Extreem-rechts maakt zich breed in regeringscoalitie
MOGENS GLISTRUP:
DE ONGRIJPBARE
WORDT MARGARET THATCHER DE
NIEUWE ENGELSE PREMIER
Binnenlandse politiek Italië
draait om abortusvraagstuk
I1
11
fW til
ET?
i
i
■ff a
-IMi
Belastingontduiking van Deense politicus?
OOK BEMOEIENISSEN VATICAAN VAN GROOT BELANG
Mogelijkheden van gietijzeren nacht egaal onzeker
m!
:re
|g||||
(Van onze redacteur in Istanboel, Frans van Hasselt)
Ook boeken
Grote woede I
Grijze wolven
(Van onze redacteur in Londen, Rudolf Bakker)
Kloof
Bloedschande
Opgevallen fout
sar -
ft
ie
>i-
af-
rde
sze
re-
bij
/an
LONDEN. Margaret Thatcher nu bijna een jaar aanvoerster van
de conservatieve oppositie heeft laten weten dat ze nog dit jaar eerste
minister wil worden. De commentatoren hebben eerst wat gelachen over
deze forse mededeling en daarna de werkelijke mogelijkheden voor de
gietijzeren nachtegaal berekend. Hun conclusie was: het zit er nog niet
in.
af
ten
;an.
:ing
)de
ber
ille
nen
f-
id
:n
ISTANBOEL. „In een periode waarin de Turkse vlag niet meer
werd ontplooid, waarin het Turkse volkslied werd beschimpt, hebben wij
de regering aanvaard.Turks Nationaal Onderwijs ontleent z’n inspira
tie aan het beginsel van de „nationale staat”. In de nationale staat gaat
iedereen naar de nationale school. Aan de wortels van de nationale school
liggen de nationale zeden, de nationale cultuur en de nationale aspiraties.
Heel mijn rijkdom, heel mijn trots bestaat uit mijn Turks-zijn. Deze
natie was Turks in het verleden, zij is Turks nu en zij zal Turks blijven
in de toekomst”.
Spaak in het wiel
Sportief overhemd
1
i
W-
«1
08®
Streng ideologisch dieet
de Turken
dreigt voor
BULENT ECEVIT
(Van onze correspondent)
r
I
Een Italiaans meisje vraagt aandacht voor haar standpunt: Vrije en kosteloze abortus.
5
n
van
van
t zit
die
tpje
luis.
om
tiui-
volgens hem trouwens een politieke
achtergrond heeft.
leerkrachtenorganisatie op poten gezet,
die nu 25.000 leden heeft.
De ongrijpbare Thatcher wordt door
het Britse publiek ongetwijfeld voor vol
aangezien. Toch blijft men haar verge
lijken met zoiets als de ijskoude rozen
in plastic, waarmee ze dezer dagen uit
het vliegtuig stapte na een bezoek van
vijf dagen aan Syrië en Egypte.
angen
geren
ie on-
waar-
liet is
t raagt
van of
gelijk,
steeds
velop-
ran de
jp uw
t is in
len, be-
op gevr.
avenstr.
;el. 020-
?zoek u
lis
de
4a
in
er
d,
:n
lit-
en.
:en
ran
te
:s-
s”
ia
de
De
en
De arts en alleen hij heeft het recht
een geval van abortus toe te staan. De
moeder wordt door deze eventuele nieu
we wet geen baas in eigen buik. Voor de
arts geïndiceerd worden met name ge
volgen van bloedschande (zeer talrijk op
het Italiaanse platteland), verkrachting,
en de waarschijnlijke misvormdheid van
het kind in wording. De tijdslimiet is
zeer ruim: tot en met de eerste zes
maanden van de zwangerschap.
I
I
I
I
I
I
I
I
net mens inboezemt en hoe een recht
schapen persoon alleen maar kan leven
in een wereld waarin iedereen zich aan
de regels van recht en orde houdt.
Op de stilte en de verbazing waarmee
de Arabieren dit aanhoorden, probeerde
Margaret alles nog goed te maken door
haar afschuw uit te breiden tot al het
terrorisme ook dat uit Israël. Maar
het was al te laat.
Over Margaret Thatcher zijn het afge
lopen jaar drié biografieën verschenen.
De ene is nog onleesbaarder dan de
andere. Zoals een criticus in de Times
opmerkt: „Haar bewonderaars bewerk
stelligen alleen maar Thatcher’s onder
gang met dit soort van geschrijf, ze
komt eruit te voorschijn als een vrou
welijke versie van een van die Ameri
kaanse superhelden uit de komische
strips, zoals Superman en Batman. Heeft
dat mens dan nooit eens haar tong tegen
iemand uitgestoken, of op school de
vlechten van het kind voor haar in de
inktpot gedoopt?”.
Voordat hij in de politiek ging gaf
Glistrup belastingadviezen. Hij wist
zo meesterlijk gebruik te maken van
leemten in de wet dat velen, ondanks
een flink inkomen, weinig of geen
belsting hoefden te betalen. De open
bare aanklager in het proces tegen
Glistrup beschuldigt hem echter van
opzettelijke belastingontduiking.
pen. Bovendien is er in het Lagerhuis
onder de conservatieven nog steeds de
grootste argwaan tegen de man die ten
slotte meer verkiezingen verloor dan hij
er won-
slaagde er weliswaar in de onder Ecevit
benoemde directeur Cem weg te krijgen
en te vervangen door de als conservatief
bekend staande Altinbas een proce
dure die overigens zowel door het con
stitutionele hof als door het am’: tena-
renhof werd aangevochten.
KOPENHAGEN (ANP). Mogens
Glistrup, wiens gave om de belastin
gen uit de weg te gaan hem rijk,
beroemd en de leider van de op twee
na grootste partij in Denemarken
heeft gemaakt, blijkt ook talenten te
hebben om een tegen hem aange
spannen proces te traineren.
De TOR-DER is de voortzetting van
de enkele jaren geleden buiten de wet
gestelde TOES, waarvan veel leden een
rol speelden bij guerrilla-acties in ’70 en
’71. Met haar 100.000 leden is zij een van
de meest geduchte linkse krachtcentra
in Turkije, en de regering vreest vooral
haar activiteiten onder de Koerden in
het Oosten. Als tegenwicht is een rechts
ROME. Het al of niet legaal worden van de abortus zal dit jaar beslissend
worden voor het evenwicht in de Italiaanse binnenlandse politiek. En niet eens
alleen voor de binnenlandse politiek, want het Vaticaan bemoeit zich in een zelfs
voor de r.-k. kerk ongekend hoge mate met dit voor Italië zo ingrijpende
probleem.
Het proces en alles daar omheen
krijgt in Denemarken veel publiciteit
en dat is jam op de boterham van de
handige miljonair en meester in de
rechten Mogens Glistrup. Toen hij in
1973 kwam met een partijgrogram
dat tegen de „misdadige belastingwet
ten” was en dat de kiezers een drasti
sche verlaging van de overheidsuitga
ven en een rigoreuze beknotting van
het ambtenarenkorps beloofde, ver
oorzaakte eij een politieke aardver
schuiving. Zijn Partij van de Voor
uitgang veroverde 28 van de 179 ze
tels in het parlement. Toen in januari
vorig jaar wederom verkiezingen
plaatsvonden zakte het zeteltal naar
25. Een beetje publiciteit is Glistru-
dus niet onwelkom en hij. buit elke
mogelijkheid daarvoor tenvolle uit.
Wat Thatcher echter zal hinderen op
weg naar haar premierschap, is de kloof
in de partij zelf over de te volgen
politieke filosofie. Zal ieder partijlid wel
als één man achter deze vrouw met
haar vage sociale filosofieën gaan staan
als puntje bij paaltje komt? Heath en de
zijnen zien de partij als het tehuis voor
alle gezindten. Thatcher en haar mede
standers achten het eerder het onderko
men voor de kleine en grotere midden
standers die met eigen handen en hard
werkend, ongehinderd door de staat, hun
brood willen verdienen.
En zou Thatcher in geval van een
premierschap wel het hoofd weten te
bieden aan de machtige vakbonden, in
confrontaties waar haar voorganger Heath
ath zo dramatisch gefaald heeft? Het is
zelfs de vraag of het huidige bewind van
premier Wilson' het de komende jaren
tegen de vakbondsmacht wel zal weten
te bolwerken.
Dit jaar valt naar men aanneemt
echter het absolute economische diepte
punt, met een grote kans van een ferme
opleving in het volgende. De bonden
zullen veel werk maken van het stijgen
de aantal werklozen en van het feit dat
het vrij grillige loonplafond alleen be
staat bij de gratie van hun wil. Als
Thatcher een gooi naar de macht aan
durft, zal het kabinet-Wilson dit jaar
ten val moeten worden gebracht. De
kiezers zullen dan de Labourpartij het
slechtst gezind zijn.
De Italiaanse bisschoppen hebben ech
ter vlak voor de jaarwisseling de groot
ste spaak in het wiel gestoken. En
hoewel ze Italianen zijn, mag men rustig
voor Italiaans „Vaticaans” lezen. Zij
hebben in niet mis te verstane bewoor
dingen meegedeeld dat abortus moord
op onschuldige kinderen” is en dat de
verdedigers van de abortus niet meer
zijn dan moderne Herodussen”. Een
kleiner en onschuldiger spaakje in het
Het is bovendien een publiek geheim
dat een hoge functionaris van het Vati
caan (een persoonlijke vriend van paus
Paulus, Gino del Bono) een gesprek
heeft gehad met communistenleiders om
hen te laten afzien van het wetsontwerp.
De christen-democraten zijn doods
bang voor een referendum. Het is nog
maar twee jaar geleden dat Democrazia
Cristiana en Vaticaan samen een klap te
incasseren kregen waar ze nog lang niet
overheen zijn: het referendum over de
echtscheiding werd met een grote meer
derheid beslist ten gunste van de vrij
heid, zeer tegen de zin van de rooms
katholieke leiders. Een volksstemming
voor de legalisering van de abortus heeft
een goede kans het te halen: een seri
euze enquête heeft uitgewezen dat er
jaarlijks in Italië (55 miljoen inwoners)
meer dan een miljoen abortussen wor
den gepleegd, en wel onder omstandig
heden die op zichzelf al een nieuwe wet
motiveren: niet in ziekenhuizen, maar in
erbarmelijke hygiënische omstandighe
den met als gevolg veelal een dodelijke
afloop.
De wet tegen de abortus, zoals die nu
van kracht is, dateert van Mussolini en
houdt kortweg in dat „abortus niet toe
gestaan is, zijnde een misdaad tegen de
puurheid van het Italiaanse ras”. Niet
alleen de pure angst voor het dreigende
referendum, maar ook een ander motief
in verband met die volksstemming
maakt een recordsnelheid voor een nieu
we wet iets waarschijnlijker dan in
andere gevallen: het voorstel zoals het
er nu ligt, is van een voor de
christen-democraten nog verheugende
beperktheid.
Ofschoon al deze activiteiten Margaret
Thatcher schijnbaar in de schaduw stel
len, hebben ze haar toch goed gedaan.
Men kreeg immers bijna te doen met de
arme vrouw; en Heath’s constante wei
gering om deel te nemen aan haar
schaduwkabinet en zijn ruwe woorden
op het laatste partijcongres, hebben
Margaret Thatcher alleen maar gehol-
Hitler, waarbij hij de parallel tussen
Türkesj, die zich Basbug (leider) noemt,
en de Duise Führer niet verder door
trekt.
Maar ook in kringen die vanouds het
communisme als grootste gevaar voor
Turkije brandmerkten, en daarom het
Nationalistisch Front aanvankelijk hun
fiat gaven, begint men zich nu zorgen te
maken over de wijze waarop vice-pre
mier Türkesj en ook vice-premier Erba
kan, leider van de PNR, zich breed
maken in de coalitie over de toenemende
activiteit van de Grijze Wolven,
Türkesj’ jeugdcommando’s, overal in het
land, en over de stroom van aanhangers
van deze partij die op belangrijke posten
worden benoemd- 1
wiel van het Italiaanse parlementsge-
beuren: het feit dat de socialisten dit
keer niet achter de regerende christen
democraten staan maar achter de com
munisten.
Tegen de beperktheid van dit wets
voorstel zijn de feministen, en met hen
de communisten, dezer dagen ernstig ten
strijde getrokken. Zij willen ook op
sociale, morele en economische gronden
vrijheid voor de vrouw om te beslissen.
De tegenstanders van deze punten, de
christen-democraten, wijzen erop dat in
een door mannen gedomineerde maat
schappij als de Italiaanse de beslissing
van de man op deze gronden zal over
heersen, niet die van de vrouw.
In de politiek van Italië kunnen de
christen-democraten hun prestige eni
germate herstellen door de gematigde
pro-abortuswet snel en zonder sputteren
door te laten. In geval van een „zwaar
der” wetsbesluit of, erger nog, van een
referendum, zou het vraagstuk abortus
wel eens de definitieve klop kunnen
worden voor de christen-democraten,
ten gunste van een links blok waarin de
communisten de eerste viool zullen spe
len en de socialisten (10 percent van de
kiezers) de aangepaste en beslissende
achtergrondmuziek zullen verzorgen.
Thatcher herinnert hier natuurlijk
met wellust aan. En het is nu de vraag
of ze nog wel van Heath in haar equipe
gediend zou zijn. De kloof tussen de
twee politici is er werkelijk te groot
voor geworden.
Wie over Thatcher’s kansen spreekt,
dient er >n één adem de kansen van
haar voorganger bij in te calculeren.
Oud-premier en oud-conservatievenlei-
der Edward Heath heeft het afgelopen
jaar een betere indruk weten te maken
dan ooit tevoren. Niet alleen draagt hij
voortdurend sportieve overhemden met
ruitjes in plaats van de staalblauwe
managershemden uit zijn regeringsperio
de. Hij heeft ook een succesvol boek
over zeezeilen geschreven. Hij dirigeert
orkest, reist over de hele wereld en
dineert er met koningen en presidenten,
wat allemaal nog in de schaduw staat
bij zijn recente handdruk met Mao Tse-
toeng.
Op dit ogenblik circuleert een wets
ontwerp binnen de Kamer van Afge
vaardigden („Tweede Kamer”) van het
Italiaanse parlement. Daar zitten niet
minder dan 616 Italiaanse redenaars ge
reed om de hele zaak eens fors van
amendementen te voorzien. Als na vele
maanden het definitieve concept gereed
is, gaat het naar de Senaat („Eerste
Kamer”), ook al geen verzameling habi
tuele zwijgers, om daar nog eens door
de molen te worden gehaald. En dan
gebeurt het oer-Italiaansedan gaat het
wetsontwerp weer terug naar de Tweede
Kamer, en zo kunnen die twee elkaar de
bal blijven toekaatsen.
Maar voor die gebruikelijke langdu
righeid (die bij zo’n heet hangijzer wel
eens extra langdurig had kunnen wor
den) is plotseling een stokje gestoken
door actiegroepen, die nu eens in plaats
van vele woorden te gebruiken een daad
hebben gesteld: zij hebben een volks
stemming georganiseerd. Nu is zo’n refe
rendum niet met een handomdraai voor
elkaar: er zijn 500.000 handtekeningen
voor nodig, die dan tweemaal gecontro-
eventuele
Een fout die iedereen is opgevallen,
maakte Tatcher overigens dezer dagen
bij haar recente bezoek aan het Midden
oosten. Britse oppositieleiders worden in
het buitenland al sinds jaar en dag voor
vol aangezien. Margaret Thatcher wan
delde tijdens haar verblijf in bet Midden
oosten, dan ook onafgebroken over de
rode loper. Maar gedurende een perscon
ferentie in Damascus ging het mis, toen
de Britse staatsvrouw vinnig de Pales
tijnse bevrijdingsorganisatie begon uit te
leggen hoeveel afschuw terrorisme een
„dubbele schrijvers” en eenmaal op de
echte inschrijving als Italiaanse staats
burgers.
Dat is allemaal achter de rug, en dat
referendum over toelaatbaarheid van
abortus komt er. Twee dingen kunnen
dat nog veranderen: een wijziging in de
grondwet, die referendums voortaan
verbiedt (heel onwaarschijnlijk), ofwel
het beroemde wetsontwerp dat dan in
sneltreinvaart door de beide Kamers
moet komen. Ook dat is niet waar
schijnlijk, want er zitten heel veel ha
ken en ogen aan.
Deze enigszins Bibelebonse passage is
uit een speech van Aii Naili Erdem,
minister van nationaal onderwijs
Turkije voor de parlementsfractie
de Gerechtigheidspartij, de grootste van
de vier partijen die de regeringscoalitie
van het Nationalistische Front vormen.
Velen echter geloven dat Erdem dichter
staat bij de kleinste regeringspartij, de
fascistische Partij van Nationalistische
Actie onder oud-kolonel Türkesj. Hoe
dan ook, onder Erdem wordt het natio
naal onderwijs rigoureus gezuiverd van
linkse elementen, die erin waren geko
men tijdens de kortstondige regering
van de huidige oppositieleider de sociaal
democraat Bulent Ecevit.
Vijfduizend van Turkije’s 250.000 leer
krachten aan lager en middelbaar onder
wijs zijn reeds ontslagen of naar secun
daire posten gedegradeerd. Merendeels
betreft het leden van de linkse leer-
krachten-organisatie TOR-DER, die
onlangs verder bleek geradicaliseerd toen
niet een aanhanger van Ecevits Repu
blikeinse Volkspartij, maar, met klein
verschil, een „revolutionair” tot voorzit
ter werd gekozen. Polarisatie dus.
Het ziet er nu naar uit dat de zaak
nog wel wat langer zal lopen. Gli
strup blijkt namelijk net zo behendig
te zijn in het saboteren van de zittin
gen als in het betalen van zo weinig
mogelijk belasting. Een van zijn be
langrijkste wapens daarbij is het ar
gument dat hij het te druk heeft met
zijn politieke werk. „Ik beschouw
mijn taak als politicus belangrijker
dan mijzelf beschikbaar te stellen
voor het proces”, verklaarde Glistrup
begin deze maand toen hij door de
rechter werd bedreigd met de gevan
genis als hij niet op de vastgesteïde
tijd zou verschijnen.
Maar het blijft niet bij de uitschake
ling van mensen. Ook boeken vormen
een object van Erdems zuiveringswoede.
In een circulaire aan alle schoolhoofden
verzocht hij onlangs om ’n gedetailleer
de opgave van alle titels die in de
schoolbibliotheken aanwezig waren,met
het oog op het gevaar van „anti-nationa-
listische lectuur”- Verboden voor de
jeugd zijn niet alleen een roman als
Mehmed mijn Havik van de Turkse
Nobelprijskandidaat Yasar Kemal, dat in
22 talen is vertaald, en werken van vele
andere vooraanstaande Turkse schrij
vers, maar ook geschriften van bekende
buitenlandse jeugdbedervers als Dosto-
jevski, Dickens, Gogol, Camus en Sartre.
Lang niet iedere Turk kan erom lachen
dat het obscuantisme in Turkije de laat
ste maanden steeds meer veld wint. De
recente mutatie aan de top van de
Turkse Radio en Televisie (TRT) doet
Turkse intellectuelen de angst om het
hart slaan bij de gedachte dat, na de
kinderen, ook de volwassenen op streng
ideologisch dieet zullen worden gesteld.
Sinds haar machtsaanvaarding in april
heeft de regering getracht de TRT onder
haar controle te krijgen, wat niet mak
kelijk is, want de constitutie schrijft
voor dat dit een autonoom lichaam is,
enigszins op BBC-leest geschoeid. Men
De rechtbank aanvaardde dit argu
ment tot op zekere hoogte, maar ver
wierp Glistrups argument dat dit een
politieke zaak is die door een jury
rechtbank behandeld diende te wor
den.
Voor de rechtbank wordt Glistrup
geconfronteerd met vroegere cliënten
die zijn adviezen hadden gevolgd om
belastingvermindering te krijgen,
maar die er geld bij inschoten, doordat
de belastingdienst hun verzoeken af
wees. Volgens Glistrup rekende hij
een normale prijs voor zijn advies,
maar de openbare aanklager noemt
het fraude.
Altimbas bleek echter in dé traditie
van de TRT door te gaan, D.W.Z. DE
van de TRT door te gaan, d.w.z. de. op
positie kwam in de nieuwsbulletins nog
altijd evenzeer aan het woord als de re
gering, strijdende studentengroepen wer
den „ideologisch tegengesteld” genoemd,
niet „communisten en nationalisten” zo
als de regering wilde. En, tot grote woe
de vooral van de orthodox-Islamitische
Partij van Nationaal Behoud, werd de
mdern-Turkse vocabulaire aangehouden.
De pressie op prof. Altinbas werd
echter zo groot, dat hij zijn ontslag in
diende. Als opvolger werd de uiterst
rechtse landbouw-professor Karatas aan
gewezen, hoewel volgens het constitutio
nele hof het ontslag van Cem nog altijd
niet geldig was. Het benoemingsedict
werd door president Korutürk zesmaal
naar de regering teruggestuurd het
staatshoofd tekende tenslotte, omdat
het alternatief een kabinetscrisis kon
zijn, en de vorige had zes maanden
geduurd.
Met vlammend zwaard en veel „eigen
mensen” deed Karatas zijn intrede in de
TRT-burelen: zijn koers zou „strikt na
tionalistisch” zijn. Eerste uitvloeisel
daarvan was de stopzetting van het
populaire tv-programma De Afstamming
van de Mens Karatas bleek een te
genstander van het darwinisme te zijn.
Niet alleen hoge functionarissen moesten
bij de nieuwsdienst het veld ruimen, ook
wóórden werden van hogerhand vervan
gen in. de bulletins.
Maar Glistrup, die zich de toorn
van de overheid op zijn hals heeft
gehaald door niet alleen zelf waar hij
maar kon de belasting te ontlopen
maar ook tegen een pittig honorari
um andere belastingplichtigen zijn
geheim te onthullen, is geen man die
zich door gezag laat intimideren. Hij
stelde dat zijn verplichtingen tegeno
ver de partij en het parlement voor
rang hebben op de belastingzaak, die
Door een staatscommissie in omloop
gebrachte Turkse termen voor begrippen
als „werk”, „woning”, „tijd”, „mogelijk
heid”, „toéval”, moesten plaatsmaken
voor hun pendanten uit het Arabisch,
die nog niet uit het Turkse spraakge
bruik zijn verdwenen.
De bekende marxistische professor
Mumtaz Soysal vergelijkt het huidige
Turkije met het Duitsland van vlak voor
In 1974 moest Glistrup terechtstaan
op beschuldiging van belastingontdui
king, belastingfraude en het doen van
valse opgaven aan het Deense regi
stratiebureau voor ondernemingen,
onze kamer van koophandel. Het
voorlezen van de aanklacht, neerge
legd in een boekwerk van 143 pagi
na’s, nam twee dagen in beslag en.de
gerechtelijke autoriteiten schatten de
duur van het proces op ongeveer
twee jaar.
op
MÉ - I
