Viam toont nieuw procédé aan
OVER IJMUIDEN GESPROKEN
o
„Vides” voor
de televisie
„Op Hoop van Zegen
Bi
DEALER VAN SIMCA CHRYSLER MATRA
SUNBEAM VOOR DE IJMOND
1
70 GEKEURDE OCCASlWj
Iti
WOENSDAG
3 1
MAART
19 76
NKEUWS
UIT
STAD
EN
STREEK
OCCASION
CHRYSLER
2
u
CENTRUM
SIMCA
door Jan
kvan Baarsel
Mot Bovag-Garantie certificaat
14 dagen proefrijden in uw occasionfavo-
riet
1OOO m2 showroom met keus uit vele
merken
st
- - - - -
DE ZEILLOGGER „Op Hoop
van Zegen” was in 1899 viermaal
ter haringvangst geweest. Alle
besommingen waren bijzonder
goed: de „teelt” (het seizoen) le
verde veertienduiZend gulden
op. In 1900 "werd het schip ge
reedgemaakt voor de beugvisse-
rij. „Ouwe schepen vergaan ’t
minst”, plachten ervaren vissers
te zeggen, maar aan de Op Hoop
van Zegen mankeerde toch wel
heel veel. Dat wist ook de reder,
Bos. Thuis vertelde hij dat het
„in alle gevallen de laatste teelt
zou wezen”. Toen de logger op de
helling lag waarschuwde een
scheepmakersknecht de reder en
ieder ander die het horen wilde
dat de Op Hoop van Zegen „rot”
was, dat „kallefatere geen blik
sem meer hielp”, dat de logger
„een drijvende doodkist” was.
Bos haalde zijn schouders op: -
„Mot ik as man van zake n dron
kelap vertrouwe die nergens
meer werk vindt omdat-ie te on
bekwaam is om z’n gereedschap
te hantere?”-
77
t 111
IJMOND Een brandende vlam
uit de pijp van Oxystaalfabriek 2 zal
vanaf heden het teken zijn, dat de
derde converter .van. deze fabriek bij
Hoogovens in bedrijf is. Dat is het
uiterst brandbare koolmonoxide dat
in de lucht tot kooldioxide verbrand
wordt na de ontstoffingsinstallatie
gepasseerd te zijn. Converter 23 is
dinsdagmiddag in het bijzijn van
vele genodigden officieel door Hoog-
vens in gebruik genomen door de
produktie van de eerste lading ruw
staal.
AUTOBEDRIJVENrtferS
zentueld ubreemens
ADVERTENTIES
Dinsdag aangekomen:
(Van een onzer verslaggevers)
Woensdag aangekomen:
Dinsdag vertrokken:
weer., wil komme
:n
Zweden,
j
e
ft
i
e
n
n
n
n
n
In oktober werd Kniertje jarig. Ze
werd al één en zestig, maar ze was
nog „kras voor d’r leeftijd”. De fees
telijke dag werd vergald doordat Ba
rend ’s middags niet aan boord van
De boekhouder (goedig): „of je de
schale bij gelegenheid anreikt en
Diezelfde middag voer de logger
uit, onder schipper Hengst
of je zaterdag
schoonmake.”
worden dan vroeger, zodat er ook steeds
hogére -eisen gesteld worden 'ahn het
voorgrond de nieuwe converter- 33, die
dinsdag in gebruik, is genomen.
land, Rusland, Frankrijk,
Noorwegen, Amerika.
Betty Nielsen, Rotterdam, IJmuiden;
Emsland, Calais, IJmuiden; Authority,
Thames; North Shore, Cont.Plat; Vigs-
nes, Mo I Rana, IJmuiden; Jelenia Gora,
Duinkerken.
ft
n
el
OPBRENGST COLLECTE. De col
lecte, die in Santpoort, IJmuiden, Velsen
en Driehuis is gehouden ten bate van
het Reuma Fonds heeft een bedrag van
maar liefst 15.481,42 opgebracht.
n,
ar
its
er
en
4
sn
«d
de Op Hoop van Zegen wilde gaan
die om drie uur moest uitvaren. Ba
rend was niet zo sterk (hij was kort
tevoren afgekeufd voor de militaire
dienst); hij zou graag een baantje aan
de wal hebben gehad, maar niemand
had hem nodig. Hij had zich lateh
overhalen om voor de Op Hoop van
Zegen te monsteren, maar had die
ochtend in het ruim van de logger
gekeken en kwam het nu thuis uit
schreeuwen: „De tonnen drijven op ’t
water. De Op Hoop van Zegen deugt
niet de ribboute zijn rot, de deele
zijn rot”Op last van de waterschout
kwamen de veldwachters hem halen.
Ze dwongen hem aan boord te gaan;
hij had immers getekend.
Hierna werd onder het oog van de
genodigden de eerste lading ruwstaal in
de converter gemaakt, waarna een rond
gang door oxystaalfabriek 2 werd ge
maakt en men het eerste staal van
converter 23 in de gietvormen kon zien
vloeien.
jjaLstad
De première van het „spel van de
zee” was vastgesteld op maandag 24
december. Pas op 5 december kregen
de leden van de Nederlandsche Too-
neelvereeniging hun rollen voor
drie van de vier bedrijven. Terwijl zij
in ijltempo repeteer^eij^gi’kfg, pij-
ermans aan het slot. ^Na nog muzi
kanten met blaasinstrumenten in zijn
huiskamer te hebben ingezet om de
dochter van de bovenburen tot ande
re gedachten te brengen schreef hij
op'9 december de laatste regels': „Het
geklots van haar klofnpëh klinkt na
in -de stilte.”
Na de woorden van de heer Montau
ban van Swijndregt verrichtte project
leider Joustra de feitelijke overdracht
van de nieuwe converter, waarna be-
'drijfschef ir. G. A. C. van der Linden de
goede samenwerking roemde tussen de
mensen van de nieuwbouw en de men
sen, die in de bestaande fabriek met
beide andere converters door hebben
kunnen produceren. Hij vertelde verder,
dat door de sterke technologische ont
wikkelingen de bedrijfsvoering en het
onderhoud veel ingewikkelder zijn ge-
Een week eerder was de Agatha
thuisgekomen met de vlag halfstok.
Deze week was de Charlotte terugge
keerd: ook de vlag halfstok. Kort
voor de Op Hoop van Zegen vertrok
liep de Anna, „de stoomtrawler van
Pieterse”, binnen: "wêéT êefi dode.
Ondanks de veel te korte tijd van
voorbereiding werd de première een
groot Succes. Ruim dériedüizend op
voeringen door het bètoet>Stöheel
werden er tot 1940 genoteerd; meer
dan duizendmaal vertolkte mevrouw
Esther de Boer-Van Rijk de rol van
Ir. O. H. A. van Royen, lid van de
Raad van Bestuur van Estel zei bij de in
gebruikneming van converter 23, dat
Hoogovens hiermee in feite het zoge
naamde 7,3 miljoen ton staalplan heeft
afgesloten. De staalcapaciteit van Hoogo
vens wordt hiermee verhoogd tot 136.000
ton per week. Met de uitbreiding is een
investering gemoeid van 220 miljoen
gulden.
Ook hij wees op het aparte afzuigsys
teem, dat rond de nieuwe converter en
ook rond de twee andere is aangebracht.
Dit systeem voorkomt luchtvervuiling, in
het bijzonder bij het vullen van de
Ir. J. Montauban van Swijndregt,
hoofd van de afdeling Nieuwbouw ging
in op een aantal min of meer technische
details van de nieuwe staalconverters
met hoge blaassnelheden, zoals bij de
nieuwe converters worden toegepast.
Reder Bos jajas een vissersjongen
geweest zoals -bijna iedereen in het
dorp. Mede doordat zijn vrouw een
flinke bruidschat meebracht had hij
zich kunnen opwerken. In 1900 had
hij acht loggers in de vaart. Hij was
hard voor zijn mensen, na de harde
jeugd die hij zelf had meegemaakt.
Hij had „prikken levend gehouden
met handen as klompies ijs en zou
óók liever in een verse boterham
hebben gehapt als prikkekoppen af-
gebete”. Dikwijls vertelde hij het op
nieuw, hoe het was wanneer hij „as
kind voor de prikkebakke” stond: „ik
heb ook bij ’n oostenwind, die je ore
afsnee, prikkekoppe gebete.”
Met converter 23 rondt Hoogovens
het 7,3 miljoen ton staalplan af
De redersvrouw Krenkte de boek
houder:, Laat ’r nog effe wachte. ,k
Heb een paar kouwe kotelette die ’r
op zulle knappe.” Zich tot Kniertje
richtend; „Wij zulle je niet vérgete
hoor. Dag Knier. Sterkte.”
Kniertje kwam naar het kantoor.
„Is ’t waar is ’t waar dat
Reder Bos knikte somber. Kniertje:
„Twaalf jaar gelee met de Clé
mentine heb ik hier ook zo geze
ten De vrouw van de reder troost
te haar: ..We hebbe ’n oproeping
geschreven (voor een collecte) en die
gaat morgen in al de krante.”
In vele talen heeft de .tekst van
Geert geklonken: „Wie haalt de vis
uit zee? Wie waagt z’n leven elk uur
van de dag? Wie komme in geen vijf,
zes weke uit d’r klere? Wie slape as
beeste in ’t volkslogies?” En de woor
den van reder Bos: „As je vannacht
in je kooi leit as ’n béést natuur
lijk probeer dan is te denken -ver
mijn risico’s bij ’n slechte vangst, as
de beug verloren raakt, bij averij,
bliksem in de mast, stote op de grond
en God weet wat meer”.
tot kort voor het schrijven van zijn
Op Hoop van Zegen woonde. Dat hij
de toestand in het algemeen wilde
weergeven blijkt echter uit zijn toe
lichting: „Het spel geschiedt in eene
Noordzee visschersplaats”.
In het boek „Uit de oude draai-
doos” (1959) zegt Simon van Collem
dat het verhaal „gesitueerd was ron
dom de visserij in Katwijk en IJmui
den”. Een onjuiste conclusie, waar
schijnlijk veroorzaakt door het feit
dat IJmuiden een grote rol heeft
gespeeld bij de verfilming in 1934.
Het was een voor IJmuiden specta
culaire gebeurtenis toen een in de
Haringhaven opgelegde oude logger
met de teerkwast werd bewerkt en
van de naam „Op Hoop van Zegen”
werd voorzien. „Wat we ons meteen
afvroegen”, vertelden lezers ons, „was
hoe ze de oude logger aan een storm
zouden durven bloostellen, want die
opname moest toch beslist in de
film”. Regisseur Benno had daar al
lang een oplossing voor. Hij zette een
speelgoedbootje in een volle badkuip
en liet het water flink in beweging
brengen. Van Collem herinnert aan
de opmerking die mevrouw Esther de
Boer-Van Rijk maakte toen ze de
regisseur zo bezig zag: „Denk je soms,
dat het publiek deze nep geloven
zal?”.
Het publiek geloofde de „nep”, be
halve dan de IJmuidenaren die ver
geefs op de verfilming van de grote
stormscène in de buurt van IJmui-
dens haven hadden gewacht.
inziens zal daardoor een merkbare bij-
dragtr worden geleverd Tan ae~vêrmin-
dering van de stofhinder aan de omge
ving, terwijl ook de werkomstandighe-
den»in de fabriek erdoof verbeterd zijn.
productie- en onderhoudspetsónèél. Me-
—de daarom hebben 26 medewerkers een
grondige opleiding gekregen •in •de'Staal
fabriek van Nippon Steel in Japan en
zijn zij daar vertrouwd gemaakt met het
nieuwe systeem. -• - -
Zo eindigt Herman Heij ermans’ Op
Hoop van Zegen, het „spel van de
zee”, dat „geschiedt in eene Noordzee-
visschersplaats”. Hij schreef het eer
ste gedeelte op 15 oktobey 1900, toén
hij pas van Katwijk naar Amsterdam
was verhuisd. Zijn doel: een felle
aanklacht tegen toestemden n het Ne
derlandse visserijbedrijf zoals hij2 die_,
wel „Se advokaat van hêt’ socialisme”
werd genoemd, ze van nabij had
meegemaakt.
Omdat de dochter van zijn boven
buren muzikale aspiraties had raakte
Heijermans in tijdnood. Met haar
zangoefeningen en haar geploeter op
de piano leidde ze Hejjermuns zo af,
dat hij uit wanhoop een draaiorgel in
zijn huiskamer liet zetten en dit liet
spelen wanneer de dochter met haar
toonladders begon. Het hielp jiiet.
Britt, Aalborg; Atreus, Bremerhaven;
Parkesgate, Kings Linn, IJmuiden; Plu
to, Dundee; Ring, Helsingborg; Tamara
Guilder, Norfolk; Marie Skou, Antwer
pen; Constanse, Port Jerome; Lachs,
Bremen; Birkenhain, Lissabon; Bogota,
Le Havre; Dart, Londen; Valiant, Sou-
thampthon; Sunstad, Londen; Gladonia,
Gunnes; Vega de Loyola, Hamburg; Sea
Bure, Cont.Plat; Lindinger Jade, Lissa
bon.
Haven
Twee huizen bij hem vandaan
woonde Kniertje Vermeer. Haar man
was in november 1888 verdronken,
mèt de oudste twee zoons: Jozef en
Hendrik. Dat was gebeurd toen de
„Clémentine” op de Doggersbank ver
ging. In dit jaar 1900 hadden weer
twee zoons van Kniertje gemonsterd,
Geert en Barend, beiden voor de Op
Hoop van Zegen.
VELSEN. Een gezelschap van der
tien dames en acht heren, alle leden van
de operettevereniging „Vides’> heeft een
bezoek gebracht aan de NOS-televisie-
studio in Hilversum, waar opnamen zijn
gemaakt in het kader van het program
ma „Hof van Holland”, „Vides” speelt
namelijk daarin mee en zal vrijdaga
vond tussen kwart voor negen en kwart
over negen te beluisteren zijn in het lied
„Schenkt man sich Rosen in Tirol”,
waaraan ook medewerking wordt ver
leend door Koen Flink en Jenny Venin-
ga.
Zoals men in ons blad heeft kun
nen lezen zal dit „spel van de zee”
opnieuw worden verfilmd. Het wordt
een Belgisch-Nederlandse coproduktie
onder regie van Harry K,mel. Voor
de rol van Kniertje is de Belgische
actrice Dora van der Groen aange
zocht. Het is de bedoeling de film
begin volgend jaar in première te
laten gaan.
Het bericht gaf een aantal lezers
van deze rubriek aanleiding herinne
ringen op te halen aan toestanden in
het Nederlandse visserijbedrijf rond
om de eeuwwisseling, waarbij som
migen zich afvroegen op welke vis
sersplaats Herman Heijermans zijn
„aanklacht” eigenlijk heeft gericht.
Heijermans heeft zijn indrukken
vooral in Katwijk opgedaan, waar hij
Jan de Windstraat 2 - Beverwijk - Tel. 02510-39118
Betelgeuzestraat 6 - IJmuiden - Tel. 02550-17250
gen loonkosten, grondstoffen en koterP- coiTV?rter met ruwi.jzer en schroot. Zijns Een kijkje in oxystaalfabriek 2 met op de
prijzen de concurrentiepositie'van Hoog» -
ovens is aangetast. Doelstelling voor-
Hoogovens is een produktiestijging van
drie percent per jaar ten opzichte van
1974 als een absolute noodzaak om ook
in de toekomst te kunnen inuesteren-en
moderniseren. - -
Kniertje. Ook internationaal werd het Esther
stuk beroemd, zoals in België Enge- (rechts) als reder Bos in de Nederlandse verfilming van Herman Heijermans’ be
kende toneelspel „Op Hoop van Zegen”
Zoals Kniertje en vele anderen
verzuchtten: „De vis wordt "duur be
taald”. Hoe duur dat kon zijn zou
acht weken en zes dagen later blij
ken. De Op Hoop van-Begen-was niet
op tijd teruggekomen,- De- laatste
hoop dat de logger toch nog ergens
e.en veilige haven zou hebben gevon
den werd vernietigd, toea. de-water
schout een telegram ontving van de
burgermeester-strandvonder uit Nieu-
wediep. Benoorden <ie Haaks .was een
luik van de Op Hoop van Zegen
ontdekt. Er was eep_ lichaaip. aange-
'spoeld dat was geïndentificeerd als
dat van Barend Vermeer. Even voor
het bericht op het kantoor van reder
Bos binnenkwam had diénst boek
houder bij het nakijken van papieren
al gemompeld dat de Op Hóóp van
Zegen „voorgoed fliiite” was; het was
ook „zo’n kreng van ’n schip”.
In het bijzonder ging de heer Van
Royen even in op de gedane rnilieu-
investeringen bij de bouw van deze der
de converter, die ongeveer twintig per
cent bedroegen van het totale bedrag.
De ontstoffingsinstallatie kostte 34 mil
joen gulden en bovendien is er een
afzuigingsinstallatie gebouwd, die ook op
de andere converters is aangebracht. De
totale kosten hiervan bedroegen twaalf
miljoen. Hij wees erop, dat niet alleen
de bouw van deze milieu-installaties
veel geld kosten, maar dat daarbovenop
nog vele miljoenen guldens aan exploi
tatiekosten komen, bijvoorbeeld in de
vorm van onderhoud en energiegebruik.
Ir. Van Royen memoreerde, dat 1974,
toen de beslissing voor de bouw van
converter 23 viel, voor de hele wereld
en ook voor Estel een topjaar was. De
recessie, die men toen al verwachtte is
echter onverwacht diep en langdurig
geweest, zozeer zelfs, dat Estel dit jaar
nog onder het produktieniveau van 1974
blijft. Hij onderstreepte, dat Estel het
dieptepunt van het dal gepasseerd is,
maar waarschuwde daarbij, dat het lang
duurt voor een grotere afzet en hogere
opbrengstprijzen doorwerken. Hij ver
wachtte dan ook pas tegen het eind van
dit jaar weer kostendekkend te kunnen
werken.
Tot slot zei de heer Van Royen, dat
door de „sterke” gulden, de sterk geste-
Harde woorden Heijermans
.meed ze niet. Wel de bekendste ama-
teurtoneelyereniging in ---—nolabene.
IJmuiden, waar men. één -woord
met een forse haal veranderde dat
men (althans op het toneel van Tha
lia) niet durfde uitspreken. .Bos had
volgens Heijermans tegen Kniertje
'gezegd: „Dat komt ’r van as de eigen
'zoons ’t nest beschijte.” In het tekst
boekje van „Varia” werd dat lelijke
woörd vervangen door „bevuilen”.
Alchba. Hamburg; Jemrix, Rochester,
'IJmuiden; Bekezovo, Rauma; Maelifell,
Reyjavik; Medina, Londen; Noorbeek,
Antwerpen; Teutonia, Kopenhagen; Tor
sten, Southampton, Zaandam; Vanguard,
Kingslinn, IJmuiden; Rosmos, Kingslinn,
IJmuiden; Rijnborg, Delfzijl, Beverwijk;
Holsatia, Steinbukk, Goole; Sabine, Bre
men, Velsen; Samos Island, Hamburg,
IJmuiden; Unitas H, Bolle; Thara, Seven
Islands; Kristina, Uddevalla, Zaandam;
Holstentor, Cont.Plat, Velsen; Constance,
Middlesborough; Asperity, Gunness.
Woensdag vertrokken: Schwabenstein,
Antwerpen; Baltic, Rotterdam; Hoegh
Transporter, Savona; Marie Skou, Rot-
terdam.
(Zij staart voor zich uit. Vriende
lijk legt hij haar wjljqz^ om
schaaltje en pannetje _en sloft naar
z’n kruk. Een stilte. ^Kjiierjie zit on
bewogen, smartelijk-versuft" mumt
met de lippen, staat moeilijk op,
Strompelt het kantoor uit. Het geklots
van haar klompen'klinkt ha in de
stilte).
IJMUIDEN, 24 december 1900:
„Heden waren aan de markt vijf
sloepen met 500 a 800 levende en
1500 a 2100 dode schelvis en enkele
levende kabeljauwen. De levende ka
beljauw heeft zeven en een kwart
gedaan, de dode schelvis bracht der
tien en een halve gulden de mand
op”.
Dit marktbericht van IJmuiden
werd nog dezelfde avond opgelezen in
de Hollandsche Schouwburg te Am
sterdam, bij het spelen van het vierde
bedrijf van „Op Hoop van Zegen”,
het toneelstuk van Herman Heijer
mans dat bij de Nederlandsche To-
neelvereeniging zijn première beleef
de.
de Boer van
en Willem van der Veer
