Choreografie manifestatie
bood weinig opwindends
Altman winnaar
Gouden Beer
The Movies: het wonder van de Amsterdamse Haarlemmerdijk
Peter Goedings kiest nieuwe
richting in bioscoopbedrijf
Graskaas,
puur natuur!1
WH 1
A f I
i
I
I
I
bdvwrhalTdh
L' I
I
BB
Stichting Danscontact
HAARLEMSE ORGELMAAND IN SINT BAVO BEGONNEN
k
Berlijns filmfestival
Bart van der Leek
iii
1
in Kröller-Müller
Ms
I
I’
I
9
WOENSDAG 7
JULI
1976
8
KUNST
1
1
(Van onze kunstredactie)
en niet duur
B-
Tromp kaas
specialiteit
tg
ien
•we
►en.
Graskaas, 500 gr.
AMSTERDAM. Eigenlijk is het
weinig minder dan een wonder.
Terwijl rissen bioscopen sluiten en
het filmpubliek massaal wegblijft
bij de razende Kong Fu’s en de imi-
tatiesex van de Beierse Schuhplatt-
ler floreert aan de Amsterdamse
Haarlemmerdijk The Movies als
geen andere Nederlandse cinema.
Avond aan avond tweemaal twee
uitverkochte zalen met publiek uit
Amsterdam en omgeving, van
Alkmaar tot Utrecht. Avond aan
avond glinsteren de oogjes van Pe
ter Goedings tevreden. Steeds wordt
het duidelijker. Hij kan de redder
worden van het Nederlandse film
bedrijf. Want deze uitgeslapen jon
geman geeft er onmiskenbaar een
nieuwe impuls aan.
OW
Am
WL&j
Ander type films
Geen fritotheek
Openingsconcert met composities
van Anton Heiller en Bruckner
Ki
5SSS
(ADVERTENTIE:)
I eind zakte hij helaas weg in een flauw
P. ZWAANSWIJK
(ADVERTENTIE)
op
van
een pro-
een
ANTON HEILLER
an
ijnlijk
Graskaas is een zo-
merkaas, gemaakt
van de eerste, verse,
volle koemelk. Haal
gratis de gezellige en
leerzame folder,
waarin o.a. een ont
hullend gesprek met
boer van Dijk uit
Woerden.
Wij kochten voor u
8745 kg. 1e klas
Haarlem: G. Cronjéstraat 87
(naast de brandweer)
Santpoort-Z.:
Bloemendaalsestrw. 138b
Beverwijk: Winkelctr. „de bever''
W Ook tijdens V
O de bouwvak- <1
vakantie (t/m 23 juli)
bent u welkom in onze
showroom en in ons
afhaalcentrum.
m dit
imt
Ik heb op de grote concerns voor, dat
zij grote, kostbare organisaties zijn, die
niet meteen kunnen beslissen. Ik wel. Ik
ben alleen en koop onmiddellijk. Daar
mee ben ik altijd verzekerd van uitste
kende films.
The Movies is een juweeltje van een
bioscoop met een schat van een foyer,
BERLIJN (ANP-UPI) De Ameri
kaanse regisseur Robert Altman heeft
dinsdag de Gouden Beer van het Berli
nale Filmfestival gewonnen voor zijn
produktie „Buffalo Bill and the Indi
ans.” Een internationale jury onder
voorzitterschap van de Poolse regisseur
Jerzy Kawalerowicz omschreef de film
als een stukje Amerikaanse geschiedenis
met zelfkriktiek, met virtuositeit op het
witte doek gezet.
slechts 4.29
rende leèrlingen al aan bepaalde normen
onderwerpen? Mag je het werk van een
balletmeester beoordelen, die in twee
weken iets moet instuderen met mensen
uit totaal verschillende scholen?
ARNHEM (ANP). Deze zomer geeft
het Rijksmuseum Kröller-Müller een
overzichtstentoonstelling van het werk
van de Nederlandse schilder Bart van
der Leek (1876-1958), die duurt van 17
juli tot september. Daarna zal hij nog
een tijd lang in het Stedelijk Museum in
Amsterdam te zien zijn.
Kunst limburgse auteurs
waar een staande klok met een speel-
doosmechaniek de uren staat weg te
spelen. Een wolk van levend geworden
nostalgie. Het publiek komt er graang.
„Ik wil van mijn theater geen frito-
theek maken, waar gehaktballen eten
belangrijker is dan de film”, zegt Peter
Goedings. In samenwerking inet Shaffy-
theater en De Melkweg ziet hij kans om,
voorafgaand aan elke voorstelling, een
cabaretnummer te presenteren/ op een
klein podium. Dat is al aan de gang
terwijl het publiek in het gedempte rode
licht van de zaal wordt opgenomen.
„Wij hechten erg aan servYce aan het
publiek. Veel bioscoopexploitanten verge
ten dat gewoon. Drie dingen /zijn belang
rijk: goede projectie, een goed voorpro
gramma en geen nodeloze pauzes in de
films. Filmpubliek haat al /die vervelen
de reclamefilms vooraf, en! een colapau-
ze midden in de film is al erg irriterend.
Daarmee jaag je iemand de bioscoop
uit”.
Dagelijks van 9.00 tot 16.00 uur,
op zaterdag van 1100 tot 16.00 uur.
Waarderpolder, Nijverheidsweg 27,
Haarlem, Tel. 023 - 31.91.20.
/fc
soort pantomime die niets met het be
ginniveau meer te maken had.
Van de andere werken zou ik het
volgende willen zeggen: De opzettelijke
grappenmakerij met gymnastiek; boks
en karatebewegingen vermengd met bal
let in „Concerto Grosso” kan best aardig
werken als lichte noot in een zwaar op
de hand liggend programma, maar als
uitdaging aan jonge dansers die een en
kele kans krijgen om tijdens hun oplei
ding op het toneel te staan, betekent het
absoluut niets.
In dit opzicht was „Ogenblikken” een
aanmerkelijk betere keus. Wil men met
leerlingen klassieke werken van Petipa
instuderen, dan lijkt mij het zwaarste
accent toch te moeten liggen op de stijl
van die werken, maar ja, daar wordt
zelfs bij Het Nationale Ballet nauwelijks
op gelet, dus wat wil je. Voor leerlingen
was de technische uitvoering van dit
divertissement redelijk aanvaardbaar,
met volledig voorbijzien dan aan de stijl.
Als laatste het „Andante” dat Karina
Rieger bij elkaar gebreid had op het
derde deel uit het eerste pianokwartet
van Brahms. Het door jonge aankomen
de artisten laten uitvoeren van een der
gelijk werk waarbij uitsluitend op de
uiterlijke effecten in de muziek, uiterlij
ke effecten in de dans zijn gezet, zonder
enige aandacht voor de structuur van
die muziek, zou ik een misdaad willen
noemen. Als je dan toch werken kiest
om het programma te verbeteren en om
de dansers interessant werk te geven,
zorg er dan ook voor dat daar werkelijk
werk op niveau staat.
Rest mij nog op te merken dat van de
danseressen mij vooral opviel de uiterst
slanke Katalene Borsboom, die met na
me in „Ogenblikken” af en toe tot
werkelijk dansen kwam, wat meer is
dan het perfect technisch uitvoetren van
pasjes.
De voorstelling was wat belichting,
aankleding en muzikale begeleiding (op
de band) uitstekend verzorgd en muntte
uit in een bijzonder vlot verloop.
CONRAD VAN DE WEETERING
Maandagavond kregen we in de Stads
schouwburg het resultaat te zien, een
resultaat dat iets gunstiger uitviel dan
dat van vorig jaar maar waar toch nog
wel het een en ander op valt af te
dingen. Drie jonge choreografen kregen
een kans: John Wisman, Ricardo Ane-
maet en Rob van Woerkom en vier
meer ervaren dansmakers leverden de
rest van het programma; Charles Czar-
ny met „Concerto Grosso”, Rudi van
Dantzig met „Ogenblikken” Karina Rie
ger (balletmeesteres bij de groep van
Alvin Ailey) met „Andante” en Marius
Petipa met „Divertissement uit de Scho
ne slaapster”.
Het stuk dat John Wisman maakte op
muziek van Bach, leek het meeste op
bedachtzaam poseren, werd op blote
voeten uitgevoerd en zou zelfs als mo
derne gymnastiekoefening afgekeurd
worden. Ricardo Anamaet, die ook het
meeste als danser opviel (hij komt uit
Tilburg) maakte onder de titel „Zen”
een korte pas de deux, die enkele ver
rassend doorgecomponeerde bewegingen
liet zien en opviel door typische experi
menten met armbewegingen.
Het interessanste vond ik de vier eer
ste van de zeven fragmenten van „Mi
crokosmos” die Rob van Woerkom ui
terst eenvoudig, maar perfect passend
bij de structuur van de muziek van
Bartók, had gecomponeerd. Tegen het
Haarlemse
orgelmaand en ongetwijfeld om deze
realiteit nog sens goed te doen beseffen
en te accentueren heeft het bestuur van
de stichting Internationaal Orgelcon-
cours twee orgelwerken, te weten de
„Fantasia Super Salve Regina” en „Ecce
lignum crucis” en een „Stabat Mater”
voor koor en orkest door Anton Heiller
gecomponeerd in het programma van,
het openingsconcert opgenomen.
De Zwitserse organiste Monika Hen-
king had de vertolking van de Fantasia
op zich genomen en zo voor de toehoor
ders de kennismaking mogelijk gemaakt
met een werk, dat door zijn meditatief -
liturgische sfeer van verstilde melodieën
en harmonische stabiliteit een karakter
van diepe verdroomdheid heeft verkre
gen, ook met de aaneenschakeling van
de samenstellende delen, die aan kleine
improvisaties deden denken.
De vertolking van „Ecce lignum cru
cis” door de Nederlandse organiste Elly
Kooimans gaf vrijwel dezelfde indruk
ken, hetgeen mede deed vermoeden, dat
Heiller beide composities voor een speci
fieke functie bij liturgische handelingen
heeft willen bestemmen.
Voor zijn „Stabat Mater” leek de
componist een dergelijke 'toepassing niet
bedoeld te hebben. Wat uit dit werk
klinkt is een sterke persoonlijke, ja
romantisch geaarde bewogenheid als na
tuurlijke reactie op de dichterlijk-reli-
gieuze klaagzang van de vermoedelijke
dichter Jacopo da Todi. Soms heeft Heil
ler de gevonden muziek kunnen bevrij-
Altman zelf weigerde de prijs in ont
vangst te komen nemen omdat zijn Eu
ropese distributiekantoren coupures in
de film hebben aangebracht. De jury
legde er echter de nadruk op dat de
prijs is toegekend voor de originele,
opgeknipte versie. De Zilveren Beer
gaat naar de Mexicaanse film „Canpa”.
De internationale jury noemt Felipe Ca-
zaliss’ film een voorbeeld van Latijns-
Amerikaanse films die effectief stelling
nemen tegen onverdraagzaamheid en
agressie.
Andere prijzen die de jury toekende
zijn: voor de beste regisseur Mario Mo-
nicelli uit Italië voor de film „Caro
Michele”.
De beste acteur: Gerhard Olschewski
van West-Duitsland voor zijn rol in
„Lost Life”.
Beste actrice: Jadwiga Baranska uit
Polen voor haar rol in de Poolse film
„Noce i Dnie” (Dagen en nachten).
Beste korte film: Takeo Yanagawas’
Japanse film „Munakata de houthak
ker".
Zilveren Beren gingen ook naar de
Amerikaanse korte film „Trains” en de
Italiaanse korte film „Ominide” (De pri
mitieve mens). De Hongaar Laszlo Lu-
gossy kreeg een Zilveren Beer als de
beste nieuwe regisseur voor zijn film
„Azonositas” (Man zonder naam). Een
Zilveren Beer was er ook voor de Iraan-
se film „De tuin van stenen”.
den van poëtische intenties van de tekst,
maar overwegend is de gebondenheid
van de toon aan het woord gehandhaafd,
haast in improvisatorische zin, hetgeen
de sterke subjectiviteit van de „Stabat
Mater” nadrukkelijk heeft doen blijken.
Anton Heiller dirigeerde de uitvoering
van zijn werk zelf. Hij had de medewer
king gekregen van het Groot Omroep
koor en het Radio Filharmonisch Orkest,
welke ensembles voortreffelijk aan de
wil van de componist hebben beant
woord.
Na de pauze hebben koor en orkest en
De naam van Anton Heiller is vast
verbonden met het begrip
Peter Goedings vn The Movies
van een zoveelzitsbank uiteenzet hoe hij
programmeert.
„Toen wij begonnen, wilde geen enkel
filmverhuurkantoor ons films leveren.
We moesten dus zelf voor films zorgen.
Dat waren films die buiten het gewone
circuit vielen. Daarom reisde ik alle
filmfestivals af, en als een film mij
'beviel kocht ik hem. Ik huurde hem
niet, ik kocht hem. Zo heb ik in de loop
der jaren zo’n 150 speelfilms in eigen
dom verworven. Onder andere de be
roemde „Les enfants du paradis”. Alle
films die wij hier vertonen zijn ons
eigendom.
dan kun je visueel iets overdragen.
Adriaan Ditvoort en ik hebben
scenario gemaakt voor een film met een
moderne visie op de tien geboden, ge
naamd „De mantel der liefde”. In het
fragment over „gij zult niet doden” zat
bijvoorbeeld het hele abortusvraagstuk,
dat centraal staat in de contacten tussen
een professor in een abortuskliniek, een
minister van justitie, een kardinaal en
diens huishoudster. In het fragment over
„gij zult niet stelen” gaat het over
gelden die van de maatschappij worden
ontvreemd door mensen die niets doen,
maar net doen alsof ze wel iets doen. En
zo zou elk van de geboden toegepast
kunnen worden op de huidige maat
schappij.
We zijn begonnen de Zwitserse cinema
hier te lanceren. Dat was een dood
terrein. Nu lopen die films in het hele
land fantastisch. Op dat moment gaan
de grote concerns er brood in zien. De
laatst uitgebracht Zwitserse film is ge
kocht door een groot concern, en wij
richten ons weer op een nieuw project.
Zo hebben wij de goede Duitse film hier
gebracht. We hebben Poolse en Brazili
aanse films geïntroduceerd. We maken
daardoor het publiek wakker en openen
nieuwe markten.
Het bioscooppubliek is in het alge
meen veeleisender geworden. Dat houdt
ook verband met de langere opleiding.
Veel grote bioscopen, ook in de provin
cie, mikken op het vaste publiek voor
geweld- en sex-films. Die golf neemt
nu af, en deze bioscopen krijgen het,
steeds moeilijken Er zullen nog veel
slachtoffers vallen. Je kunt het publiek
alleen maar terugwinnen door goede
films, goede voorprogramma’s en het
achterwege laten van pauzes.
Ik breng veel tijd in het buitenland
door. Pas heb ik me een weeklang nog
in Polen films laten voordraaien. De taal
versta ik niet, maar het voordeel is dan
dat je je sterker concentreert op de
visuele kant van de film. Als die sterk
op me overkomt, is de koop gesloten. Ik
laat de film hier vertalen en ondertite
len, en dan gaat hij in het programma
Movies 1 of Movies 2, afhankelijk
van de moeilijkheid van de film.
De Nederlandse film? Er is een pro-
duktiefonds dat drie miljoen per jaar te
verdelen heeft. Ik heb het gevoel dat de
commissie niet weet wat film is. Film is
kortsluiting maken met je publiek. Pas
Het zou een film in de stijl van
Bunuel worden, ook uitstekend geschikt
voor het buitenland. Wij zouden zelf een
ton in de verfilming steken, en we
vroegen het produktiefonds om de reste
rende twee ton. Maar men vond ons
scenario agressief en banaal.
Ze geven wel geld voor „De drie
bruiden” en „Op hoop van zegen”, dat al
meermalen verfilmd is en dat geen en
kel raakvlak meer heeft met de actuali
teit. En als je Johan van der Keuken
twee weken op de boerderij van Hey-
boer de drie bruiden laat filmen, komt
hij met een anderhalf-uurs film thuis,
die zo echt is dat geen speelfilm hem
kan benaderen.
Ze hebben ons dus afgewezen. Maar
een film maken we toch. Adriaan Dit-
voorst en ik gaan een scenario schrijven
met de schrijver van Roman Polanski.
Het is een nieuwe poging om een speel
film te maken. We zijn ervan overtuigd
dat deze goed zal zijn”.
De oude krakerige cinema Hollandia
was nooit anders dan een noodlijdend
bibscoopje. Het vertoonde constant wes
terns voor een lawaaierig buurtpubliek.
En op het laatst zelfs dat niet meer.
Hollandia raakte in verval. Was alleen
nog goed als een besloten pomo-tent.
Tezelfdertijd werkte Peter Goedings
als bedrijfsleider in De Uitkijk, het art
house sinds de twintiger jaren. Directeur
Hulshoff Poll beschouwde hem als een
volwaardige medewerker, en betrok hem
bij alles wat in de kleine exclusieve
bioscoop gebeurde. Tot het theatertje
overging in handen van een groot con
cern en ophield fijnproeverscinema te
zijn. Daardoor ontstond een gat. Het gat
van de goede film voor kenners.
De handige Goedings rook zijn kans.
Hij huurde het vervallen Hollandia, be
taalde grif 10.000 voor de inboedel, en
startte een bioscoopbedrijf, dat na vijf
jaar het meest opzienbarende van Ne
derland is geworden. De vervallen zaal
werd teruggebracht in de harmonieuze
Jugendstil van de oorspronkelijke zaal
uit 1924. In de loop van de tijd bouwde
hij er een tweede zaaltje bij; strak en
knus, maar oergezellig.
„Dat ging niet zomaar natuurlijk,
want ik had geen cent. We moesten
eerst verdienen. Maar dit theater had
geen enkele reputatie. Die moesten we
dus zelf vestigen door er goede 'films te
gaan vertonen. Pas uit de verdiensten
konden we de verbouwing betalen”.
Langs twee oeroude trappetjes, even
steil als smal, bereiken we boven de
bioscoop een fraaie, Warm betimmerde
ruimte, waar Peter in de diepe kussens
AMSTERDAM. Sinds 1975 verzorgt
de Stichting Danscontact ieder jaar een
choreografie manifestatie, die gekoppeld
is aan een zomercursus voor de leerlin
gen van de hoogste klassen van de
officiële beroeps-dansopleidingen. De
oorspronkelijke gedachte was om jonge
choreografen, die van het ministerie van
CRM een opdracht kregen een ballet te
maken, de kans te geven dit ook werke
lijk te realiseren. Doorgaans is het re
sultaat van zulk soort uitvoeringen nog
al pover want men staat op het stand
punt dat mensen die de kans krijgen een
ballet te maken daarin dan ook volko
men vrij moeten worden gelaten, met
alle voor- en nadelen van dien. De
organisatoren zagen dat natuurlijk ook
wel en zochten dit jaar naar een verbe
tering door in het programma ook
werkstukken van professionele choreo
grafen op te nemen, met als voordeel
dat de uitdaging, die aan de dansers
wordt gesteld, soms interessanter wordt
en als nadeel dat het geheel op meerde
re gedachten gaat hinken.
Mag je de kwaliteit van de in op
dracht gemaakte stukken vergelijken
met de andere, die al door de tijd getest
zijn? Mag je het niveau van nog stude-
Vanavond spelen de deelnemers aan de Orgelmaand in de Sint Bavo hun eigen
concert, vooruitlopend op hun optreden morgenavond, wanneer zij improvisaties
voor de wedstrijd zullen spelen. Het zijn v.l.n.r. Hans G. Bosshammer, Kees van
Eersel, Jaroslav Tuma en Jan Raas.
HAARLEM. - De Haarlemse Orgel
maand, die dit jaar voor de zesentwin
tigste keer wordt gehouden, werd dins
dagavond ingezet met het traditionele
openingsconcert in de Grote of Sint-
Bavokerk.
Aan dit concert, waarvoor een groot
aantal muziek- en orgelvrienden belang
stelling toonde, werd bijzondere aan
dacht gevraagd voor composities van de
Oostenrijkse organist Anton Heiller, die
te Wenen geboren werd, maar die in
Haarlem door de hier gehouden jaarlijk
se orgelmaand sinds 1952 reeds een
tweede vaderstad vond en door een zeer
intensieve muzikale activiteit in de
maand juli zich bij de orgelkunst be
trokken ingezetenen tot op heden heeft
laten gelden.
mezzo-sopraan Elisabeth Cooymans, de
tenor Anton Trommelen en de bariton
Ruud van der Meer, nu onder de vaste,
inspirerende leiding van de dirigent
Hans Vonk een fraaie, hymnisch-jui-
chend klinkende vertolking gegeven van
het monumentale, ook door architectoni
sche schoonheid uitmuntende en prach
tig geïnstrumenteerde „Te Deum” van
Anton Bruckner, dat mede door een
stralende dynamische climax een zeer
indrukwekkende bekroning van het ope
ningsconcert is geworden.
