i
l
I
I
W»
SrnSoer
■1 -i
8SI.
E
rw
HARDERE LIJN PALESTIJNEN GEEFT ARAFAT PROBLEMEN
PRESIDENT ASSAD BOETTE IN AAN PRESTIGE
BW
SgAJjBotroenj
gJ^sDzjoebeil1
ifl
I
D
door Harm Botje
Niet alleen de Libanezen hebben het moeilijk. Ook de Syrische
president Assad zit met grote problemen. Hij heeft de afgelopen
weken duidelijk aan prestige ingeboet en het is de vraag of hij het
Libanese drama politiek kan overleven.
Vier legers, negen Palestijnse bevrijdingsorganisaties en 42, deels
tot de tanden bewapende, politieke partijen. Het gevolg: 20.000 doden
en 20 miljard dollar schade. Dat is het resultaat van de nu precies één
jaar durende Libanese burgeroorlog, die zo langzamerhand op een
alles vernietigende climax dreigt uit te lopen
ONAANVAARDBAAR
ZETELVERDELING
WOORDENSTRIJD
De snelle aftakeling van Assads prestige is te plotseling om toevallig
te zijn. Ze is ook niet toevallig. Ze hangt nauw samen met het
Arabische machtsevenwicht en met de Russische en Amerikaanse
pogingen dat machtsevenwicht ten eigen bate te verstoren. Het
Libanese drama biedt daartoe een uitstekende gelegenheid
NIEUWE STRIJD
■’Mi
fc^BEIROETg
:r_. y
LIBANON
EwsraëlI:^
-gsaiL-..
S
zicht
SYRIË
DAMASCUS:
0
ze
Wanhopige moeder bij het lichaam van haar zoon tijdens een mortieraan-
loslem-strijders in actie in Beiroet
Gewapende linkse burgers maken staande op een op hel leger veroverd pantservoertuig het
val omgekomen in het dorpje Kobeiat.
De Syrische houding ten opzichte
van de Libanon is van meet af aan
dubbelzinnig geweest Een deling
van het land, bij een christelijke
nederlaag bijna onontkoombaar,
was voor Syrië ontoelaatbaar. De
etnische en geloofstegenstellingen
in Syrië zelf zouden er zeer door
verscherpt zijn; iets waar de rege
rende Alawitische minderheid aller
minst op gebrand is. De stichting
van een Palestijns-islamitische staat
in Zuid-Libanon bracht verder het
gevaar voor een direct Israëlisch
ingrijpen met zich. En dat is iets dat
de Syriërs ten koste van alles wilden
voorkomen.
Vooral de Palestijnen gingen met
de Syrische inmenging een forse
stap achteruit. Het akkoord van Cai
ro, dat de betrekkingen tussen de
Palestijnen en de Libanese staat re
guleerde, werd weer van stal ge
haald, wat voor de Palestijnen een
gevoelige beknotting van hun vrij
heid betekende.
is”, zoals George Habasj zei, „door
de Syriërs niets veranderd. We had
den een kapitalistisch christelijk Li
banon, alleen onder Syrische vlag.”
zaken. Vooral Jasser Arafat kreeg
er door de in het Palestijnse verzet
vergrijsde Habasj van langs.
„Arafat”, zo meende Habasj, „ver
raadt de Palestijnse zaak. Hij be
drijft geen Palestijnse politiek, hij
bedrijft Syrische politiek. Hij is
geen haar beter dan al-Saika-leider
Zuhair Mohsen, die nota bene de
westelijke Jordaan-oever aan ko-
ning Hoessein wil uitleveren. Arafat
maakt duidelijk deel uit van het
komplot Israel te erkennen en de
Palestijnen te breken. Een komplot
«dat in Damascus wordt uitgebroed."
Habasj was niet de enige die die
mening was toegedaan.
verzekerde bewaring nam, in af
wachting van betere tijden.
Een belangrijke christelijke leider
ontbrak op het appèl, Raymond Ed-
dé, leider van het gematigde Natio
nale Blok. Hij hield zich beschik
baar, zo liet hij weten. Evenals trou
wens stafchef Said, die om die reden
niet zelf de staatsgreep wilde uitvoe
ren, premier Karamé, Druzenleider
Jumblatt plus nog wat andere poli
tieke prominenten. De tijd moet le
ren wie de volgende Libanese presi
dent wordt. Stafchef Hanna Said
gooit in ieder geval hoge ogen.
Ook de Russen moesten Assad te
hulp snellen. De Russische voorzit
ter van de nog steeds niet van de
grond gekomen Geneefse vredes
conferentie, Winogradov, riep Ara
fat onder de ogen van Assad op het
matje en deelde hem in Damascus
een fikse schrobbering uit. Assad
draaide daarop de wapenkraan
dicht en deelde Kamal Jumblatt
mee dat, indien er niet onmiddellijk
een staakt-het-vuren kwam, Syrië
militair zou ingrijpen
Ook een christelijke overwinning
is voor Damascus onaanvaardbaar.
Er zouden in Syrië zelf, met zijn
500.000 Palestijnen, grote moeilijk
heden zijn ontstaan. De mogelijk
heid via de Palestijnen in Zuid-
Libanon druk op Israel uit te oefe
nen, zou zijn verkeken. Het prestige
als voorvechter voor de Palestijnse
zaak op te treden, zou in één klap
zijn verdwenen. Voor de Syrische
machthebbers kortom een nijpend
probleem. Voor alle anderen daar
entegen een geschenk uit de hemel.
Veel concessies deden de christe
nen niet. Ze stemden toe in een aan
de langzaam gegroeide bevolkings
verhoudingen aangepaste zetelver
deling in het parlement. Er werden
wat sociale en economische maatre
gelen beloofd en daar bleef het zo’n
beetje bij Wezenlijk werd het chris
telijke machtsoverwicht m het land
met beknot De president bleef een
christen, de christelijke economi
sche overheersing bleef vrijwel on
aangetast en de verzuilde staats
structuur bleef recht overeind. „Er
De Iraakse president Hassan al-
Bakr, leider van de met de regeren
de Syrische Ba’ath overhoop liggen
de Iraakse Ba’ath-partij, keerde zich
eveneens ongemeen fel tegen de Sy
riërs. Hij waarschuwde Assad uit
drukkelijk tegen pogingen „het Pa
lestijnse verzet te liquideren” en
dreigde desnoods met alle middelen
m Syrië zelf in te grijpen als dat het
geval mocht zijn.
Ook Egypte’s president Sadat
mengde zich in de woordenstrijd
Na Syrië verweten te hebben de
Libanese burgeroorlog zelf te heb
ben uitgelokt, raadde Sadat de Pa-
lestijnen aan de Syrische houding
Christelijke milities „zuiverden”
een steeds groter deel van Beiroet
van Palestijnen. De havenwijk La
Quarantaine en de grote hotelbasti-
ons langs de kust vielen in christelij
ke handen. De Rue de Damas,
scheidslijn tussen islamitische en
Voor de Syrische leiders werd dat
de aanleiding militair in te grijpen
Twee, eerlijk gezegd niet al te sterk
bewapende, bataljons van de door
Syrië strak gecontroleerde Pales
tijnse al-Saika-beweging alsmede de
eveneens onder Syrisch toezicht
staande Yarmuk-brigade van Ara
fats Palestijns bevrijdingsleger sta
ken de Syrisch-Libanese grens over.
De christenen gaven toe en op 22
januari kwam het tot een bestand.
Of Jumblatt. wiens Druzen in Sy
rië weinig goede ervaringen hebben
met Assads Alawitische sektegeno-
ten, daarvan erg onder de indruk is,
valt te bezien Met de steun van
Libië en Irak in de rug kan bet voor
hem niet zo moeilijk zijn het Syri
sche dreigement naast zich neer
leggen en een eigen oplossing te for
ceren Voor Libanon is het dan al
veel te laat Dat land aal dan opge
houden hebben te bestaan.
Begin januari kregen de christelij
ke falangisten, beter getraind en be
wapend dan hun islamitische en Pa
lestijnse rivalen, langzamerhand het
overwicht. En toen ook de door
christenen geleide luchtmacht isla
mitische stellingen begon aan te val
len, was het met het evenwicht
gedaan
Voor de Syrische president Assad
betekent de nieuw opgelaaide strijd
een enorme tegenslag. Zelfs zijn
bondgenoot Hoessein moest er aan
te pas komen. Hoessein riep eerst
vanuit Damascus de Libanezen en
Palestijnen op tot vrede, wat vooral
de Palestijnen, de Jordaanse erva
ringen van 1970 indachtig, verdacht
in de oren moet hebben geklonken.
Hoessein spoedde zich vervolgens
naar Washington, waar hij de Ame
rikanen trachtte te overtuigen dat
een Syrisch ingrijpen de enig over
gebleven oplossing is zo te zien
met succes.
Dat bezorgde Syrië de naam de
grote voorvechter van de Palestijnse
zaak te zijn;in de Arabische politiek
een groot winstpunt. Koeweit, waar
veel Palestijnen werkzaam zijn, be
gon financiële steun te verlenen.
Egypte moest lijdzaam toezien hoe
Egypte’s belangrijkste geldschieter,
Saoedi-Arabië, zijn banden met Da
mascus nauwer aanhaalde. De Syri
sche stafchef, Chehabi, wist met
succes tussen Algerije en Marokko
te bemiddelen inzake de Sahara; iets
waar noch Egypte, noch Irak in
slaagden. Er kwamen Syrisch-
Jordaanse federatieplannen van de
grond en het werd ten slotte zelfs in
Washington en Tel-Aviv duidelijk,
dat Assad niet uitsluitend aan de
Russische leiband liep, maar er in
geslaagd was een onaantastbare
sleutelpositie in te nemen.
Tot voor kort leek de Syrische
positie bijna onaantastbaar. Het
land wist zich, na het Sinai-akkoord,
met groot succes op te werpen als
Israels enige tegenspeler. Het wist
via de verlenging van het VN-
mandaat op de Golan-hoogvlakte te
bereiken dat de Palestijnen tot de
Veiligheidsraad doordrongen. Het
dwong Israel tot een feitelijke er
kenning van de PLO, getuige het feit
dat Israeli’s en Palestijnen tijdens
het jongste Veiligheidsraaddebat
rond één tafel zaten.
Het meest uitgesproken van de
Palestijnen was George Habasj, lei
der van het Volksfront voor de Be-
vrijding van Palestina. Tijdens een
kort interview, via in Bagdad op
gedane Libanees-Koerdische ken
nissen tot stand gekomen, spuwde
hij heftig zijn gal over de gang van
Bsjorre
o
Dat uiteenvallen van het leger, het
enige nationale instituut dat nog
min of meer overeind stond, maakte
een nieuwe strijdronde onvermijde
lijk. De christelijke president Fran-
jieh wilde van geen wijken weten en
weigerde elke vorm van amnestie.
Stafchef Hanna Said, een gematigd
christen, die de eenheid in het leger
koste wat het kost wilde bewaren,
werd door een woedende Franjieh
op staande voet ontslagen. De gema
tigde moslim-premier, Rashid Kara-
mi, al maanden op uiterst gespan
nen voet levend met de allesbehalve
onpartijdige president, diende daar
op voor de zoveelste maal zijn ont
slag in en besloot samen met Said en
de militaire gouverneur van Beiroet,
Akhdab, Franjieh af te zetten.
TJjezzine^
Van dat geschenk maakten de
overige Arabische staten dan ook
een druk gebruik. Egypte begon op
voorzichtige wijze de Libanese
christenen te ondersteunen, daarbij
geholpen door Saoedi-Arabië. Irak
en Libië zetten zich in voor de linkse
Druzen-miljonair Kamal Jumblatt
en voor de extremistische Palestijn
se organisaties van Habasj en Jibril,
die van geen capitulatie voor Israel
willen weten. Syrië zelf probeerde
angstvallig de strijdende partijen in
evenwicht te houden door aan de
meest uiteenlopende groepen wa
pens te leveren en trachtte een poli
tiek compromis door te drukken.
Eigenlijk was dus niemand tevre
den. De christenen niet, omdat ze
door de Syriërs van een totale over
winning waren afgehouden De link
se islamieten niet, omdat er van de
ingrijpende wijzigingen, waar ze
acht maanden lang voor gevochten
hadden, niets terecht was gekomen.
De Palestijnen niet, omdat ze hun
bloedig verkregen vrijheden moes
ten inruilen tegen een soort Syrisch-
Libanees oppertoezicht, waar
weinig heil van verwachten
christelijke wijken van Beiroet,
werd door de falange gecontroleerd.
Jasser Arafat richtte wanhopige op
roepen tot steun aan de Arabische
regeringen, die op hun beurt Syrië
steeds feller beschuldigden de Pa-
lestijnen doelbewust te verraden.
Spoorweg
Oheleiding
’km 50
Het enige gevaar voor Assad
kwam vanuit de Libanon en het is
duidelijk dat men daar in andere
Arabische hoofdsteden druk ge
bruik van heeft gemaakt. Via steun
aan deze of gene Libanese groepe
ring dwong men Assad zich min of
meer als scheidsrechter in het Liba
nese conflict op te werpen. Een ui
terst hachelijk avontuur, zoals
blijkt
Dat vonden de Palestijnen zelf zo
langzamerhand ook. In Zuid-
Libanon braken gevechten uit tus
sen pro- en anti-Syrische Palestijnse
groepen. Arafat, die eerst de Syri
sche lijn gevolgd had, verzoende
zich met Habasj en dreigde Ameri
kaanse schepen tot zinken te bren
gen als ze in de Libanon mochten
ingrijpen. Kamal Jumblatt viel de
Syrische houding scherp aan en zei
de strijd met zijn Druzen niet te
zullen staken alvorens aan de ge
rechtvaardigde verlangens van Li
banezen én Palestijnen volledig
recht was gedaan. Leden van de
al-Saika-brigades en van de Yar
muk-brigade deserteerden op steeds
grotere schaal en sloten zich bij anti-
Syrische groeperingen aan. En ten
slotte was er nog het Arabisch-
Libanese leger van luitenant Ahmed
Khatib, die aan het christelijk over
wicht in de legertop een einde wilde
maken en het ene garnizoen na het
andere wist te bemachtigen.
’Ghozir
Zohle
S|tour^,
Sofor
I
I
I
Nog geen kwartier na de oproep
van Akhdab over de televisie bra
ken de gevechten opnieuw in alle
hevigheid uit. Al-Saika-
commandao’s versperden troepen
van luitenant Khatibs Arabisch-
Libanese leger de weg naar het pre-
sidententiële Baabda-paleis. Chris
telijke officieren en manschappen,
onder leiding van de christelijke of
ficier Barakat, sloten zich, met mee-
neming van al hun uitrusting, bij de
christelijke milities van falangisten-
leider Pierre Gemayel en minister
van binnenlandse zaken Camille
Chamoun aan, terwijl president
Franjieh in een gepantserde auto
het Baabda-paleis verliet en zich
naar de christelijke havenstad Jou-
meh begat, op zo’n 20 km ten noord
en van Beiroet Daar vergaderden
de drie christelijke leiders met de
Lebanese patriarch Khuresh. een
wat zwakke figuur, die Franjiehs
ontsiagaanvaardmg voorlopig in
•••N-xW
^Holbo /T
Her mil
o/
BoolbeU*. z-
SXY?.-.-. v.v-
Christelijke militiemannen van de rechtse falangisten hebben op een op het Libanese leger veroverde tank hun
symbool, een kruis, geschilderd.
Einde drama Libanon lang niet in
aan een zorgvuldig onderzoek te on
derwerpen. „De Syrische invloed op
de Palestijnen is buitengewoon
groot”, zei hij. „Het wordt tijd dat
dat duidelijk gezegd wordt.”
J|
'teerde en rebelle
Arabische Be vrij-
Kiss
ill
