PERU STAAT NA VAL VAN PER0N1SME ALLEEN
Kritiek op zendelingen
25 miljoen
ONDERWIJSDESKUNDIGE JAKOB FOKKO VOS:
ratten in
Buenos
Aires
z
I
VS in Latijns-Amerika
Leven van „lantmans
niet zo genoeglijk
Hondekapsel oogst „bewondering"
k mm
wi
r
■•'■I
i
I
B W
i I Jf
i
Treinramp Zuid-Korea
Juwelenroof Londen
■Sïff
III
■M
Mi
11
MAANDAG
19 7 6
2 4
M E I
ff
(Van onze redacteur in Latijns-Amerika, dr. H. Gebhardt)
Koude oorlog”
Als een vorst
Karikatuur
(Van onze correspondent)
Onmensen
Sterk accent
Alleen steun
Geen ruimte meer
Niet kritiekloos
T ussenweg
GRONINGEN In de discussies
rond de vorming van een midden
school wordt door de Nederlandse
onderwijsdeskundigen ten onrechte
nauwelijks of geen aandacht be
steed aan ervaringen en onderzoek
van hun Russische collega’s.
MONTEVIDEO Door de val van het peronisme in Argentinië en de
koerswijziging van de Peruaanse buitenlandse politiek is Latijns-Amerika
ten zuiden van de evenaar een anti-communistisch blok aan het worden.
Steeds meer brengen staatshoofden en regeringsleiders in Brazilië, Bo
livia, Chili, Paraguay en Uruguay bezoeken aan elkaar om te proberen een
gemeenschappelijk beleid te voeren tegen het zich gestaag uitbreidende
communisme, waarvan op het zuidelijk halfrond de grote inspirator de
Cubaanse leider dr. Castro is.
«w 1
Fysiologie
-
H I
F J W
®il®®
lil®:
®®k
<$®-
■X
■w JU
s
Anti-communistisch front maakt
OOd
zich sterk in Latijns-Amerika
De
recacteuren
herhaaldelijk
b
n
(Van one correspondente
belangrijke elementen
aan
D
i
Stroessner
dat
Brazilië vormt een typisch voorbeeld
van de institutionele structuur. Na meer
dan tien jaar verborgen gehouden mili
taire dictatuur sprak president Geisel
over ^democratisering”, waardoor in no
vember vrije gemeenteraadsverkiezingen
mogelijk zullsn worden. Hij manipuleert
zijn regeringspartij Arena op dezelfde
manier als Stroessner het doet met zijn
Colorados. Maar toen twee kandidaten
van de oppositiepartij MDB er op ston
den, dat de militairen hun maht opga
ven, ontnam hij hen voor tien jaar alle
politieke rechten.
het eind van de jaren vijftig geduurd
voordat de invloed afnam. En toen was
de rehabilitatie van vroegere onderwijs-
specialisten nog lang niet volledig.
ARNHEM (ANP) „Des gerusten lantmans?”. Zo heet heel uitdrukkelijk
mét vraagteken de tentoonstelling die tot 1 november te zien zal ztfn in het
Openluchtmuseum in Arnhem.
De peronisten hebben de laatste drie
jaar het stedelijke ambtenarenkorps van
Buenos Aires van 26.000 tot 86.000 man
verhoogd. Zevenenzeventig percent van
de stedelijke begroting werd vorig jaar
,oo
.00
00e
oo
oo
50
50
50
10
50
50
20
00
50
50e
50
OOf
70
40
00
80
OO
OO
30
10
M)
)0
M)
>0
W)
)0
50
10
50
10
)0
50e
40
50e
K)
50e
)0
)0
10
)0
10
10
iO
’0
'0
K)
»0
•o
o
•o
0b
0
0
o
o
o
0
Oe
0
0
0
0
o
0
o
o
I
I
I
„Waar laat jij je vacht knippen?” schijnt I
die kleine hondje aan zijn forse metgezel
De noodtoestand is compleet: van het
stratennet van Buenos Aires (zo’n 2700
kilometer) is 85 percent nodig aan ver
nieuwing toe. Tien percent van de trot
toirs is beschadigd, en men hoeft niet te
denken aan vakkundige reparaties, want
40 percent van het benodigde gereed
schap is kapot. Het vuil in de straten en
parken blijft liggen, omdat een derde
van de machines onbruikbaar is. De
dienst voor de volksgezondheid functio
neert niet, omdat 2000 van de voor deze
dienst benodigde mensen niet werken.
Van de 145 ambulances zijn er maar 50
in gebruik. Daarnaast staat het aantal
ambtenaren in groteske tegenspraak tot
de efficiency.
Na 1956, als de Russen eindelijk heb
ben mogen ervaren wat het Stalinregime
allemaal teweeg heeft gebracht, komt de
onderwijsvernieuwing schoorvoetend
weer op gang. Waar men twintig jaar
terug was blijven steken, wordt de
draad weer opgepakt. De Russ'schë on
derwijskundigen beginnen de mogelijk
heid opnieuw te bestudc.
ideale vorm te vinden tussen het streng-
klassikaal systeem en/dc r
methode. Het eerste was n et veel, het
laatste evenmin. Want zo leerd Vos uit
de stukken, tijdens die laatste aanpak
werd wel erg veel gen'. -ellee'-ci. Niet
alleen de groep, het onderling functione
ren, maar ook de kenr -- h: d men
grote problemen met de discipline.
Russische ervaring is van groot
belang bij vorming middenscool
Waarom zouden de bij de totstandko
ming van de middenschool betrokken
specialisten in ons land zich meer op de
Sovjet-Unie moeten oriënteren?
Vos schetst in het kort de ontwikke
ling. Reeds aan het beginvan deze
eeuw, zo rond 1910, werd in Rusland al
gewerkt aan een middenschool. Vandaar
stapte men over op wat in onze tijd
genoemd wordt „anti-autoritair” onder
wijs. de ervaringen die daarmee werden
opgedaan w^reh echter niet zo gunstig.
Aan het eind van de jaren twintig
pakten andere onderzoekers de draad op
en probeerden die negatieve bevindingen
zo te verwerken dat de vernieuwing van
het onderwijs door kon gaan. De komst
van Stalin zette dat alles echter stop.
MEXICO (DPA, ANP). De Ameri
kaanse zendelingen die onder de primi
tieve indianenstammen in het oerwoud-
gebied van Latijns-Amerika onder meer
in de Braziliaanse provincies Amazonas
en Mato Grosso werken, zijn het doelwit
geworden van openlijke en felle kritiek.
Hun wordt verweten „een staat in de
staat” te vonmen en werkzaamheden te
verrichten voor de CIA, de Amerikaanse
'inlichtingendienst, ooral het door de
Amerikaanse Wycliffe bijbelvertalers in
1934 gestichte „Summer t Institute of
Linguistics” (SIL) dat de indianentalen
bestudeert, moet het ontgelden.
Zo heeft een Mexicaanse groep antro
pologen de regering van Mexico drin
gend verzocht het SIL te verbieden zijn
werk voort te zetten en zijn instellingen
in beslag te nemen. In Peru heeft het
militaire bewind van generaal Francisco
Morales Bermudez al bepaald dat het
SIL daar met zijn werkzaamheden onder
de 130.000 indianen van 32 stammen
moet ophouden en al zijn bezittingen
aan de autoriteiten moet overdragen.
Het instituut krijgt hiervoor tot 2 janua
ri 1977 de tijd.
Ook in Colombia en Venezuela heeft
men kritiek op het Amerikaanse insti
tuut. Alvaro Soto Holquin, directeur van
het Colombiaanse instituut voor antrol-
poïogie, noemde het SIL een „ne-kölo-
nialistische groepering” en in Venezuela
té vragen tijdens een wandeling in net
liorghese-park van Rome.
In de grote steden van Latijns-Ameri
ka is het een wonder op zichzelf om
zonder gebroken benen thuis te komen.
De straten zitten vol gaten, scheve of
loszittende stenen, open rioolputten, en
ze zijn bezaaid met lege tonnen en
hopen zand, die door arbeiders worden
achtergelaten. Verder is de straatverlich
ting ontoereikend of is er helemaal geeh
verlichting.
dat de Sovjet-Unie veruit de beste afne
mer is van de Argentijnse export. In de
Pan-Amerikaanse situatie treedt dit blok
op als actieve tegenspeler van Cuba.
Toch zullen op de OAS-bijeenkomst,
waarvoor ook Kissinger begin juni in
Een niet onbelangrijke factor daarbij
was dat topfunctionarissen onder het
Stalinbewind aan het begin der jaren
dertig na meer dan twintig jaar nog
vaak op dezelfde posten te vinden wa
ren. Het heeft jaren geduurd voordat al
die stukken boven water kwamen", zegt
Vos.
Nog niet zo lang geleden werd gene
raal Pinochet als een vorst ontvangen
bij zijn - bezoek aan Montevideo. Al eer
der werd in Santiago, de hoofdsbad van
Chili, president Stroessner van Paraguay
ontvangen. En dezer dagen brengt pre
mier Bordabery van Uruguay een staats
bezoek aan La Paz, de hoofdstad van
Bolivia. Daarentegen kan de Argentijnse
president ileda, diie Isabel Peron is
opgevolgd, zich niet met de buren be
moeien omdat hij het in eigen huis nog
te druk heeft. Van generaal Vileda is
bekend, dat hij sterk anti-communistisch
is. Peru neemt ideologisch een aparte
plaats in, maar zijn humanistisch socia
lisme staat mijlen verwijderd van het
communisme.
LONDEN (AFP). Inbrekers hebben
gisteren uit de vitrine van een Londense
speelzaal juwelen ter waarde van 90.000
pond (ca. 500.000 gulden) geroofd. De
sieraden waren het eigendom van de
exploitant.
In het begin van de jaren dertig was
er plotseling geen ruimte meer voor
nieuwe of gewijzigde wetenschappelijke
inzichten. Dialectische theorieën van
Marx, Engels. Hegel, Lenin, die ook voor
het onderwijs van groot belang kunnen
zijn, worden aan de kant gescnovcn.
Voor alles ligt de nadruk ook op de
stalinistische politiek. En achteraf wordt
een en ander van de bekende theorieën
ingepast. Vos, die zijn informatie haalde
uit de Deutsche Demokratische Republik
Dat de strijd alleen geldt voor de
peronisten en niet voor de communisten,
zal wel zijn oorsprong vinden in net feit
Door toedoen van deze club, die er sinds
de stalinistische zuiveringen zat, was het
onderwijs, zo merkt Vos in zijn boek op,
tot een ongekend laag peil gezonken.
Zankov gaat weer uit van de ontwikke
ling van het kind, of zoals ook gezegd
kan worden van het kinderwaardige.
Waarbij dialectische theorieën van eer
dergenoemde denkers als Marx, Hegel
etc. ook een rol speelden.
In de jaren zestig (na 1966( wordt dan
de middenschool opnieuw van de grond
gebracht. Een tienjarig schoolsysteem
voor kinderen van zeven tot zeventien
jaar. De Algemeen Vormende Polytech
nische School. Waarbij, en daar gaat het
Vos vooral met betrekking tot de in ons
land gevoerde discussies om, zowel het
leerproces uit de oude, strenge school als
de vrijheid, de creativiteit, het gemeen
schappelijk functioneren een plaats heb
ben gekregen. Het accent in de midden
school ligt in Rusland sterk op de groep,
maar het individueel belang telt zwaar
mee, gaat echter niet ten koste van die
groep. Solidariteit, elkaar helpen, groeps-
warmte, het zijn
in dit onderwijs.
bepalingen over de „Handhaving
de mensenrechten’’,- de uitbreiding
eiste de parlementsfractie van de links
socialistische partij- MAS een officieel
onderzoek naar de activiteit van de
Amerikaanse zendelingen, antropologen
en linguïsten. De Venezolaanse parle
mentariërs verwijten de Amerikanen dat
zij alleen in de rimboegebieden werken
die „rijk zijn aan strategisch belangrijke
mineralen-’. De zendelingen zouden
voorts radio-ontvangers verstrekken aan
de indianen waarmee dezen slechts een
Amerikaans station dat iri inheemse ta
len uitzenidt, kunnen beluisteren.
Va
Opnieuw wordt dan die tussenweg ge
zocht en in die o-v ';?"ng is vooral de
naam Zankov van belang. Hij bond de
strijd aan met het conservatieve pedago
gische en psychologische establishment.
Bordaberry zei bij het oezoek van
Pinochet: „Democratie, vrijheid, sociale
rechtvaardigheid: we laten ons deze ide
alen niet afpakken, omdat ze van ons
zelf zijn en omdat alleen de in vrijheid
levende mensen deze kunnen hebben”.
Al de genoemde presidenten praten on
ophoudelijk over „democratie”. Ze bewe
ren dat ze door de afgezette regering
zijn beschuldigd en misbruikt, om een
karikatuur van hen te maken. De nieu
we Chileense grondwet zal overvloeden
van
van
van het „habeas corpus (vrije beschik
king over eigen lichaam) en de „Waarde
van het individu”.
Naast deze bevolkingsexplosie is er
een tweede probleem: de ratten. Hoewel
het preciese aantal moeilijk te schatten
is, neemt men aan dat Buenos Aires
wordt bevolkt door 25 miljoen van deze
knaagdieren, hetgeen dus neerkomt op
acht ratten per inwoner (de internatio
nale gezondheidsorganisaties achten een
maximum van een rat op vijf inwoners
toelaatbaar).
van de (door de staat overgenomen)
kranten werden ontslagen. De president
verklaarde, dat Peru zich weer moest
oriënteren op het Amerikaanse continent
en speciaal Latijns-Amerika. Deze
koerswijziging hangt samen met de ver
andering van het regime van Argentinië,
waarop Peru volgens traditie steunt.
Santiago wordt verwacht, alleen maar
waarschuwingen worden gehoord, omdat
Gastro verklaart steun te verlenen aan
nationale bevrijdingsbewegingen, maar
geen plannen te hebben voor interven
ties op het continent.
De Peruaanse president, generaal Juan
Velasco Alvarado, had zich als vriend
van Fidel Castro geïdentificeerd met de
politiek van de Derde Wereld en aan de
communisten een aanzienlijke invloed in
de politieke en economische organisatie,
en vooral ook in de pers, verleend. Zijn
opvolger, generaal Francisco Morales
Bermudez, beroept zich in een recente*
'redevoering steeds weer op het christen
dom en het humanisme, waarbij hij het
fascisme evenzeer afwees als het com
munisme.
pro-communistische
Over de verschillen in het onderwijs
vóór en tijdens het Stalinbewind zegt
hij„De nadruk kwam te liggen op het
vakonderwijs. Het leerproces, in fe.
zuiver materialistisch, werd als het a.-
lerbelangrijkste beschouwd. Het weten
schappelijk onderzoek van het onderwijs
■wordt stopgezet. De psychologie als we
tenschap ernstig bedreigd, een veel be-
langrijker plaats krijgt .de, fysiologie.
Aan kinderpsychologie, dat tot de jaren
dertig een zwaarwegend uitgangspunt
was geweest, wordt niets gedaan”. Ver
der is er in het onderwijs onder Stalin
evenmin ruimte voor uitwisseling van
informatie met Amerikaanse en Europe
se onderwijskundigen. De scholen wer
den „sterk technisch Voor de kinderen
was het een leerfabriek.
Maar deskundige waarnemers laten
ook een ander geluid horen. Zij stellen
dat de werkelijke bron van ergernis bij
de Latijns-Amerikaase autoriteiten gele
gen is in het feit dat de Amerikanen
met de indianen in hun eigen taal kun
nen praten. Daarmee immers onttrekken
zij zich aan elke werkelijke controle
door de Lattjns-Amerikaanse autoritei
ten die deze talen niet kennen. Er zijn
zelfs maar heel weinig Latijnsameri-
kaanse antropologen die zich hebben be
zig gehouden met deze talen, in Latijns-
Amerika doorgaans met een zekere min
achting bekeken. De zendelingen uit de
VS beschikken in de oerwoudgebieden
over eigen communicatie- en verkeers
middelen die hen volkomen onafhanke
lijk van het gastland maken.
Zo was onlangs de Braziliaanse presi
dent Geisel in Paraguay en wordt hij
eind dit jaar in Chili verwacht waar hij
ongetwijfeld een warm welkom zal krij
gen van de als uiterst rechts bekend
staande president Pinochet, die na de
moord op Allende in Chili aan de macht
is gekpmen.
hoe de boer door de eeuwen heen
heeft gewerkt en geloofd. Er worden
oude werktuigen en machines ge
toond, hetzij echt, hetzij als model op
schaal. Er is verder dankbaar gebruik
gemaakt van de schoolplaten van
Jets es.
Meer dan zes jaar heeft de 35-jarige
Groningse onderwijskundige Jakob Fok-
ko Vos (foto) de theorieën bestudeerd
van Russische geleerden die zich met
onderwijs en onderwijsvernieuwing be
zig hielden. Tevens ging hij na wat er
met die - vaak op wetenschappelijk
getoetste feiten gebaseerde - studies ge
beurde. Daarvoor moest hij teruggaan
tot het eind van de vorige eeuw. In
anderhalf jaar werd al die informatie
samengebundeld tot een boek, dat onder
de titel „Onderwijswetenschap en Mar
xisme” (de methodenstrijd in de Sovjet-
Unie) door uitgever Tjeenk Willink op
de markt wordt gebracht.
Maar daardoor voldoet het weliswaar
op en top aan het Westeuropese en
Noordamerikaanse concept, dat politieke
vrijheid toestaat tot op het punt waarop
de grondslag van het regime niet in
opspraak wordt gebracht. De marxisti
sche partijen zijn niet alleen verboden,
maar hun ook vroegere activisten
worden momenteel als onmensen ver
volgd. Daarbij hebben de communisten,
in zoverre zij Moskou aanhangen, en
zeer speciaal de socialisten, zich tegeno
ver de guerrilla’s opgesteld, echter met
de middelen van de klassenstrijd, vooral
politieke stakingen, verstoringen van het
economische leven en samenwerking
met trotzkistischg parlementariërs.
Alleen in Argentinië zijn weliswaar de
talrijke linkse groeperingen voor het
merendeel verboden, maar het socialis-
tischme partijorgaan La Vanguardia
verschijnt weer, evenals de vroegere
communistische krant Nuestra Palabra
en Tribuma Popular.
Hij signaleert dat de Russen in de
vrijheid die het Westen in de midden
school wil inbouwen, een groot gevaar
zien. „Handvaardigheidsvakken gaan een
grote rol spelen. Maar wie kiezen voor
die vakken? Arbeiderskinderen, die toch
al vaak een achterstand hebben.Als ze
de school verlaten merken ze dat ze
weer de pineut zjjn. Kinderen uit de
„hogere” lagen kiezen, ook al vanwege
hun intellectuele milieu, dc leervakken.
En komen daar later in de samenleving
weer verder mee’. Dc onderwijskundi
gen in de Sovjet-Unie hebben daar -
zoals het
gestoken.
verklaarde
in Paraguay de meest volmaakte
democratie ter wereld bestaat, omdat
het boogt op pluralistische partijen, een
parlement en een sterke afkeer van
geweld.
Vos verwacht niet dat zijn boek in het
Russisch zal worden vertaald. Hij is
namelijk niet kritiekloos op basis van de
officiële Russische historie te werk ge
gaan. Daarin wordt de Stalinistische in
vloed op het onderwijs nogal snel en
tamelijk onbetekenend afgedaan. Dat
was echter helemaal niet het geval.
Volgens hem heeft het in ieder geval tot
Maar ook het
kreeg een sterk accent. Vos vindt dat in
Nederland bij de gesprekken over de
middenschool met dat laatste veel te
weinig rekening woedt gehouden. En dat
onderwijsvernieuwers te veel kijken
naar Amerika en Skandinavië. Onbegrij
pelijk eigenlijk, want de Russen verwer
ken al tientallen jaren hun ervaringen
en zoeken nog steeds naar nieuwe we
gen. Dat gaat zover, dat men complete
experimenteerscholen bouwde waar be
halve aan onderwijs, tegelijkertijd
onderzoek wordt gedaan Het laboratori
um in de school dus.
MONTEVIDEO. De economische
commissie van de Verenigde Naties voor
Latijns Amerika heeft een rapport met
alarmerende cijfers uitgebracht, waaruit
blijkt dat het inwonertal van de hoofd
stad van Mexico, dat nu 11- miljoen
bedraagt, in het jaar 2000 al zjjn ver
drievoudigd; Buenos Aires al van 9,3
miljoen naar bijna 14 miljoen groeien.
En dit terwijl de situatie in de Argen
tijnse hoofdstad nu al „catestrofaal”
wordt genoemd.
Bij dertgelijke dictaroriale regimes
geldt het woord „dictatuur” als een ver
boden scheldwoord als het henzelf be
treft. Liever verklaren ze hun anti-
marxistische houding jiuist met de bewe
ring dat het communisme een dictatuur
vormt.
SEOEL (AFP). Ongeveer dertig
mensen zijn om het leven gekomen en
bijna zeventig zwaar gewond doordat
een passagierstrein gisteren op een
spoorwegovergang nabij Seoel op een
tankauto reed. Twee rijtuigen ontspoor
den, sloegen om en raakten in brand- De
twee inzittenden van de tankaut von
den eveneens de dood.
en de Bondsrepubliek, zegt met nadruk
geen „koude-oorlog-boek” te hebben ge
schreven. Maar de periode-Stalin zette
een enorme domper op de gang van
zaken in het Russische onderwijs.
De mislukking van het anti-autoritair
onderwijs, de pogingen van onderzoekers
als Blonsky, Celpanov en Vygotsky om
de ervaringen zo te verwerken -dat de
vernieuwing door kon gaan, werden
door het politieke systeem misbruikt.
Om herinvoering van de oude, strenge,
uitsluitend op de klas, de (vak) opleiding
gerichte school goed te praten. Inclusief
de straffen en de streng-autoritaire on
derwijzer.
Toen Peron aan het ‘roer stond, tapte
Velasco Alvarado uit hetzelfde pro-Ca-
stro-vaatje. Na de val van Peron kwam
Peru 'totaal alleen te staan. En dus
moest het aansluiting zoeken bij het
anti-marxistische font. Voor Latijns-
Amerika is die „koude oorlog” nog niet
afgelopen.
Het Openluchtmuseum heeft de
tentoonstelling opgezet in samenwer
king met de directie voorlichting en
externe betrekkingen van het minis
terie van Landbouw en Visserij. Be
langrijkste aspect is de ontwikkeling
die de landbouw heeft doorgemaakt,
door o.m. nieuwe werktuigen, andere
krachtbronnen, betere bemesting.
Voorts is op de expositie veel te zien
van de invloed van de landbouw op
het milieu, de» plattelandsrecreatie.
volkskunst en maatschappelijke
structuur.
De tentoonstelling geeft een over
zicht van de geschiedenis van de
Nederlandse landbouw en' wil hét
bewijs leveren dat de achttiende-
eeuwse dichter Poot nooit gelijk
heeft gehad met zijn opmerking over
het „genoegelijk voortrollende leven
des gerusten lantmans”. De eeuwen
door is het boerenleven eerder hard
en zwaar geweest dan genoeglijk,
vinden de organisatoren, maar de
eeuwen door tot in onze tijd
hebben stedelingen er een vertekend
beeld van gegeven.
Hubert Komelis Poot en veel van
zijn tijdgenoten stelden het boerenle
ven zeer romantisch voor. Van Gogh
was een van de eerste kunstenaars
die het boerenleven zag zoals het
werkelijk was.
De tentoonstelling laat met o.a.
schilderijen, tekeningen en foto’s zien
vergaren van kennis
v.-z.-.-
voor
nu
jaar zal dit zelfs 90 percent bedragen.
