Nederland blijft „passende bijdrage" leveren
Parlementair onderzoek naar
grote wapenaankopen gevraagd
Een van de zeven
lessen gegeven
door onbevoegde
IET WEE!
Voor het eerst vwo-examen in Russisch
I
HoeonN®®''?.
'n
I
dit lïïfflLc
oPe»««'"’stoa I
4 4 4 W
1
I
Voorstel van PvdA, PPR en D’66
1
i
Voorlopig verhoor van
getuigen in KGB-zaak
11 il 11 I'S
V R IJ D A G
2 1
MEI
1976
BINNEN»
EN
BUITENLAND
7
(Van onze redacteur in Oslo, Jan Gerritsen)
Militaire opbouw
Academie Francaise
(Door Jos Ahlers, hoofdredacteur van School)
Bezwaren
1
1
I
De schriftelijke eindexamens van mavo, havo en vwo zijn gisteren af
gesloten. Op die laatste examendag waren er overigens minder dan 100
kandidaten overgebleven. Op acht scholen deden 84 leerlingen examen in
het Fries en op twee andere scholen was er een primeur: voor het eerst
vwo-examen in Russisch.
OSLO De ministers van buitenlandse zaken van de vijftien NAVO-
landen zijn het erover eens dat de NAVO als democratisch bondgenoot
schap het evenwicht moet bewaren met het Oostblok, vooral in het licht
van de toenemende militaire kracht van de Sovjet-Unie. Dat is de over
heersende conclusie na de eerste dag van de NAVO-raad in de zonnige
Noorse hoofdstad.
Styreenlek
Hulde
Zweedse gevangenisopstand
Val
Massagraf
Vrouw en ontwikkeling
Prof. dr. De Graaf
Militaire opbouw Rusland
verontrust NAVO-raad
(Van onze parlementsredactie)
(ADVERTENTIE)
ja
PANORAMA
4
Vooruitzichten voor zondag.
WEERRAPPORTEN
9 I
c
I
c
MAURICE RHEIMS
0.2
12
15
r
E
m.
i
i
i
s
Droog ca overwegend zonnig. Enige stijging
van temperatuur.
standen,
wekelijkse
18
12
0
53
l.bew.
regen
zw.bew.
regen
zw..bew.
zw.bew.
zw.bew.
regen
regenb.
zw.bew.
mist
onbew.
zw.bew.
geh.bew.
zw.bew.
zw.bew.
regen
zw.bew.
onbew.
regen
regen
onbew.
l.bew.
l.bew.
onbew.
onbew.
onbew.
regen
l.bew.
l.bew.
onbew.
h.bew.
l.bew.
onbew.
zw.bew.
regen
zw.bew'.
onbew.
l.bew.
l.bew.
l.bew.
onbew.
0
0
0
11
0
0
7
0
0
o
0.1
2
0
0
0
li
b
n
h
h
a
c
Als u meteen abonnee wilt worden
(f 16,25 per kwartaal, 13 nummers),
bel dan 023-342382
(ook na kantooruren en in het weekend).
t
i
r
n
u
h
k
zi
SI
Sl
li
v
V
d
tx
d
C
ti
d
b
n
v
P
d
P
d
o
t
F
r
Amsterdam
De Bilt
Deeien
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Genève
Helsinki
Innsbruck
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
München
Nice
Oslo
Parijs
Rome
Split
Stockholm
Wenen
Zurich
Casablanca
Istanboel
Las Palmas
New York
Tel-Aviv
Tunis
a
s<
k
v
V
t<
SI
b
g
ti
n
c!
h
si
SI
V
d
k
h
n
3
8
8
8
8
6
7
9
9
7
17
14
12
9
8
10
11
5
10
11
8
13
11
9
13
12
6
17
14
7
13
9
14
11
16
v
e
v
It
h
n
S’
s:
d
k
ii
P
24
22
16
17
17
19
16
16
15
18
13
17
10
25
20
15
17
15
18
16
20
20
20
14
26
26
23
17
21
21
13
23
25
19
22
13
20
22
20
■;UV;
I
rale problemen, zoals de mogelijke leve
ring van Nederlandse reactorvaten aan
Zuid-Afrika, kwamen volgens Van der
Stoel niet aan de orde.
Terwijl Kissinger vond dat de NAVO
als defensieorganisatie goed functioneert,
beklemtoonde de Duitse minister Gen
scher de nodzaak tot „revitalisering”
van het bondgenootschan. économische
solidariteit is daaraan een bijdrage, be-
Minister Van der Stoel (Buitenlandse
Zaken) verzekerde dat Nederland een
passende bijdrage zal blijven geven aan
het collectieve verdedigingssysteem. Van
deze verklaring werd met een zekere
tevredenheid kennisgenomen, een reactie
die Van der Stoel later op zijn beurt
relativeerde.
De Nederlandse bewindsman voegde
er overigens aan tae, dat niet volstaan
kan worden met de militaire inspannin
gen. Hij wees erop dat het „communis
me haarden van onrust en woede ten
In de redevoeringen van Kissinger en
diens Westduitse collega Genscher werd
sterk de nadruk gelegd op de voortgaan
de militaire opbouw in de Sovjet-Unie.
Kissinger wees erop dat hier sprake is
van een ontwikkeling op lange termijn,
die het risico inhoudt dat de Sowjets
eerder in de verleiding komen gevaarlij
ke avonturen te beginnen, tenminste als
het Westen de militaire balans niet in
evenwicht houdt.
Volgens Kissinger ligt aan de uitbrei
ding van het militaire potentieel van de
Sowjet-Unie geen concept van wereldbe-
heersing ten grondslag. De NAVO houdt
vast, zo werd vastgesteld, aan de deten
te. Ook de onderhandelingen over de
wederzijdse en evenwichtige troepenver
mindering tussen Oost en West (MBFR)
in Wenen moeten voortgaan. „Er is geen
reden de moed op te geven”, vond mi
nister Van der Stoel.
Weer in binnen- en
buitenland
Als gevolg van een pekkende ketelwa-
gen, gevuld met styreen, hebben de
werkzaamheden op het NS-rangeerter-
rein IJssettmonde (Rotterdam-Zuid) gis
teravond enige tijd stilgelegen. Styreen
is een' hoog ontvlambare vloeistof. De
ketelwagen was afkomstig van het che
mische bedrijf Dow Chemical. Het lek,
dat om ongeveer 20.00 uur werd ontdekt,
was anderhalf uur later weer gedicht
door enkele deskundigen van de spoor
wegen.
Het bestuur van de Vereniging Alge
mene Bond van Ouders en Opvoeders
VABOO heeft een brief gestuurd aan de
Westduitse legering over de veroordeling
vun de Arnhemse Release-medewerkei'
Harm Dost. Het bestuur zegt in die
brief, dat „ontelbare Nederlanders m et
voldoening hebben kennis genomen van
de veroordeling.” De VABOO stelt ver
der, dat „weldenkende Nederlanders de
wetgevende macht inWest-Duitsland
prijzen, omdat die ervoor zorgt dat het
onbevoegd verstrekken van verdovende
middelen, waar ook ter wereld, wordt
berecht.”
BEN HAAG (ANP). Een van de
zeven lessen op de scholen voor mavo,
havo en vwo wordt wegens gemis aan
leraren of lokalen niet gegeven of gege
ven door een onbevoegde. Dit is af te
leiden uit de voorlopige gegevens die het
Centraal Bureau voor de Statistiek heeft
gepubliceerd over de toestand bij het
algemeen voortgezet onderwijs op 1 sep
tember vorig jaar.
zw
ZW’
zw
zzw
/w
w
zw
zw.
w
wzw
o
w
w.st.
w.st.
w
wzw
zw
wnw
o
w
o 18
n
o
w
w.st.
w.st.
w.st.
zw
n
o
wnw
zw
n
ono
w
zo
ono
zo
n
zw
zw
zw
Ongeveer 90 gevangenen die sinds
woensdag het dak van de strafinrichting
van Tidaholm, in Midden-Zweden, be
zetten uit protest tegen hun slechte
levensomstandigheden, hebben gisteren
hun opstand beëindigd. De gevangenen
meenden dat de toestad in de inrich-
tig geleid had tot de zelfmoord van een
van hun medsgedetineerden.
De tweejarige Tji Sing Lam uit Rot
terdam heeft gisteren een val van 10
meter overleefd. Zij is met hoofdletsel
in het ziekenhuis opgenomen. Het meisje
was in de ouderlijke woning in het
raamkozijn geklommen en naar beneden
gevallen. Waslijnen braken haar val.
niet ontevreden over het werk en de
docenten konden dat niet zijn, want zij
waren bij de voorbereiding ingeschakeld.
Vijf van de vier teksten waren meer
verhalend dan men bij het vwo gewend
is.
Bij de afsluiting van deze reeks exa
menbesprekingen wil ik nog even terug
komen op die andere primeur: het c-
examen bij het lager beroepsonderwijs.
Ik heb een aantal keren geconstateerd,
dat men bij het lbo zeer te spreken was
over het niveau van die eerste examens
en dat kan natuurlijk betekenen, dat het
allemaal nogal gemakkelijk is uitgeval
len. Dat blijkt nu allerminst waar te
zijn geweest: de Ibo-leerlingen hebben
het bepaald niet cadeau gekregen. Voor
al de wiskunde is voor velen een pro
bleem geweest. De leerlingen van de
huishoudschool hebben gemiddeld maar
30 percent van de opgaven goed beant
woord, bij het lager technisch onderwijs
was dit 50 percent. Voor de andere
vakken is de score hoger, maar nergens
erg hoog. Over de hele linie blijken de
lts’ers de beste resultaten te hebben
geboekt en deden de leerlingen van de
huishoudschool het ’t minst goed. De
kandidaten van het lager agrarisch en
het lager economisch en administratief
onderwijs nemen een tussenpositie in.
Op dit moment is het op vijf scholen
in Nederland mogelijk om Russisch in
het examenpakket op te nemen en twee
daarvan zijn al in 1971 begonnen en
waren daarom nu aan een eindexamen
toe: de Alexander Hegiusscholengemeen-
schap in Deventer en de rk-scholenge-
meenschap de Breul in Zeist. In Deven
ter zijn ze destijds met z’n veertienen in
de tweede klas aan Russisch begonnen
en daarvan stonden er gisteren zeven
voor het examen. Een heeft wegens
verhuizing af moeten haken, een omdat
hij van het vwo naar het havo moest
terugschakelen en de vijf anderen ble
ven een keer zitten, maar zijn nog wel
met Russich bezig. In Zeist waren er de
allereerste keer maar drie kandidaten.
Uit gesprekken met de eerstelingen
bleek, dat nieuwsgierigheid de grootste
drijfveer is geweest om het Russisch te
kiezen. In de meeste gevallen bleek dat
De commissie leerplan-Russisch heeft
onlangs een brochure verspreid, waarin
hoog stond genoteerd, dat we bij de
handel met Rusland mensen nodig heb
ben die Russich spreken. Maar bij de
eerste tien kandidaten speelt dat argu
ment geen rol.
Het examenwerk was slechts in een
opzicht anders dan bij de andere talen:
bij de eerste twee t eksten werden de
vragen in het Nederlands gesteld. Dat
was om het de eerste keer niet al te
moeilijk te maken. Je vraagt je wel af
waarom voor zo’n kleine groep kandida
ten en in een experiment voor het zeer
tijdrovend maken van meerkeuzetoetsen
is gekozen. Op de school in Deventer zei
mevrouw drs. M. van Brink, de docente,
dat alles toch al in een klein kringetje
blijft en dat men wilde voorkomen, dat
er gezegd zou worden dat het examen
niets voorstelde, omdat het een onderon
sje was. Bij het CITO (Centraal Insti
tuut voor Toetsontwikkeling) in Arnhem
zei voorlichter P. Scholte dat het om het
principe van de objectieve scoring gaat
en dat het daarbij niets uitmaakt of er
tien of 10.000 leerlingen zijn. Hij vond
ook dat men juist bij een experiment,
voor een optimale uitvoering moest zor
gen.
Hoe het ook zij, de kandidaten waren
Bij het bouwrijp maken van een ter
rein in de binnenstad van Dordrecht is
een middeleeuws massagraf gevonden
In een put lagen de schedels en beende
ren van enkele honderden mensen. Zij
zijn met een graafmachine naar boven
gebracht. Op de algemee begraafplaats
van Dordrecht zijn ze opnieuw begraven
Verondersteld wordt, dat het de stof
felijke resten van de slachtoffers van
een pestepidemie betreft.
eigen bate probeert te exploiteren”. Hij
liet deze waarschuwing vergezeld gaan
van een pleidooi voor een positief resul
taat van Unctad, de wereldhandelsconfe
rentie van de VN die in Nairobi plaats
vindt.
De mogelijke deelname van commu
nisten in de Italiaanse regering na de
algemene verkiezingen in Itali op 20
juni kwam officieel niet aan de orde.
Alleen de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Henry Kissinger her
innerde eraan dat het mede aan de
macht komen van de Italiaanse commu
nisten niet door de Amerikaanse publie
ke opinie zal worden begrepen.
De vraag hoe de NAVO zal reageren
als de communisten in Italië gaan mee
regeren, zoals algemeen wordt verwacht,
komt volgende week in Kopenhagen aan
de orde. Daar vindt een bijeenkomst
plaats van hoge ambtenaren van alle
NAVO-landen die zich moeten buigen
over de mogelijke scenario’s hoe de
NAVO zou moeten handelen. De conclu
sies van deze bijeenkomst worden door
gespeeld naar de permanente NAVO-
raad op het Brusselse NAVO-hoofd-
kwartiér.
Minister Van der Stoel had in de
marge van de conferentie een kort ge
sprek met Kissinger, dat vooral aan de
situatie in Zuidelijk Afrika was gewijd.
Dit gebeurde mede met het oog op het
Nederlandse voorzitterschap van de EEG
gedurende het komende halfjaar. Bilate-
DEN HAAG. De Tweede-Kamerle-
den De Vries (PvdA), Waltmans (PPR)
en Van Mierlo (D’66) willen dat er een
parlementair onderzoek komt naar de
grote wapenaankopen van de Nederland
se regering. Zij achten dit noodzakelijk
omdat de Tweede Kamer in het verle
den veel te weinig betrokken is geweest
bij dergelijke miljarden vergende aan
schaffingen.
Aantal uren zon 5 tot 16. Minimum temperatu
ren: omstreeks 9 graden. Maximum temperatu
ren: omstreeks 18 graden
Kans op een droge periode van minstens 12 uur
95 percent. Kans op een geheel droog etmaal 80
percent.
toogde Genscher, die daarbij kennelijk
op Italië doelde, dat de afgelopen tijd
herhaaldelijk financiële steun van Bonn
heeft gekregen.
Behalve over Italië werden, ook vele
gesprekken ter zijde van de conferentie
besteed aan problemen tussen NAVO-
landen, zoals de kabeljauwoorlog tussen
Ijsland en Groot-Brittannië en de
Grieks-Turkse geschillen onder andere
over Cyprus. Enige voortgang werd
daarbij niet geboekt. Minister Van der
Stoel had een onderhoud met zijn Turk
se en Griekse collega’s. Van der Stoel zei
nadrukkelijk dat hij geen bemiddelaars
rol speelde.
Een gewapende politieman van de anti-
terroristeneenheid in Oslo houdt de vin
ger aan de trekker van zijn vuurwapen
bij de aankomst van Kissinger bij het ge
bouw waarin de NAVO-conferentie wordt
gehouden.
ten koste van Duits te zijn gegaan en
niet van Frans, zoals velen dachten. In
Deventer zei men dat men het Duits
toch wel via de televisie oppikt.
Interessanter is nog om te weten, wat
men nu met die Russische kennis gaat
doen. Slechts een van de tien gaat
meteen Slavische talen studeren en een
doet dat misschien in 1977, maar gaat
eerst een jaar sociaal-diaconaal werk
doen. De overige acht hebben voor een
heel andere studie gekozen: geneeskun
de, diergeneeskunde, geschiedenis, Engels
(met overigens Russisch als bijvak), na
tuurkunde, conservatorium en lerareno
pleiding expressievakken. De eerstelin
gen zeiden wel eenstemming, dat ze blij
zijn met hun kennis van het Russisch
om straks in het eigen vak eens Russi
sche literatuur te kunnen nalezen en om
met mensen in een heel ander cultuur
gebied te kunnen praten.
Veertig deelnemers uit meer dan
twintig landen en een twintigtal Neder
landse wonen vandaag en morgen een
door het Institute of Social Studies geor
ganiseerde werkconferentie bij over hei
thema „De bijdrage van de vrouw aan
de ontwikkeling”. De bijeenkomsten vin
den plaats in Den Haag. Het is de eerste
maal, dat vrouwen uit de ontwikkelings
landen zelf de leiding van een dergelijke
conferentie hebben en de grootste bij
drage leveren.
De Utrechtse ethicus prof. dr. J. de
Graaf heeft gisteren in Utrecht afscheid
genomen als hoogleraar aan de Theolo
gische en entrale Interfaculteit wegens
het bereiken van de 65-jarige leeftijd.
Prof. De Graaf was ook op politiek,
maatschappelijk en kerkelijk terrein ac
tief. Zo was hij bestuurslid van de PSP,
de VPRO en voorzitter van Kerk en
Vrede. In internationaal verband zette
hij zich in voor de Praagse vredesconfe
rentie.
De Amerikaanse bewindsman wees
ook op de voortgaande ideologische
strijd waarop de laatste tijd van ooste
lijke zijde sterk de nadruk wordt gelegd.
Hij zei in dit verband dat het vrije
marktsysteem van het Westen voor de
Derde Wereld veel attractiever is dan
het economische stelsel van het Oost
blok.
woord hopen te vinden. Die vragen zijn:
op grond van welke overwegingen wordt
tot een bepaalde aanschaf besloten; wie
neemt het initiatief daartoe; welke rol
speelt de wapenindustrie daarbij en wie
neemt op welk moment de beslissing.
Daarbij komen vragen over de rol van
andere departementen dan die van De
fensie (zoals Economische Zaken), de rol
van de NAVO en van andere regeringen
wanneer het gaat om de aanschaf van
wapentuig in het buitenland:.
De voorzitter van de defensiecommis-
sie uit de Tweede Kamer, de KVP’er
Van Eisen, zei gisteravond voor de VA-
RA-televisie, dat hij het voorstel van de
drie progressieve kamerleden weinig
kans geeft in zijn commissie. Hij be
pleitte een commissie in te stellen die
een soort vooronderzoek moet houden.
Pas als uit dat onderzoek blijkt dat er
aanleiding is voor een parlementaire on
derzoekscommissie om een onderzoek in
te stellen, zou dat zware wapen in
stelling gebracht kunnen worden.” Maar
ik zou dat niet eerder willen laten
gebeuren dan in een volgende kabinet
speriode”.
Van Eisen, die zei zelf weinig behoefte
te hebben aan een onderzoek, stelde niet
zo ontevreden te zijn over die invloed diie
de Kamerleden hebben op de militaire
aanschaffingen. De PvdA’er De Vries zei
Van Eisens idee van een speciale com
missie niet te steunen. „We kunnen ons
niet permitteren een wijze van onder
zoek te gebruiken die vragen open laat”,
aldus De Vries.
I
ZATERDAG 22 MEI
Zon- en maanstanden
Zon op 4.36 uur onder 20.37 uur
Maan op 1.47 uur onder 13.54 uur
Minister van Buitenlandse Zaken Van der Stoel (rechts) en de permanente Neder
landse vertegenwoordiger bij de NAVO. mr. A. F. Hartogh.
AMSTERDAM (ANP). Vrijdag
juni wordt door een der Amsterdamse
rechter-commissarissen het voorlopig ge
tuigenverhoor gehouden, waarom het
PSP-Kamerlid Van der Lek de recht
bank in Amsterdam had verzocht in
verband met de zogenoemde KGB-affai-
re. Publikaties, waarin de naam van Van
der Lek wordt genoemd als voorkomend
op de lijst van Nederlandse agenten van
de Russische geheime dienst KGB.
De Amsterdamse oud-wethouder Han
Lammers (PvdA) heeft zijn om dezelfde
reden gedane verzoek aan de rechtbank
inmiddels ingetrokken. De wijze waarop
Zuidnederlandse dagbladen die zijn
naam hadden genoemd op hun eerste
publikaties zijn teruggekomen heeft
hem, naar hij meedeelde, „redelijke ge
noegdoening verschaft”.
De drie progressieve kamerleden heb
ben hun voorstel gisteren in de vaste
Tweede-Kamercommissie voor defensie
aanhangig gemaakt. Het zal van de re
acties in die commissie afhangen of er
ook inderdaad zo’n parlementaire enqu
ête komt. Volgende week zal hierover in
de commissie verder worden gediscussie
erd.
Het onderzoek zou moeten bestaan uit
het horen van de met aankopen belaste
deskundigen van het ministerie van De
fensie, de legerleiding en de wapen- en
aanverwante industrie. De drie kamerle
den geven als argument voor hun voor
stel dat nogal wat twijfels bestaan over
de vraag of de besluitvorming rond de
grote wapenaankopen wel vrij is van
ongewenste beïnvloeding.
Zij willen in het onderzoek onder
meei- betrekken de aanschaffingen van
de straaljagers Starfighter, de Northrop
F-5 en de pas bestelde F-16 van General
Dynamics. Ook zou een onderzoek moe
ten worden ingesteld naar de aanschaf
van het Oerlikon-luchtafweergeschut
(vorig jaar) en van een aantal fregatten
voor de koninklijke marine.
De socialist De Vries zei gisteravond
dat het voorstel voor een dergelijk on
derzoek niets te maken heeft met de
zogenaamde Lockheed-affaire. „Als we
zouden hebben gewacht tot na het uit
komen van het rapport van de commis-
sie-Donner, dan zou het lijken alsof die
zaak iets met ons voorstel te maken
heeft”. Wel zeggen de Kamerleden de
resultaten van het werk van de commis
sie die relevant zijn, bij hun onderzoek
te willen betrekken. De Vries zei de
indiruk te willen vermijden dat de Ka
merleden van tevoren al vermoeden dat
er iets mis is. „Er is een ontevredenheid
over de wijze waarop de Kamer bij
dergelijke zaken betrokken is. De Kamer
weet op het moment gewoon te weinig
en kan dus niet optimaal functioneren”.
De drie Kamerleden hebben enkele
vragen geformuleerd, waarop zij door
een parlementair onderzoek een ant-
Totaall stonden voor de leraren
1.151.101 wekelijkse lesuren geboekt-
Daarvan werden er 126.674 door onbe
voegden gegeven, 14.632 niet gegeven,
15.250 waren zogenoemde studielessen en
145J138 lesuren gingen op aan: dien
steenheden. tankeenheden, experimen-
teeruren, reisuren en vrijgestelde uren.
4
3
6
4
3
2
5
6
3
3
9
0
0
9
2
6
1
0
0
De vooraanstaand kunstdeskundige
Maurice Rheims is gisteren gekozen tot
lid van de Academie Francaise. De 66-
jarige Rheims, die in het verleden als
veilingmeester optrad, heeft boeken ge
schreven over de beeldhouwkunst in de
19de eeuw en over de levens van de
schilders Gauguin en Toulouse-Lautrec.
Hij volgt in de 40 leden tellende acade
mie de overleden historicus Robert Aron
op. De Academie Francaise stelt zich ten
doel de zuiverheid van de Franse taal te
handhaven.
De Tweede-Kamerleden Jongeling
(GPV) en Abma (SGP) hebben bij
staatssecretaris De Jong in schrifteilijke
vragen bezwaar aangetekend tegen de
tekst van het schriftelijk eindexamen
Nederlands 1 voor mavo 4. De tekst was
volgens de Kamerleden „zeer kwetsend”.
In de teksh. gehaald uit het boek „Op
hoop van leven” van Roel van Duijn
werd gesteld, dat de christelijke bescha
ving, gelet op het uitmoorden van dier
soorten niet voldoende heeft aan de
kruisiging van Jezus Christus, en blijk
baar behoefte heeft aan een nieuwe
kruisiging, namelijk van Fransiscus van
Asisi. Volgens Jongeling kwetst de tekst
die leerlingen, die geloven in „het unieke
karakter van de kruisiging van Chris
tus.”
