I
I
Amsterdam wacht nieuw slagveld
de Overbraker Binnenpolder
1
I
Spoorlijn en wegen vagen volkstuintjes weg
Img
••■lil
AANGEVOCHTEN PLANNEN IN
DE BUURT VAN SLOTERDIJK
O
ii
I
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1976
De gemoederen in Amsterdam krijgen toch ook niet véél
rust. Daarvoor is de ijver van bulldozers, slopers en techno
craten in en om de hoofdstad dan ook te groot. Amper zijn
de protesten tegen de sloop van de Nieuwmarktbuurt
gesmoord in politie-geweld en het geraas van betonmolens
of daar doemt uit de benzinedampen en stofwolken reeds
een nieuw hoofdstedelijk slagveld op: de Overbraker Bin
nenpolder.
Moesten in de Nieuwmarktbuurt woonhuizen plaats ma
ken voor de metro-sporen, in de Overbraker polder dreigen
volkstuinen en tuinhuisjes ten offer te vallen aan de aanleg
van een NS-spoorwegknooppunt. En aan opnieuw honder
den vierkante meters asfaltvlakte ten behoeve van dat
schadelijke gepantserde reptiel der twintigste eeuw, de
alles verslindende automobiel. Op een plankaart, die de
voorgenomen verwoesting in beeld brengt, staan trouwens
ook nog wat opstelsporen voor de metro ingetekend. Kenne
lijk heeft Amsterdam het idee voor de westlijn van de
metro nog niet helemaal uit het hoofd gezet.
Museumplein
Alternatief
iff]
i®i
Mm
„Pijlen”
bestaand
Mobilspoor'x
Ringlijn
Tot de Coentunnelweg
De Overbraker Binnenpolder kan men zien als men van
Haarlem met de trein naar Amsterdam rijdt. Tussen de
halte Sloterdijk en Amsterdam-Centraal Station ziet men
(rijdend in de richting van Amsterdam CS) links een uitge
strekt dorp van volkstuinen en tuinhuisjes (Ruim 950 volks
tuinen en een aantal schoolwerktuinen, waar 500 schoolkin
deren hun eigen tuintje verzorgen.
Vervolgens passeert men een driehoekige lap grond met
weilanden (begrensd door de spoorlijn Amsterdam-
Haarlem, de spoorlijn Amsterdam-Zaandam en de volkstui
nen). Verder liggen in de Overbraker Binnenpolder een
begraafplaats en een africhtingsveld van een vereniging
van hondenhouders.
Iedere treinreiziger, die vaak gebruik maakt van de lijn
Haarlem-Amsterdam, kent ook het beeld van het dorpje
Oud-Sloterdijk, bij de spoorweghalte. Wat van dit dorpje
nog over is ligt ingeklemd tussen de volkstuinen, wegen en
industrieterrein. Het kerkje dateert uit de 15e eeuw.
3 4
goederenspoor
--*<-
sa
n
ji
3
r e
Ti!
'9,
I
■SS
i
•S
M W
Wi
W.W
lying
nuda
Het bestaande station Sloterdijk zat worden gesloopt. Een paar honderd meter westelijker moet een
nieuw station komen op een knooppunt van lijnen.
betekent recreatie, terwijl men in werkelijkheid het grootste deel van het
„recreatie-gebied” aan wegen en spoorwegen wil offeren. De tegenstanders
vinden het eerlijker, dat het andere stuk van de polder in het structuurplan
paars is gekleurd. Dat betekent kantoren en zakencentrum.
„Wie heeft ooit goed gevonden dat de halve polder wordt volgepoot met
kantoren? Waarom mag daartegen geen bezwaar worden gemaakt? Om op
die manier kantoren in plaats van volkstuinen uit de lucht te laten vallen, is
een slag in het gezicht van de mensen die daar in hun tuin werken, voor de
kinderen en de omwonenden”, aldus de tegenstanders van de plannen.
Het officiële plan brengt onder meer met zich mee:
Twee brede dijklichamen (één voor de lijnen Haarlem-Amsterdam en
Zaanstreek-Amsterdam, totaal honderd meter breed en vijf meter boven
A.P., dwars door de polder heen, en één voor de Schiphollijn/westelijke
Ringlaan noordelijk om de polder heen)
Het verdwijnen van 500 van de ruim 900 volkstuinen
Een zo ingewikkeld stelsel van aansluitingen ter hoogte van de huidige
lijnwerkplaats, dat viaducten nodig worden. Deze zouden vlak voor de
ramen van een te bouwen bejaardentehuis komen.
De tegenstanders tekenen daar nog bij aan, dat twee andere nadelen van
de officiële plannen nu al merkbaar zijn:
De gemeente heeft het dorp Sloterdijk met het oog op de weg- en
spoorwegplannen al jaren lang laten verpauperen.
De ontruiming van de volkstuinen is nu al aan de gang.
n hui'
moet
In die
t meer
lebben
an een
ten al'
:ht uur
)aarom
en, dat
8
gro-
n de
wor-
nsen,
egen,
■uim-
oor-
:n en
t een
onder
d ge-
maar
dbare
Van nog groter belang wordt de ringlijn echter als de NS hun zin krijgen
en de Schiphollijn van de Minervalaan door de Boerenwetering wordt
doorgetrokken naar het Museumplein. Dan kan bij het Rijksmuseum een
kopstation ontstaan van waaruit tremen naar alle richtingen van het land
Zij hebben een alternatief bedacht, waardoor de Overbraker Binnenpol-
der en de volkstuinen worden gespaard. Ze bepleiten de spoorweg gewoon
met een bocht om de polder heen te leggen: „De weg van de grootste
eenvoud” in plaats van „de wegen van de grootste schade” van de officiële
plannen. Bij Sloterdijk ontstaat dan een soort raildriehoek, waar men het
nieuwe station zou kunnen bouwen. Een nadeel van deze „omleiding” zou
zijn, dat de afstand tussen Sloterdijk en Amsterdam CS een paar minuten
langer zou worden (en dus ook de afstand Rotterdam/Den Haag enz
Amsterdam, en de afstand Alkmaar/Hoorn/Zaanstad Amsterdam)
ff
J
Het gebied is voor veel Amsterdammers van grote recreatieve waarde:
Voor de volkstuinders, die voor het merendeel in de omliggende wijken
wonen, en van wie sommigen gedurende een groot gedeelte van het jaar ook
in hun tuinhuisje wonen.
Voor de mensen die in het industriegebied werken en tussen de middag
door de tuinen wandelen.
Voor de mensen uit de omliggende wijken, die er hun „ommetje” komen
maken.
Voor de schoolkinderen, die in hun tuin in kontakt kunnen komen met de
natuur.
Dwars door de volkstuinen willen de Nederlandse Spoorwegen en de
gemeente Amsterdam een brede spoorbaan leggen. Naast die nieuwe
spoorbaan zou een brede strook grond worden vrijgemaakt voor de aanleg
van de te verleggen rijksweg 5 Amsterdam-Haarlem. Deze rijksweg zou
uitmonden op de te verlengen Bos- en Lommerweg. De Bos- en Lommerweg
zou worden doorgetrokken op de evenwijdig aan spoorweg en rijksweg
lopende Transformatorweg (dus loodrecht op alle drie).
Een plattegrond van de plannen van Amsterdam en de NS. De brede
horizontale gekleurde baan geeft de vedegde lijn Haariem-Amsterdam
aan. Naar boven toe naar links buigt de Hemspoorweg at naar de
tunnel onder het Noordzeekanaal. De horizontale Hjn wordt gekruist
door de Ringlijn, die vervolgens naar rechts af buigt en samenkomt met
de lijn Haadem-Amsterdam (geheel rechts). Evenwijdig onder de
horizontale lijn het tracé van de te verieggen autoweg Amsterdam-
Haariem. De inzet links is het alternatief van de actiegroepen. De
spoorbaan buigt om de Overbraker Binnenpolder heen. De autoweg
wordt in de polder geheel achterwege gelaten
vertrekken. De ringlijn heeft dan een aftakking direkt naar het hart van
Amsterdam. Het station Rijksmuseum zou.dan wel eens drukker kunnen
worden dan Amsterdam CS.
Vast staat in elk geval al wel. dat het nieuwe station Sloterdijk een
belangrijk opstappunt wordt voor de werkers in het westelijk havengebied
en de kantorenwijk, die ook in de Overbraker Binnenpolder is gepland.
Tegen de met deze plannen gepaard gaande kaalslag in de polder zijn nu de
wijkcomité’s en actiegroepen in verzet gekomen.
De tegenstanders stellen, dat er voor de Overbraker Binnenpolder nog
geen bestemmingsplan is gemaakt. De voorgenomen weg- en spoorwegwer-
ken staan echter ingetekend op een van voor de oorlog daterend uitbrei
dingsplan. De tegenstanders van de plannen wijzen er op, dat het een zaak
van behoorlijk bestuur is, om plannen aan te passen aan gewijzigde
inzichten in situaties. Bijsturen heet dat in planologische taal.
Voor het gebied ten westen van de Overbraker Binnenpolder is echter wel
een bestemmingsplan gemaakt. En op dat plan staan de spoorwegen en
wegen ingetekend, ,die als pijlen gericht zijn op het hart van de Overbraker
Binnenpolder' aldus de tegenstanders Op de kaart die bij dat bestem
mingsplan hoort, zijn bovendien wel alvast de spoorwegen en wegen in de
naastgelegen polder ingetekend.
De opposanten klagen er nu over dat zij geen bezwaren kunnen indienen
tegen de plannen voor de Overbraker Binnenpolder, omdat het bestem
mingsplan officieel alleen net gebied van de haven, en niet dat van de polder
betreft. En dat, terwijl de gemeente toch wettelijk verplicht is voor het
gehele gebied buiten de bebouwde kom bestemmingsplannen te maken, zo
stellen de tegenstanders
Zij vinden, dat zij op deze manier .monddood’ worden gemaakt. Zij
vinden het „je reinste oplichterij dat het gebied van de Overbraker polder
in het structuurplan 1974 voor Amsterdam helder groen is gekleurd. Dat
ng met
Krista
lat idee
bevat
k kan
lureaus
te wor-
uitkonn
ant die
als de
tusset
lur ooi
:tacu-
>eiend
ehoek
igblik
verle-
>r de
an de
poren
g, die
van
yloniè
er de
n heel
i. Zo
eilan-
ibrok-
mach-
1 zijn,
atdekt
ine ii
Zou
mder-
er al
rscha-
is het
n van
ter er
jn.
je kan
ils je er
huidige
vaarwel
kan
en, kan
vormen
moeten
dat we
en hier
lén va»
riek en
Dat is
Ie reali-
andere
■s vin-
brede
irbeelö
n, lei-
ieehel-
n van
helpen
es ter
verko-
wikke-
i maar
ren we
net de
waai
m voor
aejaar-
::s’‘
Het aangevochten stuk spoorlijn is een belangrijke schakel in de geplande
ringlijn om Amsterdam heen. Deze ringlijn is van grote betekenis voor de
ruimtelijke ordening van Noord-Holland en de Randstad als geheel. Op deze
lijn zullen naar alle waarschijnlijkheid verschillende spoorlijnen uitkomen:
I Vanuit het oosten takt de Almerelijn er op aan (en daarmee in de nog
verdere toekomst wellicht de Zuiderzeespoorweg van uit Groningen, waar
van de lijn Lelystad-Almere-Weesp dan een onderdeel wordt). Ook de
spoorlijn vanuit Utrecht zou er op kunnen worden aangesloten.
Vanuit het zuidwesten komt de Schiphollijn op de Ringlijn uit. De treinen
kunnen uit de richting Schiphol via de ringlijn zowel oostelijk als westelijk
otn de hoofdstad heen rijden om zo uit te komen bij Amsterdam CS.
Vanuit het westen sluit de lijn uit Haarlem er op aan.
En vanuit het noordwesten de Hemspoorlijn uit de richting van de
Zaanstreek en het verdere noorden van de provincie.
De aftakking van de lijn naar Haarlem en de Hemspoorlijn ligt op
hetzelfde punt op de ringlijn: bij Sloterdijk, juist ten westen van de
volkstuinen. Daar moet in de toekomst het nieuwe station Sloterdijk komen,
een knooppunt van groot belang voor het provinciale overloopbeleid.
(huisvesting in Hoorn, Alkmaar, Purmerend en Almere van mensen, die in
het westelijk havengebied, Amsterdam en op Schiphol werken, maar voor
wie in de Meerlanden, Kennemerland en Amsterdam geen woning beschik
baar is)
De ringlijn maakt het mogelijk om van Schiphol direkte treinverbindin
gen te maken naar de Zaanstreek via het nieuwe station Sloterdijk. En naar
Lelystad en Almere via Weesp. Ook wordt het bijvoorbeeld mogelijk treinen
te laten rijden van Sloterdijk naar Almere, zonder dat Amsterdam CS hoeft
te worden aangedaan
een van de betrokken volkstuinverenigin
gen, op de bevroren vijver die bij het
volkstuinen-complex behoort. De vijver
met zwanen en eenden, met fraaie bo
men er rondom, en de volkstuinen moe
ten plaats maken voor een brede spoor
baan en autowegen
De geplande autowegen zien de tegenstanders al helemaal niet zitten. Ze
De heer van der Veer, voorzitter van moeten gewoon achterwege worden gelaten. En als zich toch de noodzaak
mocht voordoen rijksweg 5 in noordelijke richting te verleggen (bijvoor
beeld om de afstandsnormen woningen-autoweg van het Ministerie van
Volksgezondheid in praktijk te brengen), dan mag deze weg van uit het
westen in geen geval verder lopen dan de Coentunnelweg.
De actiegroepen en wijkcomité’s hebben hun standpunt kenbaar gemaakt
in de inspraak op de nota Amsterdam-Noordzeekanaalgebied
.1
ling m«
is niet
oet aan
de ver-
)e mens
.-erafgC"
irking®
em niet
n.
indel
i aange-
de ver
slechts
station
ruit De
rden.
/C t
19
Q.
O
'EG A
CTA
Container Can]
Vervoertcontrum- Q.//
1
z
n
wc-
7
9
