Amerikanen nemen zich
zelf dodelijk ernstig
I
tl
MM 11
I
1
1
1
t*
1
door mr Henk Leffelaar
WAT DAN WEL?
DODELIJK SERIEUS
BEZINNING
GEEN ERFENIS
7
I
I
I
T
r
I#
F'j
««0
ui sifi
iii i
j OMMI A
D
Tot die bezinning behoren de nog dagelijke opdui
kende onthullingen over wanpraktijken van de FBI
en de CIA. de grote omkopmgsschandalen. die
Alleen de officiële humoristen, de conferenciers
van de teievisie-praafshows. hebben een officieus
brevet om er het hunne van te zeggen, maar ze
waken ervoor dat de humor altijd naar beide kanten
uHtsiaat naar democraat en republikein De nationa
le conformiteit strekt zich uit tot gedrag, kleding, eet-
en leefgewoonten, tot de tomatenketchup, salade
enterpnse-systeem niet onderschrijven worden ge
vaarlijk geacht en worden, zoals gebleken is. dan
ook geïnfiltreerd en gebroken door de FBI
Dit is ook de achtergrond van het verschijnsel dat
zoveel Amerikaanse steden vrijwel onderling ver
wisselbaar zijn Immigranten missen de band met
saus, suikerzakjes de smaak van de koffie, de
inrichting van huizen restaurants en bars, de kos
tuums die de serveersters dragen en tot het uiteriijk
van de steden
Daar zijn verklaringen voor Een ervan is de grote
consumentenmarkt en de daaraan gepaard gaande
massafabricage van produkten Het tweede is de
macht van de televisie die in de VS de enige
werkelijk bindende nationale factor >s (dagbladen,
zoals de New York Times of de Washington Post
zijn buiten de grote steden niet, of alleen maar
dagen later per post te krijgen) en die deze oroduk
ten aan de man brengt Een belangrijke verklaring
is. dat Amerika een land is van immigranten, die
ernaar streven zich zo snel mogelijk aan te passen
aan hun omgeving en daarbij de smaak en de
waarden van de nieuwe samenleving kopiëren
zonder die van hun eigen cultuur te behouden
de grond waarop zij wonen Voor hen is de grond
van hun nteuwgekozen land geen erfenis van hun
voorvaderen, maar een middel om een nieuw en
beter leven te leiden Het verklaart waarom de
eerste groepen immigranten, in de stijl van verove-
-aars. tienduizenden bisons alleen maar voor hun
huiden konden afslachten (ze worden nu met veel
moeite in enkele plaatsen weer opgefokt tot kud
des) en terloops de autochtone indianen konden
•educeren tot éen verspreid en gebroken volk. Het
verklaart ook waarom de VS relatief laat en dan nog
mondjesmaat, zijn overgegaan tot milieubescher-
mende maatregelen
Dagelijks wordt m aMe openbare scholen door het
hele land de eed van trouw aan Amerikaanse vlag
en idealen algetegd alsof gevreesd wordt dat er
anders generaties zullen opgroeien die niet m
Amerika geloven „Amerikaan -zijn m zekere zin
dan ook een vorm van religie, met soms zorgwek
kende nationalistische trekken Wie met meedoet
staat buitenspel en wordt met argwaan bekeken
Politieke bewegingen dia het Amerikaanse free
Uitzonderingen wat een eigen identiteit betreft,
zijn New York. New Orleans. San Francisco en
sommigen rekenen Chicago daar ook toe New York
is de stad waar het allemaal het eerst gebeurt: het
rusteloze, creatieve hart van Amerika Waar toneel
stukken, musicals, boeken, mode geboren worden
sterven of nauwelijks te dromen successen beleven
Waar mensen rijk worden of arm blijven Een stad
die 24 uur per dag in de weer is. waar je s morgens
om 4 uur een geopend restaurant kunt vinden, een
lazz-piantst met een binnengelopen groep musici
kunt beluisteren of nog boodschappen kunt doen
Maar New York is Amerika met New York is de hele
wereld, teruggebracht tot de vierkante kilometers
van het eiland Manhattan
Wat is Amenka dan wel’ Amerika is boerderijen
met tenduizenden hectaren, waarop een eenzame
tractor rijdt, kaarsrechte geasfalteerde wegen door
een landschap dat geleidelijk verandert en soms
dagen hetzelfde is wegen waarop je een uur
niemand tegen kunt komen, en wegen waarop dit
rusteloze volk als mieren in de weer is met giganti
sche vrachtwagens, verhutsauto s. vakantiecara-
vans en plezierboten
Amerika is ondanks slecnt georganiseerde, maar
talrijke verjaardagsprogramma s door het hele land,
met in een feestroes De herinneringen aan Vietnam
en Watergate, aan de moorden op twee Kennedy s
en Martin Luther King, leven vlak onder de opper
vlakte van het dagelijks bestaan Et is onzekerheid
over de economie Er is verwarring over het natio
nale beleid Dr Henry Kissmger eens een onaan
tastbare reus in het kabinet, is zijn gezag groten
deels kwijt
De voorverkiezingen nebben twee kandidaten
Jimmy Carter en Ronald Reagan, naar voren ge
schoven, die geen van beiden voortkomen uit de
geijkte parti (kringenen die er een punt van maken
zich af te zetten tegen het establishment in Wash
ington Ook Washington zelf stad van diploma
tenborrels. speculerende jxHitici en journalisten
vergaarbak voor ambitieuze advocaten en eohtge
noot-zoekende secretaresses m deze matte
nadagen van het Ford-bewtnd met op dreef
Na de stormachtige tijden van massale protestde
monstraties het aftreden van een vice-president en
een president de dode studenten op het terrein van
Kent University m Ohio de slachting m My Lai het
Democratische partijcongres van 1968 in Chicago,
dat meer weg had van een burgeroorlog, is een
luwte opgetreden Men wil er niet meer over praten
Amerika bezint zich
Amerika het bandeloze gevoel van schijnbaar
ongelimiteerde vrijheid (geen stad heeft een burger
lijke stand je kunt je overal vestigen zonder ooit
officieel ingeschreven te zijn), optimisme dat vaker
teleurgesteld wordt door te hoge verwachtingen.dan
bevestigd door de werkelijkheid vnn een maat-
schapfxj die ais motto heeft dat iedereen gelijke
kansen heeft en iedereen net dus alleen moet
kunnen „maken Wie het met maakt (en er zijn
tenslotte miljoenen Amerikanen die onder de wel-
standsgrens leven) heeft dat volgens de maatsta
ven aan zichzelf te danken
Over enkele weken gaat deze correspon
dent na acht jaar in Washington scheep naar
een nieuwe post Scheep is het woord niet,
want de grote passagiersboten die toen op dit
continent voeren, varen, op een enkele na, niei
meer tussen de Oude en de Nieuwe Wereld.
Hij kwam aan tijdens de voorverkiezingscam-
pagne van 1968, op die eindeloos lijkende dag
dat Bobby Kennedy begraven werd Hij ver
trekt aan het begin van een nieuwe campagne,
die zeer waarschijnlijk voor het eerst, na acht
jaren, een Democratische president zal opie-
veren
In die acht jaren is in de Verenigde Staten
meer gebeurd en meer veranderd dan ver-
moedelijk in welke periode ook van het 200-
jarig bestaan van dit grote, altijd veelbelovende
en uitdagende continent met uitzondering
misschien in de jaren waarin president Frank
lin Roosevelt zijn new deai-plannen lanceer
de, die de Amerikaanse maatschappij voor het
eerst een min ot meer kapitalistisch-
socialistische basis gaf
vrijwel geen enkele grote Amerikaanse maatschap
pil onaangetast hebben gelaten de onderzoekcom
missies van de Senaat de rapporten van vele
honderden pagma s die daarover worden gepubli
ceerd
Amerikanen zijn ais het erop aankomt, en on
danks hun uiteriijk vertoon van zelfverzekerdheid
kwetsbaar en onzeker waar het hun land betreft
Tijdens de onthutsende dagen van Watergate vroeg
men zich m aHe kringen af of de grondwettelijke
structuur er wel tegen opgewassen'was Het was
een vraag die allleen een jonge natie zichzelf kan
stellen een natie die de homogeniteit mist van
Europese landen, die zich bovendien Kunnen be
roepen op de precedenten van een lange geschte
dents
Het verklaart waarom huizen in Arizona, dat een
volledig ander klimaat heeft dan Michigan Delawa
re of Oregon, nauwelijks verschillen van de wonin
gen in die staten, en waarom men vrijwel overal
dezelfde winkelcentra, hotels of woonwijken aan
treft. Bij dit laatste is opvallend dat bloementuinen in
Amerika het terrein zijn van hobbiisten de meeste
huiseigenaren leggen zich toe op goed geschoren
gazons (maar als men de grens naar Mexico
bijvoorbeeld overschrijdt, ziet men armelijke huisjes
met weelderige rozen)
Dit moeten meespelen, is de oorzaak van een van
de opvallendste eigenschappen van dit gigantische
continent de conformiteit en een in het oog sprin
gend gebrek aan spontane politieke humor die door
de eeuwen heen altijd een relativerende en heilza
me werxing neeft gehad. Amerikanen nemen zich
zelf en hun land dodelijk serieus Grappen over
politici zijn zeldzamer dan kroegterrassen (die er
ook al met veel zijn), omdat ze onmiddetiijk in het
kader van de politieke gezindheid van de grappen
maker worden geplaatst
Voorzijde oan het Grootzegel
4 junt 1968 moord op Robert Kennedy
Welkom in de stad van de angst, overt evtngsgids
rooi bezoekers aan de stad New York. Onder deze
ti rel werden dooi de bonden van politie
ambtenaren en brandweerlieden miljoenen pain
flatten verspreid
<X»
J 5X0
88
I
t -
s»
«o
X'
15
x»
ft
.fi XX; X
l?' 1
H i
tel®
tl
ijl
s* s-j Its
i iïtt
S X' w
il’,
Een der eerste treinen in de Far West
icir.^wuj-
