GE
ORMATIE
ra
ijk
e)
I
Winnaars van de
Paaspuzzel
Anders
breien
en haken
Tekort aan goede
gesprekspartners
dreigende ramp’
km
tips voor iedereen
Melk en
Pas op met
barbecuen
gezondheid
Kruiden-wandelingen
1
At
Kamerplanten
s
IRt'
Wie kan ik
vertellen wat
me zo benauwt?
1
't
die,
Alternatief
door Jos Bouten
voor een
1
I
Humanistische raadslieden niet
overal met gejuich binnengehaald
Samenwerking
1
él
nog
erdam.
eraard
tige
enkele
F
neren
jntie.
idt
len,
i samen
morgen,
ilden
tor van
ig zijn,
ie
Ise taal
voorts
rijs
De overheid zegt dat er een rampzalig
tekort is aan goede gesprekspartners.
Hebt u zelf ook ervaren dat de nood zo
hoog is?
Joop de Lege: „Je moet ook in dit soort
zaken niet te radicaal willen wezen. Het is
echt wel zo dat veel artsen en verpleegkun
digen hun uiterste best doen voor hun
patiënt. Dat neemt niet weg dat zij zich te
veel bekommeren om onderdelen van de
zieke. Terwijl het toch, dunkt mij, moet
gaan om de benadering van heel de mens.
Een werker in het ziekenhuis kan licht een
aantal taken automatisch doen. Wel begrij
pelijk, maar juist in relatie met mensen
moet je altijd goed weten waar je mee
bezig bent. Ik was eens in gesprek met een
patiënt die zijn stervensuur was ingegaan
toen een verpleegstertje binnenkwam om
hem de po te geven. Dat zijn dingen die
natuurlijk niet kunnen. Even later wou een
andere verpleegster hem temperaturen.
Dat gebeurt toch maar”
De Lege: „Zeeweg heeft indertijd een
verstandig besluit genomen door in het
bestuur vertegenwoordigers van rooms
katholieken, protestanten en buitenkerke
lijken te betrekken. Daarom is tegen mijn
aanstelling van de kant van het bestuur
dan ook geen bezwaar gemaakt. Maar
daar was ik er niet mee. Het heeft twee
jaar geduurd voordat ik door andere gees
telijke verzorgers was geaccepteerd. In het
begin zijn er echt wel spanningen geweest,
soms emotionele uitbarstingen. Nu hebben
we een goede vorm van samenwerking
gevonden. Zo heb ik voor Pasen met mijn
collega's meegewerkt aan een drieluik
over het lijden”.
De Lege: „Ik hou geen scorebord bij. Het
is me wel opgevallen hoe mensen enorm
kunnen opknappen als ze merken dat ie-
U zult ook wel eens een katholiek of
protestant, tegenkomen die liever met u
praat dan met een pastor of dominee.
Krijgt u daardoor geen moeilijkheden met
uw collega’s?
mand echt naar ze luistert. Ik stel me heus
niet op als De Grote Begrijperd. Nee, ik
ben een medemens die gemeende belang-
telling toont. Ik wil een klimaat scheppen,
waarin de patiënt zich ontspannen voelt.
Zich kan uitspreken. Mijn aandeel beperkt
zich tot het sturen van een gesprek. Dat
heb ik geleerd op de school, waarvoor het
Steunfonds Praktisch Humanisme de cen
ten bijeen probeert te krijgen”.
Een man ligt in cpma. Hij zal er ook in
sterven. Raadsman De Lege meent dat hij
hier niets meer kan doen. De zoon van deze
patiënt vraagt of hij eens met zijn moeder
wil praten. Het wordt een gesprek van
meer dan een uur. De vrouw vertelt wat ze
heeft doorgemaakt met haar man en doet
dat zo indringend, dat de raadsman zich
verbijsterd afvraagt wat voor zinnigs hij
tegen haar moet zeggen. Het blijkt niet
nodig. Als ze klaar is met het verhaal,
bedankt ze hem zelfs: „Wat fijn dat ik het
heb kunnen uitpraten”.
De Lege: „Het gaat er niet om of je een
knap verhaal kunt vertellen. Je moet er
gewoon zijn voor de ander, dat is de eerste
vereiste. De mond dicht houden, is soms
veel beter dan een woord zeggen. Dat
helemaal beschikbaar-zijn voor de patiënt
moet ook weer niet uitsluitend worden
gevraagd van de geestelijke verzorgers.
Alsjeblieft niet. Dan staan er weer een
paar specialisten meer in het al welgevul
de rijtje".
„Een arts of verpleegkundige kan hier
ook uitstekend werk doen. Als iemand de
hele dag op bed ligt, kijkt hij uit naar de
mensen die in die periode van zijn leven
een belangrijke rol spelen. Die geniet
zichtbaar wanneer bijvoorbeeld zijn dok
ter zomaar eens komt informeren hoe hij
het maakt.. Maar als zo'n man de helft van
de tijd verstrooid bladert in statistiekjes
waarin de ziektegegevens van zijn patiënt
zijn vastgelegd, dan hoeft het niet meer”.
Bij Cantecleer kwam een min of
meer alternatief breiboek uit: „Mo
tieven breien” van de Deense Kir
de of langs de Oude Schelde (kaart
jes en routebeschrijvingen vindt
men achterin). Hoewel je er wel zin
in krijgt na het lezen. Maar goed, los
van die wandelingen bevat het boek
je dat uitgegeven wordt door De
Nederlandsche Boekhandel (prijs
ƒ19,90) een schat aan informaties
over allerlei kruiden en waarvoor ze
kunnen dienen. Ronnie Vleugels
maakte er tekeningen bij. Een alfa
betische index zorgt er voor, dat je
de gegevens over de planten snel
kunt vinden.
na-
ind N.V
am.
jssante
in
dieren-
jubliek
iden
jlame-
iz.
Joop de Lege is bijna vijf jaar humanis
tisch raadsman in het Zeewegziekenhuis
in IJmuiden. Drie jaar voor zijn intrede in
Zeeweg werd hij lid van het Humanistisch
Verbond, waarin hij zich het meeste terug
vond. Omgaan met mensen is zijn tweede
natuur geworden. Hij had als contactma
ker alle kans om te rijpen, want De Lege is
22 jaar sociaal werker geweest in de
Spaamdammerbuurt. Een moeilijk stukje
Amsterdam met een groot percentage bui
tenkerkelijken, waar de levensvragen op
de buurtwerken afkomen.
Het verbond vroeg hem om te gaan pio
nieren in Zeeweg. Joop: „Sommige men
sen hebben zich afgevraagd hoe ik het
intens levende buurtje heb kunnen op
geven voor 'n saai baantje in het zieken
huis. Dan denk ik bij mezelf: jongens, wat
verkijken jullie je toch vreselijk op de
situatie. Het leven in een ziekenhuis is
allesbehalve saai. Je krijgt te maken met
boeiende mensen, die je een inkijk gunnen
in hun leven. Die ook dikwijls gelukkig
zijn dat ze zich kunnen uitspreken".
Een vrouw van 78 jaar hoort dat ze niet
meer beter kan worden. Ze raakt aan de
praat met raadsman De Lege en merkt tot
haar grote opluchting dat het niet gek is
als je doet zoals je bent. „Is het heus waar,
meneer, is het niet raar als ik nu en dan
gelukkig ben? Want het past toch niet om
blij te zijn in mijn toestand. Ik ga immers
dood?’* Ze vond het heerlijk te zeggen wat
ze op het hart had en van haar leven
afscheid te mogen nemen op een manier
die ze niet voor mogelijk had gehouden.
sten Hofstatter (prijs 12.50). De
schrijfster is actief feministe. Door
het schrijven van een breiboek kon
ze zelfs met de winst een uitgeverij
oprichten voor vrouwelijke auteurs
(zoals bij ons „De Bonte Was”).
Zo zie je maar, dat je al breiend
ook je ideeën uit kunt dragen. Trou
wens, dat je al breiend meer kunt
doen, wordt hier wel uit de doeken
gedaan. Kirsten zegt: neem je brei
werk mee naar vergaderingen, de
fabriek, het strand, de universiteit.
Ook als je TV kijkt kun je tegelijker
tijd breien. Dat voorkomt trouwens
kettingroken. Als je naar je eigen
patronen werkt (dat is ook leuker)
verklaar je de oorlog aan de kon-
sumptiemaatschappij. Je hoeft dan
namelijk de dure breipatronen en de
dure wol, die daarvoor nodig zijn
niet meer te kopen. Bovendien, zo
zegt strijdvaardige Kirsten, zijn syn-
i»n d»
st-groep.
.anloor
sterdam,
rt.
or was-
Humanis tische raadslieden hebben
niet zo gemakkelijk toegang tot zieken
huizen. Het verbond is met name geïrri-
in 30 jaar
9.
kdiploma
Met het mooie weer komt ook
weer de tijd van het barbecuen aan.
Dat betekent dat je weer die schroei-
erige lucht gaat ruiken. Als die
branderige geur dan maar niet van
menselijk vlees afkomstig is. Want
er gebeuren nogal eens ongelukken
met die plezierige braadtoestanden
in de open lucht. Het is geen nieuws,
maar het lijkt ons wel nuttig er nog
eens op te wijzen. Het Veiligheidsin
stituut in Amsterdam (Hobbema-
straat 22) denkt er net zo over. Het
heeft zelfs een speciale folder ont
worpen, in een oplage van 250.000
stuks, onder de titel „Veilig barbecu
en een feest".
De folder geeft informatie over
het aansteken van het vuur, waarbij
vooral gewaarschuwd wordt voor
het gebruik van spiritus, benzine
enz. Een handjevol andere tips, uit
het drukwerkje geplukt: neem er de
tijd voor; plaats de barbecue op een
vlakke liefst stenen vloer; draag
geen licht vlambare kleding; werp
nooit een aanmaakvloeistof, onge
acht welk merk, in een reeds gloei
end houtskoolbed. Een steekvlam
Er wordt wat afgebreid in ons
land en er wordt ook wat afgeschre
ven over breien. Zo zijn er weer twee
splinternieuwe boeken over deze
doe-het-zelf-werkzaamheid uitgeko
men: „Anders breien en haken” en
„Motieven breien”.
„Anders breien en haken" is een
deel uit de serie Ariadne Handwerk-
bibliotheek (uitgeverij Zomer en
Keuning, prijs 19.50), geschreven
door Constance Nieuwhoff, die al
eerder het voortreffelijke „Onze kle
derdrachten” samenstelde. De lief
hebbers van het edele handwerk
kennen de stijl van de boeken lang
zamerhand wel.
Voor de niet-kenners: het boek
wordt uitgegeven in een handzaam
formaat en is voorzien van fraaie
kleurenfoto’s, zwartwit-platen en te
keningen. Ook dit boek is weer een
aanwinst door de opbouw en uitwer
king van de stof. Wie de kunst van
het haken of breien niet meester of
meesteres is, hoeft dit boek niet
moedeloos terzijde te schuiven. Er
worden wat eenvoudige steken ge
demonstreerd. En daarna is het im
proviseren geblazen aan de hand
van de gegevens, die rijkelijk door
het werk gestrooid zijn. Voorbeel
den volop met technische aanwijzin
gen. Gekke dingen ook, zoals een
sisal-masker, prima geschikt voor
een gemaskerd bal. Dat moeder het
malle ding op haar hoofd gaat zetten
als waarschuwing voor een minder
goed humeur, zoals de schrijfster in
een olijke bui oppert, lijkt ons wat
overdreven. Het is de pet niet van de
moeder uit Jan Mens Het Heldere
Uur... Vast staat wel, dat het boek
nieuwe mogelijkheden biedt met be
kende technieken, zoals de onderti
tel luidt.
Het Nederlands Zuivelbureau ver
spreidt vier maal per jaar weten
schappelijke informatie op voe-
dingsgebied onder artsen, diëtisten
en voedingsdeskundigen. Gezien de
bredere belangstelling voor deze uit
gaven en behandelde onderwerpen,
heeft het Bureau besloten in het
vervolg voor de hiervoor in aanmer
king komende onderwerpen vereen
voudigde samenvattingen van de
brochures samen te stellen. De
jongste uitgave is „Melk in relatie tot
de gezondheid”, waarin de calcium-
stofwisseling wordt behandeld.
Hierbij wordt onder meer inge
gaan op de vraag hoeveel calcium de
mens per dag nodig heeft. Bij een
consumptie van een halve liter melk
per dag of een gelijkwaardige hoe
veelheid melkprodukten of kaas,
wordt ongeveer driekwart van de
calciumbehoefte van een volwasse
ne gedekt. Zoals men weet behoort
calcium tot de belangrijkste van alle
mineralen, die ons lichaam nodig
heeft. Zonder calcium kunnen been
deren niet groeien, kan bloed niet
stollen en kunnen zenuwimpulsen
niet worden voortgeleid. Hoe dat nu
allemaal zit met de verwerking van
dit calcium in ons lichaam wordt in
de samenvatting in grote lijnen uit
eengezet. Om nog een cijfer te noe
men: voor ons in de westelijke we
reld is een norm van 800 milligram
calcium per dag zeker noodzakelijk.
Melk bevat per honderd gram 120
milligram calcium. Wie er meer over
wil weten neme contact op met het
Nederlands Zuivelbureau. postbus
30, Rijswijk ZH.
250: M. A. Kettmann-Tervoort, Duinoordstraar 56. Haarlem
150: J. Anker-v. d. Werf, Oranjestraat 25, IJmuiden
100: V. v. d. Velde-Wolvers, Bosstraat 15, Nieuw Vennep
75: E. de Jongh. Ruisdaellaan 8, Heemstede
50: C. Berk-Proost, Kerkplein 1, Spaarndam
50: Mej. N. de Jong, Platanenstraat 21, IJmuiden
50: A. M. Koch. Lierstraat 29, IJmuiden
50: C. S. Muller, Anth. Fokkerlaan 14. Haarlem
50: Mevr. v. d Outenaar, Vondellaan 80. Beverwijk
De Lege: „Nee, er is een sfeer van ver
trouwen gegroeid. Kijk, ik heb hier een
briefje van de dominee met de naam van
een geloofsgenoot. Of ik even met de man
wil praten, want hij had erom gevraagd. Ik
speel ook wel eens voor bemiddelaar. Wan
neer geloofszaken aan de orde komen, dan
zeg ik mijn gesprekspartner ronduit dat ik
hem op dat terrein niet kan helpen, maar
hem graag in contact breng met de confes
sionele raadsman van zijn keuze. De pa
tiënten beoordelen deze houding heel posi
tief”.
„Ik geloof dat de diepe verschillen tus
sen christendom en humanisme meer een
probleem vormen voor de grote mannen in
de top. Ik zou niet graag raadsman willen
zijn in een centrum voor humanisten al
leen. Het gesprek met andersdenkenden
scherpt je inzicht”.
Eigenlijk zitten wij met het zeer
vriendelijke boek „Wandelen en
kruidig genezen” van Fik Seymus
wat in onze maag (neem dan wat
duivenkervel of zoiets zal hij ons
toewerpen). De opzet is interessant:
Seymus is een ware natuurliefheb
ber en hij voert de lezer aan de hand
van enkele tochten door lieflijke
Vlaamse (en ook enkele Waalse)
streken langs allerlei planten en
kruiden, die daar groeien. Hij vertelt
wat hij ziet. Hij heeft van elk plantje
of struik de belangrijkste gegevens.
Zo weet hij van de gagel (te vinden
bij Halle) te melden, dat men „het
ook wel vlooienkruid noemt; vroe
ger werd steeds een bosje van dat
kruid opgehangen in de beddebak
of alkoof. Soms werden ook blaad
jes gemengd in de kafzak of matras.
De gagel houdt ook muggen en vlie
gen op een afstand. Om zijn heerlijk
parfum werd de plant vroeger te
vens gebruikt om bier en tabak te
kruiden en om stoofvlees op smaak
te brengen."
Het nadeel van het boekje is voor
de lezers uit deze contreien, dat ze
niet zo gauw wandelingen zullen
gaan maken op de Kalmhoutse hei-
D» gaiatalljk* gezond-
hektaorg is nog lang niet
zoals dis moet zijn. Dat
weet iedereen. Dat op dit
terrain een ramp dreigt, is
minder bekend. Er blijkt
namelijk een ontstellend
tekort te zijn aan goede
geeprakspertners. Deze
constatering is niet afkom
stig van een of andere pa
niekzaaier, maar van de
overheid zelf. Het tekort
komt vooral aan het licht In
ziekenhuizen, bejaarden
centra en verpleegtehui
zen, waar mensen vaak
sterk worden geconfron
teerd met de diepste leven
svragen. Waarom moest
mij dat overkomen? Hoe
moet het straks verder met
me? Wie kan ik vertellen
wat me zo benauwt? Vra
gen die leder op zijn ma
nier moet beantwoorden.
In de rij van boeken over de ver
zorging van kamerplanten is een
nieuw exemplaar verschenen. Al
thans nieuw in Nederland. Thieme’s
Kamerplantenboek 17’50) beleeft
in Duitsland onder de oorspronke-
lije naam Zimmerpflanzen al zijn
negende druk. Schrijver is Fritz
Encke. vroeger directeur van de Pal
mentuin in Frankfort. Hij houdt
zich nu intensief bezig met het kwe
ken en verzorgen van planten in zijn
eigen huis en tuin. Het boek, dat op
eenvoudige manier een wegwijzer is
voor plantenliefhebbers, bevat ruin
honderd kleurenfoto's en vierender
tig tekeningen. Men krijgt de gebrui
kelijke benadering van het planten-
verzorgen dus adviezen over
grond, potten, verpotten, gieten, be
mesten, plantenziekten en een alfa
betische behandeling van de be
kendste kamerplanten. Het aardige
van dit boek is, dat er ook nog een
indeling gemaakt is naar de ver
schillende doeleinden, waar de plan
ten voor gebruikt kunnen worden.
Ook een indeling naar temperatuur
en vochtigheidsgraad.
teerd door het feit dat de overheid wel
geld geeft voor de geestelijke verzorging
in ziekenhuizen, terwijl voortdurend
wordt geklaagd over achteruitstelling
door de bes turen, die de voorkeur geven
aan confess ionele raadslieden. U bent dan
kennelijk een witte raaf?
kan daarvan het gevolg zijn, ook als
er nog maar een vonkje vuur aanwe
zig is of het toestel nog heet is. Houd
verder kinderen en honden uit de
buurt van de barbecue; zorg dat er
een emmer water bij de hand staat;
loopt nooit met een brandende bar
becue; gebruik voor het keren van
het vlees, dat niet aan het spit gere
gen is, het daarvoor bestemde ge
reedschap en niet een normale vork.
De folder kan worden besteld bij
het Veiligheidsinstituut Amster
dam, postbus 5665, tel. 020-736414 en
bij het Nederlands Brandpreventie
Instituut te Breukelen, postbus 23
onder bestelnummer V 7604. De fol
der kost 0,90 per stuk, exclusief
BTW en verzendkosten.
Honderden abonnees hebben deelgenomen aan de Paaspuzzel. Velen
hadden de goede oplossing, die als volgt luidde:
„Ons milieu krijgt pas zijn waarde op onze kleine aarde door ’t prille
groen, het ei, de bloem. Jong leven in het land; het licht dat vreugde
geeft aan al wat komt en leeft. Hou het dan in de hand”.
Uiteindelijk kwamen de volgende gelukkigen als prijswinnaars uit de
bus. Ze krijgen hun prijs toegestuurd. (Over de uitslag kan niet worden
gecorrespondeerd.)
Hebt u nou ervaren dat door uw komst
zoveel meer patiënten „los!” komen?
thetische garens statisch, waardoor
ze vuil aantrekken. Gebruik liever
eerlijke wol. Voila. Die gedachten
wippen tussen de breipennen om
hoog. Hofstatter heeft het boek sa
mengesteld rond brieven en opmer
kingen van breiende vrienden en
vriendinnen, die voorbeelden voor
de argeloze lezer aandragen. Niet
alle modellen zijn bepaald vlot te
noemen. Maar het gaat er om dat je
ideeën opdoet. En die staan er vol
doende in.
Boekenbonnen t.w.v. 25:
A. Bakker, Le Mairestraat 2, IJmuiden
Gebr. v. d. Bos, Zijkanaal C no. 9, Spaarndammerpolder
Ch. Boudri, Keizer Wilhelmstraat 12, IJmuiden
A. N. Dorp, Warmoesstraat 23M, Haarlem
J. Dumans, Prins Hendriklaan 76, Overveen
A. van Duijn, Willem Kloosstraat 1, Zandvoort
N. P. Eilander, Spaarnzichtlaan 14, Heemstede
Mevr. C. J. Gorter, Moensplein 12. Beverwijk
B. P. A. Jansen, Ankaraplantsoen 12, Haarlem
Mevr. J A. M. Kottman, Schipholweg 1017, Boesingheliede, post Vijfhuizen
M. A. Lombaerts, Schipbroekenweg 24, Santpoort
R. Oelen, Duvenvoordestraat 44, Haarlem
J. C. Posthuma, Rijnstraat 42, IJmuiden
A. Schipperijn, Burg. Weertsplantsoen 48, Santpoort
M, E V Verhoef-Groskamp, Teylerplein 19, Haarlem
Het Humanistisch Verbond heeft zich het signaal van de overheid aangetrokken. Het
richtte zelfs een school op voor de vorming van professionele raadslieden. Maar de
afgestudeerden worden niet overal met gejuich binnengehaald, integendeel. „De
ziekenhuiswereld is conservatief”, verzucht Frits van Soesbergen, verbonden aan de in
Amersfoort gevestigde Stichting Steunfonds Praktisch Humanisme. „Daar ziet lang
niet iedereen dat het gebrek aan deskundige geestelijke verzorgers werkelijk veront
rustend is. Artsen lopen zo gemakkelijk voorbij aan een patiënt. Van een kwinkslagen
een schouderklopje worden wonderen verricht. Wat zich daarvoor niet laat glad
strijken, is maar flauwekul, waaraan je maar beter niet al te veel aandacht kunt
besteden”.
Is de humanistische raadsman door de
barrière van doktoren en verpleegkundi
gen heen, dan moet hij nog duelleren met
dominees en pastores, die zich doorgaans
bekwaam genoeg achten om ook de geeste
lijke nood van niet-gelovigen op te vangen.
Van Soesbergen: „Veel ziekenhuisbestu
ren zijn het met hun visie eens en plaatsen
de raadslieden van het Humanistisch Ver
bond daarmee voor een hoge drempel.
Waar een raadsman wel kans ziet door te
dringen, kun je wonderen beleven. Mensen
die anders met hun problemen blijven
zitten, durven zich dan te uiten. En bloeien
op. Soms ook lichamelijk. Mogen we alsje
blieft aan bod komen? Een derde deel van
ons volk is buitenkerkelijk".
