Hevige gevechten na demonstraties dorpsbewoners
Slachtoffers
van asbest
Bomexplosie bij
in Engeland
Derde ronde nodig om
premier te kiezen
BOEKENWEEK
Veiligheidsraad gevraagd aandacht aan situatie te besteden
STRIJD IN LIBANON STEEDS HEVIGER
Philips Ankara
1
GISTEREN OP TV:
ZINGJE MOERSTAAL!
w
STELLING
JOH. W. SCHOTMAN
Winst Callaghan nog niet voldoende
BLOEDIGE RELLEN
IN TURKIJE
WEER BOMMELDING
AMBASSADE V.S.
IN MOSKOU
Dode in N.-lerland
Amerikaanse order
HELLEVAART
Visserijzone V.S.
weer stap verder
naar uitbreiding
voor Belgische
wapens bevestigd
door nico
scheepmaker
Speciale boekenweek-elpee plus
tekstboek.--
Uitsluitend verkrijgbaar bij de boek
handel voor maar f 12,50.
WOENSDAG
I
Olie op vuur
d
g
Crisis
je
te
)d
ng
en
J
„Zelfverdediging”
Waldheim
Cyprus
Gematigd
BINNEN- EN BUITENLAND
Zwarte dag
voor Israëlische
Arabieren
zeker zes doden
5
onbegrip heeft Israel
aan
t
1
Hetzelfde patroon speelde zich af in
;e
(Van onze redacteur in Londen)
ADVERTENTIES
ge-
BEIROET (Reuter, AFP, UP1) Onder Syrische en Palestijnse druk heeft de
WASHINGTON
(DPA).
Na
leggen.
L
t
F
i
i
de
er
5
Men rekent erop dat president Ford
de nieuwe wet, ondanks het verzet van
het ministerie van Buitenlandse Zaken,
zal tekenen
Krachtens de nieuwe bepalingen moe
ten buitenlandse vissers die binnen de
zone van 200 mijl willen vissen, van 1
maart 1977 af een vergunning van de
Amerikaanse regering hebben. Hiervan
uitgezonderd zijn de buitenlandse vis
sersvloten die op grond van bestaande
verdragen met de V.S. binnen de 200-
mijlszone opereren.
mogelijkheid van een nieuwe wapenstilstand in Libanon gisteren iets duidelijker
vormen aangenomen. De provisorische militaire gouverneur van Libanon. Al Andab.
deed in een radioboodschap een beroep op de strijdende partijen de wapens neer te
de
tot
Achtentwintig jaar van Arabische loy
aliteit aan de staat Israel, hoe opper
vlakkig die loyaliteit ook was, is abrupt
ANKARA (DPA). Bij bloedige bot
singen tussen links- en rechtgeoriënteer-
de studenten van de technische hoge
school in de Turkse hoofdstad Ankara is
gisteren een student doodgeschoten. Ne
gen jongeren liepen kogelwonden op. De
politie verrichtte 30 arrestaties.
lexverbindingen verbroken werden- Be
richten uit Beiroet worden hoe langer
hoe schaarser. Het Egyptische persbu
reau Mena wist te melden dat Tripoli en
naaste omgeving worden bedreigd door
een enorme brand op een olieraffinade
rij-
BELFAST (AFP). Gisteren is in het
Noordierse plaatsje Lurgan een Britse
soldaat gedood door een bomexplosie.
Het is het tweede slachtoffer onder de
Britse troepen in Noord-Ierland sinds
het begin van dit jaar.
s,
t-
t
r
t
(Van onze redacteur in Istanboei)
in
’d
ir
i
;e
n
le
k
el,
de
ng
et.
*ze
;er
an
lag
la-
an-
or-
jst-
dse
m-
ge-
ing
oor
ind
lag
tot
aid.
jke
in
:e-
Le
de
in
og,
ge-
De
ie-
iet
in-
>en
ie
us
:n.
m
de
d
r
r
e
r
e
r
e
d
el
et
er
m
re
s-
ic.
de dorpen Taibe, Tira en Kafr Kana.
Ook hier betogende scholieren, stenen
gooiende jongeren en knuppelende poli
tie. In Tira werd een politieauto in
brand gestoken, terwijl de agenten nog
in de auto zaten. Met de grootste moeite
kon worden voorkomen dat de agenten
levend verbrandden.
„Leger en politie hebben alleen uit
zelfverdediging van de wapens gebruik
gemaakt”, verklaarde later de minister
van politie, Shlomo Hillel, op een pers
conferentie. Hij beweerde dat de politie
met gepaste terughoudendheid was opge
treden en alleen had ingegrepen daar
waar de orde werd verstoord en opruiers
aan het werk waren. Tegen de staking
zelf hadden de autoriteiten niet opgetre
den, aangezien dat een legitieme zaak
was, zei de minister achteraf. Hij gaf
extreme en terroristische elementen de
schuld vap de rellen.
Een veel gestelde vraag was of de
massale aanwezigheid van leger en poli
tie wel vereist was, te meer daar staken
toch een legitieme zaak was. Dat was
volgens de minister inderdaad nodig, om
de Arabische bevolking tegen zichzelf te
beschermen. Er was immers een intimi-
datiecampagne aan de gang van extreme
elementen, en zo zou het voor kunnen
komen dat werkwilligen tegen hun zin
van arbeid zouden worden afgehouden.
„De gebeurtenissen op de Westoever,
de invloed van Arabische terreurorgani
saties, die door de wereld in hun terreur
door middel van erkenning worden aan-
gemoedigd, het beschamende gedrag van
de Verenigde Naties, dat alles heeft tot
de stemming onder de Israëlische Ara
bieren bijgedragen”, aldus ministerHil-
lel, die het overigens een droeve dag
voor Israel noemde en hoopte dat de
betrekkingen tussen joden en Arabieren
spoedig weer genormaliseerd zullen wor
den.
Waren er aanvankelijk te weinig sol
daten, later waren er te veel: de bele
gerde militairen riepen om versterking
en die kwam ijlings, maar dat bleek
juist olie op het vuur: de woedende
menigte negeerde het uitgaansverbod dat
inmiddels was uitgevaardigd, en een
bloedige confrontatie was opnieuw het
gevolg.
afgebroken en heeft Israel in de gevaar
lijkste en ernstigste crisis geplaatst die
het land ooit heeft gekend. Een crisis,
waarvoor geen politiek bestaat en waar
voor waarschijnlijk ook geen politiek
geformuleerd kan en zal worden.
Ook in andere onderwijsinstellingen in
Ankara vinden sinds enige dagen scher
mutselingen tussen rechtse en linkse
studenten plaats. In de stad Erzurum
werden bij soortgelijke rellen 10 studen
ten en een politieman gewond.
LONDEN. De Britse minister van
buitenlandse zaken, James Callaghan
heeft de tweede ronde gewonnen in de
verkiezingen voor het premierschap in
opvolging van Harold Wilson. Maar zijn
meerderheid was gisteren niet groot ge
noeg om hem rechtstreeks tot overwin
naar te maken in deze twee weken
geleden begonnen verkiezingsstrijd. Er is
dus een derde, beslissende ronde noodza-
kelijk.
Stelling: iedere dichter die minstens
drie dichtbundels het licht heeft doen
zien, heeft minstens één goed gedicht
geschreven.
De stelling is van mijzelf, ik hecht er
nog steeds geloof aan, ofschoon ze al
verschillende malen is gefalsificeerd. De
stelling is immers onjuist zodra er één
dichter met drie bundels opduikt van
wie geen enkel gedicht met de beste wil
van de wereld waardevol kan worden
genoemd. In tweedehands boekwinkels
en op markten koop ik graag een oud
bundeltje van een onbekende dichter, in
de stellige verwachting dat het allemqgl
wel niks zal zijn (want anders kende ïk
hem immers wel), maar dat ik toch, op
pagina 34, plotseling zal worden verrast
door één gaaf gedicht, of desnoods één
gaaf kwatrijn in een sonnet. Maar he
laas, lang niet élk schot is een eendvo
gel. "a
wilde niet zeggen of ook de Syrische
kanalen voor wapenleveranties vanuit
andere landen gesloten zijn geworden.
LONDEN (ÜPI). Omdat de rege-
ringsinspectie niet tijdig heeft ingegre
pen zijn veertig arbeiders van een fa
briek waarin asbest verwerkt wordt
overleden aan een ongeneeslijke long
ziekte en lijden er nog 200 aan deze
kwaal, zo heeft de Britse ombudsman sir
Alan Marre in een rapport gemeld.
Op het hoofdkantoor van Philips in
Istanboei zijn met grote letters de woor
den „Yahudi Philips” (Jood Philips) ge
kalkt, vermoedelijk een toespeling op de
in uiterst linkse en uiterst rechtse Turk
se kringen heersende overtuiging dat het
Nederlandse bedrijfsleven te vriend
schappelijke betrekkingen met Israel on
derhoudt.
Vier doden vielen ’s morgens in de
dorpen Sahnin, Arabe en Dir Hanah,
nadat politie en militairen slaags waren
geraakt met dorpsbewoners. In de dor
pen Taibe en Tira, gelegen in de Kleine
Driehoek, vonden heftige demonstraties
plaats. Politieauto’s werden in brand ge
stoken. wegen werden met brandende
banden gebarricadeerd. leger en politie-
eenheden werden met stenen en bran
dende fakkels bekogeld.
Brandende vraag: heb ik dat ene ge
dicht of dat ene kwatrijn gevonden dat
het dichterschap van Joh. W. Schotman
waardevol maakte? Ik moet zeggen dat
Victor van Vriesiands keuze in dit geval
heel goed was, en ook niet te karig. Het
interessantst zijn Schotmens eigen nage
dichte legenden, ook al om het strakke
en ongebruikelijke rijmschema dat hij
aanhoudt, namelijk steeds achtregelige
strofen met het rijmschema a-b-a-b-a-
b-c-e (ofschoon een van de legenden
rijmloos is). Nog ingewikkelder echter is
het rijmschema dat hij consequent in
alle 177 strofen van „Hellevaart” aan
houdt, te weten: a-a-a-a-b-c-c-c-b. Ik
geef daarvan één voorbeeld:
Eén met de branding, de teergeur van
touw, de orgeling dreunend door
't kerkgebouw,
met wind en wolken aan 't diepe
blauw
was de zachte stem van de stille
vrouw
die hem wekte en wiesch en sneed het
brood,
en in hem de vrees voor God ontstak,
en de driftige man, die gebiedend
sprak
en de wil van den knaap op zijn
hardheid brak:
zijn ouders, al jaren dood.
„Hellevaart” heeft één onderwerp. Een
fantastisch onderwerp, waarover ik nog
nooit eerder gehoord had: de plotselinge
godsdienstwaanzin waardoor de
dertien koppige bemanning van een
Katwijkse logger midden op zee
plotseling bevangen raakte en die drie
man het leven kostte. In 1915. Morgen
vertel ik de rest.
Intussen heeft de Cyprische regering
grote moeite met de opvang van christe
lijke vluchtelingen uit Libanon. Er zou
den al meer dan 2400 van hen op het
eiland gearriveerd zijn in de afgelopen
zes dagen.
De zesde Amerikaanse vloot voer in
het oostelijke gedeelte van de Middel
landse Zee. Berichten als zouden de
schepen zich gereed houden voor de
evacuatie van Libanese christenen wer
den in het NAVO-hoofdfcwartier in Na
pels tegengesproken noch bevestigd.
Mocht een staakt het vuren niet be
reikt worden, dan acht men in Beiroet
de kans ojj een Syrische militaire inter
ventie groot. Intussen is de strijd in
Beiroet en andere delen van het land
door het inzetten van pantserwagens en
zware artillerie nog heviger geworden.
De socialistische leider Joemblatt or
ganiseerde gisteren een bijeenkomst van
alle linksgerichte leiders om over de
jongste Syrische vredesvoorstellen te be
raadslagen. Maandag had hij al een
ontmoeting met de leider van de Pales
tijnse bevrijdingsorganisatie, Arafat, die
volgens politieke waarnemers een wa-
Tegen het middaguur barstte de bom
ook in Nazareth, waar de Israëlische
autoriteiten het centrum van de Arabi
sche stakingsactie hadden verwacht. Mi
litairen drongen toen het huis van de
burgemeester Tewfik Zayat binnen, na
dat een politiewagen vanaf het dak van
de burgemeesterswoning met stenen was
bekogeld. Dat was het sein voor een
algemene klopjacht op alle Arabieren
die zich buitenshuis bevonden en die
maar enigzins de indruk wekten belang
stelling te hebben voor de politieke de
monstratie.
De meeste Arabische dorpen en steden
vertoonden hetzelfde beeld: de winkels
De twee kanshebbers voor het Britse
premierschap: v.l.n.r. Michael Foot, James
C allaghan. Denis Healey is afgevallen.
de
Amerikaanse Senaat is ook het Huis van
Afgevaardigden met grote meerderheid
van stemmen akkoord gegaan met uit
breiding van de visserijzone voor de
Amerikaanse kust tot 200 mijl.
(Van onze redacteur in Jeruzalem J. van Wesel)
JERUZALEM. Met verbijstering, ontzetting en
gisteren de meest gewelddadige uitbarsting van haar Arabische bevolking
gadegeslagen sinds het oprichten van de staat in 1948: zes doden onder
de Arabische bevolking, 70 gewonden, (38 politiemannen en 32 Arabische
burgers) en 285 arrestaties. De ergste onlusten speelden zich af in weste
lijk Galilea en de zgn. Kleine Driehoek, een gebied 20 kilometer ten
noordoosten van Tel Aviv.
BRUSSEL (ANP). De Belgische mi
nister van defensie, Paul vanden Boey
nants, heeft gisteren in Brussel bevestigd
dat de Verenigde Staten in België een
groot aantal machinegeweren besteld
hebben voor Amerikaanse tanks.
MOSKOU (Reuter). Het hoofdge
bouw van de Amerikaanse ambassade in
Moskou is gisteren ontruimd na een
anonieme telefonische waarschuwing
voor een bom, de tweede in vijf dagen
tijd, aldus personeel van de ambassade.
De fabriek staat in Yorkshire. Sir
Marre verwijt de inspectie „gebrek aan
doortastendheid en teveel besluiteloos
heid” in een periode van 21 jaren.
Asbestosis is een dodelijk gevaar voor
de arbeiders die met asbest werken. Zij
worden aangetast door het draadvormige
stof dat ontstaat tijdens de bewerking
van het asbest tot honderden benodighe-
den, van remvoeringen voor automobie
len tot vuurbestendige bouwpanelen.
De Acre Mill Plant, de betrokken
fabriek, is in 1970 gesloten. Bij de ge
zondheidsdienst staan echter nog onge
veer 230 mensen ingeschreven die er de
ziekte hebben opgelopen, of van familie
leden die er werkten en voor wie geen
hoop meer is. Er zijn al 40 arbeiders van
de fabriek overleden.
Het Labour-parlementslid Max Mad
den zal een openbaar onderzoek eisen
naar het gebruik van asbest. Regerings
functionarissen zeiden dat het rapport
niet tot gerechtelijke actie zal leiden.
Die Amerikaanse bestelling is niet al
leen een groot belang voor onze indus
trie, maar bewijst tevens dat de Vere
nigde Staten ernstig werk willen maken
van wat we de „two-way streef’ noemen
tussen Europa en de Verenigde Staten.
Daar hebben we al heel lang op aange
drongen, aldus Vanden Boeynants.
Met het „two-way streef’ beginsel
wordt bedoeld dat Europa en Amerika
van elkaar de wapens betrekken waarop
beiden werelddelen het best gespeciali
seerd zijn.
Vanden Boeynants zei in Brussel dat
de kwestie van het bestellen van Belgi
sche mitrailleurs nooit gekoppeld
weest is aan het F-16-programma.
De bom zou op de tweede verdieping
om 11.00 uur (onze tijd) ontploffen, vol
gens de waarschuwing die een uur voor
die tijd werd gegeven. Vorige week don
derdag waarschuwde een man dat op de
begane grond een bom zou ontploffen.
Dat bleek loos alarm.
De V.S. hebben later een scherp pro
test ingediend bij het Russische ministe
rie van Buitenlandse Zaken, waarin ge
zegd werd dat het loze bomalarm en het
telefonisch lastig vallen van het ambas
sadepersoneel deel uitmaakt van een
campagne waartoe van officiële Russi
sche zijde was aangezet.
penstilstand van een week heeft voorge
steld.
In die tijd zou dan het parlement
bijeen moeten komen om een opvolger
van president Franjieh te kiezen van
wie nu allerwegen wordt aangenomen
dat hij voortijdig zal aftreden. Joemblatt
heeft steeds laten weten dat hij de strijd
niet wenst op te geven zolang franjieh
president is. De oproep van generaal Al
Ahdab is voor politieke waarnemers re
den om aan te nemen dat de president
zich definitief heeft teruggetrokken.
In Aley, waar Joemblatt met zijn
geestverwanten vergaderde, werd bekend
dat Syrië zijn wapenleveranties aan de
linkse milities heeft stopgezet. Joemblatt
ft-
!8-
zo
de
rte
dë
tr-
’e-
ijk
?e-
art
iet
58-
Over een eventuele Israëlische militai
re tussenkomst zei politiek adviseur van
de Israëlische minister van defensie As-
jer Ben Nathan in Genève, „dat zijn
land maatregelen zou nemen als Syrië
Libanon zou binnenvallen.”
Secretaris-generaal van de Verenigde
Naties, Kurt Waldheim, heeft gisteren de
Veiligheidsraad gevraagd aandacht te
besteden aan de ernstige situatie in Li
banon. In een brief aan de raad zei hij
dat verdere verslechtering van de situa
tie in dat land zeer wel mogelijk gevol
gen zal hebben buiten de grenzen van
Libanon.
De chaos in Libanon werd er gisteren
niet minder om nadat telefoon- en te-
ISTANBOEL Bjj de ingang van
de Philips-burelen in Ankara is gistera
vond een bom ontploft, die flinke mate
riële schade, maar geen slachtoffers
heeft gemaakt. Ongeveer gelijktijdig
ontplofte een bom bij de kantoren van
het Turkse industrieconcern Eczacibasi;
een dag tevoren eveneens bij een Itali
aanse bank in Istanboei.
De ruim 300 leden van de parlemen
taire afvaardiging in het Lagerhuis van
de Britse Labourpartij, die onder de
partijreglementen voor dit soort opvol-
gingskwesties uit mogen maken wie een
scheidende partijleider en premier op
volgt, zijn gisteravond opnieuw begon
nen aan de derde stemming, die de hele
week zal duren en waarvan de uitslag in
de loop van aanstaande maandag bekend
zal worden.
Van de drie in de tweede ronde mee
dingende kandidaat-premiers viel na de
uitslag minister van financiën, Denis
Healey, af. Hij behaalde slechts 38 van
de uitgebrachte 312 stemmen, terwijl
minister Callaghan er 141 behaalde. Mi
nister van werkgelegenheid Michael
Foot, na Callaghan de grootste kans-
hebbber op het premierschap, behaalde
133 stemmen.
Foot heeft aangekondigd de strijd nog
niet te willen opgeven. Foot, die de
eerste verkiezingsronde met klein ver-
Toen de gebeurtenissen uit de hand
liepen in plaatsen waar geen of nauwe
lijks ongeregeldheden waren verwacht,
werd de tot dan toe vrij passieve politie
macht in Nazareth steeds zenuwachtiger.
En toen eenmaal de-eerste steen gegooid
was, waren de veiligheidstroepen niet
meer te houden. De sfeer van paniek die
zich van de Israëlische troepen had
meester gemaakt als gevolg van de on
verwachte ontwikkelingen, kwam tot
ontlading in Nazareth, waar iedere aan
leiding werd aangegrepen om erop los te
slaan: soldaten vuurden zonder zichtbare
aanleiding salvo’s in de lucht, nieuwsgie
rigen werden zonder waarschuwing in
en uit elkaar geslagen, politiemannen
braken huizen binnen als de bewoners
niet snel genoeg van de daken kwamen
waarop zij de gebeurtenissen gadesloe
gen.
schil won, ziet voldoende kansen bij de
laatste stemming een meerderheid op
zijn naam te brengen. „De strijd is nu
nog onbeslist”, verklaarde hij. Foot
hoopt dat de aanhang van Healy hem
aan het premierschap zal helpen.
Ondanks de bemoeienissen van de in
vloedrijke vakbondsleider Jack Jones
lijkt die hoop ijdel: de 38 stemmen van
de nu afgevallen Healey zullen onge
twijfeld voor het grootste gedeete naar
Callaghan gaan. Heaey behoort evenals
Callaghan tot het gematigde centrum
van de Labourpartij, terwijl Foot een
uitgesproken linkse signatuur draagt. In
politiek Londen wordt dan ook algemeen
verwacht dat James Callaghan Enge
lkinds volgende premier zal worden.
Callaghan is met zijn 64 jaar de
oudste van de in totaal zes kandidaten
die deelnamen aan deze verkiezings
strijd. Velen zien hem na zijn hoogst
waarschijnlijke benoeming volgende
week dan ook als een interim-premier,
die de Labourpartij zal moeten leiden
totdat een uiterst talentvolle, maar nog
wat jónge generatie binnen de partij
voldoende regeringservaring en ouder
dom bereikt zal hebben om een nieuwe
premier voort te brengen. Daarmee kun
nen nog wel vijf jaar zijn gemoeid.
en scholen bleven dicht. Arbeiders gin
gen in het algemeen wel naar hun
werk; ongeveer 80 percent. Het waren
vooral de jongeren die het initiatief
namen tot de acties tegen leger en
politie.
Dat de zaken zo uit de hand zijn
gelopen, is mede te wijten aan een
beoordelingsfout van de Israëlische vei
ligheidspolitie. De grootste militaire een
heden waren samengetrokken in Naza
reth. Nazareth is de hoofdstad van Ara
bisch Israel, met een communistische
burgemeester aan het hoofd, een van de
initiatiefnemers van de „dag van het
land”, georganiseerd tegen de onteige
ning van Arabische grond in Galilea. Als
gevolg daarvan waren er in andere
plaatsen maar weinig Israëlische solda
ten aanwezig. Toen dan ook kleine een
heden door een woedende menigte in de
dorpen Arabe, Sahnin en Dir Hanah
werden bekogeld met stenen en bran
dende fakkels, openden de in het nauw
gedreven soldaten het vuur, met het
noodlottige resultaat.
Israëlische militairen gebruiken hun
knuppels om twee Arabieren die stenen
geworpen hadden, in bedwang te houden.
Een van de Arabieren zit op de grond.
De foto werd genomen in het dorpje
Taibija.
II
Twee weken geleden overleed Joh.
Schotman. Hij werd 84 jaar. Een veelzij
dig man, die behalve dichter- ook mu
seumdirecteur was, huisarts, imker en
China-kenner. Ik herinnerde mij dat ik
vroeger wel eens een bundeltje van hem
had gelezen, maar een blik in de Spiegel
van de Nederlandse Poëzie 1900-1940
leerde dat dr. Victor van Vriesland in
deze poëziebijbel maar twee gedichten
van Schotman heeft opgenomen, te we
ten de Schaakspelers en Dodentuin. In
de Universiteitsbibliotheek in Amster
dam merkte ik dat Schotman in ieder
geval niet onopgemerkt geleefd heeft: de
kaartenbak telde 37 kaartjes met werk
van zijn hand, als dichter en vertaler,
als schrijver van een revue en een
masker-gebarenspel, als essayist, en als
mede-auteur van een leidraad voor het
samenstellen en beheren van topografi
sche atlassen, en van een handleiding
voor den Rooden Kruisman en den EH-
BO-er in de vorm van vragen en ant
woorden onder de titel: .Wat doet gij bij
ongelukken of gasgevaar?”.
Ik veroverde drie dichtbundels op de
Universiteitsbibliotheek, te weten „Cioi-
sonné”, „Van de wankele morgen” en
„Hellevaart”, en moest wel tot de con
clusie komen dat Schotman geen veelge
lezen dichter meer is, want „Hellevaart”,
uit 1946, was in de dertig jaar van zijn
bestaan maar tot bladzijde 39 openge
sneden. Ik sneed de rest van de buhdel
ook open, en besloot uit piëteit voor He
overledene hetzelfde te doen met de nog
geheel onopengesneden bundel „Cloison
ne”, toen ik nog juist bijtijds het inleg-
velletje ontdekte met de gedrukte tekst:
„Dit boek werd op de wijze van het
Chineesche blokboek aan één zijde be
drukt, en mag dus niet worden openge-
sneden.” De laatste woorden rood onder
streept en van uitroeptekens voorzien. Ik
moet zeggen dat het iets sjieks heeft, als
alle bladzijden dubbelwandig zijn, zon
der dat er iets op de binnenzijden
gedrukt.
