Japanse ex-militair wil reünie met Birma-spoorwegbouwers
Libanese president blijft
hardnekkig stand houden
Protest VS tegen
Moskou
campagne
Gromiko
Geloof geen sprookjes
Vier miljard
bewoners
over Sovjet-Unie en Rhodesië
op aarde
NAVO UITERMATE KWETSBAAR VOOR
RUSSISCHE VERRASSINGSAANVAL
Poging Concorde
te weren mislukt
„dreigementen
HONGER
TERUGGAVE
GESPREK
REGENEN
geïnstalleerd
Nieuwe aartsbisschop
van Westminster
door nico
scheepmaker
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 6
VR IJ D A G
2 6
MAART
z
irt
99
99
Een element
iart
Ge-
van
een
i te
/oor
rve-
/oor
en
istig
iias
BEIROET (Reuter, AFP) De
Libanese president Soeleiman Fran
jieh heeft gisteren zijn paleis ver
laten nadat het een felle aanval te
verduren had van linkse Libanezen
die Franjiehs heengaan eisen, maar
de 65-jarige leider liet weten dat hij
in functie blijft.
?cte
mité
Am-
be-
eren
mité
nge-
oek
port
aar-
ans-
snel
men
•nte-
wa-
liste
ten
ael
>or
et-
De
de
het
zan
gen
im-
uit
ira
:es
st-
is-
lag
Noordflank
Niet nodig
(Van onze militaire medewerker)
De opwinding rond de vraag of de Russen in staat zijn om binnen 48 uur
de Rijn te bereiken is weggeëbd, nu is gebleken dat het hier niet ging om
een officieel NAVO-Standpunt, maar om een privé-mening van een Bel
gische generaal. Uit de reacties op dit bericht kan worden geconcludeerd,
dat wij er nog niet aan zijn gewend om te moeten leven in de schaduw van
een politieke en militaire grootmacht. Rusland heeft zich de laatste jaren
ontwikkeld tot een mondiale grootmacht, is Amerika op het gebied van de
atoombewapening opzij gestreefd en heeft zijn militaire voorsprong ten
opzicht van West-Europa geaccentueerd.
X
Boven Beizoet drijven zwarte rookwolken van niet-gebluste branden in de haven.
als
u
van
primaat van Engeland.
De hardnekkigheid waarmee Franjieh
vasthoudt aan het presidentschap tegen
een krachtige militaire oppositie en een
omvangrijke politieke druk in, laat wei-
Hij zei tegen de verslaggevers: „Ge
looft u niet de sprookjes over de Sovjet-
nker
tien
■aart
chip
a en
bare
cha-
uur
i de
Iks-
verp
tere
wen
om
i de
idse
enst
ge-
.ions
de
maf
dit
esi-
ten-
de
zo
Ze
ting
men
ieu-
jid
itie
sst-
ese
zan
an
gst
gen
in
de
itie
zan
rij-
12
en
rei-
sul-
>or-
len.
an-
an-
met
de
aar
be-
dat
aal-
ring
de
de
lag
en,
!k-
al-
fen
lij-
ing
ieis
ng
en
an
sg-
in-
len
m,
de
in
len
m-
ige
lan
ge-
ris-
va-
on-
19
see.
de
■ist.
de
lid-
ha-
WASHINGTON (Reuter, UPI)
De Verenigde Staten hebben de
Sovjet-Unie gisteren beschuldigd
van opzettelijke organisatie van een
De terugtrekking van Franjieh uit zijn
tot een fort omgebouwd paleis naar et
gemeenteuis van een stadje ten noord
en van Beiroet is slechts tydeiyk. zo
werd in een officiële verklaring gezegd.
Wat anders is het als het gaat om een
verrassingsaanval op de noordflank van
de NAVO. Noorwegen flankeert daar
een belangrijke Russische toegangsweg
naar de Atlantische Oceaan en is met
Rusland in een conflict gewikkeld over
de exploitatie van de grondstoffenvoor
raden iii de Barendszee. Niet ver van
Noord-Noorwegen heeft de Sovjet-Unie
Montgomery is dus eindelijk overle
den, jaren na Eisenhower, Zjoekov en
De Gaulle, en zelfs Kruis was hem nog
voor. De grote generaals sterven alle
maal op hun bed van ouderdom, dat is
natuurlijk wel verdacht. Voor mij per
soonlijk is Montgomery (ik kan het ook
niet helpen) behalve met El Alamein
verbonden met Alhambra en een goed-
hollandse uitdrukking. Ik stond buiten
in een lange rij voor de kassa van de
Amsterdamse bioscoop Alhambra, ho
pend op een kaartje voor een speelfilm-
lange documentaire over El Alamein,
Montgomery en zijn desert rats. Het was
kort na de oorlog en het regende.
Opeens begon het te kletteren van de
regen. „Het houdt op met zachtjes rege
nen”, zei toen de man naast mij. Als
door de bliksem werd ik door deze
uitdrukking, die ik toen nog nooit ge
hoord had, getroffen, en sindsdien kan
ik geen foto of bewegend beeld van
Montgomery zien of ik denk onherroe
pelijk: „Het houdt op met zachtjes rege
nen.
LONDEN (Reuter, DPA). Met veel
Plechtigheid is gisteren de 53-jarige be
nedictijner monnik George Basil Hume
■n de r.k. kathedraal van Westminster
geïnstalleerd als de nieuwe aartsbisschop
van Westminster.
Japanse regering gekregen naar Tokio
te komen. Het waarom is hem niet
meegedeeld en hij heeft tot nu toe
geweigerd te gaan, omdat hij geen
redenen ziet voor een toelichting bij
zijn plan ten gerieve van de regering.
Ten aanzien van het hete hangijzer
dat het zuiden van Afrika is, zegt het
communiqué alleen, dat beide partijen
een toelichting hebben gegeven bij hun
standpunt.
Blijft de vraag of Rusland zijn politie
ke doelstellingen op militaire wijze wil
beréiken. Immers, bij de overweging om
van militaire middelen gebruik te ma
ken spelen ook andere factoren (politie
ke, ideologische, economische, sociale)
een rol. Militaire macht is slechts een
element van het totale machtspotentieel,
waarmee in een conflictsituatie rekening
moet worden gehouden. Mede daarom is
het onjuist om de mogelijkheid van een
Russische Rijn expeditie of een aanval
op Noord-Noorwegen geïsoleerd aan de
orde te stellen.
campagne tegen Amerikaanse diplo
maten in Moskou. De woordvoerder
van het ministerie van buitenlandse
zaken deelde mee dat woensdag zo
wel in Moskou als bij de Russische
ambassade in Washington was ge
protesteerd naar aanleiding van
telefonische dreigementen in de af
gelopen dagen aan het adres van
Amerikaanse diplomaten.
Met andere woorden: de NAVO heeft
aanzienlijk meer tijd nodig dan het
Warschaupact om tot actie over te gaan
en dat maakt de organisatie uitermate
kwetsbaar voor een verrassingsaanval.
Hoe staan wij er op conventioneel-
militair gebied voor? Een analyse van
Hierbij is naar voren gekomen dat
premier Wilson en minister van Buiten
landse Zaken Callaghan, druk op Gro
miko hebben uitgeoefend, geen stappen
te zetten die de situatie in het zuiden
van Afrika zouden kunnen verergeren.
Over Angola en de omliggende gebie
den zei Gromiko dat dit probleem op
constructieve wijze kon worden opgelost
„wanneer aan bepaalde voorwaarden is
voldaan en de oprechte wens bestaat tot
bijleggen.” Zonder toe te lichten wat hij
ermee bedoelde, voegde hij hieraan toe:
„er is iets van die aard in de maak.”
Een radiostation dat de president gunstig
gezind is meldde dat hij tegen journalis
ten zei: „Ik ben ier gekomen om de
wereld de stem van Libanon te laten
oren”. Op de vraag op hij het presi-
dentscap zou neerleggen als de crisis
nog groter wordt, antwoordde hjj: „Ik
ben hier op grond van de legitimiteit en
de grondwet en ik blijf”.' Het zesjarige
mandaat van Franjieh loopt pas in sep
tember af.
Het parlement, waarvan tweederde
deel al een petitie ondertekende om het
vertrek van Franjieh te vragen, zou deze
vage bewoordingen kunnen gebruiken
als voorwendsel om een nieuwe leider te
benoemen. Overigens wordt ook na het
vertrek van Franjieh het presidentieel
paleis verdedigd door loyale troepen,
waarschijnlijk om te voorkomen dat
linkse troepen het gebied innemen en
van daaruit een goed schootsveld hebben
over dichtbevolkte christelijke wijken
aan de voet van de heuvel.
Op die reünie wil hij met de ex-
krijgsgevangenen van de Japanners,
een gemeenschappelijke verklaring
tegen oorlog opstellen.
een particuliere school voor de En
gelse taal'in Koerasjiki in het westen
van Japan, vertelde dat hij op de
hoogte was van de kritiek die op zijn
voornemen en dat van drie andere
Japanse ex-militairen, is geleverd
door kranten in Groot-Brittannië, de
Verenigde Staten en Hong Kong,
maar dat hij niettemin doorgaat met
de voorbereidingen voor de reünie in
oktober in Thailand.
Nu lijkt een dergelijke aanval in de
centaaleuropese regio niet erg waar
schijnlijk. Daar immers bevinden zich
niet alleen goed opgeleide en goed uitge
ruste Westduitse strijdkrachten (onder
andere 32 gemechaniseerde brigades:
plusminus 100.000 man en 2650 tanks),
maar ook een aanzienlijke Amerikaanse
strijdmacht (Zevende Amerikaanse le
ger: 180.000 man en 2100 tanks). Een
aanval in deze regio betekent een directe
militaire confrontatie met Amerika en
dat is vooralsnog het laatste wat de
Russen willen.
WASHINGTON (DPA). Als de klok
zondag a.s. middernacht slaat, zal de
aarde vier miljard bewoners hebben. Dit
heeft het „Population Reference Bureau”
gisteren in Washington bekendgemaakt
op grond van nieuwe demografische
schattingen.
Het groeitempo van de wereldbevol
king heeft zich steeds meer versneld,
aldus het bureau. Waren er twee tot
drie miljoen jaar nodig voordat het
eerste miljard mensen in 1850 de aarde
bewoonden, het duurde maar 80 jaar
voordat er twee miljard waren. Dertig
jaar later waren het er drie miljard en
na 15 jaar werd de vier miljard bereikt.
De deskundigen van het bureau ver
wachten dat over slechts 13 jaar, in
1989, het aantal mensen op aarde de vijf
miljard zal hebben bereikt als het huidi
ge groeitempo van 1,8 percent ongewij
zigd blijft.
Een groepering uit het Noorse verzet
werd wat ongeduldig, en stuurde een
jonge enthousiaste student op Hamsun
af om hem te liquideren. Want zo ging
dat in die dagen. De Duitser Tankred
Dorst (Dorst, Hanger, Pan, het houdt
niet op) heeft er nog een toneelstuk over
geschreven. De student nam contact op
met Hamsun, praatte met hem en zag
van de liquidatie af. Een soortgelijk
geval dus als van de Joegoslaaf „Karate
Bob”, waarover ik in deze rubriek ver
teld heb en die volgende maand weer in
Amsterdam terecht moet staan. Hij
moest, volgens zijn zeggen, in opdracht
van de Joegoslavische geheime dienst de
anti-titoist Dapcevic in Brussel vermoor
den (Dapcevic is inmiddels via Boekarest
naar Belgrado ontvoerd), belde aan,
kwam met Dapcevic in gesprek, en zag
ervan af hem neer te schieten. Het is
blijkbaar altijd makkelijker een „object”
te vermoorden, dan iemand met wie je
tevoren gecommuniceerd hebt. Les 1 is
dus: praat met uw moordenaar voordat
hij schiet, het kan u uw leven schelen.
Eén van de gevolgen van deze ontwik
keling is, dat de waardevastheid van de
Amerikaanse nucleaire garantie voor de
veiligeid van West-Europa is aangetast.
De zekerheid uit de tijd toen het Westen
op het gebied van de atoombewapening
superieur was, heeft plaatsgemaakt voor
onzekerheid, nu Rusland in staat is een
Amerikaanse actie met een atoomwapen-
aanval op het Amerikaanse continent
te beantwoorden. Met andere woorden:
de bereidheid van Amerika om in geval
van een militair conflict in Europa als
eerste gebruik te maken van atoomwa
pens is niet langer vanzelfsprekend.
nig kans open voor een snelle oplossing
van de Libanese crisis, aldus waarne
mers. Linkse krachten, onder het politie
ke bevel van de socialistische leider
Kamal Joemblatt, lijken vastbesloten
door te vechten tot zij de val van
Franjieh hebben bewerkstelligd. Joem
blatt ontmoette gisteren andere linkse
leiders en Palestijnse vertegenwoordi
gers. Maar hij zei al bij voorbaat een
bestand van de hand te wijzen. Hij
merkte op: „Degenen die Vluchten, kun
nen nog iets groters verwachten”.
De verhuizing van Franjieh naar een
christelijk bolwerk ten noorden van Bei
roet zal waarschijnlijk het weinige gezag
dat hij nog heeft over de mohammeda
nen in het land nog verder ondermijnen.
Volgens waarnemers kunnen de linkse
leiders de actie van de president inter
preteren als een feitelijk aftreden om te
pogen een nieuwe leider te installeren.
De Libanese grondwet zegt dat in het
geval het presidentschap vacant wordt
door het overlijden van het staatshoofd,
door ontslag of door „een andere oor
zaak” het parlement bijeen moet komen
om een opvolger te kiezen.
Van deze zestien wonen er volgens
de nu 58-jarige ex tolk in het keizer
lijke Japanse leger, zes in Groot-
Brittannië, drie in Australië, één in
Zuid-Afrika en drie in Neder
land.
Takasji Nagase, die nu hoofd is van
Ds relatieve vermindering van de mi
litaire waarde van atoomwapens heeft
ertoe geleid dat in het politdek-strate-
gisch proces, conventionele militaire
middelen een steeds belangrijker rol zijn
gaan spelen. Deze middelen dragen, nu
er sprake is van een nucleaire pat
stelling, meer dan in het verleden bij
aan de handhaving van de politieke
stabiliteit in de Europese regio.
WASHINGTON (Reuter). De Ame
rikaanse Senaat heeft gisteren een po
ging voorkomen de Brits-Franse super-
sone Concorde te weren van de Ameri
kaanse luchthavens.
Met 50 tegen 31 stemmen verwierp de
senaat een amendement van senator
Weicker de Concorde landingsrechten te
ontzeggen behalve in noodgevallen. Het
amendement was verbonden aan een
wet op uitbreiding van de internationale
luchthaven Dulles bij Washington.
Het ministerie van Verkeer maakte 4
februari bekend dat de Concorde voor
een proefperiode landingsrechten zou
krijgen op de luchthavens Dulles en
Kennedy bij New York.
Van twee andere anti-Concorde
amendementen werd er één later ver
worpen en het derde ingetrokken.
Ik noemde Hitler even, omdat Knut
Hamsun in 1943 een bezoek bracht aan
de Führer, en ook voor het overige een
quisling was in het land van Quisling,
reden waarom hij na de oorlog, toen hij
86 was, samen met 25.000 andere land
verraderlijke Noren (op een totaal van 3
miljoen) gezuiverd werd. Dat had nogal
wat voeten in de aarde, er werden
pogingen in het werk gesteld om hem
ontoerekeningsvatbaar te verklaren,
maar dat humane plan torpedeerde hij
zelf door op 90-jarige leeftijd in zijn
laatste boek „Langs overwoekerde pa
den” niet alleen alle schuld op zich te
nemen, maar er ook blijk van te geven
dat hij nog lang niet dement was. De
Noren hadden intussen weinig medelij
den met de afgedwaalde oude baas, zij
haalden hun lang gekoesterde Knut
Hamsun-boeken uit hun kast, en gooiden
die demonstratief over de tuinmuur
rond het tehuis voor demente bejaarden
waarin hij zolang was opgenomen. Dat
heeft wel iets, vind ik. Het doet in ieder
geval sympathieker aan dan het ver
branden van boeken. De Noren ver
brandden zijn boeken niet, ze gaven ze
gewoon aan hem terug.
zorg betreft de gereedstelling van de
strijdkrachten. Een betrekkelijk groot
deel van de Warschaupactstrijdkrachten
is paraat en het gecentraliseerde systeem
van besluitvorming garandeert een snel
le inzet. De NAVO daarentegen is voor
zijn verdediging in belangrijke mate af
hankelijk van te mobiliseren en over
grote afstanden (onder andere Amerika)
te verplaatsen eenheden. Bovendien is
het op gang brengen van de Atlantische
oorlogsmachine gebonden aan gemeen
schappelijk overleg.
Toen Adolf Hitler in 1889 werd gebo
ren, was Knut Hamsun al één jaar
beroemd dankzij zijn roman „Honger”,
waarvan toen een fragment gepubliceerd
was. Zes jaar later (Hitler was toen 5)
verscheen „Pan”. Beide boeken zijn gis
teren in kersverse vertalingen van Cora
Polet en Marguérite Toernqvist-Ver-
schuur door de Arbeiderspers gelan
ceerd. Dat gebeurde min of meer toepas
selijk, in het Noorse restaurant „Liflaf”
in Amsterdam, waar overigens ook nog
een tweede Noors restaurant is, „Norway
Inn’ geheten. Zouden er ook twee Ne
derlandse restaurants in Oslo zijn, vraag
ik me dan af, respectievelijk „Hutspot”
en „Holland Inn” geheten, en zo nee,
waarom niet? Van de Noorse keuken
herinner ik me al twintig jaar een
erwtensoep in een restaurant in Narvik,
waarin de erwtdichtheid even groot was
als bij cns de soepballetj esdichtheid in
groentensoep.
Goed, „Pan” en „Honger” dus in „Li
flaf”, waarbij u even niet aan het pan
netje honger van Kniertje moet denken,
Want de „Pan” van Hamsun is de god
Pan (Heijermans van 1864 en Hamsun
van 1859 waren wel tijdgenoten).
dwangarbeiders hebben gehouden.
Een aantal heeft kritiek op zijn plan
geoefend en zelfs gezegd dat het niet
nodig is dat men zich bij zijn voor
malige gevangenen verontschuldigt.
Toch verwacht Nagase meer be
langstelling van Japanse kant dan op
het ogenblik nog het geval is, aange
zien enkele veteranenbonden in Ja
pan het voorstel op de agenda van
hun bijeenkomsten in april hebben
gezet.
Nagase zegt geen protestbrieven uit
het buitenland te hebben gekregen.
Wel heeft hij een uitnodiging van de
LONDEN (Reuter). De Russische
minister van Buitenlandse Zaken Andrei
Gromiko heeft gisteren in Londen ge
zegd dat zijn land niet is betrokken bij
Rhodesië of Namibië (Zuidwest-Afrika).
„Kijkend naar de kaart kunnen we de
namen Rhodesië en Nambië tegenko
men, maar wij hebben er niets mee van
doen”, aldus Gromiko op de persconfe
rentie waarmee hij zijn bezoek van vier
dagen aan Groot-Brittannië afsloot.
Harold Payne, voorzittei’ van de
nationale bond van verenigingen van
ex-krijgsgevangenen in het Verre-
Ooste in Groot-Brittannië en Ier
land, heeft naar Nagases zeggen deze
een brief gestuurd, waarin hij schrijft
dat het aan de leden persoonlijk zal
worden overgelaten op zijn uitnodi
ging al of niet in te gaan.
TOKIO (Reuter). Een Japanse
ex-militair die een reunie wil beleg
gen met voormalige krijgsgevangenen
die aan de spoorweg over de rivier de
Kwai in Birma hebben moeten bou-
wen, heeft gezegd dat tot dusver
zestien ex-gevangenen instemming
met zijn plan hebben betuigd.
Na de plechtigheid werd er een oecu
menische vesperdienst gehouden in
Westminster Abbey, de zetel van de
Gedreigd was met doodschieten en het
beschadigen van auto’s. Gisteren moest
een deel van de Amerikaanse ambassade
in Moskou worden ontruimd na een
valse bommelding.
De incidenten in Moskou volgen na
een reeks dreigementen en bommeldin
gen tegen Russische instellingen in New
York. Nog gisteren werd een explosief
voorwerp gevonden in het kantoor van
de Russische handelmaatschappij Am-
torg in New York. Joodse groepen eisen
vaak de verantwoordelijkheid voor de
incidenten op. Een onbekende, die zich
lid van de „joodse verzetsgroep” noemde,
meldde woensdag aan het persbureau
UPI dat bij Amtorg een bom zou wor
den geplaatst. De politie vond niets,
maar de bom werd gisteren vroeg door
een employé gevonden in een gereed
schapskist.
op het Kola-schiereiland in het Moer
manskgebied grote militaire bases voor
maritieme, land- en luchtstrijdkrachten.
De NAVO-inbreng in deze sector is be
perkt, med- omdat Noorwegen een ver
bod heeft uitgevaardigd om vreemde
troepen en atoomwapens op zijn grond
gebied te stationeren. De militaire
krachtsverhouding tussen NAVO en
Warschaupact is in het grensgebied tus
sen Noorwegen en Rusland 1 5.
Militair gezien is de situatie aldaar
moeilijk. En een verrassingsaanval om
in deze sector de handen vrij te krijgen
is een reële mogelijkheid.
Deze wellicht geruststellende woorden
laten onverlet dat er nog voldoende
redenen zijn voor bezorgdheid over de
huidige militaire situatie. Een eerste is
dat wij de kwantitatieve en kwalitatieve
verbeteringen van de Warschaupact-
strijdkrachten beantwoorden met een
vermindering van de defensie-inspan-
ning. Zo werd in de periode 1969 1975 de
parate sterkte van de Nederlandse
krijgsmacht teruggebracht met 18.000
man. En soortgelijke reducties zien wij
ook in landen als België, Denemarken
en Frankrijk.
In feite heeft alleen West-Duitsland
zich de moeite getroost om de militaire
ontwikkelingen achter het Ijzeren Gor
dijn te volgen. Een tweede reden tot
het militaire potentieel van Oost en
West leert dat er tussen NAVO en
Warschaupact een globale pariteit be
staat, zij het dat laatstgenoemd veilig
heidssysteem met name in Centraal en
Noord-Europa duidelijk sterker is. Maar
een 1 :1 -verhouding in dit gebied is ook
niet nodig, omdat de NAVO zich uitslui
tend beperkt tot verdedigend optreden
(een aanvaller moet nu eenmaal veel
sterker zijn om blijvend succes te heb
ben).
Volgens Nagase zijn aan het werk
aan de Birma-spoorweg van 415 kilo
meter tussen Thailand en Birma,
12.000 krijgsgevangenen en 30.000
plaatselijke dwangarbeiders bezwe
ken. De weg was in oktober 1943
klaar.
In het westen wordt geschat dat
het gedwongen karwei het leven
heeft gekost aan 16.000 Britse, Au
stralische, Amerikaanse en Neder
landse krijgsgevangenen en ongeveer
honderduizend Aziaten.
Nagase vermoedt dat er nog min
stens 1000 Japanse ex-militairen zijn
die toezicht op het werk van de
Wellicht is de zorg over de defensie
van Noord- en West-Europa terecht.
Maar vooi een koerswijziging is meer
nodig dan een incidenteel paniekbericht.
Het veiligheidsbeleid, ook in zijn ont
wikkeling, vraagt een solide basis, name
lijk een volledige analyse van de
machtsfactoren in de Oost-West-relatie.
Alleen een dergelijke analyse, waarvan
het op voorhand niet zeker is dat die In
ons nadeel uitvalt, kan leren wat ons op
militair gebied te doen staat.
Unie en Rhodesië of Namibië
objectief wilt zijn.”
Het gemeenschappelijke communiqué
dat ten besluite van Gromiko’s bezoek in
Londen is uitgegeven, is beperkt geble
ven tot algemeenheden over de nood
zaak van groter internationale samen
werking.
