Mdb’G tarH
Q oesburg: mosterd bij de maaltijd
1
w
bh
iïlw
''fi
J
I
i
o
9
O UI
OU!
J J -
15
V R IJ D A G
2
JULT
1976
TOERISME
14
■i
Toeristisch*
notities
door
Bdo J. Buys
O
Alfabetisch
wordt. In Doesburg is de VVV
ger.
Met een boek
in de hand
De schrijver ervan. Aubrey
FOLKLORE
De spits van de Martinuskerk domi
nie ent boven het Hanze stadje aan de
IJssel (rechts).
nog een, maar die komt vier lettertjes
verder aan de beurt.
Als elke
metropool kent
ook Londen echte
volkstypen, zoals
een veteraan
van de Londense
brandweer, een
paling-in-gelei-
venter (links),
een zwerver in
het park, en een
oudgediende uit
het Chelsea-
tehuis (boven).
gevestigd aan de Kerkstraat 6, 08334
2409 en in Dieren aan de Wilhelmina-
weg 78, 08330-6612.
Hieronder een aantal boeken die zo
juist of in de laatste maanden versche
nen en die u wellicht van nut kunnen
zijn bij uw aanstaande vakantie.
even in het naburige Dieren aanwip
pen, waar het 150 hectare grote land
goed „Kasteel De G-eldersche Toren”
tot een wandeling noodt. Het ligt even
ten zuidoosten en even ten noordoosten
van de weg Dieren-Zutphen, bij Span
keren. En dat laatste buurtschap is dan
weer een romaans kerkje rijk met een
tonen uit de elfde eeuw. Niet alleen die
oudste maar zeker wel een van de
scheefste torentjes in Gelderland. Aan
de Linge in de West-Betuwe weet ik er
DIE MAANDAGMIDDAG is Does
burg uitgestorven. De wekelijkse win
kelsluiting slaat toe. „Ze worden hier
heel langzaam wakker in Doesburg”,
zegt Kuperus, die niet verbloemt zich
in te spannen het stadje zo levendag en
aantrekkelijk mogelijk voor het toeris
me te houden. Van huis uit bedrijfse
conoom met een baan op het landbouw-
economisch instituut is hij pas een
aantal janen terug in Doesburg beland
en mam er van een oude baas van 74
het kwijnende mosterdfabriekje over.
Hert laatste van Doesburg. „We vonden
het zo jammer dat dat oude ambacht
anders zou verdwijnen”, tekent hij aan.
de, heet kortweg een informatief werk
van de Vlaamse globetrotter Bernard
Henry, die concludeert dat Australië
een land met in alle opzichten vrijwel
onbeperkte mogelijkheden is, ook voor
de toerist. Verschenen bij Uitgeverij
Ons Huis in Utrecht.
WAAROM DE D me nu juist naar
Doesburg voerde, heeft alles te maken
met de plaatselijke mosterdfabriek. Dat
fabriekje in de smalle Boekhoitstraat is
de voornaamste magneet die dagjes
mensen beweegt het oude vesting- en
hanzestadje aan te doen. Daar is vol
gens mosterdmaker Gert Kuperus geen
twijfel aan, „Vorig jaar heb ik zelfs
40.000 bezoekers gehad”, zegt hij zijn
bewering stavend. Vandaar ook dat het
fabriekje een paar panden verderop in
de straat wat ruimer is gaan zitten.
Het bord „Doesburgsche Mosterd. Ori
ginele boerenmosterd sinds 1849” ver
huisde mee. Op nummer acht heeft nu
een glasblazer zijn intrek genomen.
VANUIT DIEREN spoort de Veluw-
She Stoomtrein de hele zomer naar
Apeldoorn en terug. Via Eerbeek, Loe-
nen, Immenberg en Beekbergen. In het
hoogsezoen dagelijks behalve op maan
dag. De VW Apeldoorn kan er alles
over vertellen: Stationsplein 6, telefoon
055-212249. En nu het toch weer cijfe
ren
oh jaa, die zelfde VVV heeft een
brochure klaar liggen, met de naam
..Dagje-uit Apeldoorn”, met allerlei
ideetjes voor zonnige en sombere da
gen. U weet het adres
MET DE VAKANTIES breken in het
hele land de braderies en oud-Holland-
se markten weer los. In Doesburg is
dat al niet anders. Daar is het op 8, 9,
10 en 11 juli raak. Of er bij die
braderie ook mosterd aan te pas komt
weet ik niet. Als het aan Gert Kuperus
ligt zeker wel. „Mosterd bij de maal-
ALWEER WAT LANGER op de
markt is Elseviers Gids van ROME en
Omstreken. Geschreven door prof. dr.
J. J. M. Timmers. In de inleiding een
kort overzicht van de geschiedenis van
Rome en praktische tips over kleding,
taal en keuken. In de vorm van acht
tien wandelingen in en om de stad
worden alle momumenten in het juiste
...de Club Young Austria (A-1010
Wien, Oostenrijk, Schubertring 3, tele
foon 09-43-222-7299) heeft een om
vangrijk programma voor jeugdvakan
ties samengesteld. Zoals een zeilcursus
op de Mondsee en een zomerskivakan-
tie op de Dachstein in Stiermarken.
Maar ook een vakantie met paard en
wagen door hst Burgerland en aller
hande cursussen in Gmunden en
Kitzb hel. Voor jongeren van 7 tot 25
jaar. Programma en nadere inlichtin
gen zijn verkrijgbaar via het genoemde
adres
vanuit Apeldoorn zijn er diverse
mogelijkheden om wild te gaan kijken:
op eigen gelegenheid naar de wildkan-
sel, per bus naar de wildtoren en er
worden ook natuurwandelingen geor
ganiseerd. Over al die mogelijkheden
gaat de folder „Wild zien in het
Staatswildreservaat” die de VW Apel
doorn (Stationasplein 6, 155-212249) in
samenwerking met Staatsbosbeheer
heeft uitgegeven. Kan worden aange
vraagd
BIJ ELSEVIER Nederland versche
nen twee Sigma Jeugdreisgisden met
NEDERLAND en NOORDWEST
FRANKRIJK als onderwerp. Niet al
leen pretparken en dierentuinen komen
er in aan de orde, maar ze geven ook
uitvoerige informatie over bezienwaar-
digheden in het landschap, over musea,
kastelen enzovoorts. Het deeltje Neder
land wijdt een hoofdstuk aan elke
provincie. De boekjes zijn vertaald uit
het ngels en dat is vooral uit de
inleiding van „Nederland” te merken,
waar nog even naar de eerste uren van
de lagere schoolbanken wordt terugge
keerd en verteld wordt dat Nederland
een klein landje in Noord-west-Europa
is. Maar goed, informatie geeft het
boekje volop en dat is ook met het
deeltje over Frankrijk het geval.
In De Waag is een café-restiaurant gevestigd met oud-Gelders interieur. Net
zoals het raadhuis links op de foto dateert het uit de 16de eeuw.
tijd”, niet waar. De autochtonen heb
ben overigens nog lang niet allemaal
de weg naar zijn fabriekje kunnen
vinden.
De waardin van café Zwijnshoofd op
het Marktplein bij de Martinuskerk is
er zo een. „Hebt u de mosterdfabriek
gezien”, knikt ze bij het serveren van
ferme koele pils naar de stenen mos
terdpot die ik als souvenir meetroon.
„Daar ben ik zelf nou nog nooit ge
weest.
bewoners.
Menen, stelt in het boek het huidge
Londen tegenover de herbouw van na
de Grote Brand in 1666, waarbij de
enorme uitwas tot een metropool van
meer dan 8 miljoen inwoners ontstond.
Over mensen, aldus Menen, die Londen
beschouwen als iets vanzelfsprekend.
Hij doet in het boek een boeiend
relaas. Schrijft over het leven van een
jonge cavalerist, rapporteert kleurrijk
uit Westend, wandelt langs het Lager
huis en eindigt via Westminster Abbey
bij de sinaasappelbomen in de Orange-
rie van Green Park. Een fijn boek met
prachtige kijkfoto’s van Brian Seed.
AUSTRALIË, de boeiende onbeken-
TIME-LIFE BOEKEN heeft in zijn
stedenserie nu een schitterend boek
over LONDEN uitgebracht. Een boei
end prente- en leesboek dat een plezie
rige ontmoeting is met Londen en zijn
VAN LIEVERLEE groeide het, her
en der kocht hij andere wankelende
mosterdfabriekjes op en zeulde de ap
paratuur naar Doesburg. Bij een schil
der haalde hij een oude handmolen op
waar de man verf mee maalde en zo
ontstond een aardige verzameling. Zijn
uiteindelijke oogmerk: een werkend
museum. „We gaan niks moderniseren,
we gaan lekker prutsen zoals ze dat
vroeger deden”, zegt hij bijna smul
lend. Voor een luttel bedrag is het
fabriekje van Kuperus te bezichtigen.
En wie handig is sleept ook nog een
boekje er vandaan met 50 recepten
met, ja precies, Doesburgsche Boeren
Mosterd.
HET BOEKJE animeert vooral de
mosterd te gaan gebruiken zoals vroe-
,Bij de maaltijd” en niet erna,
zoals nu gebeurt. Kuperus: „Men ge
bruikte het meestal puur bij het eten,
maar ook werd wel vlees en vis voor
het braden ermee ingesmeerd. Het
vlees wordt er malser door, kan korter
gebraden worden en men krijgt een
heerlijke volle jus”, geeft hij door.
„Vooral op het platteland zijn oude
mosterdrecepten nog goed bekend, zo
als nieuwe aardappelen met mosterd-
srtip”, zegt hij en beveelt dat „stippen”
aan als een niet te versmaden lekker
nij. Proberen dus.
VOLGENS KUPERUS maakt nog
maar een enkeling, zoals dat vroeger
gebeurde, zijn eigen mosterd. „Er zijn
er nog wat die het doen, maar het is
pnactisch verdwenen”, weet hij, en do
ceert en passant nog even dat de
Romeinen fervente mosterdeters waren
en het naar Europa voerden.
Van de „industriële mosterd”, glad
en korrelvrij, zoals wij hem kennen,
heeft hij geen hoge pelt op. „Mosterd?”
zegt hij op een toon vol minachting,
„mosiberd, wij noemen dat kruiidenpas-
ta’s, heit heeft vaak weinig meer met
mosterd te maken. Dat wil niet zeggen
dat het niet smaakt, maar het is geen
echte mosterd meer. Trots meld ik nog
even dat in het westen, in de Zaan.se
Schans ook nog echt mosterd wordt
gemaakt. „In die oude kruidenmolen”,
neemt hij het woord over, „maar daar
volgen ze een modem fabricagesys
teem. Om te huilen als je binnenkomt,
ontzettend jammer”.
MAAR GENOEG OVER mosterd. En
wat meer over Doesburg, dart al in het
midden van de elfde eeuw begon te
ontstaan aan de samenvloeiing van
Oude en Gelderse IJssel. Zes eeuwen
later bouwde Menno van Coehoorn
vestingwerken om het stadje, die be
waard bleven. Doesburg is er in geslaagd
de sfeer in zijn oude stadskern goed te
behouden. Oude gevels werden geres
taureerd, kinderhoofdjes sieren nog
veel straten. Vanuit de Boekholtstraat
waar behalve de mosterdman en
glasblazer nu ook nog een pottenbak
ker is neergestreken, waar bezoekers
hun eigen pot of pan kunnen bakken
en mee huiswaarts kunnen tronen
linksaf de Bergstraat in en nog voor
de Paardemarkt naar de Gasthuis
straat. Met het Gasthuishofje aan de
voet van de Gasthuiskerk. Een lief
veertiende eeuws hofje met bejaarden
huisjes. De kerk wordt gesierd door
een smalle 15de eeuwse toren. Niet
indrukwekkend en zeker in het niet
zinkend naast de fiere spits van de St.
Martinuskerk die hoog boven het stad
je domineert. Een splinternieuwe toren
overigens, want de oude werd in 1945
door de vluchtende bezetters nog even
snel opgeblazen. De 94 meter hoge
opvolger werd in 1965 herbouwd, drie
jaar later was ook de restauratie van
de kerk voltooid.
HISTORIE EN FOLKLORE van
Doesburg en omgeving zijn te vinden
in een museum in de gewelven van de
16de eeuwse raadhuis. Met dat van
Gouda is hat het oudste in Nederland.
Op de hoek ervan aan de Koepoort-
zijde ligt een blauwe steen, waarop
vroeger de draaikooi stond. In „Neder
land wat ben je nog mooi” vertelt Jac.
Gazenbeek dat over die steen heel wat
te doen is geweest. „Waar men het
tegenwoordig wel over eens is, dat op
die blauwe steen eertijds nu en dan
een getraliede kooi stond, waarin door
het stadbestuur een bepaald soort
vrouwvolk te kijk gezet werd. Juffers,
die het met de goede zeden niet al te
nauw namen. Van tijd tot tijd werd
die kooi met inhoud gedraaid, zodat
ieder de ingesloten schatjes, die „lich
tekooien” goed kon bekijken en naar
believen honen. Hier dus een evenknie
van kaak of schandpaal”. Zo deelt
Gazenbeek mee.
WIE AAN DOESBURG voor een uit
stapje niet genoeg heeft, kan ook nog
KENNISMAKING MET TER
SCHELLING heet een werkje dat door
Unieboek op de markt is gebracht. Het
is een zeer vergaande kennismaking
van de hand van Hans Hoogenhout,
konsulent voor de natuurhistorische
musea bij het ministerie van Cultuur,
Recreatie en Maatschappelijk Werk.
Hoogenhout is zeer terdege te werk
gegaan en vertelt over het onstaan van
het eiland, over strand en duinen, pol
der en bos. Maar ook over hoe de
natuur en de mens samen het eiland
kenmerken en hoe de levens van plan
ten, dieren en mensen er nauw samen
hangen. Wie deze zomer naar het ei
land van „Sil. de strandjutter” tuigt,
zal best wat hebben aan al die dingen
en zaken waar de schrijver aandacht
aan besteed.
1.TOT EM MET 12 september organi
seert de VV V Utrecht wandelingen
door de Domstad. De wandelingen du
ren anderhalf uur en beginnen elke
zondag om 10.30 en dinsdags om 19 uur
bij de visafslag op de Vismarkt. Sta-
drondritten worden op alle donderda
gen en vrijdagen van 1 juli tot en met
13 augustus gehouden. Vertrek vanaf
het VVV-kantoor, Smakkelaarsveld-
Tunnelweg (030-314132) telkens om
14.30 uur
historische perspectief geplaatst. Veel
foto’s en kaarten.
HET onlangs verschenen HAND
BOEK 76 van de KNAC vermeldt nu
ook de tarieven voor de Franse en
Italiaanse autosnelwegen, een over
zichtstabel van de voomaamse ver
keersregels in Europa, en kaarten
waarop alle overvaartmogelijkheden op
Engeland, Skandinavië en in de Mid
dellandse Zee zijn aangegeven. Het
handboek vermeldt bovendien een in-
entingstabel voor de „Verre landen” en
een geheel Europa dekkend aantal
kaarten waarop de situering van alle
door de European Motel Federation
erkende motels is aangeduid (KNAC-
leden krijgen het boek gratis, in de
winkel kost het twintig gulden).
KIJK OP PARIJS heet een eerste
ling in een nieuwe serie reisgidsen van
de Haarlemse uitgeverij J. H. Gottmer.
De vlot geschreven gids is vertaald uit
het Frans, rijk ge?llustreerd en uitge
geven als een „lanve” paperback. Met
gegevens over bezienswaardigheden,
maar ook over logies, restaurants,
amusement en meer toeristische we
tenswaardigheden.
BIJ DEZELFDE uitgever laat J. Do
minions evenmin verstek gaan. Alweer
even terug beviel hij van een reisboek
over MEXICO en GUATEMALA. Wat
recenter produceerde Alkmaarder Do-
ninicus twee portretten. Van OOSTEN
RIJK en, omdat die stad zoveel te
bieden heeft, apart nog een van WE
NEN en omgeving.
TOERISTISCHE GIDS van de BEL
GISCHE kust is een voor zichzelf spre
kende titel van de hand van Jan
Lambin en Ludo van Lint. Het boek is
uitgekomen bij de Nederlandsche
Boekhandel Antwerpen-Amsterdam.
BIJ VAN GORCUM verscheen
„Spiegel van het Noorden”, een boek
over NOORD-NOORWEGEN van Ernst
Valkhoff.
Gent Kuperus docerend in zijn mos-
terdfabriekje in de Boekholtstraat (bo
ven).
Middagrust in het lieve Gasthuishofje.
De ingang is aan de Gasthuisstraat (on
der).
en dan ook nog: de Oostenrijkse
reispas „Austria Ticket” is voor jonge
ren tot en met 23 jaar 50 percent
goedkoper geworden. Met het ticket
kan men onbeperkt gebruik maken
van alle treinen en bussen van de
spoorwegen en de PTT. Reducties gel
den bij kabelbanen en op persoenen
en plezierboten. Een 8-daags abonne
ment kost nu f 65; een 15-daags f 88.
Het ticket is in Oostenrijk verkrijgbaar
op alle stations en op bestelling via de
meeste Nederlandse reisbureaus
van dinsdag 13 tot en met vrijdag
16 juli wordt in Borculo voor de vijfde
keer een fietsvierdaagse gehouden. De
lengte van de routes is 45 en 80
kilometer. Elke dag wordt gestart tus
sen 8 en 10 uur ’s morgens bij de
sporthal in Borculo. „Vierdaagse fiet
sers van elders kunnen overnachten op
campings in Borculo en omgeving”,
aldus de VW ter plaatse die ook
gedetailleerde informatie over het fiet-
sevenement kan geven, telefoon 05457-
1966. Deelname kost exclusief over
nachtingen 10 per persoon
huifkarren zijn in in het nationa
le toerisme en daarom organiseert ook
de Streek VVV Zuidwest Veluwe
Achterdoelen 1, Ede, 08380-14444) van
die tochten. „Op gezette tijden vertrek
ken huifkarren of zomaar paard en
wagens vanuit Bennekom, Lunteren en
Otterlo”, aldus de VVV, die graag na
dere inlichtingen vertrekt
Wass??'
