Centra, SHV
en Spar rond
de tafel
Waar blijven
onze centen?
AR-politicus en econoom prof. dr. A. J. Vermaal:
CB en KK boos
op minister
Van der Stee
3
Philips
kleurentelevisie
Vooruitgang in
chemie te
bespeuren
VoorjaarsbeursRelatie 76
DEMOCRATIE MOET INHOUD KRIJGEN tdeefd^bijzondey5
rustige periode
BEURS
SISM
- 1
1
w
u
r
Voorzitter Industriebond NKV P. Spijkers:
gulden
aan
prijzen
Moeilijkheden bij
ondernemingsraad
van ICI chemie
ZATERDAG
6
MAART
1976
ECONOMIE
11
In
ns
(Door een medewerker).
miljoen
Mentaliteit
Minder zwaar
WOENSDAG
DONDERDAG
DINSDAG
MAANDAG
MAART
MAART
MAART
MAART
BEATRIXGEBOUW
UTRECHT
I
I
L
Vaag
r
3
AMSTERDAM Voor de Am
sterdamse effectenbeurs was het
ditmaal een bijzonder rustige
week. Trouwens ook voor vele an
dere Westeuropese beurzen die
maandag door het carnaval geslo
ten bleven. Dit feest was eveneens
voor het Damrak de oorzaak van
een trage start, maar ook daarna
kon de beurs niet goed op gang ko
men. Vooral de lokale markt bleef
terughoudend en stil. Alleen voor
een aantal hoofdfondsen werd nog
enige belangstelling aan de dag ge-
.7 veroor
zaakt door de winstcijfers die op
korte termijn verwacht kunnen
worden.
10
en
legd. Dit werd grotendeels
>1916
gaan.
publiceerde
Haagse
biedt
P. SPIJKERS
p
I
(Van onze redactie economie)
I
PROF. DR. A. J. VERMAAT
V.
14
4851
Te winnen in de
Nationale
Puzzelaktle
t.b.v. Nationaal
Fonds Sport
Gehandicapten.
„Tenzjj overheid, parlement en onder
nemers duidelijk weten te maken dat
het hun ernst is wat maatschappijveran-
Niettemin waarschuwt prof. Vermaat
ernstig voor een te grote staatsinvloed.
De voorkeur moet volgens hem uitgaan
naar die oplossingen, die zoveel mogelijk
„Trouwens, Van der Stee hoort
weten dat zijn ministerie niet in de
eerste plaats is belast met de warenwet-
zaken, want dat is een taak van volks
gezondheid. Omdat diverse ministeries
samen de eindverantwoordelijkheid op
dit gebied dragen hebben de consumen-
teorganisaties zich enkele maanden gele
den nog tot het gehele kabinet gewend.
CB en KK verzochten toen nu eindelijk
eens op te schieten met de noodzakelijke
vernieuwing van de Warenwet”, aldus
beide organisaties.
Als de conjunctuur zich in Amerika
inderdaad krachtig blijft herstellen, lijkt
het niet uitgesloten dat ook na de ge-
I
Amerikaanse dollar 2,64-2,74
Engelse pond 5,29-5,59
Belgische fr. (100) 6,51-6,81
Duitse mark (100) 102,50-105,50
Ital. lire (10.000) 30,00-34,00
Portugese esc. (100) 8,00-10,00
Canadese dollar 2,66-2,76
Franse fr. (100) 58,50-61,50
Zwitserse fr. (100) 102,75-105,75
Zweedse kroon (100) 59,25-62,25
Noorse kroon (100) 46,75-49,75
Deense kroon (100) 41,75-44,75
Oostenr. sch. (100) 14,46-14,76
Spaanse pes. (100) 3,90-4,20
Griekse drachme (100) 6,75-8,00
Finse mark (100) 68,25-71,25
Joegosl. dinar (100) 12,75-15,25
tveiwu
wnouw
anmer
openingstijden: zondag 7 maart 10-18 uur/overige dagen 9-18 uur
gebruiksgoederen beurs voor relatiegeschenken,
reklame- en toegiftartikelen,
premiums
de vrije beslissingsruimte van de burgers
intact laten. Zo niet, dan wordt de
samenleving een dierentuin, wel doelma
tig en netjes, maar niet om in te leven.
o* ver
n laad-
min
i grond
n voor
auto's
n van
show
00 m2
itneter
r Nr
„Van der Stee zet de zaak wel op zijn
kop als hij nu stelt dat de consumente
norganisaties in deze kwestie niet actief
zijn. Het is juist de overheid, die zo
traag is geweest”, aldus Konsumenten
Kontakt en de Consumentenbond.
bruikelijke voorjaarsstijging de rente in
het verdere beloop van 1976 niet meer
op het huidige niveau zal terugkeren.
Daarom kleven er aan het huidige koer-
speil op Wall Street wel enige risico’s
die tot voorzichtigheid manen en de
voortdurende aarzelingen resoluut over
de brug van de duizend te trekken
begrijpelijk maken.
AMSTERDAM (ANP). De adviea-
koersen (aan- en verkoopprijzen) voor
buitenlands bankpapier luiden:
De centen worden in ieder geval niet
uit de roulatie genomen, aldus financiën.
In 1975 heeft de rijksmunt in Utrecht er
nog 25 miljoen geslagen, wat wel minder
is dan het jaar daarvoor, toen er 40
miljoen in omloop zijn gebracht.
Zeer ongerust toonde hij zich over de
stelling, dat verlaging van het werkloos
heidscijfer ook in een sterkere economie
twijfelachtig is. Steviger uitgangspunten
in deze maatschappij zullen volgens hem
ook moeten worden benut om meer
ruimte te geven aan de factor arbeid.
Alles moet in het werk worden gesteld
om werknemers die wegens een slechte
economische situatie op straat zijn gezet
weer in dienst te nemen als de reden
van hun op straat staan is verdwenen,
aldus de bondsvoorzitter.
Volgens prof. Vermaat moet gezocht
worden naar wegen waarlangs de druk
van de collectieve lasten minder zwaar
wordt gevoeld, bijvoorbeeld door het
vereenvoudigen van stelsels. Hij wijst
hier op de stemmen die pleiten voor een
loonsombelasting in plaats van de inge
wikkelde loon- en inkomensbelasting ten
koste van de indirecte belastingen (bij
voorbeeld accijnzen).
Wanneer prof. Vermaat het heeft over
de economische groei komt hij tot de
volgende conclusie: bestrijding van de
werkloosheid door het redelijk op gang
houden van het economisch proces is
niet in strijd met een selectieve groei op
langere termijn.
De ARP-econoom erkent de tegen
strijdigheid, die deze conclusie lijkt te
hebben. Immers, enerzijds roepen bij
voorbeeld de kerken op tot een versobe-
ZONDAG
7 8 91011
MAART
„Er is nu al zoveel zwart geld dat
De „man in de straat” krijgt nu te
horen dat de economische situatie slecht
is, maar ook dat er weer een opleving
valt te bespeuren. Beide boodschappen
zijn vaag, aldus de heer Spijkers, maar
heel duidelijk is dat wergevers en over
heid verlangen dat de werknemer wat
inlevert. Er wordt niet bijverteld, zei hij,
dat veel van de ellende zijn oorzaak
vindt in misrekeningen, overspannen
verwachtingen, te grote capaciteitsuit
breiding en de gevolgen van de onont
koombare automatisering
De econoom prof. Heertje heeft dit
het „zwarte circuit” in de ondernemin
gen genoemd en omvat volgens hem tien
a vijftien miljard gulden. Volgens de pas
gepromoveerde dr. Wijma uit Groningen
circuleert er,zelfs twintig a veertig mil
jard gulden zwart geld. De overheid zou
voor ongeveer de helft (niet geïnde be
lastingen) recht hebben op dit bedrag.
Een hele hap als men dat bijvoorbeeld
zet tegenover de tien miljard gulden die
de overheid tot 1980 op de collectieve
lasten wil bezuinigen.
Het probleem van de zwartwerkers in
de bouw is een concreet voorbeeld van
deze duistere praktijken.
De ARP-econoom doet wat het zwarte
geld betreft nog een suggestie aan de
hand: „De enige mogelijkheid voor een
effectieve controle is gelegen in een
volledige administratie van alle financië
le transacties. In de toekomst zal de
techniek dit mogelijk maken. Het af
schaffen van chartaal (munten, bankbil
jetten) geld voor de grotere betalingen
zou op den duur wel eens onvermijde
lijk kunnen zijn om te voorkomen, dat
een redelijke wens tot controle uitloopt
op een soort van politiestaat”.
Interessant is de ontwikkeling van het
rente-niveau. Want de nogal opvallende
rentedaling in Amerika is duidelijk tot
stilstand gekomen. Vorig weekeinde was
de City Bank van New York al gedwon
gen een eerder ingesteld rentepercentage
van 6,5 percent voor grote bankkredie
ten weer op 6,75 percent terug te bren
gen. Omdat de concurrentie het enige
weken daarvoor gestelde voorbeeld niet
volgde.
De apathie ten aanzien van de demo
cratie wordt volgens hem ook veroor
zaakt door onvoldoende scholing en vor
ming. „Bezig zijn met democratie, ook
als studieonderwerp, is immers iets wat
nauwelijks op de schoolprogramma’s
voorkomt”.
Het omsmelten van de cent loont
volgens dit ministerie óok de moeite
niet, want het Rijk moet voor de aan
maak- en fabricagekosten al ongeveer
drie cent betalen. De opbrengst voor de
omsmelter is dus aanzienlijk minder dan
een cent, aldus financiën
Hij constateerde een zeker apathie van
werknemers tegenover het begrip „demo
cratie”. Democratie is voor velen een
soort advertentie geworden en, zoals be
kend is, maken heel wat advertenties
zich niet waar. De veroorzakers van de
apathische houding zijn aldus de bonds
voorzitter met name werkgevers, poli
tieke partijen en overheid. Voor vele
werknemers komt de inspraak in het
bedrijfsgebeuren over als een wassen
neus, en ook de overheid is er niet in
geslaagd haar beleid op tal van belan
grijke fronten duidelijk te maken. „Men
is er niet met het constant opvoeren van
de slogan„spreiding van kennis, macht
en inkomen” en met snelle verhaaltjes
voor de nieuwsmedia, als men deze be
grippen maar bijzonder vaag inhoudelijk
voor de mensen vertaalt”, zei Spijkers.
herhaling niet ontvangen van reële
loonsverhoging, mogelijk een ander prij-
scompensatiesysteem en het minder au
tomatisch oplopen van bepaalde sociale
verzekeringsuitkeringen. „Een mond vol
vragen die je al pijn doen als je ze als
vakbondsman aan je leden voorlegt'
aldus de heer Spijkers.
In de eerste negen maanden van het
afgelopen jaar bedroeg de totale omzet
van de Nederlandse chemische industrie
12,6 miljard gulden ten 15,7 miljard in
de eerste negen maanden van 1974.
Een symptoom van de toenemende
bedrijvigheid in de chemische industrie
is volgens de VNCI de toegenomen
vraag naar nafta, grondstof van deze
bedrijfstak. Mede als gevolg van deze
toegenomen vraag is de zogeheten pratt-
notering van nafta te Rotterdam geste
gen van 116,11 dollar per ton in oktober
1975 tot 137,5 dollar per ton in februari
1976.
DEN HAAG (ANP). Het gaat weer
beter in de chemische industrie in ons
land, aldus de Vereniging van de Neder
landse Chemische Industrie. Op verschil
lende plaatsen, zegt de VNCI, bespeurt
men een ondertoon van voorzichtig opti
misme. Het dieptepunt is kennelijk ge
passeerd, de orderontvangsten en de ge
middelde dagproduktie nemen weer wat
toe. De VNCI is gematigd optimistisch
over het herstel, al voltrekt dit zich
langzaam en geleidelijk.
ROTTERDAM (ANP). De fracties
van de industriebonden in de onderne
mingsraad van het chemische bedrijf
ICI in Rotterdam hebben voorlopig het
werk in deze raad gestaakt. Aanleiding
voor deze stap is volgens de bonden de
weigering van de directie van ICI om de
salarissen van de stafmedewerkers open
baar te maken en om aan te geven
hoeveel die salarissen in de periode
1975-1976 zijn gestegen.
Een sterke vertraging van de econo
mische groei is verder af te raden vindt
prof. Vermaat, omdat het groeitempo
vergeleken met enkele jaren terug toch
al is gehalveerd. O'p korte termijn,
schrijft hij, kan men de aandacht beter
richten op een wat gewijzigde samen
stelling van de particuliere consumptie.
Op lange termijn is het opbouwen van
een mentaliteit, die minder hecht aan
het materiële, van groot belang om de
noodzakelijke aanpassingen van groci-
economie tot volgroeide economie zo
soepel mogelijk te doen verlopen, aldus
prof. Vermaat.
ring, anderzijds probeert de regering de
economie te stimuleren. Selectieve groei
kan hier de oplossing bieden. Daarachter
zit de gedachte, dat er meer zaken van
belang zijn dan alleen die tot nu toe in
prijzen en marktwaarden tot uitdruk
king kwamen, zoals het schoon houden
van het milieu.
Maar in hoeverre betekent een ideale
aanpassing van de economische groei
een vermindering van de werkgelegen
heid? Volgens prof. Vermaat is dit een
vraagstuk voor die langere termijn. In
die periode moeiten vooral beslissingen
worden genomen over de verdeling van
de arbeid over de beroepsbevolking, de
aard van de uit te voeren werkzaamhe
den en de hoogte van de arbeidsbelo-
ning.
Een omwenteling zal een zaak van
lange adem moeiten zijn. Kalmpjes aan
De vakbeweging beseft dat er inder
daad een nieuw moeilijk tijdperk op
komst is. Maar, zei de heer Spijkers, ons
volk is mondiger geworden en het laat
zich niet ongestraft eenzijdig en oncon
troleerbaar besnoeien. De Industriebond
NKV gaat zijn leden vragen wat ze
denken van opofferingen als het bij
Zoals reeds opgemerkt vertoonde ook
het Damrak deze week duidelijke aarze
lingen om op het tot dusver in 1976
betreden haussepad verder te
Daarbij moet ook hier worden afge
wacht wat de rente verder gaat doen.
De laatste staatslening heeft wel een
half miljard gulden tegen 8 percent en
op 100 percent opgebracht, maar de
notering van de nieuwe lening bleef
toch de gehele week even beneden de
emlssiekoers hangen. Ook de obligatie-
markt zelf lag deze week minder prettig
en brokkelde bij weinig affaire en be
langstelling duidelijk af.
AMERSFOORT-DEN BOSCH (ANP).
NV Gebr. D. Schuitema (Centra),
SHV-De Gruyter en de VD BVerenigde
Distributiebedrijven (Spar) zijn bespre
kingen gaande om alsnog te komen tot
de regeling van de situatie die is ont
staan na de uitspraak van de rechtbank
in Utrecht in het kort geding Schuite-
ma-De Gruyter.
(Van onze redactie economie)
AMERSFOORT „De zwarte sector in de Nederlandse volkshuishou
ding is vermoedelijk al zo groot, dat een soort van geldzuivering ernstig
moet worden overwogen. Ook kan een pleidooi voor een grotere mate
van registratie bij verkoop van allerlei vermogensbestanddelen niet ach
terwege blijven. Spaarblijetten aan toonder bewijzen een spandienst aan
verfoeilijke praktijken”.
De lening van Estel die tegen 8.5
percent is uitgeschreven is dan ook op
het inschrijvingskoers van 99,5 percent
geplaatst. Maar zelfs dit heeft het succes
niet geheel veilig gesteld. Daarnaast
meldden zich reeds weer nieuwe gega
digden voor investeringskapitaal.
De aandelenmarkt volhardde in zijn
afwachting op de dingen die gebeuren
gaan. Die zullen wat de nabije toekomst
betreft in hoofdzaak de vorm van voor
lopige bedrijfsgegevens over het afgeló-
pen jaar aannemen. Ook deze week was
dat het geval, maar de reactie van het
koerspeil bleef toch beperkt. Met uitzon
dering dan van de reeds genoemde Uni
lever. In de bankwereld evenwel werden
de winststijgingen die toch niet gering
waren, voor kennisgeving aangenomen.
deringen en bdhoud van de werkgele
genheid betreft. Tot het aanhalen van
buikriemen in de oude zin van het
gezegde is niemand meer bereid”, aldus
Spijkers.
van het royale 66 cm. grootbeeld,de natuurgetrouwe kleuren,
het kristalheldere geluid en de uiterst comfortabele bediening.
Dit is pas écht TV. Deze luxe Philips albtransistor heeft
winkelwaarde van: 2.545.-
NOORDWIJKERHOUT (ANP) „Bereidheid mee te denken over an-
tlere methoden en een ander beleid ten aanzien van lonen en collectieve
voorzieningen gaat bij ons samen met het aan de orde stellen en ver
wezenlijken van nieuwe maatschappijstrukturen”.
Aldus voorzitter Spijkers van de Industriebond NKV, gisteren in Noord-
wijkerhout tijdens een bijeenkomst van de centrale raad van de Industrie
bond. Spijkers voorspelde de aanwezigen felle reacties van werknemers-
zijde op besnoeiingsplannen van het kabinet op het gebied van lonen en
collectieve voorzieningen als de prijzen van goederen en diensten
blijven stijgen.
doen vindt Vermaat ook nodig om ar
beidsonrust te voorkomen. Een derde
belangrijk punt is volgens hem, dat de
bestaande economie gebaseerd is op
groei. Geen groei, of zoals dat moeilijk
heet, wanneer de groeivoet op nul zou
blijven, betekent onvermijdelijk grote
werkloosheid en andere sociale kwalen.
Dit schrijft de econooom en ARP-
politicus prof. dr.A. J. Vermaat in het
onlangs verschenen „Spelregels voor
ecoftomie en politiek”. Deze brochure,
die een uitgave is van de Stichting
Kader- en Vormingswerk ARP, bevat
artikelen van prof. Vermaat die in de
eerste vier maanden van 1975 al zijn
opgenomen in het ARP-weekblad Ne
derlandse Gedachten.
Bovendien, zo schrijft Vermaat, nemen
de geruchten over allerlei vormen van
corruptie binnen het bedrijfsleven toe.
DEN HAAG (ANP) Het is moeiljjk vast
te stellen waar de 1,7 miljard centen
blijven, die sinds kort na de oorlog tot
nu in omloop zijn. Die 1,7 betekenen 120
centen per hoofd van de bevolking, zui
gelingen meegerekend. Dit heelt een
woordvoerder van het ministerie van
Financiën gisteren desgevraagd meege
deeld. er blijkt in de winkels nog steeds
een tekort aan dit betaalmiddel te zijn.
geldzuivering moet worden overwogen”
De rechtbank verbood SHV en De
Gruyter verdere afspraken te maken
met de Spar en eerder gemaakte afspra
ken tot uitvoering te brengen. SHV, die
al geruime tijd besprekingen voerde met
Schuitema over samenwerking tussen
deze laatste en De Gruyter, maakte in
januari bekend, met de Spar te praten
over overneming door de Spar van de
winkels van De Gruyter.
Uitgaande van een optimaal behoud
van de werkgelegenheid binnen De
Gruyter wordt door de drie bedrijven nu
gestreefd naar een oplossing, die dat
uitangspunt kan verwezenlijken. Uiter
lijk 30 april kunnen nadere mededelin
gen over het resultaat van het overleg
worden verwacht. De vakorganisaties en
de ondernemingsraden van de drie be
drijven zullen bij de ontwikkelingen
nauw betrokken zijn, aldus een geza
menlijke mededeling.
Een Haagse banketbakker
1,25 voor honderd losse centen. De ad
vertentie eind vorig jaar van het win
kelbedrijf Ter Meulen in Rotterdam,
waarin 11,50 werd geboden voor een
tientje aan losse centen, heeft ook niet
veel geholpen. Tot nu toe is er bij het
bedrijf voor ongeveer 1800 aan centen
binnengekomen. We zijn er in moeilijke
tijden wel mee geholpen, maar gaan nog
steeds op elk aanbod in, aldus een
woordvoerder van Ter Meulen. Ook
tracht men dit probleem op te lossen
door de prijzen bij dit winkebedrijf aan
te passen.
DEN HAAG. De Consumentenbond
en Konsumenten Kontakt zijn boos op
minister Van der Stee (landbouw) van
wege diens uitlatingen in het VPRO-tv-
programma „Het Nagerecht” van don
derdagavond. De bewindsman suggereer
de toen dat de consumentenorganisaties
niets van zich hebben laten horen over
produkt-etikettering, toevoeging van
reuk- en smaakstoffen en dergelijke. CB
en KK zeggen dat dit pertinent onjuist
is en dat zij sedert jaar en dag ijveren
voor verplichte aanduiding op voedings
middelen.
Afgezien nog van de vraag of het
inderdaad juist is dat belastingdruk en
druk van sociale premies buiten alle
proporties stijgen, heeft prof. Vermaat
een jilausibele verklaring voor het toe
nemen van de belastingontduiking: be
lasting ontgaan door de mazen van de
wet is wel tegen de bedoeling van de
wetgever, maar niet in strijd met de
wetten.
Over de druk van de belastingen en
sociale premies zelf zegt prof. Vermaat,
dat de druk inderdaad niet laag is, maar
dat de klachten hierover vooral zijn
veroorzaakt door de snelle stijging van
deze druk in de laatste tien jaar. ook
onder zo geeft hij toe kabinetten
van christen-democraten en liberalen.
Hier komt hij aan bij het punt van
een andere economische orde, nadat hij
heeft vastgesteld, dat onze economische
orde bestaat uit een mengvorm van vrije
economie en centraal geleide economie.
Noodzakelijke, maar langzaam door te
voeren, veranderingen zijn volgens prof.
Vermaat: het maken van een soort
schets voor de toekomstige produktie;
het instellen van schaduwprijzen die an
ders dan de internationale marktprijzen
een aanwijzing moeten geven van de
werkelijke (toekomstige) kosten van de
produktiemiddelen; een andere verdeling
van de werkgelegenheid hierboven al
beschreven) en daaruit voortvloeiend een
gewijzigd karakter van bedrijven en
diensten. De nadruk zal minder op pro
duktie komen te liggen en meer op het
vormen van een werkgemeenschap. Een
diepgaander medezeggenschap moet mo
gelijk zijn voor de arbeidenden.
Unilever publiceerde dinsdag zijn
jaarresultaten en op grond van goede
verwachtingen liep de koers daar maan
dag al op vooruit.Deze verwachtingen
werden niet beschaamd want dankzij
een bijna verkregen winstverdubbeling
in het vierde kwartaal in vergelijking
tot het bar slechte vierde kwartaal van
1974, werd de winstdaling in de eerste
helft van vorig jaar vrijwel weer ingelo
pen. Bovendien wordt hieruit nog een
hoger slotdividend voorgesteld.
Dit maakte zulk een goede indruk dat
het aandeel de opgelopen koers nog
verder kon doortrekken. De winst stelde
zich sedert vorige week op 5 gulden.
Ook voor Koninklijke Petroleum hield
de, vooral weer door het buitenland
gestimuleerde, kooplust aan, met even
eens gerede hoop op goede winstcijfers
en een hoger slotdividend. Ons hoofd
fonds kon zich er deze week 4 gulden
door optrekken. Maar voor de rest bleef
het rustig en stil met geringe koersmo-
biliteit.
een
Philips kleuren,
échte kleuren!
Dat ervaart u
als u straks
dc gelukkige
winnaar bem
