1
11
ti
il
MOGEN NIET Z
KERKEN EN POLITIEKE PARTIJEN
JGEN
w
w
a
door Th,. J. Koeckhoven
f/
zt
ni
si
V<
z<
Ie
v<
d;
W
Niet ongestraft
Ié
N
Ballingschap
Vervolgingsbeleid
Ipi
B
oli
Demonstratie van studenten in Soweto tegen det Afrikaans"
Soweto, beeld van de laatste bloedige onlusten
De rust m
Zuid-Afrika
is voorgoed
verstoord
VI
k(
L*
in de politiek-ethische achtergronden van de
gelukkig gemiste Zuidafrikaanse order. Als
of behoud van de werkgelegenheid hoe
belangrijk ook een verontschuldiging zou
zijn voor steun aan een misdadig regime.
De Zuidafrikaanse vertegenwoordigers bij de Verenigde Naties Roe.lf F Botha,
verdedigt het standpunt van zijn regering bij de bijeengeroepen Veiligheidsraad
Het verhaal van Aster Berkhof laat zien
hoe in de jaren vijftig en zestig de zwarte
bevolking van Zuid-Afrika in ballingschap
moest gaan en hoe het zich daartegen heeft
geweerd. Het wegvoeren naar verre afge
zonderde woongebieden was in 1972 zo goed
als voltooid. Er viel een doodse stilte over
het land. Zuid-Afrika is immers een tot de
tanden gewapende politiestaat.
De apartheid is bereikt in een serie wetten,
waarvan de meeste werken in verborgen
heid. Je kunt niet zien, zegt Berkhof, dat een
gekleurde vader voor het onderwijs van zijn
Premier Vorster bespreekt met Henri Kissinger de
laatste politieke ontwikkelingen in Zuid-Afrika.
vier blanke leden
ran de oproerbnyade
dragen een
zwarte demonstrant
teeg.
Men kan niet ongestraft miljoenen men
sen verbannen naar reservaten waarvan de
blanke zegl dat het de zwarte thuislanden
zijn. Maar voor de meesten van hen zijn deze
reservaten vreemde streken waarmee zij op
geen enkele manier zijn verbonden Toen
i
Nu mag men de uitspraak van dr. Matter
nemen voor wat men wil; meer aandacht
verdient de op 19 mei verschenen „Detenti
on and Detente in Southern Africa". Dit is
een rapport over detinering in de Republiek
van Zuid-Afrika en de politiek van ontspan
ning die het land voert ten opzichte van het
buitenland. Het rapport was voorzien van
een brief, waarin Horst Kleinschmidt zich
voorstelt als vertegenwoordiger in Europa
van het Christelijk instituut van zuidelijk
Afrika. Deze informatie vind ik in het week-
bulletin 20 van het persbureau der Neder
lands hervormde kerk.
Het Ligt natuurlijk voor de hand dat het
rapport wijst op de tegenstelling tussen de
Zuidafrikaanse politiek van ontspanning
jegens het buitenland en de manier waarop
vele eigen burgers zonder rechtsbescher
ming in de gevangenis verdwijnen. Die
tegenstelling is slechts schijn, want beide
hebben tot doel dat de blanke economische
en politieke overheersing wordt gehand
haafd. Als Europese overheden en bedrijven
steun verlenen aan het totstandkomen van
kernreactoren in Zuid-Afrika, houden zij
deze overheersing in stand. De Zuidafri
kaanse order, die uiteindelijk naar Frank
rijk is gegaan, is niet zo maar een zakelijke
aangelegenheid Het is een politieke kwestie
(j met alle ethische aspecten van dien. Het is
daarom vooral voor christenen een bittere
teleurstelling, dat bepaalde groeperingen in
Nederland, die zich ten onrechte politiek en
christelijk noemen, geen bezwaren bleken te
hebben tegen medewerking van Nederland
se zijde aan het Zuidafrikaans bewind. Het
is daarentegen verheugend dat de Neder
landse socialisten een beter inzicht hebben
Het boek van Berkhof geeft het verhaal
van Mama Pondo en haar gezin en tegelijk
van de twaalf miljoe®, andere zwarte Afrika
nen van toen, die verborgen en zwijgend
voortleven onder de macht van hun drie
miljoen blanke landgenoten. Dat was vier
jaar geleden In jwm 1976 is hun stilzwijgen
verbroken. De vertiorgen wrok komt steeds
duidelijker aan die oppervlakte m daden van
openlijk protest.
hebben de Boeren wetten uitgevaardigd om
de negers met geweld te verplichten daar te
gaan wonen. Zo zijn er twee Zuid-Afrika’s
ontstaan. Een groot en rijk voor de blanken
en een klein en arm voor de zwarten. Dat
was hun list om de wereld te bedriegen. Als
de Boeren de zwarten in hun midden zouden
laten, moesten ze hen als vrije mensen
behandelen. Dat zegt het Handvest van de
Verenigde Naties dat Zuid-Afrika mede
heeft ondertekend. Dus maakten zij het plan
de negers en kleurlingen weg te voeren naar
verre gebieden, de thuislanden. De Boeren
gaven zelfs de belofte tot zelfbestuur. Met dit
programma wonnen de Boeren de verkiezin
gen. Toen werd wet na wet toegevoegd aan
het systeem van de apartheid.
De Boeren in Zuid-Afrika hebben immers
een goddelijke zending en hun voortbestaan
na al de gevaren van de vorige eeuwen is een
zichtbaar teken van Gods bescherming. En
deze waanzin wordt gedekt door vele predi
kanten van de Nederduits gereformeerde
kerk.
Aster Berkhof vertelt van de deportatie
van Sophiatown, waardoor Johannesburg
zelf weer blank kon worden. Het verzet van
de zwarte minderheid is meedogenloos neer
gemaaid. De bevolking werd in legerwagens
afgevoerd naar kampen met lange rijen een
tonige huisjes. Het kamp is omring door
huizenhoog gaas met prikkeldraad dat
onder stroom kan worden gezet. Wachtto
rens met platforms en mitrailleurs verleven
digen het beeld. Dit woonoord is bestemd
voor mensen die „vrijwillig” in de mijnen
willen werken.
Miljoenen gekleurde Zuidafrikanen leven
nu moegestreden in uitgestrekte grauwe
woestijnen ais van Pondoland. Zij vormen
een haveloze menigte. Ze zijn beroofd van
hun land en hun huis en zo hebben de
blanken verdoolden van hen gemaakt.
Hun verzet is geen wraakoefening op de
blanke. Nog niet. Maar hoe lang nog kan een
blanke minderheid een overgrote meerder
heid onderdrukken? Dat ligt voor een
belangrijk deel aan de steun die het regime-
Vorster uit andere delen van de wereld
krijgt. Ook aan ons dus.
Tot slot wil ik aantonen dat ik in deze
kwestie niet ongenuanceerd (zwart-wit) wil
redeneren. Figuren als Idi Amin bewijzen
dat er ook van zwarte zijde rassendiscrimi
natie wordt bedreven. Laten de blanken in
ieder geval zo verstandig zijn dit verschijn
sel in (Zuid-) Afrika niet verder in de hand te
werken. Al was het maar uit eigenbelang
1
Kenners van Zuidelijk Afrika zien de toe
komst somber in. Een van hen is de
emeritus-predikant dr. H. Matter die her
haaldelijk in het Gereformeerd Weekblad
over zuidelijk Afrika heeft geschreven. Hij
blijkt zelfs te worden gelezen door Zuidafri
kanen die anoniem brieven sturen naar aan
leiding van Matters .artikelen over de apart
heid. De dominee liaat zijn briefschrijvers
graag weten dat hij iedere zondag in de
kerkdienst voor het lijfsbehoud der blanken
bidt, nu er in Zuid-Afrika een bloedbad
dreigt.
De vertegenwoordigers van de zich poli
tiek en christelijk noemende groeperingen
zouden er goed aan doen twee gulden (plus
portokosten) uit te geven aan het rapport dal
verkrijgbaar is bij het hervormd werelrjdia-
konaat, postbus 14100 te Utrecht. Dan kun
nen ze iets lezen over het vervolgingsbeleid
van de Zuidafrikaanse regering. Politie en
justitie kunnen iemand lange tijd achter de
tralies zetten zonder aanklacht of proces.
Soms overleeft een gevangene zijn arresta
tie geen dag.
Sinds begin 1974 blijken in Zuid-Afrika
217 mensen bijna allemaal zwart te zijn
aangehouden, onder meer met een beroep
op de wetten tegen terrorisme en ter bestrij
ding van het communisme. Velen van hen
worden voor onbeperkte tijd vaetgehouden,
zonder in die periode van enig misdrijf te
worden beschuldigd, zonder rechtsbijstand,
maar wel overgeleverd aan de willekeur van
de veiligheidspolitie. Soms woorden er wel
processen gevoerd, maar dan wordt
geknoeid met verklaringen en bekentenis
sen. De meeste aanhoudingen komen voor in
de zwarte groeperingen en organisaties die
in toenemende mate de werkelijke grieven
en verlangens van het volk vertolken. Want,
zo leert het rapport, de blanke regering van
Zuid-Afrika heeft te lang het recht opgeëist
namens de zwarte bevolking het woord te
voeren.
Met toestemming van de recensent haal ik
nog enige gegevens uit Dé Tijd van 10 juni
1972. De recensie behandelt „Het huis van
Mama Pondo” door A,ster Berkhof, Stan
daard Uitgeverij Antw/efrpen-Utrecht.
kinderen moet betalen en een blanke vader
niet. Je kunt niet zien dat een zwarte Afri
kaan buiten de reservaten alleen onge
schoolde arbeid mag verrichten.
Het boek begint in Sophiatown, waar het
verzet tegen de blanke willekeur begint. We
maken daar het vreedzame Afrikaans Nati
onaal Congres mee op een even kleurrijke
als vreedzame meeting. Het congres kan
echt geen verschil zien tussen lichte en don
kere mensen. Maar het zwarte verzet was te
vreedzaam om te kunnen slagen. De blan
ken hebben het geld, de mijnen, de fabrie
ken, de goede grond. De zwarte Afrikaan
heeft geen stemrecht. Alleen de blanken
zetelen in het parlement, in de regering en in
de rechtbanken. De blanken hebben ook de
geweren, de kanonnen, de tanks en straks
ook atoomwapenen. Maar die kunnen ze
moeilijk voor eigen bodem gebruiken. De
zwarten waren op dit moment vredelievend.
Ze zijn het natuurlijk nog. maar zelfs een
vreedzaam mens kan tot het uiterste getergd
in opstand komen. Toch willen zij de blan
ken niet in zee vegen, tenminste nog niet. Zij
willen gewoon leven als vrije zwarte naast
vrije blanken.
De eerste doden als gevolg van zwart
verzet zijn reeds gevallen. Op 16 juni moes
ten zeven burgers vier zwarten en drie
blanken het verzet van zwarte scholieren
tegen verplicht onderwijs van het Afrikaans
met de dood bekopen. Het gebeurde in
Soweto, een voorstad van Johannesburg,
waar ongeveer een miljoen zwarte Afrika
nen wonen. De ontwikkelingen sindsdien
zijn bekend. Hoe lang nog kunnen we even
als in 1972 zeggen, dat de mensen van het
Afrikaans Nationaal Congres niets tegen
blanken hebben? De vraag of Zuid-Afrika
moet toebehoren aan blanken of aan zwar
ten heeft voor hen geen zin. De zwarten
hebben niel de ambitie Zuid-Afrika te over
heersen. Zij willen niet de meesters van
andere mensen zijn. Daarom vragen zij dat
ook andere mensen niet proberen hun mees
ters te zijn. Zij willen niet. Maar als ze nu
eens worden gedwongen?
Nog maar vier jaar geleden kom ik in het voormalige dagblad De Tijd
een artikel schrijven onder de//kop: waarom zwijgen de zwarten in
Zuid-Afrika? Oppervlakkig geilen is er in deze jaren tot voor kort
weinig gebeurd Maar de vulkan Zuid-Afrika staat op uitbarsten De
zwarte bevolking begint zich te roeren Blanke kerken eisen aandacht
voor de politiek van onderdrukking van het blanke bewind De poging
van het regime-Vorster met/behulp van de westerse techniek zijn
macht te versterken met atoomkracht is een politieke kwestie gewor
den van internationale betekenis. Toneelspelers stelden nog kort
geleden een klem Nederlands publiek voir de vraag waarom het
onzedelijk is, als blanke en/zwarte mensen van elkaar houden. Zuid-
Afrika trok opnteuw internationale belangstelling, toen het met vrucht
dong naar de gunst van uitgerekend Israel. Dat Israel en Zuid-Afrika
elkaar hebben gevonden/ is niet zo merkwaardig. In beide landen
heerst ernstige interne ve/rdeeldheid en beide landen worden omringd
aoor een vijandige wereld. Als die vijanden zelf niet zo verdeeld waren
zouden Israel en Zuid-Afrika in hun htidige politieke vorm reeds
morgen tenonder gaanƒ
4
