Jarig
Feest
Nostalgie
Cadeau
ALS HOBBY
KOOPLUI ROEPEN HULP TOERISTEN IN
o
„VERVOERMIDDEL VAN DE UNDERDOG
Oil
99
I
■iB -H
Igl
lollig
HHh
I
i|Eb
VR IJ D AG
23
JULI
1976
10
hi
t If/
ONDER REDACTIE VAN KEES TOPS
9.
EEN KRANKZINNIG SCHOUWSPEL zal het zijn, zondagmiddag op het
Amstel veld. Stel u voor: e«n. handkarrenrace over een slalomparcours. Als
of dat nog niet dol genoeg is, gaat de karrevoerder geblinddoekt en geeft
zijn maat schuddend en schommelend gezeten óp de kar aanwijzin
gen. En dat alles omdat ’t afgelopen woensdag de naamdag van St. Chris-
toffel (beschermheilige van de reizenden) was. Het is, kortom, de hoogste
tijd voor een gesprekje met de Nederlandse Handkarren Stichting, die voor
het spektakel verantwoordelijk is.
mb
J.
r”
De gezamenlijke liefde voor een kar
Het einde van de
van
Wij, op onze beurt houden u op de
hoogte.
Guus de Mol met zijn eigen schilderskar.
Op de voorgrond een nagemaakt model,
op een tiende van de ware grootte.
Niettemin zal toch dat vervoersas-
pect op de tentoonstelling (opening:
14 augustus) wel de meeste blikken
HET FEEST van de GG GD in
de RAI staat op het programma voor
de komende herfst. De juiste datum
is nog niet vastgesteld.
Een erg duidelijke indruk maakt de
actie voorlopig niet. Volgens Atie heeft
Cor Haas bergen materiaal ter beschik
king. Maar Cor Haas heeft het ontzet
tend druk, elders. Evenals de anderen.
am
In het persbericht van de gemeente,
dat ~van de verplaatsing (de komende
herfst) kond deed, werd gesteld dat
overleg was gepleegd met een vertegen
woordiging van de kooplieden. De actie
groep stelt daartegenover: „Het overleg
over dit plan heeft in het geheim plaats
gevonden met vijf kooplieden, die een
EEN JARIGE verdient een cadeau.
De GG GD heeft het zijne al
„binnen”.De gemeenteraad besloot
inmiddels namelijk het leeggekomen
DE AMSTERDAMSE Gemeentelij
ke Geneeskundige en Geozndheids-
Dienst is jarig. Het 75-jarig bestaan
wordt gevierd met een uitgebreide,
historisch getinte tentoonstelling in
het Glazen Huis van het Amstelpark
en met een feestelijke bijeenkomst in
het RAI-Congrescentrum. „Met deze
tentoonstelling willen wij Vooral het
publiek erop attent maken, dat de
GG GD niet alleen paraat is bij
ongevallen op de weg”, aldus direc
teur J. Allema, doelend op de overige
taken van de dienst.
schikken over plaatmateriaal uit het
begin van deze eeuw. Ook is het
interessant te zien hoe we vroeger
reclameplaten maakten die bijvoor
beeld tegen syfilis of andere gevaar
lijke ziekten gericht waren”. Aan
dacht op de tentoonstelling zal, zoals
gezegd, voorts worden besteed aan
andere aktiviteiten van de dienst, zo
als de bestrijding van ratten, kakker
lakken en faraomieren.
GOED, EEN STEL MENSEN is dus
bezig handkarren te verzamelen en op te
lappen, ook in eigen werkplaatsen. Men
sen die-' er toevallig een zwak voor
hebben, zetten zich daarvoor in. Maar de
oorspronkelijke eigenaars van de ram-
In het gestencilde schrijven wordt ge
meld dat de bijna honderd jaar oude
vlooienmarkt, in verband met de bouw
van „een groot gebouw van beton en
staal” (het nieuwe stadhuis uiteraard),
voor een jaartje of tien moet verhuizen
en dat dat, naar de verwachting van de
kooplui, het einde van de gezellige
markt betekent. „Zij vragen om uw
handtekening en adres, om de internati
onale betekenis van de markt aan te
tonen”, aldus het verzoek.
Blijft de actie op zich. Wat denken de
actievoerders nog I* kunnen bereiken, er
even vanuit gaande dat het nieuwe stad
huis er komt. Atie: „Dat is het juist.
Daar gaan we niet vanuit. Dat kunnen
we pas in september bekijken”. En als
ze nu even stelt dat het er komt? „Dat
doe ik niet”.
Mensen die belangstelling hebben voor
handkarren, kunnen Guus de Mol bereiken op
telefoonnummer (020) 255897.
De straathandel ging door, maar de
handkar moest het veld ruimen voor de
bakfiets, inmiddels ook nagenoeg het
stiefbroertje van de vervoermiddelen.
„En”, zegt Guus de Mol, „als we nu niet
zorgen dat we de handkar bewaren, zijn
we hem over dertig jaar vergeten. Uit
de belangstelling voor onze stichting
blijkt dat er maar heel weinig mensen
zijn die dat zien”.
sSSSSSS
SSS
ER WORDT prompt getekend, zo
blijkt. Atie Nieuwpoort, die de kraam
bemant en die bij ontstentenis van Haas
het woord doet: „Zaterdag alleen al
hadden we vijftienhonderd handtekenin
gen binnen. Ook deze week is de belang
stelling enorm. We moeten er nu al een
paar duizend hebben”. Atie, wier huis,
na zeventien jaar door haar te zijn
bewoond, ook zal sneuvelen voor het
stadhuis, is een van de vijftien tot
twintig man die de actiegroep vormt.
Maar inmiddels groeit de rijstebrijberg
handtekeningen. Met de verklaring „Wij
gaan niet akkoord”.
„Voordat we zaterdag met de actie be
gonnen waren we al een paar maanden
bezig. Het gaat erom dat een grote groep
kooplieden zich gepasseerd voelt bij het
besluit om de markt te verhuizen naar
Valkenburg”.
melende tweewielers? Hoe reageren die
daarop?
Guus: „Voor die mensen zelf beteken
de de handkar in de meeste gevallen de
treurigste periode in hun leven. De
handkar is inherent aan armoede en aan
15, 16 uur per dag werken. Vrijwel
iedereen die er in zijn dagelijks leven
mee te maken heeft gehad, zegt: Wat
ben ik blij dat ik van dat rot ding af
ben; wat heb ik een klote-end met dat
kreng gelopen. Kijk, het is het vervoer
middel van de underdog. Of het ook de
underdog onder de vervoermiddelen is,
kan ik niet overzien; dat weet ik niet.
„Het merkwaardige is, dat veel men
sen hun handkar om gevoelsmatige re
den toch niet hebben weggedaan. Die
zijn blij dat ze hem kunnen overdoen
aan de stichting. Dat die kar bewaard
blijft. Aan de andere kant zijn er zat
mensen die hem hebben weggedaan.
Voor de prijs van de wielen".
Hoe kijkt een oud-karrevoerder tegen
zo’n jongere verzamelaar aan?
Guus: „Ja, je bent een freak hè. Ze
vinden je een beetje getikt”.
Zo van: Wat moet die idioot met die
karren?
„Ja, zo ongeveer. Ze kijken je aan met
een gezicht van: Ach, weet die jongen
veel.
Heeft die man met de liefde van jou
voor de handkar te maken?
„Misschien. Ik voel me wel aangetrok
ken tot die underdog. Niet dat ik er zelf
een ben. maar ja.je sympathie gaat
ernaar uit.
WE ZULLEN ER wel nooit meer
van af komen. De nostalgie is ook de
organisatie van het verjaardagsfeestje
binnengeslopen. Allema: „We be-
GUUS DE MOL (penningmeester) en
Peter Hekma (lid) eten, zich niet bewust
van zoveel verwarring omtrent hun acti
viteiten, gezellig een boterham met
worst in het kantoortje boven hun deco-
ratiewerkplaats in de Oude Braak. Zij
leveren in hoofdzaak toneelconstructies
aan theatergroepen. Dat is hun beroep.
De handkar is hun hobby. We eten
gezellig een boterhammetje mee en pra
ten over de hobby achter de kar.
Wat ziet iemand in een kar?
Guus de Mol: „Dat is voor iedereen
anders. Het kan de historische waarde
van de kar zijn, ’t Mannetje ziet in de
handkar een soort handvat om greep te
krijgen op wat hij noemt de economi
sche geschiedenis van de underdog. Alle
boeken die zijn geschreven over de eco
nomische geschiedenis gaan over de ont
wikkeling van machines. Een andere re
den om iets in de handkar te zien, is dat
het een aardige toegangspoort tot ’t
ambacht is. Ik zelf zie de handkar als
een uitstekend instrument om, in de
stad, te vervoeren. De fiets is dat ook,
maar daar zie ik verder niets in”.
GEVOELSMATIGE REDENEN bepa
len dus voor een groot deel de liefde
voor de kar. Die gezamenlijke, liefde van
de tien aktieve en ongeveer vijfenzeven
tig financieel bijspringende geïnteres
seerden die de stichting telt, heeft in zes
jaar tijd een „karrenpark” van zo’n 35
stuks tot gevolg gehad. Deels gekregen,
deels gekocht. In wrakkige, redelijke of
goede staat. Soorten: bakkers-, schilders-,
beer.tonnen-, melk-, abattoir-, hout-,
bloemen- en ziekenkarren. Om een paar
voorbeelden te noemen.
Aan die karren moet zie de statu
ten worden gesleuteld. „En daarmee
is het eerste dilemma in de wereld”, zegt
Guus de Mol. „De vraag en punt van
discussie in de stichting is: In hoe
verre mag je onderdelen vervangen?
Moet je de kar helemaal oplappen, of
moet je alleen zorgen dat-ie niet in
elkaar sodemietert? Kijk, het Open
luchtmuseum in Arnhem, waarmee we
contact hebben, zegt: Je moet er niets
meer aan doen; je moet hem gewoon zo
lang mogelijk zien te bewaren. Dat bete
kent dat je de kar niet meer kunt
gebruiken.
„Ik ben het daar niet mee eens. Ik
vind het onzin om niet meer met zo’n
kar te rijden. Al verbind ik er dan wel
de voorwaarde aan, dat je hem op
dezelfde wijze moet beladen als hij al
tijd beladen is geweest. Daarmee valt al
een aantal karren af. Karren met een
specifiek doel. Strontkarren bijvoorbeeld
kun je voor niets anders gebruiken dan
voor het vervoeren van stront. Ik stel
me zo voor dat daar dus weinig belang
stelling voor is. Verder zijn er karren
die echt niet meer te gebruiken zijn.
Voor het overige zou je de kar op straat
moeten houden”.
HOEWEL DE HANDKAR al op enige
schilderijen uit het begin van de vorige
eeuw is te zien, verschijnt hij pas rond
1850 op grote schaal in het straatbeeld,
als opvolger van de slede en de kruiwa
gen, die tot dan toe gretig door de kleine
kooplieden worden gebruikt om hun ne-
rinkje uit te breiden. Guus de Mol:
„Door de intrede van de kruiwagen
kreeg de koopman de mogelijkheid de
straat op te gaan met zijn waren. De
handkar zorgde ervoor dat hij nog meer
op straat kon verkopen. De intrede van
de handkar gaat gepaard met de opbloei
van de straathandel”.
ALLEREERST DE STICHTING. Het
begon met een cadeautje. De Amster
damse beeldhouwer Hans ’t Mannetje
kreeg van zijn oom een gave schilders
kar ten geschenke. Niet lang daarna
kwam er een bioemenkar bij. ’t Manne-
tje kreeg schik in de zaak en zocht naar
mensen die ook iets zagen in handkar
ren. Dat leidde, voorjaar 1970. tot hel
initiatief een stichting in het leven te
roepen „met als doel het verzamelen,
herstellen en onderhouden van handkar
ren en het stimuleren van het gebruik
ervan” (statuten). Het lijkt op het eerste
gezicht een studentengrap, maar het was
de handkarrenliefhebbers ernst.
vangen. Zo zal buiten het Glazen
Huis een ambulance uit 1900 staan
opgesteld. „Een veredelde kinderwa
gen”, aldus directeur Allema. Vroeger
werden de patiënten noodgedwongen
met handkracht vervoerd. „Het gast
huiskarretje” was dan ook de van
veel werkelijkheidszin getuigende be
naming voor de .ambulance” in die
tijd. Ter vergelijking is overigens een
hypermoderne ambulance met hart-
bewakingsapparatuur te zien.
Weesperplein-ziekenhuis aan de jari
ge af te staan (niet vanwege die
verjaardag uiteraard). Het zes verdie
pingen tellende pand, waarin tot dit
jaar toe 350 zieken werden verpleegd,
staat naast het hoofdkantoor van de
GG GD. Op alle verdiepingen kun
nen (en zullen) doorgangen worden
gemaakt, zodat het vloeroppervlak
tot op heden de oorzaak van een
„schreeuwend ruimtegebrek” zal
worden verdubbeld.
WAT DE BETROKKENEN tot de
stichting zelf betreft, zegt Guus de Mol:
„Behalve het echte werk, het leuke van
het repareren, voel ik me erg aangetrok
ken tot het gezelligheidsaspect van de
stichting. Verreweg de meeste tijd gaat
zitten in het praten over handkarren. In
de kroeg. Iedere maand komen We bij
elkaar en praten voortdurend over kar
ren. We bespreken wat we de komende
maand allemaal gaan doen en houden
daar ook echt notulen van bij, zodat we
de volgende maand tevreden kunnen
vaststellen wat er allemaal niet is ge
beurd. Maar al met al gebeurt er toch
nog heel wat. Vooral 's winters, als we
iedere zaterdag in de opslagplaats, bij
het Entrepotdok, aan het repareren
slaan”.
vlooienmarkt”
Atie Nieuwpoort, een van de medewerkers aan de actie, ziet tevreden toe hoe weer
twee bezoekers hun handtekening gaan zetten.
DE VLOOIENMARKT op het Water-
looplein geniet niet slechts nationale be
kendheid. De meest buitenlandse Mo-
kum-bezoekers hebben wel eens van de
„fleemarket” gehoord en als dat nog niet
het geval was, dan worden ze bij het
bezoek aan Amsterdam wel van het
bestaan ervan op de hoogte gebracht
hetzij door mede-toeristen, hetzij via
toeristische folders.
AFGAANDE OP DE passage over de
koopliedenvertegenwoordiging, zou het
hele geval kunnen duiden op een onder
linge verdeeldheid onder het koopmans
volk. Volgens de gemeente hebban ze
meegepraat, maar ze weten van niets.
Helderheid op djt punt kan, tot op het
moment dat dit verhaal ter perse gaat,
niet worden gegeven, daar de actiegroep
dan niet bereikbaar is. Op die kwestie
komen we dus de volgende week in het
kort terug.
Dat is slim gezien, want al bij een
kort bezoek aan de marktkraam van
initiatiefnemer Cor Haas, blijkt dat het
alternatieve „toeristen-bulletin” dat daar
wordt verspreid goed wordt gelezen en
dat van de bijbehorende handtekenin
genlijst driftig gebruik wordt gemaakt.
DE KOOPLIEDEN, die op diezelfde
vlooienmarkt dik aan de buitenlandse
belangstelling verdienen, weten dat na
tuurlijk. Daarom is het eigenlijk niet
verwonderlijk, dat een groep markt
kooplieden, die afgelopen zaterdag is
overgegaan tot het voeren van actie
tegen de verplaatsing van de markt van
het Waterlooplein naar de Valkenbur
gerstraat, nu de hulp inroept van hun
buitenlandse cliëntèle. Wat heeft de ac
tiegroep (waarvoor, krap een week na de
geboorte, nog geen naam is bedacht)
namelijk gedaan? Een eigen, drietalige
folder uitgegeven met het nieuws
het door haar verwachte, spoedige ver
scheiden „des Flohmarktes".
groep van 220 kooplieden „vertegen
woordigde”. Er is geen ruggespraak ge
weest met de andere kooplieden. Wij
willen gekend worden in plannen met
onze markt en niet voor voldongen fei
ten geplaatst worden”.
SSSsA-
•--.X
