hoogspanning voor
vijf miljoen kijkers
20 jaar
journaal
SS
II
N
door
Wouter
Hendrikse
iu, we
fvrl.)
n
Driemaal per week
Autocue
treding
SJEFKE
verdient
kantoor-
Ontslagen
naken:
Inhoudsopgave
-
Aft
Storing
•ben mazzel vandaag. Nog tien minuten vóór de uitzending.
Kunnen we even een repetitie houden. Begin maar te lezen Eef”. Vlekkeloos
komt de tekst uit de mond van nieuwslezer Eef Brouwers. De dagelijkse routine
doet van zich spreken. Boven in de regiekamer, waar de regisseur zit, wordt alles
nog eens goed nagekeken. Zitten de films goed in de scanners? Staan de borden
voor het weerbericht recht en staat de juiste kamera er goed op ingesteld? Ligt de
tekst voor de autocue op volgorde? In die laatste minuten voor het journaal de
lucht ingaat is het een drukte van belang in de studio. Terwijl de nieuwslezer zich
in de tekst zit te oefenen lopen de technici kris kras door elkaar en leggen de
laatste hand aan het instellen van de opname-apparatuur. Boven neemt de
regisseur nogmaals het draaiboek door, aanwijzingen gevend aan zijn assisten
te. Op de vele monitors voor hem is Loeki het reclameleeuwtje bezig afscheid te
nemen van de kijkers. Buiten de studio licht het rode bordje met „Stilte Opname”
op. De technici stoppen met lopen en praten. Boven, in de regiekamer sterven de
laatste klanken van de STER weg. De regisseur staat klaar om het teken van
starten aan zijn schakeltechnicus te geven. „Nu”! en Eef Brouwers begint te
lezen.
■r 1
GERARD
4
o
n
h
max
Een geluidstechnicus aan het werk
•r (in
voor
len
Twintig jaar geleden startte de NTS
(Nederlandse Televisie Stichting) met het
journaal. Vanuit de Irenestudio te Bus-
sum werden drie afleveringen per week
uitgezonden. Vijf jaar later kregen de
Nederlandse televisiekijkers deze nieuws
voorziening elke dag gepresenteerd. In de
beginperiode bevatten de uitzendingen
voornamelijk binnenlands nieuws, maar
door de vooruitgang in de techniek (satel
lieten) was het mogelijk om na 1965 ook
buitenlands nieuws uit te zenden. Van
daag de dag gaat het NOS-journaal zes
maal per dag de lucht in. De vroege en late
korte journaals worden meestal tegelijk
uitgezonden, terwijl het journaal van 8
uur de hoofdmoot vormt.
Hoofdredacteur van het journaal, Ed
van Westerloo: „Je moet het journaal van
zeven uur eigenlijk zien als een soort
inhoudsopgave, dus wat de kijkers bij het
grote journaal kunnen verwachten. De
uitzending van half tien is dan meer een
aanvulling, waar we eventueel in kunnen
actualiseren. Het late journaal is meestal
een samenvatting van de andere uitzen
dingen”.
De laatste jaren is het journaal nogal
aan veranderingen onderhevig geweest.
„Dat is ook nodig. Een programma dat
elke avond gedurende 365 dagen per jaar
wordt uitgezonden moet wel van tijd tot
tijd van gezicht veranderen. Het gevaar
bestaat anders dat ons publiek inslaapt.
We moeten er derhalve voor zorgen dat
het journaal een levend organisme blijft.
We zijn nu bezig om een eigen net van
buitenlandse correspondenten aan te leg
gen. Dan kunnen we het buitenlandse
nieuws zelf gaan verzorgen. Een ander
toekomstplan van het NOS-journaal is het
informatie geven over belangrijke zaken
tijdens de uitzending. Dus, als er bijvoor
beeld wordt gesproken over de SALT-
besprekingen dat de nieuwslezer dan even
uitlegt wat SALT precies inhoudt. Dit
kost ons natuurlijk wel meer tijd, maar ik
geloof wel dat de uitzendingen zo veel
meer waarde krijgen voor de kijkers.
Kijk, je moet niet vergeten dat het jour
naal voor veel mensen de enige nieuws
voorziening is die ze krijgen”.
De landelijke pers stond enige tijd gele
den bol over het feit dat de freelance-
medewerkers van het journaal werden
ontslagen omdat dit systeem volgens de
NOS-journaal redactie niet meer voldeed.
Van Westerloo: „Ach, die hele zaak is zo
Meyden zei, wat had er dan van Hol
land terecht moeten komen?”
b.t.
m
lijk-
ig.
max.
kheid
tenissen worden gestuurd, vaak in gezel
schap van een eigen cameraploeg. Indien
de verslaggever in het buitenland zit, kan
hij over het algemeen gebruik maken van
faciliteiten als studio, regie en montage,
van de omroep in dat land. De NOS geeft
dezelfde service wanneer in Nederland
iets van internationale betekenis gebeurt.
Aan het tot stand komen van een jour
naal gaan vele vergaderingen vooraf. Met
elke vergadering krijgt het journaal voor
die avond steeds meer vorm. De laatste
bijeenkomst (met hoofdredacteur, eindre
dacteur, regisseur en verslaggevers) is om
kwart over zes. In het laatste uur voor de
eerste uitzending van het journaal werkt
de „schrijvende” redactie onder hoog
spanning. Dan moeten de teksten op maat
en vooral op de seconde af worden
geschreven.
Naast hun functie als nieuwslezer fun
geren Eef Brouwers, Harmen Siezen,
Fred Emmer en Rien Huizing ook als
gewoon bureauredacteur. Vaak maken zij
de teksten die ze lezen op de televisie zelf.
Het is dan ook noodzakelijk dat zij redac
tievergaderingen, die elke dag worden
gehouden, meemaken. In vroeger dagen
lazen zij hun tekst van een blaadje. De
komst van de „Autocue” bracht hierin
verandering. De Autocue is een apparaat
dat de tekst projecteert op de cameralens,
zodat de nieuwslezer haar vanachter zijn
bureau kan aflezen. Het wekt daarbij de
indruk, alsof hij je recht aankijkt.
Boven in de regiekamer drukt de regis
seur zijn zoveelste sigaret uit. Zijn assis
tente zit de seconden af te tellen. „Nu!” de
schakeltechnicus drukt een knop in,
waarna een filmpje begint te lopen. De
assistente telt nog steeds. Deze uitzending
van het journaal loopt op zijn eind. Het
bord voor de weerberichten is in beeld.
Seconden worden geteld. Als alles goed
gaat loopt het programma vandaag niet
uit. Anders moeten de omroepen die na
het journaal komen worden opgebeld om
te vragen of zij hun programma’s iets
kunnen opschorten. Voor de laatste maal
is Eef Brouwers in beeld en neemt
afscheid van de kijkers. Het reclame-
leeuwtje Loeki kan weer op de buis.
Maar eigenlijk weet men nooit precies
hoe het hele journaal zal lopen. Eindre
dacteur Bert Corporaal: „Het komt vaak
voor dat het journaal al in de lucht zit,
terwijl een aantal onderwerpen nog niet
helemaal klaar is. Meestal lukt het wel om
alles nog op tijd in elkaar te passen. Een
enkele keer gaat het fout. Dan lassen we
meestal een storing in”.
Het NOS-journaal bezit geen eigen stu
dio in het grote NOS-complex te Hilver
sum. Maar de mogelijkheid bestaat dat
die er in de toekomst wel komt; waar
schijnlijk samen met de actualiteitenru
brieken. Achter het huidige NOS-complex
is men bezig nog een aantal studio’s te
bouwen. Het ligt in de bedoeling uiteinde
lijk alle omroepen bij elkaar te brengen
op een terrein. Corporaal: „We zitten nu in
een klein uithoekje van de studio waar
alle apparatuur opeen staat gepakt. Als
daar een ander programma wordt
gemaakt moeten we alles afbreken en
later weer opbouwen. Bovendien wordt
het erg moeilijk om extra uitzendingen te
verzorgen. Vooral tijdens de treinkaping
hebben we wel moeilijkheden gehad”. Er
zijn twee studio’s waar journaal-sets
staan opgebouwd. „Dat is nodig als er
tijdens de uitzending iets stuk gaat, dan
kunnen we gelijk overstappen naar de
ontzettend opgeblazen. In de kranten
kwam het met name naar voren dat we ze
er zondermeer hadden uitgegooid en con-
tactbreuk zouden hebben gepleegd. Het
laatste lijkt me onmogelijk omdat er nooit
contracten zijn getekend. Voordat we de
beslissing namen hebben we het natuur
lijk eerst goed doorgepraat met de betrok
kenen. Eigenlijk gingen alle freelancers
accoord, behalve Lous Haasdijk. Maar
dat kan ik me wel enigszins voorstellen.
Ze had een goede baan bij de AVRO en
die heeft ze opgegeven om bij het journaal
te komen werken. Zij komt wel weer op
haar pootjes terecht”. Lous Haasdijk is
inmiddels weer terug bij de AVRO. „We
hebben besloten te stoppen met de presen
tatie door freelance-medewerkers omdat
al die gezichten in zo’n kort programma te
„brokkelig” werken. Bovendien hadden
we af en toe gewoon geen werk voor ze.
Dan zaten we met de handen in het haar,
van wat we hem of haar nu weer eens
konden laten zeggen. En trouwens dat
vind ik gewoon het risico dat een freelan
cer moet nemen: het feit dat hij elk
moment kan worden ontslagen”. Met
ingang van een september zal het NOS-
journaal dus overgaan op het oude sys
teem van een nieuwslezer per uitzending.
Het NOS-journaal is het meest bekeken
programma van Nederland. Volgens het
continu-programma-onderzoek van de
NOS kijken er gemiddeld ongeveer vijf
miljoen mensen per avond naar dit pro
gramma.
I
De redactie van het maandblad
MAD heeft besloten elke maand een
trofee uit te reiken aan een bekende
landgenoot voor de meest Alfred-
waardige uitspraak of handeling.
Alfred is Alfred E. Neuman, de mas
cotte van het blad, een jongetje met
zeer grote oren en een missende voor
tand. De trofee, die bestaat uit een
plastic buste van Alfred E. Neuman is
voor de eerste maal uitgereikt aan
Sjefke van Oekel voor zijn radio
interview met Karei Prior. Sjefke zei in
dat bewuste gesprek: „Als ik mezelf
had doorgespoeld, zoals Henk van der
Onverwacht succes is weggelegd
voor een NCRV-documentaire van
Gerard van den Berg over de restaura
tie van de Nachtwacht. De film werd al
uitgezonden over Duitsland 2. de Ierse
tv zal binnenkort volgen, en tal van
andere landen hoeven nog slechts een
handtekening onder het contract te zet
ten. Het NOS-sales-department is op
het ogenblik ook in onderhandeling
met Denemarken voor de verkoop van
de VARA-serie Merijntje Gijzen. Eer
der liep Bartje in de Scandinavische
landen over de tv-schermen.
„Veel mensen denken nog steeds dat die
nieuwslezer het programma maakt. Dat is
een vergissing die vaak wordt gemaakt.
Toch werken er zo’n 70 mensen bij het
journaal, zij het in ploegendiensten.
Gemiddeld zijn er altijd 25 mensen aan
wezig. Behalve van onze eigen redacties
krijgen we natuurlijk veel nieuws uit het
buitenland. Een van de belangrijkste
bronnen is de Eurovisie nieuwsuitwisse-
ling die dagelijks sinds 1972
plaatsvindt. Deze uitwisseling
gaat in twee gedeelten, ’s Ochtends wordt
er tussen alle geïnteresseerde Eurovisie-
landen een soort internationale vergade
ring gehouden via een gesloten geluidscir-
cuit. De meeluisterende landen melden
dan welk nieuws uit hun land te verwach
ten is, waarna elk land opgeeft voor welk
onderwerp het belangstelling heeft. Al
deze aanvragen worden in Genève, waar
het Administratief Centrum van de Euro
visie zijn zetel heeft geregistreerd. Dan in
de namiddag, om een uur of vijf, is de
’s morgens aangekondigde uitwisseling
van beelden, wat dan door de landen die
belangstelling hebben voor een bepaald
onderwerp op de band wordt vastgelegd.
Om zo actueel mogelijk te blijven is er om
ongeveer zeven uur een tweede Eurovisie-
nieuwsuitwisseling”.
Maar natuurlijk komt niet alles van
buitenlandse handen. Het NOS-journaal
heeft, net zoals bij kranten, een aantal
verslaggevers in dienst, die naar belang
rijke nationale en internationale gebeur-
andere studio en het programma voortzet
ten. Verder is zo’n dubbele studio nodig
vanwege het feit dat de boel weleens gere
viseerd moet worden”, zegt Bert Corpo
raal.
Wel heeft het NOS-journaal een eigen
studio in Den Haag voor het parlementai
re nieuws. De uitzendingen vandaaruit
gaan rechtstreeks de lucht in.
Een belangrijke man voor het NOS-
journaal is de regisseur. Hij zorgt er
uiteindelijk voor dat alles goed op de
televisie komt. Hij bevindt zich in de regie
kamer boven de studiovloer samen met
zijn assistent, een schakeltechnicus en een
geluidstechnicus. De regisseur geeft aan
de hand van zijn draaiboek aanwijzingen
aan de schakeltechnicus die er met behulp
van zijn schakelpaneel voor zorgt dat
steeds het juiste beeld op het goede
moment naar de zender gaat. Het hele
NOS-journaal gaat live de lucht in
De regisseur (midden) aan het werk in de regiekamer tijdens een uitzending van het journaal. Rechts
van hem zijn assistente, terwijl links de schakeltechnicus zit
J
en
Lous Haasdijk (links) en Rlen Huizing maken
zich gereed voor de uitzending. De „toeter"
voor de camera is de autocue, het apparaat
waar de tekst op geprojecteerd wordt.
II0SB
C S-:
