Amsterdammer in merg en been
Portefeuille
I
I
Koffie
1
r
o
3V
mto
VAN HALL’S MEMOIRES
cm
w-
ONDER REDACTIE VAN KEES TOPS
ype-
be-
VEEL MENSEN KOMEN naar
Amsterdam in de veronderstelling
een paradijs aan te treffen, waar
alles mogelijk is. En dat is natuur
lijk niet zo. René Penders van
Jeugdzaken-Z.J.A. weet dat, en
daarom laat hij op bovenaangehaal
de zin in de pasverschenen nieu
we Use-It-informatiekrant volgen:
„Nou is Amsterdam best een fijne
stad, maar waar zoveel mensen bij
elkaar zijn, moeten toch wel enkele
zaken in acht genomen worden, om
het ook fijn te houden”. Waarna op
acht pagina’s, in zes talen een berg
informatie volgt voor de jeugdige
bezoeker van Amsterdam. Informa
tie die meteen, in één moeite door,
afr^kent met die droom van het pa
radijs.
USE-IT rekent af met het
sprookje van het paradijs
van
René Penders, Bertus Coumans en Pijk Kuipéri.
Drie mensen achter Use It. Van links naar rechts:
EEN
WETHOUDER C. H. DE CLOE
■MMW
OM
ties zitting die met dat jeugdtoèrisme .te
maken hebben. Datzelfde jaar werd de
Dinsdag 9 mei 1967. Burgemeester Van
Hall met minister-president De Jong na
het fatale gesprek op het departement.
Citaat uit de memoires: „Ze zeiden dat
dat (overleg met de Amsterdamse wet
houders) niet kon en op myn vraag
„Waarom niet?’’ kwam het antwoord:
„De pers staat buiten en wil weten of
jij je ontslag neemt of door ons ontsla
gen wordt”. Ik zei toen dat het dan'een
eenvoudige zaak was en dat zij de pers
dan maar moesten mededelen dat zij
mij zouden ontslaan".
Ervaringen van een Amsterdammer”
is de titel van zijn bij Elsevier versche-
peroemae gracnten van Amsterdam
langzaam dichtslibben „door de aan
wezigheid van doorgaans vieze woon
schepen," of wat daarvoor doorgaat,
die bovendien niet altijd alleen voor
bewoning worden gebruikt.” De heer
Wagener doelt daarmee ongetwijfeld
hoogstens ongeveer driehonderd tenten
per nacht gehad. Dat hadden er makke
lijk zeshonderd kunnen zijn. In noodge
vallen kunnen we er tegen de duizend
kwijt, al is dat dan minder plezierig
voor de kampeerders. Na een wat trage
start we waren vrijwel niet be
kend begon het, zo vanaf eind juni,
lekker te lopen- Weet je, kampeerders
plannen meer, die komen minder aan
waaien.” De camping heeft een normale
accommodatie met kampwinkel, kantine
en sanitaire voorzieningen.
DAAROM WORDT in de Use-It-krant,
die in een oplage van honderdduizend
gratis wordt verspreid, erop gewezen dat
het sinds vorig jaar is verboden om in
het Vondelpark te slapen („En je kunt
het ook maar beter niet proberen, want
de politie neemt beslist je slaapzak in
beslag, als ze je vinden”). En daarom
wordt in dezelfde krant vermeld dat er
in de hoofdstad twintigduizend werklo
zen rondlopen en ongeveer evenveel wo
ningzoekenden Daarom ook wordt het
sprookje, als zouden drugs hier niet
verboden zijn, uit de wereld geholpen.
,En dat is nog steeds nodig,” zegt
René in de werkruimte van Jeugdzaken-
ZJA aan de Rozengracht. „Veel buiten
landers hebben nog steeds valse hoop
dat ze hier in Amsterdam kunnen blij
ven. Dat ze werk kunnen vinden, en een
dak boven hun hoofd. Het resultaat van
die verwachting is, dat ze hier blijven
hangen- Maar dan raakt de poen op en
beginnen de problemen.”
MINDER BEKEND DAN de sleep-ins
is de jongerencamping Zeeburg, aan het
eind van de IJ-dijk- Hans Witteveen
beheert dit nieuwe onderdeel van Use-It.
„Vorig jaar, het eerste jaar, hebben we
WETHOUDER DE CLOE is de eer
te beurt gevallen om een gloednieuwe
portefeuille te beheren. Het is de
portefeuille voor de Coördinatie van
de Stadsvernieuwing. De beslissing
die tot het instellen ervan heeft ge
leid, moet volgens de gemeente wor
den gezien „tegen de achtergrond van
de beleidsvisie van het gemeentebe
stuur dat de stadsvernieuwing een
veelomvattend proces van maatschap
pelijke Verandering is, waarbij tal
op de drijvende hoerenkasten, waaro
ver onze reisgenoot tijdens de rond
vaart vorige week zo smeuïg wist te
vertellen. „De regering,” aldus de
bondsvoorzitter, „zou het bestuur van
Amsterdam eens op het matje moe-
Mies Bouwman „in de stoel”, maar ook
meer intern) kun je af leiden dat hij in
wezen openstond voor die veranderingen,
maar er geen vat op had. En er, dat is
wel de overheersende indruk, geen enke
le oplossing voor had. Deze volslagen
machteloosheid had uiteindelijk de be
kende afloop: op 9 mei* 1967 zette het
kersverse kabinet Piet de Jong hem voor
het blok („Je neemt ontslag of wij
ontslaan je”). Ook de passages waarin
Van Hall die periode beschrijft, getuigen
in wezen van een welwillendheid, die
echter strand op dat ultimatum, waarna
de zaak reddeloos verloren is.
voor het komende seizoen zeven- tot
achthonderd slaapplaatsen aan de Looi
ersgracht op, zodat Jeugdzaken-ZJA
voorlopig weer even uit de voeten kan.
Jeugdzaken-ZJA is de naam van de
sinds 1971 onder het beheer van de
gemeentelijke afdeling Jeugdzaken ope
rerende stichting Zomeraccommodatie
Jeugdtoerisme Amsterdam. De mensen
die Use-It runnen zijn dus eigenlijk
gemeente-ambtenaren. bekennen ze la
chend- We praten met vier leden van de
zevenkoppige „bemanning”, die momen
teel al weer druk bezig is met de
voorbereidingen voor wat met een onui
troeibaar Germanisme het „hoogseizoen"
wordt genoemd..
oude Amsterdamse buurten werk
zaam zullen zijn plus het vier jaar
geleden ingestelde Secretariaat Stads
vernieuwing functioneren. Behalve
met de nieuwe portefeuille blijft wet
houder De Cloe belast met het pak
ket Publieke Werken en Stadstonwik-
keling.
PUK KUIPéRI is vanaf het begin bij
de ZJ-A betrokken geweekt. „In dat be
gin, in 1970. hadden- we alleen de sleep
ing onder ons.beheer. Die waren opgezet
EVEN WAT INFORMATIE. (Jse-It is
de verzamelnaam van verschillende ak-
tiviteiten die doo-r Jeugdzaken-ZJA wor
den ontplooid om jeugdtoeristen de weg
te wijzen in Amsterdam. Onder die akti-
viteiten vallen het beheer van de twee
sleep-ins en de camping Zeeburg, het
bemannen van de informatiepost Ko
ningsplein, het uitgeven van de weke
lijkse informatiekrant Use-It-Weekly en
hetverzorgen van de zomeraktiviteiten
in het Vondelpark. De naam Use-It” is
overgenomen van een soortgelijk initia
tief dat in 1971 in Kopenhagen startte.
Ook in Londen wordt de naam gebruikt.
van gemeentelijke sectoren betrokken
zijn.” En omdat stadsvernieuwing
daarmee een zaak is die heel het
college aangaat heeft men dus een
wethouder aan het hoofd van de
coördinatie gezet. Onder zijn verant
woordelijkheid gaan de tien project
groepen die binnen afzienbare tijd in
Wat die sleep-ins betreft, men herin
nert zich dat de verantwoordelijke wet
houder Van der Velde nog niet zo lang
geleden in een brief aan het college de
noodklok luidde. Na het sluiten van de
tweede sleep-in op de Rozengracht 103
restte nog slechts de eerste schuin daar
tegenover. Inmiddels is er een nieuwe
.ruimte gevonden, die met grote spoed
voor een deel wordt ingericht. Dat levert
AMSTERDAM IS EEN lastige stad
Zelden heb ik een groter cliché op
papier gezet, maar iedereen zegt dat nn
eenmaal altijd. En dan vooral de men
sen die daar in de hoofdstad maar ook
bijvoorbeeld in Den Haag, met macht
zijn bekleed. „Amsterdam is een lastige
stad”.
Ook een cliché, maar evenals het
voorgaande in dit verband relevant, is
de vaststelling dat Amsterdam om
streeks het midden van de jaren Zestig
op zijn lastigst was. Wie daarvan mee
kan praten, is mr. Gijsbert van Hall, die
juist in die lastigste periode in die lasti
ge stad.burgemeester was en daar uit-
eindeljjk het slachtoffer van werd. Hij
zou er boekdelen mee kunnen vullen. En
dat heeft hij dan ook maar gedaan.
om de mensen ’s nachts van de Dam en
uit de portieken te houden. Toen kwam
het Vondelpark erbij, wat we overna
men van Pieter Riemens- Toen vorig
jaar in het Vondelpark niet meer gesla
pen mocht worden, is de coördinatie
commissie Jeugdtoerisme in het leven
geroepen. Daarin hebben allerlei,jngtan-
nen memoires (paperback, 22,50). Mr.
van Hall heeft ze geschreven uit „be
hoefte op papier te zetten wat ik in mijn
leven heb meegemaakt.” En wat hij in
zijn leven heeft meegemaakt, is natuur
lijk niet alleen dat tien-jarige burge
meesterschap, van 1 februari 1957 tot 1
juli 1967. Dat is ook, daaraan vooraf
gaande, zijn jeugd, zijn studententijd in
Leiden, de ruim dertig jaar dat hij in
het bedrijfsleven vertoefde en de periode
die op zijn burgemeesterschap volgde.
In het kader van deze pagina beperk
ik me tot het deel van het 250 pagina’s
tellende boek, dat wél betrekking heeft
op zijn ambtsperiode. Dat beslaat onge
veer vijftig bladzijden. Bladzijden waar-
/óp de oud-burgemeester vanuit zijn ei
gen standpunt terugkijkt op urgente
problemen die hij 'al gauw na zijn
installatie kreeg op te lossen, zoals de
IJ-tunnel, de Bijlmer, de Universiteit en
de in het algemeen als gebrekkig ge;
boekstaafde verstandhouding met zijn
eigen politieapparaat.
TOT ZOVER DE slaapplaatsen. De
jongere toeristen moeten ook weten
waar ze voor van alles” terecht kun
nen. Daarvoor zorgt de bemanning van
de informatiepost op het Koningsplein.
Behalve met het melden van recreatie
mogelijkheden, houdt die zich bezig met
het wegwijs maken van de bezoekers op
ander terrein. Men verwijst voorname
lijk door men helpt dus niet zelf, het
is een informatiepost. Soorten proble
men: abortus, anti-conceptie. diefstal,
drugs, geslachtsziekte, juridische bijstand
en medische hulp. Tevens heeft de in
formatiepost de redactie van Use-It-
Weekly.
Dat houdt in dat René Penders de
handen vrij heeft voor zijn eigen aktivi-
teitenpakket: de Vondelparkprojecten. In
juni, juli en augustus gaat het „open air
theatre” in het midden van het park
weer draaien. Wat inhoudt dat daar op
woensdagmiddag een kinderprogramma
is, op woensdagavond fanfare, op don
derdagavond jazz, folk en pop op vrij
dagavond conventioneel theater, op za
terdagavond en zondagmiddag experi
menteel theater, terwijl op zondagmid
dag aansluitend, in samenwerking met
De Melkweg een popconcert wordt gege
ven. Bjj elkaar worden meer dan hon
derd gratis voorstelling gegeven, die
worden betaald door de gemeentelijke
afdelingen Kunstzaken en Jeugdzaken.
DE ZESTIG MEDEWERKERS die de
aktiviteiten van Use-It vergen worden
door de staf in samenwerking met een
twaalfmans kerngroep gekozen- Voor
hun tijdelijke baan betaalt de gemeente
hen ongeveer dertienhonderd gulden
netto in de maand. Het zijn niet zelden
oude bekenden die zich in het nieuwe
toeristenseizoen weer aanmelden.
En de jeugdtoeristen zelf? Zijn ze veel
veranderd, de laatste vijf jaar? Pijk
Kuipéri: „Ja. De mensen zijn duidelijk
veranderd. Vijf jaar geleden kwamen ze
op de bonnefooi naar Amsterdam. Om
dat dat móest. Je moest Amsterdam
dóen. Nu wordt er veel meer gepland.
Men komt nu op vakantie, voor twee
weken, op vaste adressen. Het zijn nu,
zou je kunnen zeggen, de jongere broers
enzusters van die voorgangers. De span
ning is er ook wel af. Ik bedoel de
angst, wat het druggebruik bijvoorbeeld
betreft- Dat is nu helemaal ingeburgerd.
Ze hebben ook veel meer geld bij
zich. Ze hebben ervoor gewerkt en gaan
op vakantie. Vroeger zag je nog wel
eens aan de balie dat iemand moeizaam
dubbeltjes bij elkaar zocht. Dat is er nu
niet meer bij. Er wordt ook veel minder
gebedeld op straat. Het hele idee van het
magische centrum is er een beetje af.
Het is hier nog wel internationaal hoor.
Er hebben zich tenslotte in die jaren
ook een hoop buitenlandse jongeren ge
vestigd. Als de tendens van toen wcs
doorgegaan, was het hier een heel groot
Volendam geworden.”
MAAR BELANGWEKKENDER NOG
zijp de bladzijden waarop hij, nog steeds
vanuit datzelfde standpunt, terugblikt op
de rellen, die hij systematisch indeelt in
optochten, Provo-happenings, ernstige
ordeverstoringen en Het Huwelijk. Hel
is het persoonlijke verslag van een man,
die zelf in zijn studententijd, en daarna
veranderingen (zei het enger verband)
forceerde, maar die de grote*veranderin-
gen in de jaren zestig niet telijf kon.
Uit gepubliceerde gesprekken met ver
schillende mensen (bijvoorbeeld met
duidelijk beeld van „de man aan de
andere kant” van het politieke theater,
die, blijkens zijn vele verdedigende pas
sages, neg steeds achter het beleid staat
dat hij heeft gevoerd. En die zich, wat
zijn Amsterdamse periode betreft,
hoofdzakelijk beschouwde als „een Am
sterdammer in hart en nieren”.
tussen bewoners en vegers. Foto’s en.
een dia-geluidspresentatie gaven de
bewoners een beeld van het werk
van Stadsreiniging. En nu maar ho
pen dat de Oosterparkbuurt een vette
acht krijgt.
ten roepen.” Ter verduidelijking: het
zijn kennelijk geen ethische bezwaren
die de heer Wagener tegen de woon-
boten heeft. Want, verklaart hij zijn
suggestie aan de regering, „tenslotte j
brengt het toerisme enorme bedragen
aan deviezen binnen.” En volgens
hem is het de horeca die wordt
gehinderd door vervuiling in ons
land. Stel nu even dat het de horeca-
mensen lukt om ten gunste van de
Toerist de bezem door ons land te
krijgen, dan kunnen wij, als bewo
ners, daar mooi van meeprofiteren.
Use-It-krant plus de informatiestand
van het Vondelpark bij ons onderge-
bracht. En nu zijn daar ook de Vondel-
parkfeesten bijgekomen. De basisaktivi-
teiten draaien nu goed, zodat we steeds
meer kunnen uitbreiden. Je kan zeggen
dat onze aktiviteiten drie jaar geleden
voor.-.tachUg jj>prcent bestonden uit het
beheer van de sleep-ins en- nu- voor nog
friaar vijftig jjercént.”
VAN HALLS MEMORIES lezen niet
zo erg gemakkelijk weg. De erin voorko
mende personen worden met naam, toe
naam, volledige functie en voorletters
genoemd wat erg ambtelijk aan
doet en ook voor de gehanteerde stijl
geldt, dat het veel weg heeft van stad
huistaal. Aan de andere kant staan er
wat grappige anecdotes in, die vooral
voor degenen die in die tijd met de
gebeurtenissen in Amsterdam op de
hoogte zijn, aardig zijn om te lezen.
Het is een persoonlijk verhaal en als
zodanig kun je er weinig zinnigs over
zeggen. Het geeft een niet altijd even
per
□ng
WIE WIL LEREN WEVEN op een
trapweefgetouw moet eens gaan pra
ten met Ruth Thiadens. Zij geeft
namelijk in atelier De Weverskaarde
les in die techniek. Van dinsdag tot
en me.t vrijdag kan men daar tussen
11 en 17 uur terecht, op zaterdag van
10 tot 13 uur. Het adres is Pieter
Pauwstraat 6 in Amsterdam.
DE BEWONERS VAN DE OMGE
VING VAN DE Linnaeusstraat en
een deel van de Oosterparkbuurt zijn
donderdag bij Stadsreiniging op de
koffie geweest. Zoals wij enige, tijd
geleden al schreven heeft Stadsreini
ging voor deze buurt een nieuwe
veegopzet gelanceerd die erop is ge
richt de buurt op een zo hoog moge
lijke „schoonheidsgraad” te brengen.
Daartoe krijgt iedere straat zijn eigep
veger van Stadsreiniging, die, in sa
menwerking met de bewoners, een
hoog „rapportcijfer” moet zien te sco
ren. De gecombineerde kennisma-
kings- en koffiebijeenkomst, gehou
den in het gebouw van de Voorpost
Oosterparkbuurt, was bedoeld om een
DE VOORZITTER VAN DE Neder
landse Bond van Hotel-, Café- en
Restaurantpersoneel, de heer J. A.
Wagener, is deze week uit zijn slof
geschoten. Op het congres van de
bond heeft hij geconstateerd dat de
