TE HUUI?
Majorca door de bril van een Nederlandse Majorquin
Q
3
I
sn
01
Si
APPARTÊMriïH
I
BOHULOWS W&HlHÖB
dinsdag
15
JUNI
1976
14
notities
door
Alfabetisch
pierewaaien in
eigen land
Toorittitoh»
-
titio J. Stfyty
TOERISME
adzand: afblijven
meer alleen slapen”.
Volgende keer: de D van Doesburg.
•i
/i
André de Nijs: „Het vrije zo laten”
meer
Tony Jansen: het
andere Majorca.
Piet Faas voor het bedreigde Hotel Noordzee, dat het tegen de opdringerige zee
nog wel zal uithouden, maar moet wijken voor de uitvoering van de Deltawet.
s
alleen voor de Spanjaarden, alleen ver
dwaalde toeristen wandelen hier wel
eens binnen langs de geiten en kippen,
die rondom dit barretje rondscharrelen.
Dit is Majorca. En rijdend over wegge
tjes naast karresporen, ontdekt U
de mooiste plekjes met uitzichten op
baaien en landschappen die onvergete
lijk zijn. Ga tijdens uw lunch geen
restaurant binnen, maar neem een
klapstoeltje en ga een pick-nick hou
den op die stiekeme intieme plekjes,
waar U de typische majorcaanse land
huizen en de oude landgoederen, die
bijna een paleis gelijk zijn, op afstand
kunt bewonderen.
In West-Zeeuwsch-Vlaanderen staat
het. In Cadzand om precies te zijn, het
wellicht meest besprken hotel van de
Nederlandse Noordzeekust. Het heet
ook naar het golvende water waar het
op uitziet: Hotel Noordzee. Elke jagen
de storm weer vreet een ongedurige zee
meters duin weg en melden de kranten
onveranderd: „Noordzee op de rand
van de afgrond”. Ooit stond het mar
kante gebouw 40, 45 meter van zee
verwijderd. „Vroeger hadden we niet
eens een afrit, dat was niet nodig,
maar het strand is in de loop der jaren
veel lager geworden”, zegt eigenaar
Piet Faas, „Overal rond me heen slaat
het duin weg. Langzaam maar zeker
worden we een schiereiland. Het water
vliegt hier hoog op. Bang? Nee, dat
ben ik niet. Dat heb ik toch m'n hele
leven meegemaakt”.
Tenzij u over Belgie reist vormt de
veerpont Vlissingen-Breskens de enige
verbinding met West-Zeeuwsch-Vlaan
deren. Vanaf de Randstad is de Delta
route vanuit de richting Rotterdam over
Zierikzee naar Vlissingen de aantrek
kelijkste. Treinreizigers vinden tegen
over het station Vlissingen direct de
veerpont. Vanaf Breskens zijn er regel
matige busverbindingen.
Eerst die ervaring dan maar zien te
krijgen.
Het is voor Faas een raadsel waarom
het Cadzandse strand in voor- en nasei
zoen niet drukker bezocht wordt. Er is
een kleine groei. André de Nijs, be
stuurslid van de VW en verhuurder
van 32 appartementen: „In de herfst,
tijdens Kerst, carnaval en met Pasen is
de drukte toegenomen, maar tussen
door is het nog vrij rustig”. In juli en
buitenlanders. Dat is in heel Zeeuws-
Vlaanderen zo”, vertelt VW-admini-
strateur Bram Vasseur, „ergens is het
voor zo’n dorp vervelend, maar iemand
anders wil in die oude huizen toch niet
meer wonen”.
Dat betekent dat de duizend inwo
ners het grootste deel van het j-ar
tegen verlaten huizen zitten op te kij
ken. Vasseur: „De mensen zijn het
gewoon, het is niet van vandaag of
gisteren, al twintig jaar. Als ik van
daag een huis te koop heb probeer ik
het aan een toerist weg te doen, die
wil er voor betalen en of het dan een
Duitser of een Belg is maakt dan niet
uit”.
deel men is er trots op een Mallor-
quin is trots dat U de moeite neemt
de prachtige architectuur te bewonde
ren.
MAJORCA BESTAAT niet enkel uit
volgepakte stranden. Het Spaanse ei
land waar het massatoerisme werd ge
boren heeft ook een ander gezicht. Ton
Jansen, oprichter van reisorganisatie
Centouri, schrijft op ons verzoek heel
persoonlijk over dat andere Majorca.
Een eiland met een grootse natuur, vol
verrassingen. Jansen vestigde zich eni
ge tjjd geleden op Majorca, nadat hij
bij Holland International, waarin ook
zijn organisatie is opgenomen, op een
zijspoor was gezet. Jansen ging in stil
te, zonder zelfs een handdruk van zijn
vroegere HINTKbazen, maar werd
op Marjoca met open armen ontvan
gen. Over hoe hij dat Majorca ziet,
gaan zijn notities hierbij.
MAAR WAT U MISSCHIEN niet
wist, het is een eiland bij uitstek voor
meeste interessante plekjes te komen,
waar U geen toerist ziet en alleen
gelaten bent met de herder met zijn
schaapjes of de visserman in het piep
kleine baaitje die U dan trots zijn
vangst laat zien en U dan ook nog een
zwarte sigaret voorhoudt. Gaat U met
excursies mee, dan ziet U wel de
mooie plekken van het eiland, neemt U
een van de bekende bootjes die alle
baaien aandoen, dan ziet U Majorca
van een andere kant.
DURF EENS EEN gewone Spaanse
„bruine” kroeg binnen te gaan in de
kleine campo’s (dorpjes) die het eiland
volop heeft. Durf eens Panboli te eten,
brood met olijfolie en tomaat inge
smeerd en met dunne ham belegd.
Genova heeft twee van deze typische
terrasjes. En als U de Coll Soller
bestijgt 400 meter hoog en ik
bedoel hiermede met de auto, dan laat
u de vallei van Soller en de Puig
Mayor (de hoogste berg van Majorca)
achter en ontvouwt zich een tafereel
voor uw ogen. U kunt tot Palma
kijken en beneden aan de pas staat een
oud patriciërshuis of liever een paleis
omringd door prachtige tuinen met
weelderige begroeiing en waterwerken.
En dan de vele patio’s in Palma. De
meeste toeristen zien ze niet eens. Loop
eens de kleine straatjes door in Palma
en wandel gerust een patio binnen.
Niemand zal U dit beletten, integen-
VANAF MIJN HEERLIJKE terras
en genietend van een Majorqiuinse
nacht, dacht ik dat het goed was om
meer bekendheid te geven aan het
andere Majorca. En dat kunt U ont
dekken als toerist, maar niet als alleen
maar bruin wordend, liggend aan de
stranden van en nabij de hotels, va-
kantietoerist bij uitstek. De rustige na
tuur vindt U vooral op Majorca, zodra
U maar even afwijkt van de kuststre
ken. De nachtegaal kunt U horen. En
van de 2000 hotels met zijn meer dan
200.000 bedden zult u niets merken.
Maar trek er op uit en ga het verken
nen. Een wegennet van meer dan 2500
km. maakt het u mogelijk om op de
augustus is hij volgeboekt, maar juni is
nog wat slapjes. De gemiddelde huur
prijzen in Cadzand schommelen in het
hoogseizoen om de 350 per week; in
juni is dat nog f 200 en in september
175.
De bouwactiviteiten in Cadzand zijn
vrij schaars, in vergelijking met het
meeste gedreun wat in andere toeristen
oorden te horen kan zijn, wanneer er
nog grond beschikbaar is. Die grond is
er ook in Cadzand, maar ze gaat
mondjesmaat van de hand. De Wijk de
Brabander, aan de rechterhand als je
Cadzand-Bad komt binnenrijden, is
daar een voorbeeld van. Al jaren is het
in ontwikkeling, bestemd voor bunga
lows. Maar groot is de belangstelling
niet en er is nog steeds grond te koop.
Ook hier kost ie al 110 per vier
kante meter. De Nijs heeft zich nogal
opgewonden over de gemeentelijke
maatregel om parkeergeld te gaan hef
fen op een terrein direct aan de boule
vard bij de bushalte. Daar staat sinds
kort een „Randstedelijke’’ hefboom.
„Dat vind ik een beetje te ver ge
zocht”, vindt hij, „om dagrecreanten
mee te laten betalen aan het schoon
houden van het strand. Mensen die in
Oostburg logeren en daar toeristenbe
lasting betalen, moeten nu ook nog
eens parkeergeld gaan betalen”.
„De mensen zoeken dit vrije en dat
moeten ze zo laten”, zegt hij afkeu
rend, „de gasten die naar Cadzand
komen, komen omdat het nog niet zo
geciviliseerd is en dan moet je dat niet
in de war sturen”. Geljjk heeft
hij, met Cadzand moet niet geknoeid
worden, daarvoor is het een te uniek
stukje eigenland. Afblijven dus.
De Mariastraat in Cadzand dorp: voor
de helft buitenlanders.
Nu is het geruimd. Er resten enkel nog
wat stukken betonijzer. „Als je daar
doorheen komt met hoog water lijkt
het erop alsof je door een haai bent
aangevallen”, waarschuwt Faas, „als ze
er tonnetjes aan binden is het een stuk
minder gevaarlijk. Maar ook hier rea
geert het ambtelijk apparaat, want dat
is een zaak van het naburige Retran-
chement. onderdeel van de gemeente
Sluis, waar de bestuurderen hun 1 an-
den al vol hebben aan het beteugelen
van de vele sexshops, die elke week
einde vooral vele Belgische kijkers en
kopers trekken.
Maar terug naar het frisse strand,
ter hoogte van de Uilenspiegelresten.
Vindplaats van fossiele haaietanden.
Door de jaren heen een geliefde at
tractie. De zwarte tanden zijn miljoe
nen jaren oud. Het vermoeden bestaat
dat ze zich al lange tijd in de kustgor-
del bevinden en bij elke omwoeling
van het zand naar boven komen. „Het
is een zeer gewild artikel”, weet ook
Faas, wiens kinderen ’n handeltje drij
ven in de fossielen. „Techniek wat het
zoeken betreft bestaat er niet”, tipt hij,
„je moet kijken waar ze liggen, je oog
moet er op vallen, als je ervaring hebt
loop je ze niet zo gauw voorbij, maar
je moet je instellen op of scheppen cp
haaietanden, anders vind je niets”.
Van politiek is hier niets merkbaar, de
korting heeft hier zijn residentie on
wordt door het volk op handen gedra
gen. Dat is niet alleen op Majorca,
maar over heel Spanje. Dagelijks zien
wij op de TV hoe het volk hem in alle
provinciën van Spanje bejubelt en het
valt op, dat vooral de jeugd zo enthou
siast is. Met zijn gemalin Sophia,
waarvoor bij verschijnen op balkons
om geroepen wordt. En denk niet dat
de sociale voorzieningen hier slecht
zijn. Integendeel, gelukkig niet zo
overdreven als in Nederland, maar ie
der krijgt zijn deel, ook als werkloze.
Maar daarop is de controle zeer scherp.
NEEN, DEZE PAREL van de Mid
dellandse Zee verdient meer aandacht
voor de natuurliefhebber. En de reis
hier naar toe is eenvoudig, dagelijks
vertrekken er boten uit Barcelona naar
Majorca. Maar in Nederland ontbreekt
het schijnbaar aan de juiste informa
ties hierover, gezien de vragen, die ik
dagelijks rjjdend nog met een Ne
derlandse nummerplaat op mijn wagen
krijg: Hé, kunt U hier ook gemak
kelijk met de auto komen? Misschien
aan de ANWB de eer om al deze
leemtes op te vangen en ik wens hem
alle wijsheid toe, om te komen tot een
meer gedetailleerde informatie over
mijn tweede vaderland, MAJORCA.
natuurliefhebbers. Vrijwel iedere boom
vindt U hier, de johannasbroodboom,
de vele vruchtbomen, amandel en vij
gen en .het is een eiland vol konij
nen. In de jachthut, even boven Geno
va in de bergen, staat een tot bar
verbouwd boerderijtje, met open hout
vuurtje, schommelstoel, een lessenaar
tje waarop de krant ligt die *s middags
wordt voorgelezen aan de bewoners,
die niet kunnen lezen. Hier werkt men
nog met carbidlicht, de waard offreert
u nog een sigaretje en een palo drank
je of anijs en praat als een oude
vriend met U. Dit plekje is eigenlijk
Faas: Misschien halen we de 45 jaar,
maar dan is het op. Ik denk dat we
hier nog twee seizoenen dr<.aien, wie
weet drie”. Maar dan is het, gelooft
hij, gedaan met het meest zuidweste
lijke gebouw van Nederland.
Na Noordzee komen ook de andere
hotels op het duin stuk voor stuk aan
de beurt. „Het is een enorme verande
ring voor, Cadzand ’t vertrouwde beeld
op de duinen’’, zegt Faas, wiens familie
het zelfde lot deelt. „M’n vader heeft
het hotel gebouwd en ziet het ook
weer verdwijnen. Dat zal toch niet
iedereen in een leven meemaken. Ik
ben niet bitter eronder. Je kunt iets
nostalgisch bekijken en je kunt iets
reëel bekijken. „Wel of niet bitter,
daar verandert niks aan, het hotel gaat
weg”.
Cadzand is door de jaren heen een
rustige familiebadplaats gebleven. Cad
zand-Bad heet het groots op het
plaatsnamenbord. Een paar kilometer
verwijderd van Cadzand-dorp, aan de
voet van het een fors zadeldak torsen-
dee 14de-eeuwse Hervormde kerkje. De
gordijnen voor veel vensters zijn op
deze voorjaarsdag gesloten. „De Maria
straat - de hoofdstraat - is half van
Hotel Noordzee werd 43 jaar geleden
gebouwd door de vader van Faas. En,
hoe merkwaardig kan het lot zijn, niet
door de zee, maar door de mens zal
het worden afgebroken. Binnen afzien
bare tijd, in het kader van de uitvoe
ring van de Deltawet, die een vrije
versterkte duinenrij voorstaat. Piet
„Het is lekker rustig, vandaar dat de
mensen graag komen”, zegt WV-man
Vasseur, „en de verdeling is ook goed,
campings en huizen liggen gunstig ver
deeld onder de duinenrij, waardoor je
nergens een opeenhoping van mensen
krijgt”. Dat kan misschien hoogstens
gebeuren in het kleine centrum dat op
mooie zondagen door de dagjes., nsen
wordt bevolkt. Zonder die dagjesmen
sen is Cadzand al vol wanneer er 5 a
6000 toeristen in huis zijn, rekent Vas-
seur voor.) Bloot is er in Cadzand nog
niet bij. „Belgen komen het vaak vra
gen, maar een naakststrand zal wel
niet komen”, zegt hij. „Iedereen heeft
hier met laag water de ruimte”, vindt
ook Piet Faas, „als je je voorneemt een
partij voetbal te spelen, dan hinder je
daar niemand mee. Ik vraag me wel
eens af waarom het hier nog niet
bekender is.”
„Neem Texel nou, daar kan je op
een schaap rijden en op een tandem,
maar dan heb je het gehad. Je hebt
hier een achterland zo uitgestrekt en
mooi, daar komt geen einde aan. En
dan de zee hier. Allemachtig, air ik het
een dag niet heb, mis ik het al. Daar
word je mee geboren, met de lust naar
de zee. De grootste attractie van onze
zee is dat hij bevaren wordt. Alles wat
het Kanaal passeert komt hier langs”.
„En wat de zonneuren betreft liggen
wij het gunstigste van heel Nederland,
dat komt door de Scheldeingang en
natuurreservaat Het Zwin (op de grens
met België), dat heeft een weerkundige
invloed”.
Naar het Zuiden, Belgiëwaarts
strandde wat jaren geleden de etherpi-
raat Uilenspiegel. Tijdenlang was het
schip een trekpleister voor toeristen,
apenrots voor avontuurlijke kinderen.
MAAR SCHRIK NIET, als U 10 km.
verder zou rijden en Calas Majorca
ziet. Ga daar niet naar toe, want het
lijkt de Bijlmermeer wat gebouwen
betreft. Fijn voor de bruinbrander, een
verschriklting voor de natuurliefheb
ber. Bezoek eens Galilea, waar de kos
ter van de kerk U met trots zijn
„pastorie” laat zien. En als U vandaar
terug gaat naar Palma of Calvia, ont
dekt U welhaast „bijbelse voorstellin
gen”, de herder met enkele schapen
dekking zoekend voor de zon onder
grote olijfbomen.
NEEN, WIJ HEBBEN niet voor niets
Mallorca gekozen als emigratieland.
Cadzand, vergeten in een uiterste
hoek van het vaderland. En dat mag
het blijven. Met een groteske rust. Met
een strand dat ook in de verte niet
lijkt te eindigen en dat ruimte en rust
garandeert. Zelfs bil een mooie zonson
dergang hartje zomer kan het gebeu
ren dat je' op het strand maar twee,
misschien vier, mensen passeert. En
dat is dan mijn eigen ervaring.
NATUURLIJK HEBBEN wij hier
een dolfinarium voor de kinderen
vlakbij Portals Nous. En ook een Safa
ripark met dieren uit Kenia zijn hier
te vinden nabij Porto Cristo. Maar wat
U misschien niet weet, dat de orchi
deeën hier nog in het wild bloeien, dat
de bevolking in deze tijd overal de
„slakken” zoekt, de caracolas, die men
dan zelf prepareert en eet. Een delica
tesse. En vergeet niet te vragen naar
de kleine schelpvisjes, de „almejas”, of
naar een „anchos” een heerlijk sardel-
letje of een „atun en aceite.” Heerlijke
visgerechties, die vooral in het kleine
vissersplaatsje Porto Colum te krijgen
zijn.
Cadzand gezien vanuit een torenkamer van Hotel Noordzee. „Daar heb ik niet
2 -Z
l
