus voor te dra
gen voor het amht van directeur-
generaal van het ministerie
Buitenlandse Zaken.
ren leven of het zelfbeschikkingsrecht
van de vrouw. De Christen-Democrati-
sche oppositie wees het wetsontwerp van
de hand. Ze meende, dat het in wezen
dezelfde wet was als die een jaar gele
den door het Westduitse constitutionele
hof niet aanvaardbaar en in strijd met
de grondwet werd geacht. Deze wet
hield in, dat abortus in de eerste drie
maanden van de zwangerschap strafvrij
zou blijven.
De 100 jaar oude paragraaf 218 van
het Westduitse wetboek van strafrecht
kan eerst geschrapt worden wanneer de
Bondsraad, het parlement waarin de re
geringen van de deelstaten zijn verte
genwoordigd, de ’nieuwe wet heeft aan
genomen. Verwacht wordt, dat de Chris-
ten-Democraten, die de meerderheid in
deze kamer hebben, het wetsontwerp op
12 maart zullen afkeuren. De Bondsdag
moet het dan in tweede instantie met
een absolute meerderheid goedkeuren
voor het van kracht kan worden.
Vergeet het maar. „Die Zeit” komt
uiteindelijk met een lijst onder voorbe
houd, nadat het allerlei bestsellerlijsten
en uitgeverslijsten en vrijgegeven cijfers
verzameld en bij elkaar opgeteld heeft.
Het voorbehoud is nodig, omdat toch
niet alle cijfers bekend zijn, en het heel
goed mogelijk is dat een kookboek, een
tabellenboek of een stratenboekje aan de
aandacht ontsnapt is. Maar goed, we
mogen toch aannemen dat deze bestsel
lerlijst van „Die Zeit” de werkelijkheid
het meest benadert: 1. „Asterix auf Kor-
sika”, 1,3 miljoen exemplaren; 2. „Aste
rix Der Seher”, 1,2 miljoen; 3. „Das
grosse Buch für Hobby und Handwerk”,
1 miljoen; 4. „Groszes Universal Lexi-
kon”, 600.000 exemplaren; 5. „Die Mun-
dorgel”, 400.000: 6. Alexander Solscheni-
zyn: „Archipel GULA GII”, 400-000; 7.
Albert Speer: „Spandauer Tagebücher”,
350.000; 8. „Diercke Weltatlas”, 300.000;
9. Johannes Mario Simmel: „Niemand ist
eine Insel”, 300.000; 10. „Englisch f r Sie
1”, 198.000.
Het document dat de beweging de
politieke partijen ter ondertekening
heeft aangeboden verschilt echter met
dat wat zij zes weken geleden had
aangeboden. In de gewijzigde versie
gaan de militairen uit van vijf institu
ten: de president van de republiek, de
Revolutionaire Raad (bestaande uit mili
tairen), de wetgevende vergadering, de
regering en het hoger gerechtshof. De
president van de republiek is tegelijk
voorzitter van de revolutionaire raad.
Ergens in een woud in de Amerikaanse staat Virginia oefenen aspirant-huurlingen
als voorbereiding voor hun deelname aan de strijd in Angola.
toria heeft Zuid-Afrika thans een strook
van ongeveer 50 km binnen Angola
bezet. De Zuidafrikaanse troepen zijn
daar, zo zegt men in Pretoria, om het
Cunene-rivierproject te beschermen,
maar ook om te verhinderen dat de
burgeroorlog over de grens heen naar
Zuid-West-Afrika komt.
Afgezien daarvan gelooft men in
Zuid-Afrika dat de voortgang van de
werkzaamheden aan dit project, waarin
1800 miljoen gulden geïnvesteerd werd,
in het belang van zowel de MPLA als
ook van Zuid-West-Afrika is. Men ver
wacht dan ook dat de MPLA zoveel
realistische opvattingen zal hebben dat
Bovendien is men van mening dat de
MPLA metd e FLNA en de Unita een
makkelijk spel had, omdat de MPLA
kon beschikken over Russische tanks en
raketten, Cubaanse soldaten en Mig-12-
straaljagers. Maar de Zuidafrikaanse
troepen kunnen niet met de FLNA en
de Unita-eenheden vergeleken worden-
Zij zijn goed getraind en bezitten de
meest moderne wapens ter wereld. Bo
vendien vechten zij praktisch voor het
eerst op eigen grond en bodem. De vraag
blijft dus of niet zowel de MPLA als
ook Zuid-Afrika tot een vreedzame op
lossing van de problemen aan de grens
zullen kunnen komen.
Voor de MPLA blijven er praktisch
maar twee oplossingen: harder vechten
en enorme verliezen op de koop toe
nemen, óf met de Zuidafrikanen te pra
ten. Naar de laatste berichten uit Loean-
da lijkt het niet onwaarschijnlijk dat er
inderdaad gepraat zal worden. In elk
geval heeft Zuid-Afrika het feit geac
cepteerd dat de organisatie voor Afri
kaanse eenheid thans officieel de MPLA
als de regering van Angola heeft erkend.
Ook al beweert Zaïre nog steeds dat
deze stap illegaal is.
Intussen wordt Zuid-West-Afrika en
ook de rest van de wereld geconfron
teerd met een ander probleem: een
vloedgolf van meer dan 100.000 mensen
vlucht voor de MPLA-troepen richting
zuiden en zal binnen enkele dagen de
grens naar de vroegere Duitse kolonie
bereikt hebben. Dr. Kurt Waldheim
heeft woensdag een verzoek van Zuid-
Afrika om deze vluchtelingen te helpen,
van de hand gewezen.
(Van onze redacteur in Bonn,
Jan Kuiper)
BONN. Het Westduitse parlement,
de Bondsdag, heeft gisteren met 234
tegen 181 stemmen de nieuwe abortus
wet aangenomen. Volgens deze wet is
abortus toegestaan in de eerste 13 dagen
van de zwangerschap. In de eerste 12
weken van de zwangerschap is abortus
toegestaan indien sociale cn-of medische
indicaties te verwachten zijn. De vrouw
moet twee artsen raadplegen. Komen
deze tot de conclusie dat abortus nood
zakelijk is omdat anders medische pro
blemen (zoals gevaar voor het leven van
de moeder) of sociale problemen (psy
chische moeilijkheden) zullen optreden,
dan mag tot abortus worden overgegaan.
Deze moet echter door een arts worden
uitgevoerd.
Het debat in de Bondsdag draaidl
vooral om de vraag wat zwaarder moest
wegen: de bescherming van het ongebo-
Andere partijen, waaronder socialisten
en communisten, stemden in met het
voorstel van het leger om eerst de
algemene verkiezingen te houden en
daarna acht maanden later de
presidentsverkiezingen.
om zijn onvrede met de regeringspolitiek
in de Palestijnse kwestie te demonstre
ren. Allon houdt er dezelfde mening op
na als Avinery, maar mag deze van
Rabin niet uitspreken.
Het gaat hier daarom om een zet in
een guerrilla-oorlog die al geruime tijd
tussen het leidende drietal Allon-Peres-
Rabin woedt. Zondag moet de regering
haar goedkeuring hechten aan deze be
noeming, en het lijkt niet waarschijnlijk
dat Rabin een overtuigd politieke te
genstander van Avinery al te grote
moeilijkheden zal maken, te meer daar
zijn prestige de afgelopen weken ernstig
heeft geleden als gevolg van zijn ontac
tische optreden in Amerika, waar hij in
het openbaar zijn collega Peres bekriti
seerde over het wapenaankoopbeleid.
Avinery is hoofd van de politicologi
sche faculteit aan de Hebreeuwse uni-
versiteit in Jeruzalem. Hij is een kenner
van Marx en Hegel en wordt wel verge
leken met Kissinger, met wie hij zijn
Duitse accent gemeen heeft (hij komt
uit Silezië) en het feit dat beiden hun
doctoraalthese over Hegel hebben ge-
De lijst van Duitslands grootste boe-
kengroothandel Lingenbrink wijst echter
uit, dat het meest verkochte boek „Die
Mundorgel” heet (een boekje over de
mondharmonica), gevolgd door „Englisch
für Sie 1”, „Grund- ond Aufbauwort-
schatz Englisch”, „Französich f r Sie 1”,
„Der kleine Prinz” van Saint-Exupéry,
Asterix nr. 19 („Der Seher”), Diercke
Weltatlas, het werkboekje bij „Englisch
für Sie 1”, Langenscheidt Engelse woor
denboekje, en op de tiende plaats op
nieuw „Die Mundorgel”, maar nu de
duurdere versie met notenschrift.
U ziet het, de Duitsers doen hun
uiterste best om Engels te leren en hun
mondharmonica te leren bespelen, met
het gevolg dat er zo weinig tijd voor
literatuur overschiet dat zij zich moeten
beperken tot he dunne, vriendelijke
sprookje van „De kleine Prins” van
Saint-Exupéry, de Franse Viruly. Maar
hebben we met deze lijst nu ook werke
lijk de meest verkochte boeken in West-
Duitsland van 1975 te pakken?
