MILIEUDEFENSIE GELOOFT NIET IN INDUSTRIE ROND RUIGOORD
Kunstijsbaan Kennemerland
kan weinig meer gebeuren
EX-OORLOGSVRIJWILLIGERS GAAN NOG EEN KEER TERUG
M J
3
f3
11
IsgW
GEMEENTEN DOEN ZO GOED ALS ZEKER ALLEMAAL MEE
r ji
I
Leden voormalige
bataljon II 4 RI
uit Kennemerland
tags
DONDERDAG
20
19 7 6
MEI
(Van een onzer verslaggevers)
Kleinschalig
Meerderheid
Drinkwater
t
door Hans Invernizzi
Reünie
Toean
Jappen
e
n
ien
j
V elserbroekpolder
RUIGOORD Het gebied van de Amsterdamse zandopspuitingen rond
om het kerkdorp Ruigoord in de gemeente Haarlemmerliede en Spaarn-
woude zou weer een agrarische bestemming moeten krijgen. Er moet eerst
maar eens worden aangetoond dat er werkelijk nog meer industrieterrein
nodig is, dan Amsterdam op eigen gemeentelijk grondgebied langs het
Noordzeekanaal al heeft. Pas als in de toekomst die noodzaak hard zou
kunnen worden aangetoond, zou dit gebied tussen de Machineweg en
Zijkanaal F voor handel en nijverheid kunnen worden bestemd. Tot
deze conclusie komt de kerngroep Zuid-Kennemerland van de Vereniging
Milieudefensie in een reactie op de nota van uitgangspunten voor het Am-
sterdam-Noordzeekanaalgebied.
Recreatiegebied
HAARLEM Bijna vijftig mannen van middelbare leeftijd, voorname
lijk afkomstig uit Haarlem en omgeving, gaan zaterdag 22 mei de reis van
hun leven maken. Het zijn ex-oorlogsvrijwilligers van het voormalige Ken
nemer Bataljon II 4 R.I., mannen die ruim dertig jaar geleden hebben ge
vochten in het toenmalige Nederlands Oost-Indië en die nu als een bij
zonder soort toeristen terugkeren naar het land waarvan zij zijn gaan
houden. Drie jaar zijn ze er geweest om te vechten tegen de „ploppers” en
„rampokkers”. Van 1945 tot 1948 waren ze gelegerd op Java. Dezelfde
plaatsen die ze toen in uniform aandeden gaan ze nu in een reis van 23
dagen in burger bekijken. Over het hoe en waarom praatten we met de
heer Henri Butot, de secretaris van de reüniecommissie en de man die een
groot deel van de organisatie op zijn schouders nam.
Tweede groep
F Wlisi
De Houtrakpolder moet groen blijven
3.
1
cT
)or-
lelse
der
(Van een onzer verslaggevers)
e
t.
Oud-Indiëgangers maken de reis van hun leven
r
i
en
Het Kennemer bataljon was een sterk
r
ft
al
eeft
n
üng.
staander niet te begrijpen zijn. De poli
tiek laten we helemaal buiten beschou
wing”.
Een plaatje uit de tijd toen het eiland Ruigoord nog helemaal onge schonden was. De kruidenier van het dorp ging met paard
en wagen de welvarende boerderijen langs.
Dank zij de hulp van de heer De
Lange van het voormalige Zeelandbatal-
jon, die op zijn eentje op verkenning
De reiscommissie hoopt ook in 1977
nog een of meer reizen te kunnen orga
niseren. maar of het lukt is nog twijfel
achtig. De heer Butot vreest, dat het
allemaal te duur zal worden. „We blij
ven het proberen, want we willen zoveel
mogelijk mensen in de gelegenheid stel
len nog een keer terug te gaan”.
aan
van
taux,
igen
nd.
rt-
ik op
ting.
»s-
grote ecologische gevolgen hebben.” Een
studie naar de invloed van het verdwij
nen van een deel van de kustduinen
voor de grens van zout en zoet water in
de bodem is volgens de kerngroep nood
zakelijk. Vooral de drinkwatervoorzie
ning is hier van belang.
De kwestie van de kunstijsbaan Ken
nemerland is geen principiële meer. Dat
moet voorop gesteld. De vijf bovenge
noemde gemeenten zijn stuk voor stuk
overtuigd van het nut van de baan.
Waar het nu nog om gaat is de financie
ring. En die ziet er ingewikkeld uit.
De Vereniging Milieudefensie is name
lijk van mening dat woningbouw in de
i
Heemstede dat allemaal nog niet. Via
het gewest worden ze deze week op de
hoogte gesteld, waarna de colleges en de
raden aan het werk kunnen. Officieus
zijn de betrokken portefeuillehouders
wel op de hoogte gesteld. Zij zijn dan
ook de enigen die op dit moment hun
verwachtingen kunnen uitspreken.
ging en belangrijke contacten legde, is
het nu zover dat de 48 ex-oorlogsvrij
willigers vergezeld van hun echtgenotes
Als het gebied rondom Ruigoord wer
kelijk niet behouden zou kunnen blij
ven, mag mogen handel en nijverheid in
elk geval niet westelijker oprukken dan
de Machineweg, meent de Vereniging
Milieudefensie. De verenigi>-g onder
schrijft het standpunt van G£ dat in het
Amsterdamse havengebied geen verdere
basisindustrie moet worden toegelaten.
Blijft over de gemeente Velsen, die in
ieder geval niet meegaat met de huidige
opzet. Er is nog geen zinnig woord te
zeggen over het al dan niet geven van
een vast jaarlijks bedrag, vertelt wet
houder Ockeloen. De diverse fracties
beraden zich. Als Velsen meedoet komt
de bijdrage neer op een bedrag van
30.000 gulden per jaar. Een beslissing
valt bijtijds, belooft de wethouder. „We
gaan niet kinderachtig doen en wachten
tot de kunstijsbaan een tijdje draait om
te zien of hij een bijdrage waard is,
want er zullen ongetwijfeld veel Velse-
naren op de baan gaan schaatsen”. Om
alle misverstanden uit de weg te ruimen
dit: de aanleg van de kunstijsbaan hangt
niet af van een positieve beslissing van
Velsen.
In de nota van uitgangspunten wordt
ook nog vastgehouden aan yeen grens
voor de industrie, westelijk van de Ma
chineweg, al wordt dan de bestemming
van basisindustrie gewijzigd in „handel
en nijverheid”. In tal van commissiever
gaderingen van Provinciale Staten is in
tussen evenwel gebleken, dat er zo lang
zamerhand een meerderheid in de Staten
is te vinden voor het aanhouden van de
Machineweg als uiterste westgrens voor
het industriegebeid.
De kerngroep Zuid-Kennemerland van
de Vereniging Milieudefensie is dezelfde
mening toegedaan. „In een reeds dicht
bevolkt gebied, waarbij ten strengste
tegen verdere verschraling van het leef
milieu moet worden gewaakt, zou uit
breiding van de industrie ten westen van
de Machineweg een te grote belasting
betekenen van de beschikbare ruimte”.
Brengen we de rekensom terug tot een
eenvoudig cijferrijtje dan blijven drie
elementen over: een verwacht exploita
tietekort jaarlijks van 272.000 gulden,
een door de Stichting aan te gane lening
van 3.560.000 en een geldelijke bijdrage
ter financiering van de kosten (2 ton)
die de stichting Kunstijsbaan Kennemer
land moet maken voor de baan daad
werkelijk in gebruik kan worden geno
men.
De vijf gemeenten moeten nu het
volgende doen, wil de zaak in kannen en
kruiken komen: ten eerste op basis van
evenredigheid van inwonertallen subsidie
geven om het exploitatietekort te dek
ken. Het bedrag per inwoner komt uit
op 1,17. Immers, het verwachte tekort
is 272.000 gulden en er wonen in de vijf
gemeenten in totaal 232.000 mensen.
Verder moeten de vijf, wederom op
basis van evenredigheid van inwonertal
len, zich garant stellen voor de tijdige
betaling van de rente en aflossing van
de lening, die de stichting moet sluiten
om de baan te kunnen laten aanleggen.
Tenslotte moet ook op basis van evenre
digheid worden gedokt voor de twee ton
die de stichting als aanloopkosten nodig
heeft.
Op 28 april besliste de gemeenteraad
De oud-Indiëgangers realiseren zich
echter, dat er wel het een en ander
veranderd is in de republiek Indonesië.
Butot: „De mensen daar zijn natuurlijk
bewuster geworden. Vroeger liepen ze
om je heen met een „permissie-toean”.
Dat heb je nu niet meer. Van ons als
soldaten hoefde dat onderdanige trou
wens toen ook al niet. Ja, en Djakarta is
natuurlijk een wereldstad geworden,
maar op het platteland is praktisch niets
veranderd”. De heer Butot geniet zicht
baar bij het vooruitzicht, dat hij over
een paar weken eet bij de Chinees die
hij zo goed heeft gekend en spulletjes
koopt in een vertrouwde toko, ergens in
de ongecultiveerde Indonesische natuur.
Hij weet het allemaal nog haarscherp.
Hoe de achthonderd mannen uit Kenne
merland in januari 1946 in Singapore
aankwamen om via Malakka naar Java
Hij kan bijna niet wachten tot dit
grote dag daar is. Al maanden verheugt
hij zich op het weerzien, het opnieuw
oog in oog staan met de overweldigende
natuur die hij jaren geleden met een
primitieve camera fotografeerde en
waarvan hij nog steeds de kleine zwart-
De kerngroep wil kleinschalige werk
gelegenheid in het Amsterdam-Noord-
zeekanaalgebied. Kleinschalige werkgele
genheid die weinig energie kost, weinig
ruimte en grondstoffen verbruikt en die
het milieu ontziet. Bedrijven als Hoog
ovens en Schiphol zijn grootschalig. Voor
het behoud van het milieu, de natuur,
de leefbaarheid van het gebied en het
algemeen welzijn is kleinschaligheid no
dig. Om een kleinschalige maatschappij
te verwezenlijken moet de provinciale
overheid samen met de landelijke over
heid een werkgelegenheidsbeleid ontwik
kelen, dat de investeringen beoordeelt op
hun maatschappelijk nut, op de gevolgen
voor het milieu en op het gebruik van
energie en grondstoffen, aldus de kern
groep Zuid-Kennemerland in de reactie
op de nota van uitgangspunten.
Zo gingen de oorlogsvrijwilligers op pa
trouille: in een open „Tootsy’’ truck. Nu
gaan dezelfde mannen, dertig jaar ouder,
terug naar Indonesië om alle plekjes die
hen zo na aan het hart liggen te bezoe
ken met een luxe airconditioned autobus
De kerngroep vindt dat een groot
havengebied (Rotterdam) voor ons land
voldoende moet zijn. De groep onder
schrijft de bezwaren van GS tegen een
voorhaven bij IJmuiden en voegt daar
nog aan toe, dat een voorhaven een
sterkere belasting van de spoorlijnen en
wegen door woongebieden zou meebren
gen. Nieuwe wegen zouden door duinge
bieden moeten worden getrokken. Er is
geen andere plaats voor. Een belangrijk
recreatiegebied bij IJmuiden zou ten of
fer vallen. Als gevolg daarvan zou een
veel grotere verkeersstroom onstaan
door Santpoort en Bloemendaal naar het
strand van Zandvoort en Bloemendaal.
Het huidige verkeersnet zou deze ver
keersstroom niet kunnen verwerken.
Aanpassing van het wegennet zal echter
weer verdere aantasting betekenen van
het woon- en leefmilieu.
Bij een verder toename van de werk
gelegenheid zouden meer huisvestings
problemen in de regio ontstaan, met
ongewenste „overloop” als onvermijde
lijk gevolg. Bovendien zou de afstand tot
een met woningen bebouwde Velser-
broekpolder te klein worden, aldus de
Kerngroep.
Versmalling van de duinstrook bete
kent een onevenredige vermindering van
de verscheidenheid van het duingebied.
„Een relatief kleine aanslag zou zeer
Maar nu de vier andere gemeenten.
Die hebben nog geen echte uitspraak
gedaan. Wel hebben de colleges zich in
het verleden al bereid verklaard aan de
raden voor te stellen in te stemmen met
een bijdrage per inwoner van een gul
den. Zoals eerder becijferd gaat het nu
om 1,17, afgezien van de garantstelling
van 3.560.000 gulden en de bijdrage in de
aanloopkosten. Formeel weten Bloemen
daal, Zandvoort, Haarlemmerliede en
Wat betreft de bezwaren tegen de
voorgenomen uitbreiding van Hoogovens
sluit dc afdeling Zuid-Kennemerland
zich aan bij wat door de kerngroep
IJmond van de vereniging Milieudefen
sie al naar voren is gebracht. De Hoog-
ovenuitbreiding wordt afgewezen op
grond van bezwaren op het gebied van
de miliehyugiëne, ruimtebeslag en druk
op de infrastructuur (er zouden nog
meer wegen en spoorwegen nodig zijn).
gemotiveerde groep, meent de heer Bu-
'.ot. Het waren bijna allemaal jongens,
die in de oorlogsjaren in het verzet
hadden gezeten. Toen hier de bevrijding
kwam tekenden ze in om in onze over
zeese gebiedsdelen de Jappanners te
verslaan. Toen ze evenwel op Java aan-
twamen waren de Jappen al door de
knieën gegaan dank zij de atoombom.
„Er was een gezagsvacuüm. Je had dus
de ploppers, maar daarnaast het TNI, de
rentara Nasional Indonesia, de voorloper
wit kiekjes bewaart als zijn kostbaarste
bezit. De politieke rol die de Nederlan
ders gespeeld hebben is vervaagd
staat buiten de reis. De heer Butot: „We
gaan terug omdat het zo’n ontzettend
mooi land is. We zijn er zoveel lieve
mensen tegengekomen. We willen vrien
den en bekenden opzoeken en terugke
ren naar al die plekjes waar je dingen
hebt meegemaakt die voor een buiten
van het geregelde leger. Ik weet nog
goed, dat we met 120 man Tjiandjoer
bevrijd hebben van 900 TNI’ers. Het
meest hebben we echter te doen gehad
met de ongeregelde aanvallers”.
Over de politionele acties wil de heer
Butot liever niet zo uitvoerig meer pra
ten. „We zijn niet naar Indonesië gegaan
om het voor Nederland te behouden,
maar om de mensen te helpen en hun
vrijheid te geven. De meeste soldaten
snapten zelf weinig van de politiek.
Waar wij mee te maken hadden waren
mensen, die langs de kant van de weg
lagen te rotten. Ze stonken bij wijze van
spreken tegen je aan. Ik heb nog steeds
veel respect voor die Rode Kruisver
pleegsters die toen hielpen en die in
Nederland kritiek te verduren kregen”.
In 1948 ging het Kennemer bataljon
op de thuisreis. De soldaten zwermden
uit. Een deel emigreerde naar Australië,
Zuid-Afrika en Amerika. De kern bleef
echter in Kennemerland wonen. Ruim
twintig jaar ging voorbij, waarin de
oude kameraden elkaar niet zagen. Tot
in 1971 met veel moeite een reünie kon
worden georganiseerd in de Ripperdaka-
zerne. Het werd een overweldigend suc
ces. „Knettergek waren ze allemaal. Ik
heb volwassen kerels zien huilen en
elkaar omhelzen. De vrouwen kenden
hun mannen niet meer terug”, vertelt de
heer Butot. In 1973 volgde een tweede
reünie, waarbij voor het eerst het idee
opborrelde een reis naar Indonesië te
maken.
22 mei het vliegtuig pakken. Voor som
migen is de reissom alles bij elkaar
rond de 5000 gulden een rib uit het
lijf, maar ze hebben het er graag voor
over.
Zoals bekend staan nu al jaren vele
kapitale boerderijen ten westen van de
Machineweg te verkrotten en langzaam
weg te rotten. De boerderijen en de
omringende landbouwgrond zijn inder
tijd opgekocht door Amsterdam, nadat
bij de boeren de mening had postgevat
dat de Houtrakpolder toch niet meer te
redden was. Oostélijk van de Machine
weg (tussen deze weg en zijkanaal F)
was de grond door de eigenmachtige
zandopspuitingen van Amsterdam al
volkomen ongeschikt gemaakt voor
landbouw. De opgespoten zandvlakte
vormde zich in de loop der jaren om tot
een ruig natuurterrein met een grote
verscheidenheid aan flora en fauna. De
Amsterdamse landhonger was bij de
Machineweg nog niet gestild. Terwijl op
het eigen gemeentelijk grondgebied van
Amsterdam de industrieterreinen voor
het grootste deel braak bleven, liggen,
beraamde Amsterdam op het landbouw
gebied van Haarlemmerliede plannen
voor een tweede insteekhaven, westelijk
van de Machineweg.
HAARLEM. De kunstijsbaan: komt
hij er nu wel of komt hij er nu niet.
Die vraag zullen velen zich gesteld heb
ben na de laatste discussies in de Haar
lemse gemeenteraad. De besluitvorming
daar ging gepaard met zoveel „mitsen”
en „indienen” dat zelfs ingewijden met
moeite nog door de bomen het bos
zagen. Het antwoord op de vraag „komt
hij of komt hij niet” moet luiden: er
kan weinig meer mis gaan. Van de
gemeenten die met geld over de brug
moeten komen heeft tot nu toe alleen
Haarlem definitief ja gezegd, maar met
aan zekerheid grenzende waarschijnlijk
heid kan worden verondersteld, dat ook
Haarlemmerliede, Zandvoort, Bloemen
daal en Heemstede meedoen. Velsen
vormt een hoofdstuk apart, waarover
verderop in dit artikel meer.
te worden verscheept. De taak van de
Kennemers was de convooiweg tussen
Batavia en Bandoeng te beschermen te
gen infiltraties van de „ploppers”. „Die
lui terroriseerden de eigen bevolking;
het waren gewoon dieven en moorde
naars. Onze taak was het veiligstellen,
het pacificeren van de bevolking, die
onder de Jappen was uitgebuit. Overal
waar wij kwamen begon de rijst weer te
groeien. De mensen stroomden toe, om
dat ze zich bij ons in de buurt veilig
voelden”, vertelt de heer Butot, zijn
verhaal illustrerend met een dik plak
boek vol dierbare herinneringen.
van
ongeschikt
De opgespoten
vormde zich in de loop der jaren
De kerngroep Zuid-Kennemerland
vindt dat onderzocht moet worden of
aanleg van de Voorhaven aantasting van
de kust met zich zou brengen. Een
voorhaven zou in elk geval een ernstige
aanslag hertekenen op het duingebied in
de vorm van stof- en lawaaioverlast.
Een stiltegebied zou a an drie kanten
door lawaai worden belaagd (circuit
Zandvoort, Voorhaven en Hoogovens).
FJ.’
Op 11 september vertrekt wel een
tweede groep Kennemers om nog net
voor de regentijd dezelfde reis langs de
bekende plaatsen te maken. De reis is
nog niet volgeboekt. De heer Butot
hoopt, dat oude makkers die om een of
andere reden niet zijn benaderd en die
meewillen zich bij hem opgeven. De
heer Butot woont in de Meeuwenstraat
26. Zijn telefoonnummer is 370782.
Velserbroekpolder nodig is. De bouw zou
gefaseerd moeten geschieden, afgestemd
op de behoefte van Zuid-Kennemerland
en de IJmond. In de reactie op de rfota
van uitgangspunten wordt verder wo
ningbouw bij Vijfhuizen in overweging
gegeven. De kerngroep onderschrijft het
standpunt dat verdere uitbouw van
Zandvoort achterwege moet blijven om
de druk op het natuurgebied in de
duinen niet groter te maken. De groep is
voorstander van woningen in de buurt
van de werkgelegenheid. Forensisme is
uit maatschappelijk oogpunt te verwer
pen en kost te veel ruimte aan autowe
gen.
Haarlem dat zijn afdeling verzorgd kon
worden, mits de andere gemeenten zou
den meewerken. Haarlem stelde nog
twee extra voorwaarden. De vier andere
gemeenten moeten ook bereid zijn op
basis van evenredigheid mee te betalen
wanneer het exploitatietekort (nu dus
geschat op 272.000 gulden) hoger blijkt
uit te vallen. Dat is de eerste voorwaar
de. De tweede luidt: bij overschrijding
van de totale aanlegsom (nu geschat op
3.560.000 gulden) wordt de kwestie kunst
ijsbaan teruggekoppeld naar de ge
meenteraad, zodat deze er zich opnieuw
over kan uitspreken. Voor de goede orde
zij vermeld, dat de raad Haarlem zich
woensdag 19 mei nog eens formeel zal
buigen over de financiering van de
kunstijsbaan.
De Bloemendaalse wethouder Stapel Is
zeer optimistisch. Hij zegt: „Ik verwacht
in Bloemendaal geen problemen”. In
Heemstede vertelt wethouder Willemse:
„Van meet af aan heeft Heemstede zich
positief opgesteld tegenover de kunstijs
baan. Ik denk niet dat de 1,17 op grote
bezwaren zal stuiten. Ik ben zeer opti
mistisch”. In Zandvoort verwacht burge
meester Nawijn „geen grote problemen”.
Hij zegt: „De kans is zeer wel aanwezig
dat Zandvoort meedoet. Het college zal
de raad zeker aanraden een welwillende
houding aan te nemen”. Wethouder
Kuyper van Haarlemmerliede is ook
hoopvol gestemd. Hij vreest alleen, dat
zijn gemeente moeite zal hebben met
het betalen van meer dan f 1.17 per
inwoner.
Het reisprogramma is dan ook speciaal
voor de Kennemers ontworpen. Het
voert de groep na aankomst in Djakarta
via plaatsen als Bogor, Cianjur, Ban
dung, Cirebon, Comal waar met in
spanning van alle kracht de kali werd
overgestoken Semarang, de erebe
graafplaats Menteng-Pulo, waar de ge
vallen kameraden worden herdacht, en
zovoort naar Jogjakarta. Vandaar gaat
het grootste deel van de groep door naar
Bali. Op dat eiland is men vroeger niet
geweest, maar de reiscommissie vond het
een toeristische „must” die gelijk even
mee kon worden gepakt. Immers, voor
de meeste Indonesië-reizigers zal de
tocht eenmalig zijn. Qua leeftijd of qua
financiën is een herhaling vrijwel uitge
sloten.
De kerngroep Zuid-Kennemerland is
blijkens de reactie op de nota van uit
gangspunten tegen uitbreiding van
Hoogovens, de aanleg van een voorhaven
bij IJmuiden en tegen verdere uitgroei
van Schiphol. In heit commentaar wordt
gepleit voor werkgelegenheid, die meer
aansluit bij de behoefte van het gebied.
Dart is arbeid voor een hoog opleidings
niveau en arbeid, die weinig ruimte
vraagt. Ook uit dat oogpunt is verdere
uitbreiding van de basisindustrie als
er al animo voor zou zijn in het
westelijk havengebied, volgens de vere
niging Milieudefensie, ongewenst.
