POËZIEFEEST MISTE
BREYTENBACH NODE
bleek bijna de enige verrassing
Song Books kan ook thuis
Joop Kobs: fijnschilder van klasse
Ives Symfonie overtuigend
goed geleid door Halffter
„Deranged Songs” van Jonathan Taylor
KI
MIN (MARKTRAPPORT
4.80
JUWELIERSBRANCHE
DRIE FESTIVAL-PREMIERES BIJ NEDERLANDS DANSTHEATER
Eerste avond met buitenlanders
JOHN CAGE BLIJFT IN BAARLIJKE NONSENS STEKEN
Opzienbarend goed Residentieorkest
|{0|}aN»FejT|VA|J
76
WOENSDAG
1 6
JUNI
19 76
KUNST
15
4
Lij
RESTAURANT
Gehakt
Beeld
schrift
dé?or
N
CEES STRAUS
Een scène uit „Elegia” van Kylian.
(ADVERTENTIE
20.15
uur:
(ADVERTENTIE)
JOHAN VAN KEMPEN
TOON VRANKEN
Grote Houtstraat 21
nog een beetje Spaans maken. En als je
die wortels uitperst in die elektrische
machine, dan vergeet je eerst die bak
eronder te zetten en zo. Begrijp je wel?
Reuze leuk.
1
i
I
I
I
i
i
i
l
i
i
I
I
I
i
i
I
i
i
I
i
i
i
i
I
i
i
i
i
i
verse groente en aard.
Beb en Henk Dame de ouders
van Vincent hebben in Halle een
atelier voor toegepaste kunst. Daarin
vervaardigen ze keramiek, voor een
deel van een originele soort, voor een
deel teruggrijpende op de trend van
de humoristische deformering van
mensfiguurtjes. Je komt ze tegen in
ook qua vormgebruik samengesteld
de vorm van gestyleerde zuilen, maar
met meubilair als stoelen en ledikan
ten. Soms is de mensfiguur daarin als
een gat uitgespaard, allemaal wel
aardig, maar nogal gezocht. Op dit
terrein zijn er betere voorbeelden te
vinden.
alleen omdat het publiek daartoe gewil
lig is en in een uitstekende stemming
verkeert, maar vaak ook voor een kwa
liteit die maar zo zelden valt te beluiste
ren. Bijval is er voor de Duitser Nicolas
Born, de Fransman Jean Claude Renard
die zijn moedertaal hanteert voor lyri
sche en beeldende verzen, voor de Au
straliër Peter Porter die hier geen aan
merkingen hoeft te horen op zijn accent
wat hem in Engeland overkomt.
Daar is ook J. Bernlef, steunend op
een stok. Hij legt uit waarom. In een
gedicht natuurlijk, „Jean Kelly in Rot
terdam” of „Hij danste slechts een
avond”. En levert het publiek en passant
de première van het titelgedicht van
een nog te verschijnen bundel, „De zwij
gende man”.
„Dans der uren”, een gouache van Joop Kobs.
dan tevens op eigen houtje op zoek te
gaan naar de symbolische betekenis
sen. Het is wel de moeite waard,
vooral gezien het feit dat Joop Kobs
zich als een volstrekte autodidact laat
heeft moeten ontwikkelen tot het op
merkelijke talent dat hij nu is.
Een anticlimax volgde hierop in de
vorm van de act „La femme - 100 têtes”,
zoiets als een cabaretproduktie op mu
ziek van George Antheil gespeeld door
een groep van vier acteurs uit Buenos
Aires. Het filmbeeld was onduidelijk, de
tekst onverstaanbaar, de clownerie passe
de presentatie aan de vleugel wel knap
maar de muzikale inhoud langdradig.
Kortom een dieptepunt.
over in vulva’s. Eivormige keramiek-
jes breken als het ware open om
babies te tonen in de verschillende
stadia van de geboorte. Het is alle
maal heel knap en met finesse ge
daan.
Jonathan Taylor is een Engelsman uit
Manchester die zich na een degelijke
klassieke opleiding heeft gespecialiseerd
in de moderne dans. Er moet hard
gewerkt zijn op zijn „Deranged Songs”
(verstoorde liederen) want de dansers
van het Nederlands Dans Theater zijn
niet gewend zich in zijn heftige moderne
dansstijl te bewegen en het resultaat zag
er toch volledig gekund en makkelijk
vloeiend uit.
Acht dansers (vier paren) in het wit
bewegen zich elastisch tegen een decor
van wolken uit gekreukeld papier. Het
hoofdpatroon bestaat uit een wild wer
velen dat opeens vertraagd wordt en
DAME EN DAME EN DAME
Gewoontegetrouw is in het kelder
tje van de SBK weer een aantal
plastieken te vinden. Het belangrijkst
zijn die van Vincent Dame uit Halle.
Hij toont hier kleine bronsjes, maar
ook keramiek en gesneden ivoor. De
bronsjes zijn bijna alle vrouwenfi
guurtjes, zwanger of barende. Dit on
derwerp boeit hem blijkbaar obses
sief. want bronzen appels, eveneens
bijzonder fijn uit ivoor gesneden,
worden bij hem ook erotische symbo
len evenals mosselschelpen in kera
miek. De vormen ervan gaan steeds
ROTTERDAM. Breyten Breyten
bach is dit jaar noodgedwongen de grote
afwezige op Poetry International. Waar
schijnlijk niet voor de laatste keer, want
de Zuidafrikaanse schrijver, blank
slachtoffer van een wreed onderdruk-
kingssysteem, werd niet lang geleden tot
een gevangenisstraf van zeven jaar ver
oordeeld nadat hij illegaal in zijn land
was binnengekomen. Er is een vrijblij
vende poëzie, maar ook een dichtkunst
van de daad en om dit te onderstrepen
had Remco Campert een gedicht aan
Breytenbach opgedragen dat hij gistera
vond in een opnieuw goed bezette foyer
van De Doelen voorlas.
De symfonie heeft een filosofische
achtergrond doch het is niet nodig die te
weten, omdat er van de muziek zelf
zulke sterke impulsen uitgaan. Ives laat
een stroom van muziek los, alles is in
beweging: een cordon van slagwerk,
klokkenspel, vleugel, strijkers, blazers en
een kleine koorgroep. Met veel raffine
ment verwerkt hij een hoeveelheid cita
ten van populaire Amerikaanse songs en
statige hymnen in deze compositie. Een
strakke fuga in deel drie doorbreekt als
opvallend contrast de heftig geladen
muziekmaterie.
Een ovationeel applaus van een klein
maar fel publiek bewees de actualiteit
van deze muziek, die volkomen van deze
tijd is. De uitvoering van het Residentie
orkest onder tweevoudige leiding was
opzienbarend goed.
wel te regelen. Een lekker stinkend
rookbommetje, zou dat gaan? En dan
nog een elektrische .vruchtenpers en wat
wortelen. Dat is wel belangrijk. Die pers
mag ook een gehaktmolen zijn. Nou, en
dan wat rare kleren.
De familie. Ja, niet lachen hoor. Henk
kan wel een beetje op de piano pingelen.
Die heeft ’t niet bij gehouden, dat weet
ik wel. Maar wat ’ie er nog van kan, is
echt méér dan voldoende, ’t Geeft niks
als ’ie er flink naast slaat. Eigenlijk heel
goed; om zo te zeggen de bedoeling.
Nou, en tante Jo heeft toch een be
hoorlijke stem. Ze was toch vroeger
hartstikke enthousiast met dat kerkkoor.
Jammer dat dat toen opgeheven is. Maar
ik bedoel maar: ze mag er best wezen
met die stem. Ze moet gewoon door die
pianopartij heenzingen. Het hoeft er
niets mee te maken te hebben. Beter
van niet zelfs. Ik zal maar zeggen: Henk
speelt „Souvenir” van Schumann en Jo
zingt gewoon een psalm. En je laat ’r zo
nu en dan een beetje geëxalteerd gillen.
Daar houdt ze nog van ook.
Ja, en dan moet ze ook een soort
striptease doen. Nee, niet echt. Maar zo
tot d’r onderjurk en dan een beetje met
d’r teen wiebelen. Doen ze niet? Moet
je 's af wachten. Ik weet toevallig hoe
trots ze is op die eigengebreide onder
broek.
Nou, en tante Mien is toch zeker
precies ’t type voor die mime. Ja, want
dat moe er nou eenmaal ook in voorko
men. Als Henk in die kinderwagen is
binnengereden, moet ze op die verroeste
rolschaatsen zo’n beetje interessant doen.
Een stukje opvoeren zal ik maar zeggen.
O ja; een paar maskers, heb je die? En
die typemachine gebruik je gewoon zo
nu en dan ’s voor ’t ritme. Dan kun je ’t
In samenwerking met het CEBUCO (Centraal Bureau voor Couranten
publiciteit) ontvingen wij een marktrapport over de juweliersbranche.
Hierin staan interessante gegevens over marketing, maandomzetten,
marktaandelen, reclame enz.
Bent u geïnteresseerd? Bel ons even en wij zorgen voor spoedige leve
ring. Uiteraard is deze dagbladservice GRATIS.
Ook van de volgende branches hebben wij nog minimarktrapporten in
voorraad: DOE HET ZELF - FOTO - ELEKCTR. HUISH. ARTIKE-
->ÉT>'X LEN - HORECA - KOSMETIKA - LEVENSMIDDELEN - SCHOEN-
J’V/DETAILHANDEL - VAKANTIEREIZEN en WONINGINRICHTING.
Voor alle informaties over adverteren kunt u altijd bij ons terecht.
HAARLEMS DAGBLAD/IJMUIDER COURANT/BEVERWIJKSE
COURANT
Oudeweg 12-14, Haarlem, Tel. 023-319272. U kunt vragen naar
mevr. I van Eerde.
VAN JOOP KOBS is maar zelden
iets in Haarlem te zien geweest, hoe
wel hij een plaatsgenoot is. Een jaar
of acht geleden viel mij van hem een
tekening op tijdens een grote groeps
tentoonstelling, later nog een enkele
keer een schilderij, niet zo lang gele
den in deze kolommen gereprodu
ceerd. Verder was hij dus een grote
onbekende. In het gemis is nu voor
zien, want deze maand uit hangt een
overzicht van zijn werk in het bo
venzaaltje van de Stichting Beeldende
Kunst aan de Gedempte Oude
Gracht.
Joop Kobs iS 48 jaar. Zijn talent is
dus laat aan de dag gekomen, althans
naar buiten. Want natuurlijk heeft
hij altijd getekend, anders valt het
niet te verklaren dat hij een heel
goede tekenaar is. Echt schilder is hij
echter nog vrij kort. Hij is namelijk
naar voren getreden uit de rijen van
de onbekende amateurs die pas laat
beginnen met op te valle.
Hij blijkt een'oorspronkelijke kun
stenaar te zijn, die zich uitstekend
heeft weten los te maken van in
vloeden van andere in symbo
lische voorstellingen. Bovendien be
reikt hij in de werken van de
laatste jaren een verbazend vakman
schap, ook waar het om vorm en
kleur gaat. Hij heeft het echte schil-
Hein
Steehouwer
Die Parijse groep, die komt morgen en
overmorgen nog in Utrecht, Rotterdam
en Den Haag. Maar als je dat nu
gisteravond in Amsterdam nog niet ge
zien hebt.'dan hoef je er helemaal niet
meer naar toe. ’t Spaart reis- en en
treegeld uit en ’t is toch nmers veel en
veel leuker en ook beter, dat hoor je
tegenwoordig overal zeggen, als je zelf
creatief bent. Nietwaar? En dan vraag je
of mevrouw Snippe, je buurvrouw, op
bezoek komt om mee te genieten. Niet
zeggen dat het een lolletje is hoor, want
ze is eigenlijk een echte cultuursnob.
Heel serieus doen dus, alsof je een soort
nieuwe kunst brengt. Wedden dat ze ei
in trapt?
Ives, de grote man van dit festival,
schreef een machtige symfonie in vier
delen, die wel eens zijn topwerk zou
kunnen zijn. Een formidabele orkestbe
zetting splitst hij in verschillende groe
pen, die dan bovendien meermalen een
dele individuele partij te spelen hebben.
Dirigent Halffter, een fenomenaal leider,
had dan ook een assistent nodig, dirigent
Lex Veelo, die heel zeker en doodkalm
zijn eigen groep aanvuurde in een tempo
dat dwars tegen de draad inging. Dat zat
hetn in de verschillende taken van het
gedeelde orkest, waarvan de ene groep
moest versnellen, terwijl de andere in
het oorspronkelijk tempo bleef door
gaan. In de tijd van hét ontstaan van
deze symfonie (1910-T6) een gedurfd en
ongehoord verschijnsel.
langzaam uitvloeit om dan weer een
nieuwe heftige impuls te krijgen. Aan
het slot van het ballet verstart ook de
laatste nagalm van een beweging tot een
bevroren beeld. Maar voor het zover is
hebben we onder andere een parallelle
dans gezien van twee manen die achter
elkaar staade eikaars handen vasthou
den. Daarna een trio voor dezelfde man
nen in dezelfde opstelling maar nu geza-
melijk als partners van een danseres
(met hun vier handen samen zijn ze
sterker dan een enkele partner, zodat ze
het meisje met groot gemak op allerlei
manieren kunnen optillen. Daarna van
een ander stel een paring waarna mijn
heer een grote behoefte aan eenzaam
heid overhoudt en mevrouw hem niet
wil laten gaan. Maar dit alles zijn
slechts episodes in een werk dat aange
naam is om enige tijd te bekijken maar
eigenlijk helemaal niets wil vertellen.
Dat laatste kan zeker niet van het
tweede werkstuk gezegd woxxien. „Un-
texwegs” van Gerhard Böhmer uit
Darmstadt speelt zich af in een stations
wachtkamer waar een aantal mensen
zitten te wachten om af en toe op een
wat broeierige manier erg langzaam van
bepaalde gevoelens te bevallen. Het
werd uitgevoerd op Fünf SaTZE OPUS 5
voor strijkorkest van Anton Webern, een
muziek die wat noten betreft exg lang
zaam is maar dan toch altijd nog over
een bewegende onderstroom beschikt,
iets wat ik bij de stille pantomime
zonder woorden die er bij gedaan werd
niet heb kunnen ontdekken. Bij het af
en toe sluiten van mijn ogen mocht ik
constateren dat de muziek (naast het
strijkkwaret, ook „Drei Satze opus pos-
thuum”), door het Nederlands Ballet or-
AMSTERDAM. Eindelijk een volle
(kleine) zaal in het Holland Festival.
Een concert? Nee. Een opera? Nee. The
ater? Nee. Een happening? Nee. Wat dan
Wel? Cage, John Cage. De Parijse groep
„Musijue et Scène d’Aujourd’hui”
bracht de Song Books. Of Bong Sooks.
Mag ook. Het werk bevat volgens de
componist al zijn ideeën omtrent thea
ter. Hé, dus toch theater? Naast de
„songs” is er in de partituur geen mu
ziek. Er moet andere muziek worden
gespeeld die past binnen de versie in
kwestie. Bach, Beethoven, Chopin, De
bussy, Liszt, Schumann, Satie, zijn alle
aanwezig via een verwijzing, een na
bootsing of een citaat. En dan is er ook
het toeval, de grote „metteur en scene”.
Donderdag 17 juni
Muziek. Amsterdam. Concertge
bouw 12.30 uur: Steve Reich.
Amsterdam, theater Carre
uur: Alquin en Solution.
Den Haag, Diligentia 20.15
John Cage Song Books.
Opera. Amsterdam, Stadsschouw
burg 20.15 uur: Of Mice and Men.
Toneel. Amsterdam, Mickery
20.30 uur: Woyzeck.
Poetry International moest gistera
vond ook een Nederlander herdenken, de
vorige week overleden dichter Paul Ro-
denko. Campert had daartoe diens ge
dicht Constellatie uitgekozen dat presen
tator Geert Lubberhuizen bij aanvang
van de avond voordroeg. Eigenlijk ge
beurde deze korte herdenking te laat,
want het dichtersfestival was immers al
maandag geopend met een avond van
Nederlandse en Vlaamse auteurs.
Overigens was het gisteravond de offi
ciële start van de manifestatie die nu
volop recht deed aan het tweeds gedeel
te van haar naam. Hoe internationaal
het festival is, bewezen weer tal van
dichters die vrijwel zonder onderscheid
met schitterende poëzie naar Rotterdam
waren gekomen. Zo was er Fazil Hüsnü
Daglarca die zich alleen in zijn eigen
taal, het Turks, kan uiten. Daglarca is in
Turkije bijzonder populair en heeft al
tijd een groot gehoor wanneer hij voor
drachten geeft, wist Lubberhuizen te
vertellen.
Hij is een oud-legerofficier, maar
heeft sedert de jaren ’50 een boekwinkel
waar hij zijn eigen gedichten op een
groot stuk papier voor de ramen hangt.
Zodat de geïnteresseerden die soms van
heel ver komen, in staat worden gesteld
gedurende een week of twee kennis te
nemen van het nieuwste werk van de
dichter.
Aanvankelijk trekt Daglarca de mees
te aandacht van fotograferende landge
noten, maar zijn werk wordt dooi- zijn
vertaler ter plekke in het Nederlands
voorgedragen en het applaus is na af
loop warm en enthousiast. Het doet
Daglarca, klein en gedrongen en met een
zware rimpel in de nek, zichtbaar goed.
Bijval is er ook voor de anderen. Niet
AMSTERDAM. De uitvoering van
de gigantische Symfonie no. 4 van Char
les Ives door het Residentieorkest in het
Amsterdams Concertgebouw onder lei
ding van Christobal Halffter, Spaans
dirigent en componist, maakte de gang
naar de concertzaal meer dan de moeite
waard. Daar is dan toch een Holland
Festival voor nodig om zo’n werk op te
zetten, want eerlijk gezegd, buiten de
serie C-concerten gebeurt in de hoofd
stad in het seizoen weinig spectaculairs
en zelden iets nieuws.
SCHEVENINGEN. Dinsdagavond
mocht het Nederlands Dans Theater in
het Circustheater zijn nieuwste aanwin
sten voor het Holland Festival laten
zien. Daarbij betekende het eerste werk
van Jonathan Taylor een verrassing, het
tweede van Gerhard Bohner een trage
bedoelingendans waarvan de bedoeling
niet te begrijpen viel en het laatste van
Jiri Kylian een teleurstelling met toch
enkele schitterende uitschieters.
dersoog voor detaillering, die toch in
grote verbanden worden samengevat.
Er is een groeiperiode nodig ge
weest. Een tekening uit 1967 geladen
met symboliek waarin kruisridders en
de graalkelk meespelen, beloofde toen
al veel en in latere symbolische teke
ningen is die belofte ruimschoots in
gelost. Een schilderij uit die tijd
haalt het dan nog niet. De gezochte
ruimtelijke werking ontstaat er niet
in omdat de vlakken als het ware
zijn dichtgesmeerd. Evenwicht in de
kleurstellingen is er dan nog even
min. Ook in wat latere schilderijen
zijn er nog te harde contrasten.
In het werk van de laatste paar
jaar echter breekt veel licht door,
een veel betere nuancering van kleur-
verhoudingen. Met zijn ideeënrijkdom
kan hij dan ook meer uit de voeten
Die frappeert al vanaf het eerste
werkstuk, maar ze groeit uit naar
voorstellingen die heel goede schil
derijen worden ook als men ze geheel
los ziet van de symboliek. Ze zijn
niet meer zo sterk om der wille van
de inhoud geschilderd.
Joop Kobs onderhoudt banden met
zowel het magisch realisme, het
„klassieke” surrealisme als met het
symbolisme dat de laatste jaren ook
bij anderen baanbreekt. Hij heeft
daarbinnen een eigen gebied gekozen.
Zijn voorkeur gaat uit naar gesteente,
naar elektronische techniek en naar
gedramatiseerde mensfiguren (bijna
altijd zijn vrouw) in vervreemdende
situaties. Bergen vullen meestal het
achterplan en op de voorgrond ko
men vaak stillevenfragmenten voor.
Het gaat dan nogal eens om oude
elektronische apparatuur. Hij signa
leert dus een tegenstelling tussen na
tuur en techniek, met de mens als
een soort door stille angst bevangen
figuur. Het zijn vaak tamelijk bedrei
gende situaties. In zijn tekeningen
komen katten voor, ook al met een
bepaalde dreiging.
Ik geef hier een algemene indruk
van het werk. Er zijn nog tal van
andere beeldvormende elementen in
te vinden. Die moet iedereen er maar
zelf uithalen als hij gaat kijken om
Leuk, dat Parijse driemanvrouwschap.
Moet U ook eens bij U thuis laten
optreden. Zal helemaal geen gekke in
druk maken tussen de schuifdeuren.
Echt niet. Waarom niet? Duur? Valt
best mee. John Cage’s Song Books kos
ten als uitgave tenslotte ook maar dui
zend gulden. Wat is nou duizend gulden
tegenwoordig?
Maar goed, nu alle gekheid op een
stokje. U kunt het eigenlijk allemaal
voor niks krijgen. Als u een beetje
familie en een beetje bulletjes hebt. Let
op.
De attributen. U hebt een piano, hoeft
geen mooie te zijn. Een ouwe kinderwa
gen. die staat nog wel op zolder. Een
paar rolschaatsen, liefst verroest. En een
ouwe type-machine, daar is in onze
wegwerpmaatschappij ook wel aan te
komen. Dan een beetje elektronische
versterking. Kan gewoon met dat micro
foontje via de radio, of anders neemt u
een scheepstoeter. Dat is dus allemaal
kest met aan het hoofd Jan S tulen,
prachtig werd vertolkt.
Het laatse ballet was „Elegia” op het
eerste (langzame) deel van de zesde
symphonic van Dmitri Sjostakovitsj. Die
muziek zou ik het best karakteriseren
met „weeïg” laat romantisch”. Veel tril
lers, veel lange liggende tonen en veel
gezwollen effect. De choreograaf Jiri
Kylian is een onnavolgbare meester in
het ontwerpen van lange eindeloos
voortvloeiende bewegingen vol verras
singen. In de pas de deux fragmenten
uit dit ballet kwamen dan ook de schit
terende uitschieters voor waarover ik in
het begin van dit verhaal sprak. De
groepsbewegingen bleven echter bij wat
ik van Kylian meen te mogen verwach
ten. Alles was hoofdzakelijk laag bij de
grond gehouden, zat uitstekend in elkaar
maar kon me niet boeien. Het Scheven-
ingse publiek dacht hier kennelijk an
ders over want men onthaalde dit slot-
ballet op hartstoeh telijk ovaties ge
mengd met luide bravo’s.
CONRAD VAN DE WEETERING.
V.,'-
1
