Nationale identiteit voor Birma
belangrijker dan de vooruitgang
HET COMMUNISME IN
LATIJNS-AMERIKA
9
J
d
S'-
te- 1
I
Pr* w
DDR LAAT JAARLIJKS ONGEVEER 1200 GEVANGENEN GAAN
Spanningen tussen Rusland en Uruguay
1
V R IJ D A G
1 6
APRIL
19 76
BINNEN- EN BUITENLAND
23
(Van onze correspondent)
Morele bezwaren
Familieleden
(door Christiaan Roll)
Golven-
Vrij
BONN Het begon allemaal
spectaculair. In 1962 werden op de
Glienicker-brug in Berlijn de Ame
rikaanse soldaat Gary Powers, die
met zijn spionagevliegtuig, een U-2,
boven de Sovjet-Unie was neerge
schoten tegen de Russische meester
spion Rudolf Abel uitgewisseld.
Abel, kolonel van de Russische ge
heime dienst, had een spionagenet
in de Verenigde Staten opgezet.
••sg
Schuilplaatsen
I
I
RANGOEN In het oude nog uit de Engelse koloniale periode stam
mende Strandhotel in de Birmaanse hoofdstad Rangoen, waar de grote
ventilatoren aan het plafond slechts weinig verkoeling verschaffen, komen
tegenwoordig minder Birmanen dan vroeger. Het leven is voor hen moei
lijken geworden; een bescheiden inkomen veroorlooft ze nauwelijks een
kop thee of een flesje Mandaley-bier. De prijzen zijn door de inflatie van
de laatste twee jaar gestegen, maar de inkomens zijn nauwelijks verhoogd
en liggen op een bedroevend laag peil.
Wapens
Proefboringen
'3^
z* te -
Mensen als ruilobject
HERBERT WEHNER
GARY POWERS
k
Het uitwisselen van gevangenen tegen
bedrijf s voering
(Van onze correspondent)
■'2-zr
*1
De DDR laat veel mensen vrij die een
straf uitzitten wegens een vluchtpoging.
Op de foto zo’n poging in het jaar 1966.
De man strandde in het prikkeldraad.
tingszone niet door West-Duitsland werd
erkend en dat er dus geen zaken met
Oost-Berlijn vielen te doen.
Bemiddelaar in deze ruilhandel was de
Oostberlijnse advocaat Wolfgang Vogel,
die sindsdien als spil functioneert in de
ruilhandel van mensen tegen goederen
tussen de DDR en de Bondsrepubliek.
Vogel, onlangs onderscheiden met de
„vaderlandse verdienste in goud” confe
reerde ook meerdere malen in het ge
heim met SPD-fractievoorzitter Herbert
Wehner, en onlangs werd hij gesigna
leerd op het buitenverblijf van kanselier
Schmidt aan de Brahmsee in Sleeswijk-
Holstein.
Jaarlijks laat de DDR ongeveer 1200
gevangenen gaan, die straffen uitzitten
wegens:vluchtpoging, contact met zoge-
guay, maar reeds toegezegde aankopen
werden om politieke redenen niet ge
daan.
geen
veel minder restaurants
pen van mensen moreel niet te verant
woorden is.
I
De ontdekking van deze schuilplaatsen
leidde tot de arrestatie van honderden
communisten. Belastend voor de com
munisten was de ontdekking dat com
munistische employés van een telefoon
centrale in Montevideo 60 lijnen hadden
aangesloten op een geheim telefoonnet
van de communistische partij.
De communisten in Latijns-Amerika
hebben zich van meet af aan nadrukke
lijk gedistantieerd van activiteiten van
vrijheidsbewegingen als de ERP, Monte-
neros en Tupamaros. Maar in die hou
ding schijnt een wijziging te zijn geko
men. Dat zou zijn gebleken uit de ont
dekking van 32 schuilplaatsen in Urugu
ay waar actieve leden van de commu
nistische partij zich verborgen zouden
hebben gehouden. De Uruguayaanse po
litie vond in die schuilplaats ook ruim
duizend wapens, waaronder vlammen
werpers, automatische geweren en grote
hoeveelheden munitie.
Eind verleden jaar zijn ongeveer
1200 gevangenen uit de DDR over de
grens met de Bonderepubliek gezet.
Dat is een opmerkelijk verschijnsel.
Er bestaat al geruime tijd een ruil
handel tussen de beide Duitse staten.
De DDR levert gevangenen, de Bonds
republiek betaalt met waren. Onze
correspondent in Bonn, Jan Kuiper,
schildert de achtergronden.
De regering in Bonn moet fors betalen
voor deze „humanitaire” geste van de
DDR. Voor enkele honderden miljoenen
mark worden goederen geleverd. Con
tante betaling vindt men in Bonn ken
nelijk te immoreel en daarom worden
boter, koffie, zuidvruchten, medicamen
ten en kunstmest geleverd. Goederen,
die de DDR-burgers ten goede moeten
komen.
naamde vluchthelpers, spionage of bele
diging van de DDR. Veel van degenen
die over de grens worden gezet hebben
de helft of slechts een derde van hun
straf erop zitten.
Hoewel de militairen een bevoorrechte
klasse vormen is in Birma nauwelijks
sprake van een welvaartskloof tussen
arm en rijk, zoals in vele andere Zuid-
oostaziatische landen. Ongeveer 90 per
cent van de economie staat onder con
trole van de overheid en de 22 handel-
sorganisaties worden door officieren be
stuurd. die niets van zakendoen begrij
pen. Eerder dan luiheid en corruptie zijn
arm en rijk, zoals in vele andere Zuidoostaziatische landen, hoewel de mili-
i wonen.
De weg naar het socialisme gaat voor
Birma niet over rozen. De slaapverwek
kende sfeer van nietsdoen in regerings
kringen steekt schril af tegen de bedrij
vigheid op de zwarte markt, waar de
Birmanen hun allernoodzakelijkste inko
pen doen, hoewel de prijzen er naar
Birmaanse maatstaven abnormaal hoog
zijn. Zelfs de artsen moeten hun medi
cijnen betrekken van de zwarte markt,
waar vooral uit Thailand gesmokkelde
goederen worden aangeboden. Elke Bir
maan koopt er wel iets; men ziet hier
zelfs officlersvrouwen, die een deel van
hun rantsoen verruilen voor een nieuwe
„Longgy” (Birmaanse sarong) of cosme
tica.
laatste categorie is echter nauwelijks
mogelijk omdat de zwarte markt niet
weg valt te dénken uit ’het economisch
leven in Birma Hoewel onder intellectu
elen, een deel van de ofide bourgeoisie,
monniken en studenten ontevredenheid
heerst over de bestaande wantoestanden,
laten ze daarvan aan vreemdelingen
niets merken. Voorop staat hun trots op
de nationale onafhankelijkheid.
In juni 1974 hield de communistische
jeugd haar vierdaagse „10e Congres” met
delegaties uit de Sowjet-Unie, Cuba.
Noord-Vietnam, Chili en Uruguay. Op
de slotbijeenkomst in het Lunapark van
Buenos Aires, bij gewoond door 20.000
mensen, stelde de beweging zich tot doel
een ledental van 100.000 te bereiken. De
communistische partij in Latijns-Ameri
ka wedijvert nu - vermoedelijk naar het
voorbeeld van haar Westeuropese zuster
partijen - voor „democratie’ en andere
„met de grondwet strokende zaken.
In Brazilië heeft de communistische
partij het moeilijk. Op het proces van
verleden jaar in Rio de Janeiro, waar 20
partijleden terecht stonden voor een mi
litair tribunaal, zou de vroegere afge
vaardigde Marco Antonio Tavares Coel
ho hebben toegegeven 330.000 dollar te
hebben ontvangen uit het buitenland. En
in oktober werden er in Sao Paulo 76
personen als communisten gearresteerd,
van wie er 63 lid waren van de militaire
politie; een van hen in de rang van
overste.
DDR een tegenprestatie verlangt van de
Westduitse regering wordt in Oost-Ber
lijn als volgt verklaard. In de eerste
plaats is door het plegen van een over
treding schade ontstaan die hersteld
moet worden en vervolgens heeft de
opleiding van elke burger geld gekost.
Een artsenstudie kost bijvoorbeeld de
staat 150.000 mark, en nogal wat artsen
wagen een vluchtpoging.
Economisch gezien veroordeelt de re
gering het winststreven als een vergrijp
tegen de socialistische structuur van het
land. Er wordt tegenwoordig streng op
getreden tegen corrupte ambtenaren,
zwendelaars en handelaren op de zwarte
markt. Een krachtige aanpak van die
Ook de omwenteling op Cuba die
Castro aan de macht bracht, duidde niet
op Rusische inmenging. Want toen Fidel
Castro de zege had behaald, wilde hij
allereerst een bezoek brengen aan de
Verenigde Staten. Castro en president
Dorticos noemden hun revolutie dan ook
niet rood maar olijfgroen - de kleur van
hun gevechtspakken - waarbij de goede
band met de kerk het bewijs vormde
voor het ontbreken van marxistische
opvattingen. Het optreden van de VS na
de nationalisatie van de suikerplantages
dreef Casro uiteindelijk in de armen
van Moskou.
De stijgende spanning tussen beide
landen zal vermoedelijk een piek berei
ken. De Sowjet-Unie levert de turbines
voor het grootste Argentijns-Uruguay-
aanse ontwikkelingsproject, de water
krachtcentrale „Salto Grande”. Als beta
ling hiervoor zou Rusland Uruguayaans
vlees afnemen. Voor de uitvoering van
dit project zullen veel Russische inge
nieurs met hun assistenten - tegenover
wie men de nodige argwaan koestert -
naar Uruguay komen.
Birma heeft met China een gemeen
schappelijke grens van meer dan 2000
km., via welk gebied de opstandelingen
wapens krijgen. De in het Noorden
werkzame opstandelingen, die uit Noord-
Vietnam afkomstig zijn, betrekken nu
ook wapens uit Laos. Als China de
Birmaanse communisten zou laten val
len, dan zouden deze zich tot Noord-
Vietnam kunnen wenden en daardoor
onder invloed raken van de Sovjet Unie.
Maar het goed uitgeruste en in de strijd
geoefende Birmaanse 'leger van 50.000
man wordt wel in staat geacht om af te
rekenen met de opstandige bewegingen
die elkaar onderling dikwijls bestrij
den als deze geen hulp uit het bui- 1,
tenland zouden krijgen.
De onrustige situatie in het land
maakt de positie van de militairen al
leen maar sterker. De meeste Birmanen
berusten m het militaire bestuur. Ze
putten inspiratie en kracht uit het
Boeddhisme, dat hen minder afhankelijk
heeft gemaakt van materiële zaken.
Zonder dat West-Duitsland daarvoor
moet betalen worden overigens ook de
familieleden van de uitgewezen gevange
nen in de gelegenheid gesteld het land
te verlaten. Alleen dit jaar zullen er op
deze wijze 4000 mensen naar de Bonds
republiek mogen vertrekken. Dat de
In welke mate deze „onthullingen de
diplomatieke en zakelijke betrekkingen
met Moskou zullen beïnvloeden, valt
niet te voorspellen. Tot op heden werd
de verstandhouding officieel „correct”
genoemd, maar al in juni 1975 werd het
Uruguayaans-Russische Cultuurinstituut
opgeheven. Verder was de Sowjet-Unie
de grootste afnemer van vlees uit Uru-
In Birma is nauwelijks een welvaartskloof tussen c:jk, >ulu
tairen een bevoorrechte positie hebben. Op de foto een paar van de vele krotten waarin sommige Birmanen
Tegenwoordig heeft men voorat more
le bezwaren tegen deze transacties. Door
de vroegere minister Mende, nu CDU-
afgevaardigde, wordt zelfs de verdenking
geuit dat de DDR zich wel eens gevan
genen kan verschaffen om deze lucratie
ve handel voort te kunnen zetten. Dat is
een nogal vergaande beschuldiging.Aan
de andere kant zijn er ook voldoende
parlementariërs van de regeringspartij-
een te vinden die menen dat het vrijko-
Ook in de DDR zelf lijkt men zich af
te vragen of men bezig is een brok
prestige te verliezen door deze handels
wijze. Weliswaar hebben 118 landen de
DDR nu als een volkenrechterlijke staat
erkend, maar bij de meeste van deze
staten komen dergelijke transacties toch
als hoogst dubieus over. Uit humanitair
gezichtspunt moet men echter niet ver
geten dat een eind aan deze handel ook
betekent dat jaarlijks ongeveer 1000
mensen een kans, om de gevangenis de
rug toe te keren, wordt ontnomen.
Voor het eerst zijn ook Westduitsers,
die tegen betaling vluchtelingen uit de
DDR hebben getracht te helpen, de
grens over gezet. Zij zijn vaak tijdens
show-processen tot hoge straffen
soms rond de tien jaar veroordeeld.
DDR-burgers die tijdens de vlucht ge
snapt zijn, worden meestal veroordeeld
tot twee jaar; de maximum-straf voor
dit delict bedraagt in de DDR vijf jaar.
De Bondsrepubliek krijgt echter soms
ook gevangenen toegeschoven waarvan
men liever zou zien dat ze in de DDR
bleven: DDR-burgers die criminele de
licten hebben begaan. De regering in
Bonn kan echter niet plotseling „neen”
zeggen als deze mensen over de grens
worden gezet, want zij verkaart, te pas
en en te onpas, dat ze verantwoordelijk
is voor alle Duitsers. De DDR is overi
gens grootmoedig en laat de stelregel
„voor wat, hoort wat” in deze gevallen
achterwege.
De minister van handel, San Win, die
ook het hotelwezen onder zijn hoede
heeft, wend na de affaire tot aftreden
gedwongen. In deze nieuwe campagne,
diie erg veel gelijkenis vertoont met een
culturele revolutie, wordt de Birmanen
voorgehouden zich opnieuw te bezinnen
op hun eigen cultuur. Zo werd filmac
teurs opgelegd geen gewaagde kledij te
dragen, die aanleiding zou kunnen geven
tot seksuele opwinding. Er mag alleen
worden geluisterd naar Birmaanse mu
ziek en elke verwijzing naar sex in de
kunst is taboe-
Velen gelukt overigens de vlucht naar
muur en automatische schiettuig aan de
DDR-grens. In 1974 werden er 5324
vluchtelingen in de Bondsrepubliek ge
registreerd; 8000 DDR-burgers mochten
met toestemming van de autoriteiten het
land verlaten, voornamelijk gepensio
neerden en familieleden van reeds in de
Bondsrepubliek woonachtige voormalige
inwoners van de DDR; en 709 werden
direct vanuit de gevangenis naar de
grens gebracht en aan de autoriteiten in
West-Duitsland overhandigd.
Ook het door de Sovjet-Uniie gesteun
de ..Wereld Vredes Congres” en de wes
ters georiënteerde instellingen als de
..Rotary Club" en de „Lio-n-s Club” wer
den verboden. In de bioscopen worden
alleen nog maar Birmaanse films ver
toond. De decadente westerse cultuur
wordt met intensieve campagnes bestre
den. De Birmaanse president Ne Win
nam daarbij vorig jaar tijdens de kerst
dagen letterlijk het heft in handen: met
enkele vertrouwelingen stormde hij het
Inya Lake-hotel binnen en maakte een
eind aan een gala-feest door eigenhandig
de musici een pak slaag te geven en
zowel het orkest als de gasten naar huis
te sturen. Klaarblijkelijk stoorde de
westerse popmuziek de president, die
recht tegenover het hotel aan de andere
kant van het meer zijn residentie heeft.
goederen heeft echter vooral de laatste
tijd weer het odium van een mensen
handel gekregen. Vooral de Springer-
kranten in West-Duitsland gaan de laat
ste tijd heftig tekeer tegen deze ruilhan
del. Toen in het begin van de jaren
West-Berlijn zih inzette voor het vrij
kopen van politieke gevangenn in de
West-Berljjn zich inzette voor het vr(j-
politieke en geen morele bezwaren. De
toenmalige minister voor aangelegenhe
den die geheel Duitsland betroffen, Rai
ner Barzel, zei dat de Russiche bezet-
Een werkelijk politiek verlangen naar
een regering van meer liberale structuur
is hoogstens onder de grote-stadsbevol-
king van Rangoon merkbaar. De boeren
echter, die nog steeds 80 percent van de
bevolking uitmaken, interesseert het
nauwelijks wie in Rangoon regeert. Zij
mochten van de regering-Ne Win hun
eigen stukje bouwland houden en ver
bouwen daarop nauwelijks meer dan ze
nodig hebben om in de eigen behoeften
te voorzien. Eventuele rij sto verschotten Z
verkopen ze echter aan de handelaren,
als deze hun een betere prijs geven dan
de regering; en zo belanden die op de
zwarte markt in Rangoon.
Sinds de Europese Veiligheidsconfe-
rentie, waarin ook het een en ander op
papier is gezet over humanitaire vraag
stukken (vrije mogelijkheden tot reizen,
enz.) zijn er bovendien heel wat burgers
die officieel bij hun regering om een
uitreisvisum vragen. Zij weten met de
resultaten van Helsinki in de hand en
het Charta van de VN de DDR is
alweer enkele jaren lid van deze volke
renorganisatie proberen ze de autori
teiten in Oost-Berlijn te overtuigen.
De communistische partij is niet in
heel Zuid-Amerika een verboden party.
In Argentinië, Cuba, Columbia en Vene
zuela is de communistische partij vrijelyk
toegestaan. Toen Peron in 1973 naar
Argentinië terugkeerde, werd zelfs de
afgevaardigde van de communistische
partij voor een officiële audiëntie bij
hem ontboden. Op een persconferentie
na afloop zei Peron: „Conservatief of
communist, het zijn allemaal vrienden”.
In Costa Rica, Mexico en Panama is de
communistische partij niet verboden,
maar wel uitgesloten van verkiezingen.
MONTEVIDEO. Sinds de mislukte
communistische machtsgreep in Brazilië,
45 jaar geleden, heeft Rusland in Latjjns-
Amerika geen gewelddadige revolutie
meer georganiseerd.
President Ne Win, die zich gesteund
weet door het militaire apparaat, zit
stevig in het zadel. Hij vertoont zich
zeer zelde nin het openbaar en is alleen
te spreken voor zijn naaste medewer
kers. Hij verlaat zijn paleis alleen om,
onder strenge bewaking te gaan golfen.
De enige door de officieren gedomi-
neerde, partij van het land, is de „Bur-
rpa Socialist Programm Party”, die iets
heeft gedaan voor de sociale welvaart,
de gezondheidsdienst en de opvoeding,
wat ook de critici van de militaire
regering toegeven. Zo heeft Birma in de
onderontwikkelde wereld maar een klein
percentage analfabeten.
Er zijn in Birma verscheidene bewe-
gingen zoals de Kachins, Karens en
Shans, die een eigen onafhankelijke
staat willen hebben. Daarbij komen nog
in het grensgebied met Thailand de
restanten van U Nu’s „United Front”., „ZZ-Z.
die evenals de communisten contacten in
Rangoon hebben- Wat de regering dwars
zit is de „Burma Communist Party”, die
is voortgekomen uit de pro-Peking „Wit
te Vlag” en die na het ontstaan van
communistische staten in Indo-China
haar activiteit aanmerkelijk heeft opge
voerd. In de hoop de communistische
rebellen te kunnen isoleren, reisde Ne
Win al in 1971 naar Peking. T
Er zijn nog maar drie hotels,
nachtclubs en
dan drie jaar geleden. Het straatbeeld
wordt nog beheerst door langzamerhand
in vervallen staat gerakende gebouwen
uit het Britse koloniale tijdperk Toch
heeft Birma, dal al jarenlang een geïso
leerd bestaan leidt, zijn Aziatische iden
titeit niet verloren. Iedere Birmaan, zo
wel mannen als vrouwen, draagt nog
steeds de „Longgy”, de Birmaanse sa
rong, en ais schoeisel sandalen. Westerse
invloeden worden geweerd, ook al zijn
er concessies verleend aan Amerikaanse
oliemaatschappijen om proefboringen in
Birma te verrichten. Westerse culturele
instellingen zoals de „British Council”,
de „Alliance Francaise” en het Goethe-
inslituut hebben hun poorten moeten
sluiten.
verkeerde bedrijfsvoering en onbe
kwaamheid de oorzaak van armoede en
honger- In Rangoon, waar drie miljoen
van de 30 miljoen inwoners van het
land wonen, is de tijd stil blijven staan.
Opvallend is het grote aantal theolo
gen dat het land wil verlaten. De Evan
gelische Kerk in de DDR heeft een
beroep op deze theologen gedaan te
blijven. Zij krijgen tamelijk snel een
uitreisvergunning omdat ze niet bij het
produktieproces zijn betrokken.
