Filmfestival van Cannes
biedt groots programma
Presentatie Nederlandsche kunstkoopersbond
PEN-centrum
schorst Chili
UZKh
met
rumo
airajnMhrwna
I
CD
ijnstallatiebouw
VAN INITIATIEFNEMER
JAN KRAAKMAN-PRIJS INGESTELD TER ERE
Geen Nederlandse deelneming
19 7 6
1 2
M El
WOENSDAG
KUNST
Beroep op donateurs
Speciale prijs
schrift
HAARLEM. Herauten te paard, vergezeld van pages, zullen maan
dag 31 mei ’s middags door de binnenstad trekken om aan te kondigen
dat het Nationaal Landjuweel op het punt staat te beginnen. Zij zullen
hun aankondiging doen op tekst van Harry Prenen. Terwijl de stads
beiaardier vanuit de toren van de Oude Sint Bavo de klanken uit zijn
beiaard over het marktplein zal uitstrooien, zullen de herauten de Gra
venzaal van het stadhuis binnengaan, waar op dat moment het Nationaal
Landjuweel plechtig geopend zal worden.
Het zit in de lucht. Dat sprankelende,
altijd verfrissende gevoel van bevrij-
ding. Werken in een ruimte waar de
lucht ’afgewerkt' is, werkt be
nauwend en verlammend. Er komen
geen prestaties meer uit. Herken
tijdig dit ’luchtalarm’. Vraag doku-
mentatie over betaalbare Lubro air
conditioning.
Het Landjuweel is de nationale toneelwedstrijd voor amateurs die
nu voor de vierde keer wordt gehouden. Ongeveer honderd verenigingen
hadden daarvoor ingeschreven. Na een kritische selectie in voorronden
en tussenronden, die het afgelopen seizoen in het hele land werden ge
houden, zijn er vijf verenigingen overgebleven. Samen met de Koninklijke
Vereniging „Litteris Sacrum” uit Leiden, die als winnaar van het vorig
landjuweel automatisch aan de eindronde meedoet, spelen de vijf in de
finale die op de zes avonden van 31 mei tot en met 5 juni afgewerkt wordt
door
Hein
Steehouwer
beverwijk
industrieweg 21
tel.(02510)29120 |f
15
8>'
;en
Nationaal Landjuweel belooft
amateurtoneel op hoog peil
W»''°
nu
vele
(Door Pieter van Lierop)
(ADVERTENTIE)
„Brabantse boerin’ van Vincent van Gogh.
Nederlandsche
is herleefd
Als vermoedelijke hoogtepunten kan
men films tegemoet zien van Ingmar
Bergman (Face to Face), Eric Rohmer
(La Marquise d’O), Roman Polanski (The
Tenant), Martin Scorsese (Taxi Driver)
en Paul Mazursky (Next Stop, Green
wich Village).
Van Jospeh Losey zal Mr. Klein (met
Ik heb maar iets genoemd van de
147 werken, die natuurlijk door hun
grote onderlinge stijlverschillen niet
binnen een recensie nader te bespre
ken vallen. Eigenlijk is dit artikel
alleen maar een aanbeveling om te
gaan kijken en te geloven dat binnen
de zaken van de NKB-veto
totale collectie te vinden valt die
groot museum op eer.
zou vullen.
Behalve Litteris hebben zich nog in
die eindronde geplaatst: de Toneelgroep
Klein Slottheater uit Zeist, de Toneel
groep W.A.K. uit Arnhem, de Toneel
groep T.O.G. uit Leeuwarden, „De Nieu
we Toneelgroep” uit Rotterdam en „De
Zeeuwse Comedie” uit Vlissingen. Voor
T.O.G. uit Leeuwarden, die op woensdag
2 juni in de stadsschouwburg optreedt,
wordt het in dubbel opzicht een bijzon
dere voorstelling, want koningin juïiana
heeft het nationaal comité voor het
Landjuweel toegezegd de voorstelling op
2 juni in Haarlem te bezoeken. Haar
keuze is gevallen op de voorstelling
„Vogels zijn vrij” door het Leeuwarden
se T.O.G.
Die koninklijke belangstelling dateert
al vanaf het eerste Landjuweel in Haar
lem in 1956/1957, toen op initiatief van
Jan Kraakman het laat-middeleeuws
speltoernooi van de rederijkers in ere
Verdere voordelen voor de kopers
of verzamelaars zijn bovendien dat
de NKB regels voor behoorlijk han-
delsgedrag hebben opgesteld. De NKB
wil namelijk ook een informatiecen
trum gaan vormen met betrekking
tot kunstdiefstal, verlies en vervalsin
gen; een arbitragecommissie benoe-
Meer naar onze tijd toe: er is vrij
veel werk van Jarel Appel bij zowel
Monet als ’d Eendt in Amsterdam en
de New Style Gallery en Galerie
Nova Spectra in Den Haag. Zoekt u
een prachtige Gustaaf de Smet?
Kunsthandel Van Lier uit Blaricum
toont een groot doek, de „Accordeon-
speler”.
DEN HAAG (ANP). Chili is giste
ren geschorst als lid van PEN-Internati-
onal. Dit gebeurde nadat op een in Den
Haag gehouden rondetafelconferentie
van het centrum, dat zich bekommert
om het lot van onderdrukte en gevangen
auteurs, met overgrote meerderheid van
stemmen een dergelijke resolutie werd
aangenomen. Het Chileense PEN-cen
trum is voorlopig tot 1977 geschorst-
onbenoembaar aantal kunstenaars
van zeer verscheiden pluimage. Op
een paar kunstwerken kun je wijzen,
maar dan wel met in het achterhoofd
het feit dat je andere ten onrechte
ongenoemd laat. Want natuurlijk
heeft de NKB gezorgd voor uitge
zóchte werken.
Een algemene indruk: het is een
wapenschouw op hoog niveau met
een in het algemeen toch wel behou
dend karakter, ook als het om mo
derne kunst gaat. De smaak van het
kopend publiek bepaalt mede de
voorkeuren van een kunsthandelaar.
Hij kan onmogelijk videm-tapes van
body-art-kunstenaars aan de man
brengen en evenmin abstracties zoals
van de Parijzenaar Buren, die in het
Stedelijk Museum achter andere
daar aanwezige schilderijen moeten
hangen omdat deze schilder uitslui
tend in dat museum onzichtbaar
wenst te presenteren.
Bij de NKB dus in het algemeen
het „ezelschilderij voor aan de wand”
of beeldhouwkunst voor huiselijk ge
bruik en daarmee bedoel ik niets
denigrerends, integendeel, want kunst
moet ons iets te zeggen hebben bin
nen ons eigen leefmilueu, willen onze
kinderen en kindskinderen er ver
trouwd mee raken en „de fakkel van
de cultuur verder dragen”. Dat is een
doodgewoon niet-elitair en sociaal ge
richt standpunt, helaas binnen een
prestatiemaatschappij, die beeldende
kunstenaars op een onbetaalbaar
voetstuk heeft geplaatst.
En nu de eigenlijke expositie. Wie
verwacht nu nog in de handel een
imponerend portret door Vincent van
Gogh. Toch is er van zijn hand bij
Gebr. Douwes in Amsterdam, een
„Brabantse boerin”, door Van Gogh
in Nuenen in 1884 geschilderd. Uit
iets vroeger tijd Bij Van Wisselingh
in Amsterdam een „landschap in Al
giers” van Renoir. Het zijn museum
stukken. Bij Pieter Scheen uit Den
Haan onder meer een bijzonder inne
mend stadsgezicht bij een rivier van
J. H. Weissenbruch, maar ook werk
van dat type uit de vorige eeuw zoals
een heel mooie B. C. Koekkoek van
Kunsthandel A. H. Bies uit Eindho
ven. Bij Siau uit Amsterdam een van
de bekende zelfportretten van Carel
Willink. En zo stuit je steeds op
verrassingen. Bij M.L. de Boer vind
je bijvoorbeeld een „Haven van Can
nes” van Kees van Dongen en een
compositie van Geer van Velde. Je
zou denken „waar vind je zoiets van
daag de dag nog”, maar in het Sin
ger-museum hangt dat allemaal te
prijken en verbazing te wekken. Zo
ook bijvoorbeeld een hele serie van
Bart A. van der Leek in verschillende
stadia van diens ontwikkeling vanaf
realistisch tot volkomen abstract.
Alain Delon en Juliet Berto) vertoond
worden; van Robert Altman: Buffalo
Bill and The Indians (met onder meer
Paul Newman en Geraldine Chaplin);
van Arthur Penn: The Missouri Brakes
(met Jack Nicholson en Marlon Brando)
en het vijf uur in beslag nemende
nieuwe werkstuk van Bernardo Berto
lucci: Novociento (met onder meer Ge
rard Depardieu en Burt Lancaster). Het
is maar een zeer bescheiden greep.
Onder de filmers die eveneens naar
Cannes zullen komen bevinden zich Gy-
ula Maar, Ettore Scola, Francesco Rosi,
Miguel Littin, Nagisha Oshima, John
Frankenheimer, Wim Wenders, Daniël
Schmid, Jerry Schatzberg, Miklos Janc-
so, Thomas Koerffer en Carlos Saura.
Allemaal namen die ooit zeer belang
wekkende films hebben opgeleverd. Spe
ciale hommages zullen plaatsvinden ter
nagedachtenis van de Italiaanse cineas
ten Bisconti en Pasolini, van wie alle
twee de laatst gereedgekomen werkstuk
ken gepresenteerd gaan worden.
Opvallend is de dit jaar wel erg sterke
vertegenwoordiging van Amerikaanse en
Italiaanse films, terwijl Frankrijk en
Engeland ieder maar een werkelijk
Franse respectievelijk Engelse film de
competitie hebben ingekregen. Ook de
Oostbloklanden zijn, op Hongarije na,
opmerkelijk zwak vertegenwoordigd,
maar dat is niet ongewoon meer. Cannes
heeft de nieuwe film van de Rus Tra-
kowski niet kunnen krijgen. De Oostblok
landen zijn zich de laatste jaren met
hun films helemaal gaan richten op het
Filmfestival van Beriijn en het is al
bekend dat ze daar dit jaar van 25 juni
tot en met 6 juli wederom massaal
vertegenwoordigd zullen zijn.
De jury van het filmfestival is com
pleet. Voorzitter: de Amerikaanse schrij
ver Tennessee Williams. Verder in de
jury: de regisseur Costa-Gavras en de
actrice Charlotte Rampling.
Het is in feite een kunstverkopers-
bond. bestaande uit 21 leden, alleman'
gerenommeerd. Zonder die kwalifica
tie behoeft een kunsthandel of galerie
zich niet aan te melden als lid. Het
merendeel handhaaft ook een traditi
onele image, want met z’n allen ver
tegenwoordigen de leden veel meer
dan een eeuw schilderkunst. Een ge
mengd gezelschap, gespreid over het
hele land.
Heeft het publiek nu een bood
schap aan het feit, dat de NJB met
deze expositie is herleefd en dat er
allerlei plannen zijn? Is het, kort
gezegd, ook een consumentenbelang?
Ja, dat is het en het komt door de
bijzondere constellatie van de kunst
handel. Menige kunstschilder (als het
om moderne kunst gaat), maar ook
menige verzamelaar hebben de kunst
handel nodig. Zeldzame collecties
zouden nooit zijn opgebouwd zonder
de vertrouwensrelatie tussen de drie
partijen.
Blijven de meeste kunsthandelaren
getuige de hier opgesomde namen
van de schilders binnen de con
ventie en de smaak van de „oudere”
collectioneur, er zijn ook anderen.
Zowel genoemde Van Lier als Loed
van Brussel uit Den Haag tonen hier
een schat aan Afrikaanse kunst,
meestal houten plastieken. Het is wel
iswaar momenteel „gezichte kunst”
maar ze valt evenzeer buiten de Ne
derlandse traditionele verzamelingen
als bijvoorbeeld de grafiek die
Printshop Amsterdam van Piet Cle
ment toont, bladen van Roger Raveel,
Ger Latster en anderen. Daarmee
geeft de NKB aan, dat sommige leden
duidelijk mikken op een jong type
verzamelaars.
Een speciaal werkkomite, dit keer on
der voorzitterschap van de heer J. G.
Bisenberger uit Zandvoort, heeft dit
vierde Nationaal Landjuweel voorbereid.
De organisatie is officieel in handen van
het Nederlands Centrum voor Amateur
toneel (N.C.A.). In de jury voor de
UTRECHT. Deze week begint aan
de Franse Middellandse-Zeekust het
dertigste Filmfestival van Cannes en
daar ligt een op papier werkelijk prach
tig programma voor klaar. Nederlandse
films zitten er dit jaar niet tussen, noch
in het hoofdprogramma, noch in de
Quinzaine, noch in de Semaine de la
Critique. Wel op de Marche natuurlijk.
Het festival wordt donderdag geopend
en het start met That’s Entertainment.
Op 28 mei wordt gesloten; met Hitch
cocks Family Plot.
werd hersteld. De koningin stelde toen
als wisselprijs een zogenaamd landju
weel ter beschikking, een fraaie bokaal
die de eerst keer door de Haarlemsche
Toneelclub werd gewonnen, de tweede
keer (1963) door A.D.O.-D.V.S. uit Den
Haag en in 1969 door „Litteris Sacrum”
uit Leiden. De zes finalisten van 1976
zullen onderling moeten uitmaken wie
de koninklijke bokaal in handen
krijgt met als extra hoofdprijs een
buidel met duizend zilveren guldens.
men in geschillen ontstaan uit de
handel waarbij leden betrokken zijn;
eenheid brengen in de doolhof van
taxatietarieven. Vooral het eerste
punt is voor de koper van veel be
lang, want er worden veel (vooral
oudere) schilderijen gestolen die wel
licht weer op te sporen zijn na aan
bieding door de stelers aan de kunst
handel. Vervalsingen van oudere
schilderijen zijn legio in omloop en
ze worden door de niet bona-fide
kunsthandelaren steeds weer doorver
kocht. Waakzaamheid daartegen van
de goede kunsthandelaren is heel be
langrijk om tot een zuivering te ge
raken.
Eigenlijk is een rubriek als „Beeld
schrift” niet bestemd voor uiteenzet
tingen als hierboven. Maar overwe
gingen rond deze tentoonstelling in
het Singer-museum als presentatie
van de NKB moeten er deze keer
toch toe leiden. Het is het signaleren
van een belangrijk verschijnsel.
Overigens leent de expositie zich er
eigenlijk niet toe om nauwkeurig te
worden omschreven. Er hangt werk
uit de vorige en deze eeuw van een
Laatsleden maandag is vanuit het
werkcomité een gesprek gevoerd met
afgevaardigden van toneelverenigingen
uit Haarlem en omgeving. Er is een
beroep gedaan op de verenigingen om
hun donateurs te stimuleren een of
meer voorstellingen van het Landjuweel
te bezoeken. Het gaat er trouwens niet
alleen om een goed gevulde zaal te
krijgen maar ook om het met amateur
toneel verwende publiek uit stad en
streek te confronteren met het amateur
talent uit andere sreken van het land.
Voor vele amateurtoneelverenigingen
zijn bepaalde regelingen getroffen wat
betreft de toegangskaarten. De eerst
reacties doen het beste verwachten.
Affiches, folders en ander reclamema
teriaal zullen het de komende weken
verder moeten doen. Wie er nog meer
van wil weten kan altijd de stads
schouwburg bellen. Machteld Tilanus
staat opnieuw klaar alle problemen naar
eer en geweten op te lossen. Het devies
van het eerste landjuweel geldt ook nu:
moet blijeken.
van laraël Horovitz, en zaterdag Litteris
Sacrum uit Leiden met „Andorra” van
Max Frisch.
Zaterdag 12 juni is ’s middags om drie
uur de slotbijeenkomst in de Gravenzaal
van het stadhuis. Dan zal de jury de
uitslag bekend maken en in een korte
samenvatting tekst en uitleg geven van
haar bevindingen. Van iedere voorstel
ling komt een apart juryrapport dat zo
spoedig mogelijk na de slotvoorstelling
voor belanghebbenden en belangstellen
den verkrijgbaar is.
Bij de voorbereiding van het Landju
weel heeft het werkcomité medewerking
gekregen van tal van instanties en be
drijven. Het rekent er op dat er ook uit
het Haarlems toneelpubliek voldoende
belangstelling komt, ook al doen er dit
keer geen verenigingen uit Haarlem en
omgeving mee aan de finale. Tijdens de
drie vorige landjuwelen hebben honder
den belangstellenden uit haarlem en
omgeving gezorgd voor goed bezette
schouwburgzalen.
De resolutie was door afgevaardigden
van PEN-centra uit vijf landen inge
diend nadat de Chileense afgevaardigde
Jorge Ivan Hübner Gallo maandag be
schuldigingen van de hand had gewezen
als zouden in zijn lad auteurs wordnen
vervolgd. De schrijvers die gevangen
worden gehouden zijn „doodgewone mis
dadigers”, zei Gallo toen. Hij wees er op
dat in Chili enkele marxistische schrij
vers nog steeds hun werk zouden mogen
publiceren- Ook nodigde hij een afvaar
diging van PEN-International uit om in
Chili een onderzoek naar de beschuldi
gingen in te stellen.
Volgens de tekst van de resolutie
wordt het Chileense PEN-cehtrum er
niet alleen van beschuldigd schrijvers,
die worden vervolgd, niet te willen hel
pen, maar ontkent het centrum tevens
deze vervolgingen.
De Nederlandsche Kunstkoopers
bond is herleefd met behe-'d vc.
haar tradities. Daarom dan ooi- de
naam geschreven lu roejl
spelling. Dat is niet zomaar iets, ge
handhaafd sinds de oprichting in
1919. Een verklaarbaar oprichtings
jaar na een eerste wereldoorlog, de
groei van het kunsthandelwezen en
de hoop op betere tijden. Het duurde
tot aan de Tweede Wereldoorlog. De
NKB ging slapen. Na die oor.og
de NKB wel bestaan als een van de
steunpilaren van de Stichting voor d::
kunsthandel, die nog twee andere
dergelijke verenigingen overkoepelt.
Hoe de NKB altijd gewerkt heeft en
dat ook zal blijven doen krachtens
haar aard, wordt nu duidelijk gede
monstreerd in het Singer-museum in
Laren. Daar hebben bijna alle leden
een keuze uit hun beste stukken
hangen onder de titel „Presentatie”,
een expositie die t.e.m. 23 mei wordt
gehouden. Het is een prachtige ten
toonstelling.
eindronde hebben zitting genomen: Jac
ques Heijer, toneelrecensent van het
Haarlems Dagblad, Jean Paul Bresser,
kunstredacteur van De Volkskrant, Jan
Velzeboer, directeur van het N.C.A. en
Egbert van Paridon, artistiek directeur
van de Toneelgroep Centrum. Behalve
de hoofdprijs kunnen zij nog verschil
lende andere prijzen toekennen voor- be
paalde prestaties. Daaronder is een ex
clusieve onderscheiding, namelijk de Jan
Kraakman-prijs als een hommage aan
de man die twintig jaar geleden het
initiatief nam tot het hernieuwde Land
juweel. Het initiatief to die prijs werd
genomen door het Haarlems Dagblad. De
directie van de Damiate Pers heeft die
prijs voor haar rekening genomen. Voor
welke prestatie de Jan Kraakman-prijs
uitgereikt zal worden, is nog niet, vastge
steld.
Het feest begint dus maandag 31 mei.
Dan wordt in de Gravenzaal het vierde
Landjuweel plechtig „opghehanghen en-
de inghericht”. Die inrichting geschiedt
vanwege de laatste winnaar, „Litteris
Sacrum”. Wanneer de herauten binnen
zijn gekomen leest een van de leden van
die vereniging de tekst voor die de
herauten in de stad hebben omgeroepen,
daarna reikt de voorzitter van Litteris
aan de deelnemende vereniging de zoge
naamde „caerte van rhetoryca” uit, die
feitelijk de officiële uitnodiging inhoudt
tot deelneming aan het Landjuweel.
Burgemeester De Gou zal het Landju
weel openen en tenslotte zal Frans
Vorstman, acteur van de Toneelgroep
Centrum, als monoloog opvoeren „De
opvoeder” van James Saunders. Diezelf
de avond is in de stadsschouwburg de
eerste voorstelling, verzorgd door het
„Klein Slottheater” uit Zeist. Deze groep
speelt „De Vrouw met het rode haar”,
van Sam Locke en Paul Roberts.
Volledigheidshalve: dinsdag 1 juni
W.A.K. uit Arnhem met „Obaldiade
1,2,3,4” van Rene de Obaldia, woensdag 2
juni T.O.G. uit Leeuwarden met „Vlin
ders zijn vrij” van Leonard Gershe,
donderdag 3 juni De Nieuwe Toneel
groep uit Rotterdam met „Een dag uit
de dood van verdomde Lowietje” van
Peter Nichols, vrijdag 4 juni De Zeeuw
se Comedie uit Vlissingen met „Line”
r’ -A.
