Het grote woon boek
Philips Lely wil ingenieur
zijn ten dienste van welzijn
o
Ob
p
r
f
.jgp'sta
ROOSTERMAT
Planten die eikaars gezelschap zoeken
tips voor vrije tijd
E
Lil
GATENSNIJDER
ft
I
Tochtbestrijding
MP
Oi
U
„We worden steeds afhankelijker van technologie”
LIJMEN
■A
fa
ZÉ
F
o
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1976
21
door Pieter Taffijn
Ril
F1
2
Ki’in
„Men heeft mij ervaren als een
tegenaan-schopper, te veel als een
man met kreten. Daardoor heeft
het te weinig aandacht gekregen
dat ik echt verontrust ben over
het hanteren van de technologie.
We hebben het belangrijker ge
vonden de achterkant van de
maan te ontdekken dan na te gaan
wat de maatschappelijke gevol
gen van de technologie zouden
zijn”.
De 28-jarige Philip Lely (ergens in
de verte is hij nog familie van de
„grote Lely”) heeft geprobeerd
zijn verontrusting tot uitdrukking
te brengen bij de uitreiking van
zijn diploma technisch natuur
kundig ingenieur aan de TH in
Delft. Hij had daartoe, in overleg
met ethicus prof. dr. A. J. Rasker
uit Leiden, een belofte opgesteld
die hij wilde uitspreken op de
uitslagvergadering. Dat was ech
ter tegen de regels, zodat het bij
een voornemen moest blijven.
Lely wilde beloven dat hij alleen
in het welzijn van de mensheid en
de menselijkheid wilde werken.
Zijn arbeid mag geen bedreiging
vormen voor de natuurlijke leef
omgeving van de mensheid. „Mijn
arbeid zal gekenmerkt worden
door solidariteit met de verdruk
ten en misdeelden in onze samen
leving. In ht bijzonder zal ik geen
arbeid verrichten teneinde oor
logstuig te vervaardigen of te ver
volmaken”. Hij vindt dat elke we
tenschapper een dergelijke be
lofte zou moeten afleggen en heeft
zich laten inspireren door de ver
plichte eed die een arts bij het
uitreiken van zijn diploma moet
afleggen.
O
73
ARGWAAN
fag»»..
PLICHT
1 -Wl
gbC
'1
\i I I
r’
Dit product druipt niet (het is thixo-
Uü
a
Een uitbreiding niet een drietal muren, voor
een garage en een bergruimte.
Heath Robinsons ruiniiebesparende ideeen ten
aan zien van de combiiuilie el en en siajien.
Velpon lijmt alles was vroeger dé
reclamekreet. Sinds het uitkomen van
die kreet is er echter wel het een en
ander aan te plakken materialen bijge
komen. Denk maar aan alle soorten
kunststof en plastic. Velpon heeft zich
aangepast. Er is nu Velpon Special op
de markt, dat bedoeld is voor allerlei
huishoudelijke en hobby-karweitjes.
gingen van planten in eikaars gezel
schap. De grote vraag is: waarom groei
en sommige planten beter als ze be
paalde andere planten in hun naaste
omgeving hebben. In alfabetische volg
orde worden planten en biologische be
grippen nader besproken, vooral dan in
verband met de aantrekkingskracht of
het afstoten van planten (en ook die
ren). Aan de hand van die gegevens kan
men zelf ook experimenteren.
4
Het maken van grote gaten in o.a.
hout, spaanplaat, plexiflas en PVC-
kunststof is een lastige zaak. Als je
slechts over eenvoudige hulpmiddelen
beschikt (zoals een boortje en een
schrobzaag) ben je een tijd bezig en het
resultaat is niet daverend. Voor de doe-
het-zelver is er nu een zg. universele
veiligheids-gatensnijder (zoals de naam
te raden laat is het vein Duitse oor
sprong) op de markt gebracht door
Zenses (importeur J. Graves, Zuider-
dreef 59, Nieuw-Vennep). De gatensnij
der kan op alle typen boormachines
bevestigd worden, de boordiepte is 50
mm, de doorsnee van de boorgaten
maximaal 105 mm. Het mes kan op alle
doorsneden vanaf 35 worden ingesteld.
De toepassing van dit stuk gereedschap
is duidelijk: voor het boren van gaten
voor dikke kabels, contactdozen, pijpen
enz. Voor de veiligheid is een kapje
aangebracht.
Bij Elsevier is „Het grote woonboek”
verschenen, geschreven door Terence
Conran, een Engelsman, die van huis
uit textielontwerper is, zich ontwikkel
de tot binnenhuisarchitect en nu een
imperium heeft van winkels, fabrieken
en ontwerpstudio’s. „Het grote woon
boek” ziet er prima uit, zit barstensvol
met kleurenfoto’s, met tekeningen; alle
denkbare onderwerpen, die met wonen
te maken hebben, worden behandeld.
Bij het begin van zijn studie speelden dit
soort gedachen bepaald nog niet door zijn
hoofd. Hij dacht dat techniek wel het
straatje was waarin hij zou kunnen lopen,
maar merkte al spoedig dat hij vraagte
kens moest zetten bij alle gevestigde tradi
ties. In dat prille begin van zijn studie
voegde hij zich echter nog zo goed en
kwaad als dat ging naar de normen van de
harde-mannenmaatschappij. Lid van het
corps is hij echter zeer bewust nooit ge
worden.
„Na een paar jaar ontstond er echter een
gat, waarin ik pontificaal dook. De combi
natie bewust-zijn van de leefsfeer en tege
lijkertijd bezig-zijn met de oorzaken van
die leefsfeer, kon ik niet goed meer aan. Ik
begon erover te denken hoe ik mijn studie
zo kon inrichten, dat ik het wel kon aan
vaarden. Ik probeerde maatschappij-ge-
richte vakken te introduceren en organi
seerde in het voorjaar van 1973 een sympo
sium over de wereldenergiehuishouding.
Dat was maanden voor de oliecrisis, maar
er was wel al bekeken wat de gevolgen
voor de westerse wereld zouden zijn als de
olietoevoer zou verminderen.
Al deze activiteiten hadden wel tot gevolg
dat hij met argwaan werd bekeken. Dat
werd nog sterker toen hij niets zag in het
traditionele fysisch-technisch onderzoek
als afsluiting voor zijn studie. Hij voegde
ke Engelse badplaatsen is geweest, dan
weet men, wat je op dat punt te wach
ten staat. De gruwelijkste pasteltinten
worden op de stenen gesmeerd. De
Britten zijn daar kennelijk gek op. Dat
het hier om een Engels wat bewerkt
boek gaat is vaak duidelijk aantoon
baar. Neem de aanbouwsels aan be
staande huizen. Hier worden die „bul
ten” onmiddellijk van de tafel geveegd
door de schoonheidscommissie. En
vaak terecht. We willen maar zeggen:
als je dit boek doorneemt moet je wel
kritisch te werk gaan. Met die instelling
opererend kun je er veel plezier aan
beleven. Want tips, dikwijls hele goede,
vind je in dit woonboek. Wel krijg je
nogal eens de indruk, maar dat is nor
maal bij interieurfoto’s, dat het meer
om het plaatje dan om de te realiseren
praktijk gaat. Je treft bijv, in dit boek
vertrekken en badkamers aan, waar
van je vermoedt dat die alleen in Holly-
woods paleizen of dergelijke optrekjes
te vinden zijn. Maar eerlijk is eerlijk
er staan ook gewone badkamers in,
die met simpele middelen een stuk aan
trekkelijker gemaakt kunnen worden.
Het grote woonboek geeft op allerlei
gebied adviezen, vaak al lang bekende,
mag je veronderstellen, maar ook origi
nele. Je vindt er wetens waardigs in
over kleurengebruik, verwarming, ver
lichting, ramen, wanden, vloeren, werk
ruimten, slaapkamers, woonkamers,
tuinaanleg en ga zo maar door. De
enorme wijnkelder en het zwembad in
het souterrain neem je dan maar voor
exuberant lief. Het boek kost 89,50.
Plantenboeken zijn er volop, ook
nieuwe uitgaven. Een goed gidsje om
zijn bezit aan planten te verrijken is
„Planten vermeerderen” door Peter en
Adrienne Oldale (bewerkt door Julia
Voskuil). Het gaat niet alleen over het
zaaien, maar ook over het stekken,
scheuren, enten Voor de liefhebbers
met groene vingers en voor de geduldi-
gen staat dit boekje-zonder-pretenties
vol met goede raadgevingen Met een
voudige hulpmiddelen valt er veel te
bereiken Je hoeft echt geen dure broei
kas te hebben om succes te hebben.
Behalve tips vooi het kweken van plan
ten vind je trouwens in dit boekje ook
adviezen mei voorbeelden voor het
zelt maken van broeibakken Een goe
de uitgave van Kosmos .Amsterdam
troop), trekt geen draden en loopt niet
uit de tube. De lijm droogt zeer snel
transparant op, is bestand tegen koud
water en geeft een sterke hechting. Vel
pon Special is ook geschikt voor het
lijmen van balsahout (modelvlieg
tuigen).
Teba (postbus 40, Heerhugowaard) heeft een nieuw soort roostermat geïntrodu
ceerd. Zij bestaat uit een rooster, dat men zelf kan opvullen met blokjes borstel. De
borstels zijn geheel uit kunststof, veerkrachtig nylonvezel, vervaardigd. Deze zijn
vocht- en weerbestendig. De borstels nemen zelf geen vocht, maar wel veel vuil op.
Het aardige is, dat men zelf een bepaald patroon of een naam in de mat kan
aanbrengen. De blokjes borstel zijn beschikbaar in de kleuren oranje, rood, blauw,
geel en groen.
Er zitten prachtige vondsten in, maar
ook werkelijk afschuwelijke ideeën.
kan veel nut hebben van dit boekje,
waarin uit de doeken wordt gedaan hoe
je de cactussen en vetplanten in leven
houdt kunt vermeerderen hoe je ziek
ten schimmels en schadelijke diertjes
op een afstand kunt houden Een aantal
foto's laat ten overvloede zien, dat er
nogal wat soorten cactussen zijn.
Een wat vreemd boekje is „Planten
die eikaars gezelschap zoeken” (uitg.
Hoilandia) Het is eigenlijk een expert
menteerboekje De auteurs Philbrick
en Gregg hebben in hun eigen tuin
onderzoekingen gedaan naar de gedra
De tochtbestrijding blijft in de be
langstelling staan. Weer twee nieuwe
oplossingen. Daar is het door Ropers en
Zn. (postbus 9, Nunspeet) geïmporteer
de Engelse Foam Seal, een tochtstrip
gemaakt van een niet-onderling samen
hangend celvormig PVC. De Home
Comfort Foam Seal, zoals het produkt
officieel heet, kan niet alleen gebruikt
worden tegen het weren van tocht,
maar is ook geschikt voor het oplossen
van afsluitingsproblemen bij auto’s, ca
ravans, boten, ijskasten enz. Het is grijs
van kleur.
Een andere oplossing voor het uit
bannen van tocht doet Henkel Chemie
aan de hand. Dit concern heeft een
slimme manier gevonden om zijn silico
nenkit, dat al jaren bestaat, een nieuwe
zet op de markt te geven. Onder de
slogan „neem vloeibare tochtstrip op
maat” propageert men het gebruik van
de siliconenkit. Hoe werkt het als tocht
strip? Men spuit de kit met een „pis
tool” of een schroefsleutel. De plaatsen
waar de gesloten deur of het gesloten
raam het kozijn behoort te raken maakt
men eerst goed schoon en vetvrij (met
bijv, verdunner). Zonodig nog wat pri
mer aanbrengen voor de hechting. Dan
wordt de siliconenkit opgespoten. De
voegkit wordt vervolgens afgedekt met
scheidingsf olie om te voorkomen dat de
kit aan het raam of de deur gaat plak
ken. Want men duwt nu voorzichtig
raam of deur dicht. Men begrijpt water
gebeurt. De kit voegt zich naar de plaat
sen, waar ruimte zit tussen deur (raam)
en kozijn. De kit wordt nu veerkrachtig
hard. De folie kan verwijderd worden
en de voegkit wordt met een scherp
mesje op maat gesneden. Een pasklare
tochtstrip dus. Even een trucje: in
plaats van de folie zou je ook (om het
aankoeken aan deur of raam te voorko
men) groene zeep of een afwasmiddel
op de deur/raam kunnen aanbrengen.
Tochtstrip maken is dus maar één
soort gebruik van de siliconenkit. Je
kunt er verder van alles mee doen om
gaten, spleten enz. te dichten, bij glas
(aquarium), keramische tegels, glazuur,
emaille, staal enz. Opgelet: je kunt deze
kit niet schilderen.
zich bij een experimentele stedebouwkun-
dige studiegroep om na te gaan hoe be
paalde modellen gebruikt zouden kunnen
worden in de ruimtelijke ordening en hoe
die hun plaats zouden moeten vinden bin
nen maatschappelijke kaders. Omdat
zoiets niet kon worden geaccepteerd als
afsluiting van de studie, hield hij zich ook
bezig met een wereldmodel voor de ener
gievoorziening.
Als lid van de commissie-wetenschapsbe
oefening heeft hij kunnen overzien hoe de
besluitvorming tot stand komt. Daar heeft
hij bepaald geen hoge pet van op. „Het
huidige beleid wordt veelal bepaald door
de persoonlijke interessen van de hoogle
raar. De invloed van buitenaf is gering,
zeker van maatschappenjke groeperingen.
Het bedrijfsleven kan nog wel enige in
vloed uitoefenen”. Overigens zet Lely ook
een vraagteken bij de advisering door
hoogleraren aan de overheid. Velen van
hen zijn ook als adviseur aan de industrie
verbonden, of hebben er nauwe banden
mee, zodat hun onafhankelijkheid met een
korreltje zout moet worden genomen.
„Het is mijn bedoeling de discussie op
gang te brengen. Dat gebeurt nu nog in te
kleine clubjes. De problematiek wordt
steeds belangrijker en krijgt gelukkig
meer belangstelling. Eigenijk zouden we
een soort beroepsethiek moeten creëren,
een beroepscollega voor bèta-wetenschap-
pers op vrijwillige basis”.
Het zal echter nog wel enige tijd duren
voor het zover is. Als een van de belang
rijkste bezwaren ziet Lely het systeem
van de economische orde. „Als we in Ne
derland het leger afschaffen, krijgen we
werkloosheid, wordt ons altijd voorgehou
den. We zijn echter helemaal niet in staat
van oorlog, maar op die oorlog zijn we ons
wel aan het voorbereiden. Dat is een soort
werkgelegenheid die geen zinvolle produk-
tie oplevert”. Als we doorgaan op diema-
nier te denken, zal er weinig veranderen,
vreest Lely. Hij wil daarom graag van
gedachten wisselen met mensen die het
niet met hem eens zijn, maar wil niet zo
maar zonder meer als ketter worden ver
oordeeld.
Philip Lely is een voorzichtig mens. „Wat
ik hier geleerd heb, is dat ik het niet weet.
Heel veel mensen weten het niet, maar ze
doen of ze het wel wéten. De frustraties
daarover stoppen we zover mogelijk weg.
Hoe meer we afhankelijk worden van de
technologie, hoe moeilijker de discussie te
voeren is. De ongelukken (en de ongeluk
ken zitten zeker in de technologie in de
kleine hoekjes) die kunnen gebeuren, wor
den steeds groter. Kijk maar naar de ver
vuiling: daar worden hele landen bij be
trokken. Discussie over dit soort zaken
heb ik erg gemist in mijn studie en toch
zijn er raakpunten met het technologisch
handelen.”
Wat voor soort werk de kersverse inge
nieur zal gaan doen, weet hij nog niet.
Graag zou hij onafhankelijk proberen te
blijven en dan overheid en parlement advi
seren. Een dergelijke positie bestaat nog
niet. Hij weet ook niet hoe hij een dergelij
ke baan zou kunnen veroveren, maar wil
daar graag met de betrokken mensen over
praten.
Een andere mogelijkheid ziet hij in door
gaan in de ruimtelijke ordening. De me
thodische inbreng vanuit de technische
natuurkunde zou volgens hem goed kun
nen worden gebruikt. „Al wil ik daarmee
niet zeggen dat onze samenleving metho
disch zou zijn opgebouwd. We moeten het
juist erg waarderen dat mensen onvoor
spelbaar en creatief reageren, al moet dat
wel worden begeleid”.
„Ik zie mijn opstelling als een maatschap
pelijke plicht, ik heb iets geleerd op kosten
van de samenleving. Ik wil beslist niet
meer waardering krijgen dan iemand an
ders, omdat ik nu toevallig ingenieur ben
geworden. De wetenschapper zal een poli
tiek wezen moeten worden. We moeten
niet terugschrikken iets te gaan verande
ren in de benadering van wetenschap en
samenleving, ook al is het moeilijk. Het zal
wel veel inspanning kosten We hebben de
technologie, vooral na de Tweede Wereld
oorlog, opgejaagd, zonder ons te bekom
meren om de maatschappelijke gevolgen
ervan. De verandering zal daarom schoor
voetend gaan en dat is misschien wel goed,
omdat we niet precies weten hoe het moet.
Als we maar niet uit het oog verliezen dat
we relatief weinig tijd hebben De proble
men rijzen de pan uit”
Voorlopig zit Philip Lely nog op zijn ka
mer in Delft Hij probeerde al eens op
bouwwerker te worden m Drenthe, maar
een ingenieur zag men daar met zo zitten
Dat net bedrijfsleven nem rnei open armen
zou willen ontvangen, gelooft nij met en hij
neeft daar ook niet zoveel Belangstelling
voor Een ding is voor hem in ieder geval
duidelijk De opleiding die hij aan de tech
nische hogeschool in Delft kreeg, voldeed
met aan de m de wet gestelde eisen Daarin
wordt gesteld dat ei aandacht moei wor
den geschonken aan de bevordering van
maatschappelijk verantwoordelijkheids
besef En daar heeft hij nog nooit iets van
bemerkt
Dat laatste met name als het over gevel-
opknappen gaat. Als men in de zuidelij-
Hoilandia is ook de uitgever van
„Bonsai - boom in pot” een handlei
ding voor het kweken van dwerg-
boompjes, geschreven door Joan Mel
ville Je moet er van houden van deze
mim-boompjes, een cultuur, die in Ja
pan geworteld is Ook hier geldt: je hebt
geen dure installaties nodig om tot goe
de teelt te kunnen komen. Dat maakt
dit boekje meer dan duidelijk. Je leest
trouwens ook over achtergronden van
de bonsai-kweek, waarbij boompjes
van geslacht op geslacht worden over
gedragen Natuurlijk wordt uitvoerig
beschreven hoe je de bonsai goed kunt
begeleiden I
De minnaars van cactussen en vet
planten kunnen bij dezelfde uitgeverij
terecht Noltee en De Graaf compo
neerden „Cactussen en vetplanten”
Dankzij de grotere luxe in inze huizen
centrale verwarming bijvoorbeeld
gedijen dit soort planten iok betel Met
name de pas beginnende liefhebber
Ruimteproblemen opgelost door Heath
Robinson.
GEZINÉORMATIE
■ar"S7
F
AU-9
z' I
-F-
''F.-.Ar1
