met André Vandernoot
Perverse Blitzkrieg-rock klinkt in RAI-Congrescentrum
Voor Kiss is SS-image
U/
D
UMUIDEN
KEUKENS B.V j
korting
er
Vier opera’s en één
operette bij Forum
puur toeval
I
Canci Geraedts een prachtige Lulu Verfijnd famiiïeconcert
i 0
r
id/
■M
GLOBE SPEELT WEDEKIND GROTESK MAAR KRAMPACHTIG
MET TUBA ALS SOLO-INSTRUMENT
au
Pandora ensemble
komt op zaterdag
Meer Nederlandse solisten aangetrokken
koelrad
Kennemerlaan 159-165 - IJmuiden - Tel. 02550 - 11428
Wasserij DUYN
^conditioning
ZATERDAG
2 2
M E I
19 76
KUNST
13
Zinnelijk behagen
door Henk Boom
Nooit relletjes
Geneugten
Voor prijsbewuste kopers en dat zijn ai onze klanten 15 tot 50% kontantkorting.
if
20.
zwaailichten, sirenes en vuurwerk
anderhalf uur proefdraaien in de
nieuwe RAI in Amsterdam. Kiss is
de naam van deze weerzinwekken
de machine. Niet gewoon Kiss,
maar KISS met de twee „essen” die
je alleen nog aan treft op antiqua
rische typemachines uit het Hitler-
tijdperk. De SS dus. Gestapo. Ook
al wordt elke overeenkomst met het
donkere oorlogsverleden naar het
rijk der fabeltjes verwezen.
LONDEN Een afschuwwek
kende, bloedstollende, vuurspu
wende Blitzkrieg-rockmachine zal
Tweeslachtig
bij
3
71.
TOON VRANKEN
in zijn
(ADVERTENTIE)
id,
Waarom dat SS-teken in Kiss?
Wei
„bloedstollende" act.
Gene Simmons, bassist van Kiss in zijn
tot uitdrukking
'op
dan
(ADVERTENTIE)
n
om
van
de
(ADVERTENTIE)
ar»
4
;nte
ftijd,
ng
n ter
voor
line
anil*
AMSTERDAMSEVAART 20
HAARLEM - TEL. 322462
nen
nun
MS
ing
ifT»
Maalderij 19 j
Amstelveen J
V \Ö2O)4S16 55 y
ngen
ij*
HAARLEM. Het Pandora-ensemble
treedt vanavond in jeugdcentrum Dei
ning in de Ripperdastraat op, met een
programma van gedichten, zang, dans en
dia's. In onze rubriek Uitwijzen stond
per abuis vermeld dat het gezelschap er
vrijdagavond zou komen. Slagzin van
het Pandora ensemble is „Zo er schilders
zijn die muziek maken, zo zijn wij
musici die schilderen”. Het programma
omvat een gedicht van Kurt Schwippers,
Caonon Pittoresk en Somebody loves
somebody sometime. Het begint om 9
uur.
Witwe van Léhar met Margarethe Al
bers en Jennie Veeninga afwisselend in
de titelrol. De première van de opera
L’Elisir d’Amore van Donizetti is op 14
december in Hengelo met de Nederland
se bariton Hubert Waber als Dulcamara..
Tenslotte is er op 13 januari 1977 in
Hengelo de premie re van de Carmen
van Bizet, waarin Henk Smit de Esca
millo zingt, de Franse zangeres Grima
de Carmen, Maria Kroes de Vrasquita,
Marius Kemler (uit Nederland) de El
Dancairo en de al lang in Nederland
wonende alt Carolyn Watkinson de Mer
cedes.
Forum heeft voor het nieuwe seizoen
weer meer Nederlandse solisten aange
trokkén. Naast bovengenoemde Neder
landers zijn ook gecontracteerd de Neder-
derlandse zangers Ton Thissen en Lieu-
we Visser. De dirigenten zijn Gustav
Suelleborn, August Haltmayer en Ar
thur Howerd Fagen.
Is alles al uitgeprobeerd op het
podium of is dit alles pas het begin?
kwaad
kwade
uitkomen.”
(Van onze correspondent)
ENSCHEDE. Het operagezelschap
Forum heeft de plannen voor het nieu
we speelseizoen bekendgemaakt. Als
voorpremière gaat op 14 juni in Ensche
de de Don Giovanni van Mozart met een
Nederlandse soliste Hanneke van Bork
(Donna Anna), Ton Thissen (comman
deur), Hubert Waber (Masetto). De uit
voering is in het Duits.
Op 14 september volgt in Enschede de
première van Don Carlos van Verdi,
met de grote Italiaanse heldentenor An
gelo Marenzi in de titelrol. Afwiisselend
zullen hierin de Elizabeth-rol zingen de
Nederlandse sopranen Jennie Veeninga
en Hanneke van Bork. Voor de Eboli-rol
is een zeer jonge Amerikaanse negerzan-
geres gecontracteerd, namelijk Gail Gil-
moreè De uitvoering is in het Italiaans.
In Hengelo is op 29 september de
premie re van de operette Die Lustige
dit l’amilieconoert was echter de ver
schijning van de tuba op het podium als
solo-instrument in het concert in f van
Ralph Vaughan Williams voor tuba en
orkest. Solist Donald Blakeslee, afkom
stig uit de Verenigde Staten en al twaalf
jaar tubaïst bij het Concertgebouwr-
kest, gaf in deze concertpremié re tevens
de primeur van zijn eerst solo in Am
sterdam. In voortreffelijk Nederlands
vertelde hij het waarom hiervan. Een
concert voor de tuba als solo-instrument
is namelijk of een onmogelijkheid, om
dat men er niet zinnig voor kan schrij
ven, of een zeldzaamheid. Dit van Willi
ams behoort tot de zeldzame. Het heeft
kwaliteit en is voortreffelijk voor orkest
en tuba geïnstrumenteerd. De onderhou
dende, beweeglijke toon van het Prelu
de, de wanne diepe klank van de Ro
mance belichtten de gevarieerde moge
lijkheden van dit unieke instrument. In
Rondo Alia Tedesca (een loflied op de
Duitsers die de tuba het eerst als orkes-
tinstrument introduceerden, kreeg Bla
keslee nog een bijzondere kans om zijn
virtuoze bekwaamheid te demonstreren.
Met spontane ovaties en een weelde van
bloemen werd deze unieke primeur be
kroond.
Kiss zou normaal gesproken een ge
wone rockgroep moeten zijn uit New
York. Maar wat is normaal als deze
gewone rockgroep plotseling ontaardt in
een kwartet perverse, sado-masochisti-
sche gitaarbeukers, dat in Amerika nu
al wordt omschreven als de „hottest act
on stage’’, een viertal dat alles wat
groepen als Alice Cooper en The New
York Dolls al hebben gepresteerd, verre
overtreft in een indrukwekkend, c.q. af
schuwelijk theaterspektakel, dat een
mengsel poogt te zijn van futuristische
effecten (er wordt zelfs overwogen om
in de toekomst met laserstralen te gaan
werken) en Hells Angels-achtige praktij
ken.
Frank Wedekind was zeker voor zijn
tijd (hij overleed in 1918 en schreef zijn
eerste belangrijke stuk „Frühlings Er-
wachen” in 1890) een recalcitrant mens.
In heel zijn optreden wilde hij af reke
nen met de toen heersende moraal en
waai' hij kon hekelde hij de bourgoisie.
Zeker in zijn stukken. In „Lulu” toont
hij een vrouw die belichaamd is met een
zinnelijke geslachtsdrift. Zij uit die on
beschroomd en richt de mannen in haar
leven en ook een vrouw die haar
liefheeft geheel ten gronde. Niet dat
dit haar opzet is, het komt over haar en
haar onconventioneel gedrag impliceert
eigenlijk bij voorbaat de. ondergang van
elke nieuwe minnaar.
Het meisje Lulu houdt in haar leven
echter toch maar van één man. Dat is
dr. Schön, die haar heeft opgevoed maar
ook haar minnaar werd. Daarna huwe
lijkte hij haar uit omdat hij voor
zichzelf een keurige verbintenis wilde
met een nette vrouw. Lulu weet wel
raad met haar ongewilde huwelijken. De
verhouding en haar liefde voor haar
opvoeder ondervindt door haar huwelij
ken geen schade. Lulu bezweert dr.
Schön dat zij eens met hem zal trouwen
en dat gebeurt. Dan ontrolt zich voor
Schön de grote tragiek: Lulu bedriegt
hem met tal van minnaars, zelfs met
zijn personeel.
De naam Schubert bij de ouverture
„Die Zauberharfe” was voor hem een
welkome aanleiding om duidelijk te la
ten merken hoe dicht deze componist
hem aan het hart ligtè Aan de hand van
details uit de „Unvollendete” en tie ou
verture liet hij horen hoe bij Schubert
de muziek op z’n fijnst is in de heel
zachte passages; Alsof de tijd stil 'staat
en je heel de wereld om je heen vergeet,
bij het luisteren naar deze pure edele
muziek.
Heel gedetailleerd gaf hij een over
zicht van een scala van slagwerk uit de
toccata opus 84 (1973) Gizar Frid
(een première van het Concertgebouwor
kest) en speculerend op de activiteit van
de kinderen liet hij ze alle orkesttinstru-
menlten op de klank af raden. De snelle
en rake antwoorden vlogen verrassend
de zaal door. In de kundige uitgewerkte
instrumentatie, het sprankelend ritme en
beweeglijke spel van lijnenklankkleur
herkent men de karakteristie-elementen
van Gizar Frids componeerstijl. Ludieke
muziek, die binnen een doordachte con-
structe spanning tussen klank en ritme
stimuleert en in zijn spectaculair ge
bruik van een grote sortering slagwerk
bovendien de jeugd bijzonderaanspreekt.
wende act, met misselijk makend (m -
maakjbloed, dat uit zijn mond druipt,
met zijn pervers lange, op een python
gelijkende tong, met zijn uitdagende be
wegingen, met zijn transpirerende lijf en
~.ct zijn kwaadaardige verbeeldings-
Het afgelopen weekeinde ging Londen
plat. Zaterdagavond was een kolkende
massa van bijna 3000 teenagers getuige
van het eerste concert van Kiss in het
Hammersmith-Odeon-theater. Waanzin.
Pure waanzin. Teisterende drumsolo’s
van Peter Criss, die aan het einde van
de show pakweg twee meter de lucht in
stijgt met z’n hele winkel aan slagtrom-
mels, bekkens, pauken en koebellen.
Rookwolken verwekkende gitaarsolo's
van Paul Stenley. Kosmische klopjach
ten op zes snaren van Ace Frehley.
En tenslotte bassist Gene Simmons.
Hij is in staat om ruim 200.000 mensen
(zoals in Amerika is gebeurd) de stuipen
op het lijf te jagen met zijn vuurspu-
«wajwwiw eerst het voorspel. Daarna komt pas de
climax. Dat doen wij nu ook met onze
eerste Europese tournee. We geven het
l’ubliek nu de smaak; volgend jaar komt
z het vlees. Dan willen we ook alleen
maar in stadions spelen. Dan kunnen we
tenminste raketten afschieten. Dat gaat
nu niet, omdat de theaters te klein zijn."
f-5 p ..Echt, we willen onze fans waar ge-
;|w ten voor hun geld. Als zij een kaartje
kopen voor de show, betalen ze meer
dan voor een elPee- Wij Ajn dat publiek
'e,s schuldig. Daarom willen we ze niet
alleen iets laten horen, maar ook iet?
„We zijn gewoon een rock-’n-roll-
band. Onze teksten gaan niet over poli
tiek. Dat is onze zorg ook niet. Wat
gebeurd is, is gebeurd. Het enige dat wij
willen, is de bezoekers een plezierige
avond bezorgen. Wij willen niemand
vertellen hoe hij of zij moet leven, op
wie er moet worden gestemd en hoe ze
moeten denken. Weet je dat het nazi-
hakenkruismmm, jam-jam (op dat
moment wordt Gene door zijn Londense
vriendin gevoerd met aardbeientaart),
weet je dat het hakenkruis duizenden
jaren geleden al door de Indianen werd
gebruikt? Nou dan, gewoon toeval.”
Weet je dat het in Duitsland verbo
den is om dat SS-teken in welke vorm
te gebruiken en dat jullie daar mogelijk
een proces boven het hoofd hangt?
Gene vastberaden: „Dat zal best, maar
dat zal ons er niet van weerhouden om
op te treden. Ook daar zullen ze zien dat
we alleen maar ons best willen doen.
We stappen nooit het podium af als we
niet zwemmen in ons eigen zweet. We
moeten zo uitgeput zijn, zo ontzettend
moe, dat het echt niet meer kan. Eerder
zijn we niet tevreden. We zwepen het
publiek op en het publiek maakt ons
gek. Een soort wisselwerking dus. En
daar is niets beangstigends aan. Er zijn
nog nooit relletjes geweest en ik geloof
ook niet dat zoiets zal gebeuren, want er
is niets negatiefs in hetgeen wij doen....”
Gaat Nederland plat voor deze bezwe
te rock and rollers? Het poppubliek in
ons land heeft overal in de wereld de
faam rustig achterover in de stoel te
blijven hangen als het allergrootste
spektakel wordt opgevoerd. De zondag
avond zal het uitwijzen als Kiss in het
nieuwe RAI-Congrescentrum concer
teert. Met de Nederlandse formatie
Finch in het voorprogramma. Wat min
der pervers.
„Je past je kleding tenslotte ook aan
situaties aan, afhankelijk met wie je
bent en waar je naar toegaat. Op het
podium mag ik er dan een beetje geme
ner uitzien, het blijft een onderdeel van
mijn persoonlijkheid. Iedereen heeft
Een onverstoorbare profiteur, in zijn
hart niet slecht, maar gebruik makend
van de omstandigheden. Graag noem ik
nog even Mart Gevers die de gravin
Geschwitz speelt, de vrouw die Lulu
liefheeft. Mart Gevers toont een lijdend
mens, heel gevoelig en mooi ingehouden
gespeeld. Van de overige spelers eist
vooral Will van Seist nogal wat aan
dacht voor zich op, maar het laat zich
aanzien dat zijrf uitspattingen als acro-
„Dat is nuur toeval. Dat heeft nieta
met de Gestapo-SS te maken”, aldus
Gene, die overigens een aardig woordje
Duits praat, een overblijfsel van zijn
schooltijd en de periode dat hij nog op
de beurs werkte in New York. „Onze
maskers hebben ook niet te maken met
de Japanse theaterkunst.”
en goed in zich. Ik laat dat
er tijdens de shows wat meer
baat Rodrigo Quast meer steunen op
uiterlijke speltechniek dan innerlijk be
leven.
Globe wordt bij deze opvoering ge
steund door een decor van Jean-Marie
Fiévez, waarvan niet meer te vermelden
valt dan dat het bruikbaar is. Het ge
luidsdecor van Jacques Herbet er
wordt mooie revue-achtige muziek ge
bruikt die de voorstelling soms een
vleugje weemoed schenkt past uitste
kend. Kostuums (van de decorontwerper
en van Jan Tax) en grime spelen een
voorname rol bij de groteske koppen
waarmee Globe’s acteurs hier rondlopen.
JO VAN LEEUWEN.
mannen als vrouwen. Dus heb je de
potentie om goed en slecht te zijn,
waanzinnig en geniaal. En denk nou niet
dat ik een waanzinnigmonster ben. Ik
weet donders goed wat ik zeg."
HAARLEM. - - „Bij het schrijven was
het er mij om te doen alle begrippen uit
te schakelen, die logisch onhoudbaar zijn
zoals: liefde, trouw dankbaarheid". Deze
regels schreef de Duitse schrijver-acteur
Frank Wedekin nadat hij zijn tragedie
„Erdgeist" had voltooid. Later voegde hij
daar „De doos van Pandora” aan toe en
samen kregen die toneelwerken de naam
„Lulu”. Toneelgroep Globe heeft dit pro-
dukt van Wedekind momenteel op het
repertoire en gaf er vrijdagavond een
opvoering van in de Haarlemse schouw
burg. Met gemengde gevoelens heb ik
daar naar zitten kijken, maar het pu
bliek rondom mij reageerde blijmoedig
en applaudiseerde aan het slot van de
voorstelling spontaan en langdurig.
En Brine het toneel als
Fellini-achtige figuranten. De enige her
kenbare mensen zijn Lulu, haar minnaar
dr. Schön, haar vader en ook de Vrouw
die haar liefheeft en overal achtervolgt.
In zijn regie heeft Brine er voor
gewaakt dat de opvoering een loodzwaar
karakter zou krijgen. Immers, hij koos
voor een grotesk spektakel, wel, dat is
het wel geworden. Maar de spelers van
Globe zijn lang niet allen bij machte om
dat groteske een hele avond vol te
houden en daardoor krijgt de opvoering
iets tweeslachtigs mee. Er zijn ver
vreemdingseffecten, maar ze worden
niet echt afgemaakt, werken niet door.
Dat betekent ook dat de voorstelling
daardoor aan het slot wat lang gaat
duren.
„Lulu” is een lastig stuk om te spelen.
Zeker in onze tijd, nu de moraal die
Wedekind aanvoert niet helemaal meer
als rechtvaardiging voor een opvoering
als die van Globe kan gelden. Brine’s
visie zal zeker de juiste geweest zijn in
de tijd dat Wedekind zijn stuk schreef.
Maar nu, zo’n driekwart eeuw later, is
dat niet meer zo. De essentie van het
stuk is toch de liefde, ook al ontkent
Wedekind dat zelf (zie de aanhef van
deze recensie). Immers, Lulu houdt wer
kelijk van Schön. Aan die essentie is de
regie in bonte toonaarden voorbij gegaan
en dit geeft de opvoering als totaliteit
iets krampachtigs.
Zoals gezegd: Canci Geraedts was een
prachtige Lulu. Wild, dierlijk $n belust
op de mensen in haar omgeving. Maar
door alle zinnelijkheid heen kon zij haar zondagavond met gierende remmen,
liefde voor dr. Schön ingehouden voel
baar maken. Mooi is zij ook in haar
eenzaamheid temidden van het feestelijk
gebras en aan het slot van het stuk in
haar hunkering naar liefde. Ook naar
het schènken van liefde: „Blijf, ik wil
heel lief voor je zijn”. Lo van Hensber-
gen speelt dr. Schön voornaam, maar
toont ook schril zijn burgerlijkheid en
tenslotte zijn verslagenheid. Opmerkelijk
gaaf is Henk Rigters als Lulu’s vader.
Canci Geraedts en Lo van Hensbergen
als Lulu en haar opvoeder-minnaar
Ludwig Schön.
HAARLEM. Een onstuimige plezie
rige concertstemming heeft André Van
dernoot, gastdirigent, het tweede fami-
lieconcert in het concertgebouw te Am
sterdam gaande gehouden van de eerste
tot de laatste noot van het programma.
Uitstekend op de jeugd afgestemd, heeft
hij het toegelicht en uitgevoerd in een
bijzondere trant van fijn ontspannen en
een to the point musiceren met het
Concertgebouworkest.
Veel bijval kreeg ook die ouverture
„Dichter und Baiuier” van Franz von
Suppeè En de Hongaarse dansen 6 en 5
van Brahms, georkestreerd door Albert
Parlow in de van muzikaliteit tintelende,
vertolking door André Vandernoot en
het op super-mveau spelend Concertge
bouworkest.
Het meest sensationaile element van
„Natuurlijk is dit het begin pas. Je
doet toch niet alles ineens. Als je met
een vrouw naar bed gaat, is er toch
Wat wilde Wedekind met zijn creatie
van het meisje Lulu zeggen? In elk
geval niet wat men in zijn dagen meen
de: dat de schrijver elke geslachtsdrift
en zinnelijkheid moraliserend wilde ver
dedigen. Wat er wel in „Lulu” wordt
aangetoond is de intolerante en hypo
criete houding van de maatschappij je
gens een vrouw die zich vrij laat gaan
en zich niet door schijnmoraliteit laat
remmen. Lulu is een kind dat zinnelijk
behagen wil en dierlijk daarvan geniet.
Die zinnelijkheid straalt van haar af en
de mannen die deze vrouw als lustobject
zien vallen eraan ten prooi. Zelfs dr.
Schön, de enige man van wie zij werke
lijk oprecht houdt: hij wordt door haar
neergeschoten.
Bij Globe regisseerde Adrian Brine
het stuk en hij trof het daarbij bijzon
der met Canci Geraedts, die het meisje
Lulu onweerstaanbaar, maar menselijk
zeer aanvaardbaar speelt. Het is bekend
dat Wedekind voorkeur had voor grotes
ke effecten die hij ook voorschreef in
zijn stukken. Adrian Brine heeft vrijwel
nergens geschroomd de acteur daarin te
volgen. Hij heeft van „Lulu” een opvoe
ring gemaakt waarin burleske uitspat
tingen sterk worden aangezet. Een bont
gezelschap is het waarin het leven van
het meisje zich afspeelt. Een gezelschap
van kunstenaars, bankiers, journalisten.
Wat wil je
brengen?
Gene: „Mijn perversie. Mijn tong,
mijn lichaam, mijn heupen en mijn
benen. Ik was al pervers toen ik werd
geooren. Iedereen is potentieel pervers,
■e boeit er echt niet voor naar school te
gaan, het is er gewoon. Maar een hele-
ooe. mensen onderdrukken het. Die gaan
,.ev met elkaar naar bed in bad. En die
.u ;en geen nummertje in de keuken
pp die manier de geneugten
voedsel'e.i sex te vermengen
v.ene s.opt met praten, omdat hem op
dat moment iets wordt ingefluisterd
..oor een Londens meisje, dat zich voor
stelde als fotografe, maar zich geduren
de net rijkelijke diner steeds meer ont
popt als een trouwe groupie. „Eehh,
sorry, maar ik kreeg net een uitstekend
.avies van mijn vriendin”, zo vervolgt
hij zijn verhaal. „Waar was ik ook
alweer. Oh ja, iedereen heeft de potentie
om geboorte en dood te geven. Zowel
vrouwen,
goed en
met
kracht.
Drie toegiften, uiteenspattend vuur
werk, confettikanonnen die worden af
geschoten en een verblindende lichtshow
vormen het slot van deze a-muzikale
seance. Het publiek schreeuwt zich
schor. Op de eerste rijen krijgen ui l<
enthousiaste fans kramp in de tong ti„-
dens imitatiepogingen van Genes act.
Incidenten doen zich niet voor. Voor
Kiss zit de klus erop, uo.iden
plat. Nu Nederland en Duitsland nog.
Een paar uur later, ui pen vnc
Italiaans restaurant m vne.se-, ge.uti
diezelfde Gene Simmons uianuci'
meen, haast sympathie., en ,iog stteu..
op laarzen met immens hoge iiakKen;
van een garnalencocktail. Zijn schmink
is verdwenen. Hij blijkt een ncrimne
huidskleur te hebben. Of er da a e.ug
verschil is tussen de Gene op het po
dium en de Gene privé. „Helemaal niet”,
zegt hij zonder bukken oi oiu-fc... e,
is exact dezelfde persoon, net i arscaii
zit m in de omstandigi.c„e s
thuis alleen een joint ipoki, reageer jé
heel anders dan als je e..y,r.-.
veel mensen bent. ..<u p...u oe ver
schillende face.ten <.e ar
beidsstructuur.”
',.AA-A
